وه‌رگێڕانی ماناكان سوره‌تی سورەتی الحاقة - الترجمة الأوزبكية للمختصر في تفسير القرآن الكريم - فرەفەرهەنگی قورئانی پیرۆز

ал-Ҳааққаҳ сураси

لە مەبەستەکانی سورەتەکە:

إثبات أن وقوع القيامة والجزاء فيها حقٌّ لا ريب فيه.

Қиёмат, жазо ёки мукофот шак-шубҳасиз ҳақ экани ўз исботини топди.

---

ئایه‌تی: 1

ٱلۡحَآقَّةُ

Аллоҳ таоло ҳамманинг бошига келувчи қайта тирилишни зикр қиляпти.

ئایه‌تی: 2

مَا ٱلۡحَآقَّةُ

Сўнгра: ”Ўша аниқ рўй бергувчи нимадир?” деган савол орқали Қиёматнинг янада буюк эканлигига урғу беради.

ئایه‌تی: 3

وَمَآ أَدۡرَىٰكَ مَا ٱلۡحَآقَّةُ

Аниқ рўй берувчи нима эканини сиз қаердан ҳам билар эдингиз?

ئایه‌تی: 4

كَذَّبَتۡ ثَمُودُ وَعَادُۢ بِٱلۡقَارِعَةِ

Солиҳ алайҳиссаломнинг Самуд қавми ва Ҳуд алайҳиссаломнинг Од қавми даҳшатларининг шиддатлилигидан одамлар қалбини ларзага солувчи Қиёмат кунига ишонмадилар.

ئایه‌تی: 5

فَأَمَّا ثَمُودُ فَأُهۡلِكُواْ بِٱلطَّاغِيَةِ

Энди Самуд қавмига келсак, Аллоҳ таоло уларни ўта даҳшатли қичқириқ билан йўқ қилди.

ئایه‌تی: 6

وَأَمَّا عَادٞ فَأُهۡلِكُواْ بِرِيحٖ صَرۡصَرٍ عَاتِيَةٖ

Од қабиласига келсак, Аллоҳ таоло уларни ўта совуқ, шиддатли, қутурган бўрон билан барбод қилди.

ئایه‌تی: 7

سَخَّرَهَا عَلَيۡهِمۡ سَبۡعَ لَيَالٖ وَثَمَٰنِيَةَ أَيَّامٍ حُسُومٗاۖ فَتَرَى ٱلۡقَوۡمَ فِيهَا صَرۡعَىٰ كَأَنَّهُمۡ أَعۡجَازُ نَخۡلٍ خَاوِيَةٖ

Аллоҳ таоло етти кечаю саккиз кундуз давом эттирган бу бўрон уларни бутунлай қириб ташлади. Сиз уларнинг ерда ҳалок бўлиб ётган ҳолатларига назар ташласангиз, худди ерга қулаб, чириб кетган хурмо дарахтларининг илдизларига ўхшаб ётганларини кўрасиз.

ئایه‌تی: 8

فَهَلۡ تَرَىٰ لَهُم مِّنۢ بَاقِيَةٖ

Уларга етган бу азобдан кейин тирик қолган бирон жонни кўряпсизми?!

سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:

• الصبر خلق محمود لازم للدعاة وغيرهم.

Сабр мақтовга лойиқ, даъватчилар ва бошқалар учун зарур бўлган хулқдир.

• التوبة تَجُبُّ ما قبلها وهي من أسباب اصطفاء الله للعبد وجعله من عباده الصالحين.

Тавба олдинги гуноҳларни ўчиради. Аллоҳ таолонинг бандага назари тушиши ва солиҳ бандалардан қилишига ҳам тавба сабаб бўлади.

• تنوّع ما يرسله الله على الكفار والعصاة من عذاب دلالة على كمال قدرته وكمال عدله.

Аллоҳ таолонинг кофир ва осийлар устига юборган азобларининг турли-туманлиги У Зотнинг етук қудрати ва чексиз адолатига далилдир.

ئایه‌تی: 9

وَجَآءَ فِرۡعَوۡنُ وَمَن قَبۡلَهُۥ وَٱلۡمُؤۡتَفِكَٰتُ بِٱلۡخَاطِئَةِ

Фиравн ва ундан олдин ўтган қавмлар ҳам, остин-устун қилиб азоб юборилган қишлоқлар, яъни, Лут қавми ҳам ширк ва бошқа гуноҳларни қилган эдилар.

