ترجمهٔ معانی سوره سوره حاقه - الترجمة الأوزبكية للمختصر في تفسير القرآن الكريم - دایرة المعارف قرآن کریم

ал-Ҳааққаҳ сураси

از اهداف این سوره:

إثبات أن وقوع القيامة والجزاء فيها حقٌّ لا ريب فيه.

Қиёмат, жазо ёки мукофот шак-шубҳасиз ҳақ экани ўз исботини топди.

---

آیه: 1

ٱلۡحَآقَّةُ

Аллоҳ таоло ҳамманинг бошига келувчи қайта тирилишни зикр қиляпти.

آیه: 2

مَا ٱلۡحَآقَّةُ

Сўнгра: ”Ўша аниқ рўй бергувчи нимадир?” деган савол орқали Қиёматнинг янада буюк эканлигига урғу беради.

آیه: 3

وَمَآ أَدۡرَىٰكَ مَا ٱلۡحَآقَّةُ

Аниқ рўй берувчи нима эканини сиз қаердан ҳам билар эдингиз?

آیه: 4

كَذَّبَتۡ ثَمُودُ وَعَادُۢ بِٱلۡقَارِعَةِ

Солиҳ алайҳиссаломнинг Самуд қавми ва Ҳуд алайҳиссаломнинг Од қавми даҳшатларининг шиддатлилигидан одамлар қалбини ларзага солувчи Қиёмат кунига ишонмадилар.

آیه: 5

فَأَمَّا ثَمُودُ فَأُهۡلِكُواْ بِٱلطَّاغِيَةِ

Энди Самуд қавмига келсак, Аллоҳ таоло уларни ўта даҳшатли қичқириқ билан йўқ қилди.

آیه: 6

وَأَمَّا عَادٞ فَأُهۡلِكُواْ بِرِيحٖ صَرۡصَرٍ عَاتِيَةٖ

Од қабиласига келсак, Аллоҳ таоло уларни ўта совуқ, шиддатли, қутурган бўрон билан барбод қилди.

آیه: 7

سَخَّرَهَا عَلَيۡهِمۡ سَبۡعَ لَيَالٖ وَثَمَٰنِيَةَ أَيَّامٍ حُسُومٗاۖ فَتَرَى ٱلۡقَوۡمَ فِيهَا صَرۡعَىٰ كَأَنَّهُمۡ أَعۡجَازُ نَخۡلٍ خَاوِيَةٖ

Аллоҳ таоло етти кечаю саккиз кундуз давом эттирган бу бўрон уларни бутунлай қириб ташлади. Сиз уларнинг ерда ҳалок бўлиб ётган ҳолатларига назар ташласангиз, худди ерга қулаб, чириб кетган хурмо дарахтларининг илдизларига ўхшаб ётганларини кўрасиз.

آیه: 8

فَهَلۡ تَرَىٰ لَهُم مِّنۢ بَاقِيَةٖ

Уларга етган бу азобдан кейин тирик қолган бирон жонни кўряпсизми?!

از فواید آیات این صفحه:

• الصبر خلق محمود لازم للدعاة وغيرهم.

Сабр мақтовга лойиқ, даъватчилар ва бошқалар учун зарур бўлган хулқдир.

• التوبة تَجُبُّ ما قبلها وهي من أسباب اصطفاء الله للعبد وجعله من عباده الصالحين.

Тавба олдинги гуноҳларни ўчиради. Аллоҳ таолонинг бандага назари тушиши ва