ئایه‌تی: 10

فَعَصَوۡاْ رَسُولَ رَبِّهِمۡ فَأَخَذَهُمۡ أَخۡذَةٗ رَّابِيَةً

Уларнинг ҳаммаси ўзларига юборилган пайғамбарларига ишонмасдан осийлик қилдилар. Шунда Аллоҳ таоло уларни ортиқ даражада қаттиқ азоблади.

ئایه‌تی: 11

إِنَّا لَمَّا طَغَا ٱلۡمَآءُ حَمَلۡنَٰكُمۡ فِي ٱلۡجَارِيَةِ

Даҳшатли сув тошқини юз берганида аждодларингизни буйруғимиз билан Нуҳ алайҳиссалом ясаган, сузиб юрувчи кемада қутқардик. Уларнинг қутқарилиши эса сизларнинг ҳам қутқарилишингиз эди.

ئایه‌تی: 12

لِنَجۡعَلَهَا لَكُمۡ تَذۡكِرَةٗ وَتَعِيَهَآ أُذُنٞ وَٰعِيَةٞ

Кема ва кема ҳодисасини куфр аҳлининг ҳалок бўлиши ва иймон аҳлининг нажот топишига далил-исбот бўладиган ўгит қилдик. Эшитганини англаб оладиганлар эслаб қолишлари учун ҳам шундай қилдик.

ئایه‌تی: 13

فَإِذَا نُفِخَ فِي ٱلصُّورِ نَفۡخَةٞ وَٰحِدَةٞ

Сур чалишга муваккал фаришта Сурни иккинчи марта пуфлаганида;

ئایه‌تی: 14

وَحُمِلَتِ ٱلۡأَرۡضُ وَٱلۡجِبَالُ فَدُكَّتَا دَكَّةٗ وَٰحِدَةٗ

Ер ва тоғлар ўринларидан кўтарилиб, зарб билан урилиб, бутунлай чилпарчин қилинганида;

ئایه‌تی: 15

فَيَوۡمَئِذٖ وَقَعَتِ ٱلۡوَاقِعَةُ

Юқорида қайд этилган ишлар содир бўладиган кунда Қиёмат қойим бўлур.

ئایه‌تی: 16

وَٱنشَقَّتِ ٱلسَّمَآءُ فَهِيَ يَوۡمَئِذٖ وَاهِيَةٞ

У кунда узоқ вақтлардан бери мустаҳкам турган осмон фаришталар ерга тушиши учун заифлашиб ёрилади.

ئایه‌تی: 17

وَٱلۡمَلَكُ عَلَىٰٓ أَرۡجَآئِهَاۚ وَيَحۡمِلُ عَرۡشَ رَبِّكَ فَوۡقَهُمۡ يَوۡمَئِذٖ ثَمَٰنِيَةٞ

Осмоннинг чор-атрофида, ҳатто бурчак-бурчакларигача фаришталар турадилар. Ўша куни Парвардигорингизнинг Аршини энг яқин фаришталаридан саккизта улуғ фаришта кўтариб туради.

ئایه‌تی: 18

يَوۡمَئِذٖ تُعۡرَضُونَ لَا تَخۡفَىٰ مِنكُمۡ خَافِيَةٞ

Эй одамлар, ўша куни сизлар Парвардигорга рўбарў қилинасизлар. Биронта сирингиз У Зотдан махфий қолмайди. Аллоҳ барчасидан Хабардордир.

ئایه‌تی: 19

فَأَمَّا مَنۡ أُوتِيَ كِتَٰبَهُۥ بِيَمِينِهِۦ فَيَقُولُ هَآؤُمُ ٱقۡرَءُواْ كِتَٰبِيَهۡ

Номаи аъмоли ўнг қўлидан берилган киши шоду хуррамлигидан: ”Мана олинглар, ўқинглар менинг номаи аъмолимни”, деб юборади.

ئایه‌تی: 20

إِنِّي ظَنَنتُ أَنِّي مُلَٰقٍ حِسَابِيَهۡ

”Мен дунё ҳаётида қайта тирилишим ва ҳисоб-китоб қилинишимни билган эдим”.

ئایه‌تی: 21

فَهُوَ فِي عِيشَةٖ رَّاضِيَةٖ

У абадий неъмат кўз олдида намоён бўлгани учун кўнглидагидек, орзу қилганидек ҳаёт кечиради.

ئایه‌تی: 22

فِي جَنَّةٍ عَالِيَةٖ

Мақом ва мартабаси олий жаннатда бўлади.

ئایه‌تی: 23

قُطُوفُهَا دَانِيَةٞ

Мевалари олгиси келганлар учун жуда яқин бўлади.

ئایه‌تی: 24

كُلُواْ وَٱشۡرَبُواْ هَنِيٓـَٔۢا بِمَآ أَسۡلَفۡتُمۡ فِي ٱلۡأَيَّامِ ٱلۡخَالِيَةِ

Уларга эҳтиром ила: ”Дунё ҳаётида қилиб ўтган солиҳ амалларингиз эвазига озори йўқ егулик ва ичимликлардан хоҳлаганингизча енглар ва ичинглар”, дейилади.

ئایه‌تی: 25

وَأَمَّا مَنۡ أُوتِيَ كِتَٰبَهُۥ بِشِمَالِهِۦ فَيَقُولُ يَٰلَيۡتَنِي لَمۡ أُوتَ كِتَٰبِيَهۡ

Номаи аъмоли чап қўлидан берилган кимса эса қаттиқ надомат чекиб: ”Азобланишимга сабаб бўлувчи ёмон амалларим битилган бу китоб берилмаса кошкийди”, - деб қолади.

ئایه‌تی: 26

وَلَمۡ أَدۡرِ مَا حِسَابِيَهۡ

”Жазоим нима эканлигини билмасам кошкийди”.

ئایه‌تی: 27

يَٰلَيۡتَهَا كَانَتِ ٱلۡقَاضِيَةَ

Менинг дастлабки ўлимим ҳеч қачон қайта тирилмайдиган ўлим бўлганида қанийди.

ئایه‌تی: 28

مَآ أَغۡنَىٰ عَنِّي مَالِيَهۡۜ

Мол-давлатим Аллоҳнинг азобидан заррача ҳимоя қилолмади.

ئایه‌تی: 29

هَلَكَ عَنِّي سُلۡطَٰنِيَهۡ

Ҳужжат-далилларим, куч-қувватиму обрў-эътиборим барбод бўлди.

ئایه‌تی: 30

خُذُوهُ فَغُلُّوهُ

”Эй, фаришталар, уларни ушланглар ва қўлларини бўйнига қўшиб кишанланглар”, дейилади.

ئایه‌تی: 31

ثُمَّ ٱلۡجَحِيمَ صَلُّوهُ

Кейин уларни жаҳаннам азобини тортишлари учун оловга ташланглар.

ئایه‌تی: 32

ثُمَّ فِي سِلۡسِلَةٖ ذَرۡعُهَا سَبۡعُونَ ذِرَاعٗا فَٱسۡلُكُوهُ

”Сўнгра уни етмиш газли занжир билан боғланглар".

ئایه‌تی: 33

إِنَّهُۥ كَانَ لَا يُؤۡمِنُ بِٱللَّهِ ٱلۡعَظِيمِ

Чунки у Буюк Парвардигорига иймон келтирмаган эди.

ئایه‌تی: 34

وَلَا يَحُضُّ عَلَىٰ طَعَامِ ٱلۡمِسۡكِينِ

Ўзгаларни мискинларга таом беришга ундамаган эди.

ئایه‌تی: 35

فَلَيۡسَ لَهُ ٱلۡيَوۡمَ هَٰهُنَا حَمِيمٞ

Қиёмат куни уни азобдан ҳимоя қиладиган биронта чин дўсти бўлмайди.

سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:

• المِنَّة التي على الوالد مِنَّة على الولد تستوجب الشكر.

Отага қилинган яхшилик фарзандга қилинган яхшиликдир. Бу яхшиликка фарзандлар ҳам шукр қилмоғи лозим.

• إطعام الفقير والحض عليه من أسباب الوقاية من عذاب النار.

Фақирларни таомлантириш ва шундай қилишга чорлаш жаҳаннам азобидан қутулиш сабабларидандир.

• شدة عذاب يوم القيامة تستوجب التوقي منه بالإيمان والعمل الصالح.

Иймон ва солиҳ амаллар орқали Қиёмат кунидаги даҳшатли азобга гирифтор бўлишнинг олди олинади.

ئایه‌تی: 36

وَلَا طَعَامٌ إِلَّا مِنۡ غِسۡلِينٖ

У ерда жаҳаннам аҳли баданидан чиққан йирингдан бошқа ҳеч қандай таом йўқдир.

ئایه‌تی: 37

لَّا يَأۡكُلُهُۥٓ إِلَّا ٱلۡخَٰطِـُٔونَ

Ўша таомдан гуноҳга ботганлар ва осийларгина ейдилар.

ئایه‌تی: 38

فَلَآ أُقۡسِمُ بِمَا تُبۡصِرُونَ

Аллоҳ таоло сизлар кўриб турган нарсаларга қасам ичади.

ئایه‌تی: 39

وَمَا لَا تُبۡصِرُونَ

Сизлар кўрмаётган нарсаларга ҳам қасам ичади.

ئایه‌تی: 40

إِنَّهُۥ لَقَوۡلُ رَسُولٖ كَرِيمٖ

Қуръон, шак-шубҳасиз, Аллоҳнинг каломидир. Уни улуғ Пайғамбари одамларга ўқиб беради.

ئایه‌تی: 41

وَمَا هُوَ بِقَوۡلِ شَاعِرٖۚ قَلِيلٗا مَّا تُؤۡمِنُونَ

У шоирнинг сўзи эмас. Чунки шеърий услубда ёзилмаган. Сизлар жуда кам иймон келтирасизлар.

ئایه‌تی: 42

وَلَا بِقَوۡلِ كَاهِنٖۚ قَلِيلٗا مَّا تَذَكَّرُونَ

Биронта коҳиннинг ҳам сўзи эмас. Коҳиннинг сўзи Аллоҳнинг каломидан бутунлай фарқ қилади. Сизлар жуда кам панд-насиҳат, ибрат оласизлар.

ئایه‌تی: 43

تَنزِيلٞ مِّن رَّبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ

Аксинча, у бутун мавжудотлар Парвардигори томонидан нозил қилинган Китобдир.

ئایه‌تی: 44

وَلَوۡ تَقَوَّلَ عَلَيۡنَا بَعۡضَ ٱلۡأَقَاوِيلِ

Агар Муҳаммад алайҳиссалом биз айтмаган сўзни тўқиб айтса,

ئایه‌تی: 45

لَأَخَذۡنَا مِنۡهُ بِٱلۡيَمِينِ

Биз уни куч-қудратимиз билан ушлаган ва ундан ўч олган бўлар эдик.

ئایه‌تی: 46

ثُمَّ لَقَطَعۡنَا مِنۡهُ ٱلۡوَتِينَ

Сўнгра унинг юрагига туташган томирини узиб ташлаган бўлар эдик.

ئایه‌تی: 47

فَمَا مِنكُم مِّنۡ أَحَدٍ عَنۡهُ حَٰجِزِينَ

Сизлардан биронтангиз уни биздан ҳимоя қила олмайсизлар. Сизларни деб Бизнинг номимиздан гап тўқиши эҳтимолдан жуда йироқдир.

ئایه‌تی: 48

وَإِنَّهُۥ لَتَذۡكِرَةٞ لِّلۡمُتَّقِينَ

Қуръон шак-шубҳасиз, Аллоҳ таолонинг буйруқларини бажариб, тақиқларидан тийилган тақводорлар учун панд-насиҳатдир.

ئایه‌تی: 49

وَإِنَّا لَنَعۡلَمُ أَنَّ مِنكُم مُّكَذِّبِينَ

Сизларнинг орангизда бу Қуръонни ёлғонга чиқараётганлар борлигини аниқ биламиз.

ئایه‌تی: 50

وَإِنَّهُۥ لَحَسۡرَةٌ عَلَى ٱلۡكَٰفِرِينَ

Қуръонни ёлғонга чиқариш қиёмат Куни чексиз ҳасрат-надоматдир.

ئایه‌تی: 51

وَإِنَّهُۥ لَحَقُّ ٱلۡيَقِينِ

Албатта Қуръон аниқ ҳақиқатдир. Унинг Аллоҳ томонидан эканида ҳеч қандай шубҳа-гумон йўқдир.

ئایه‌تی: 52

فَسَبِّحۡ بِٱسۡمِ رَبِّكَ ٱلۡعَظِيمِ

Эй Пайғамбар, буюк Парвардигорингизни нолойиқ нарсалардан покланг ва номини ёд этинг!

سوودەکانی ئایەتەکان لەم پەڕەیەدا:

• تنزيه القرآن عن الشعر والكهانة.

Қуръони Каримни шеър ва коҳинликдан поклаш.

• خطر التَّقَوُّل على الله والافتراء عليه سبحانه.

Аллоҳ номидан гап тўқиш, шаънига ифтиро отишнинг хатарлилиги.

• الصبر الجميل الذي يحتسب فيه الأجر من الله ولا يُشكى لغيره.

Ажру савобни ёлғиз Аллоҳдан умид қилиб, Ундан бошқасига шиква-шикоят қилмасдан қилинган сабр чиройли сабрдир.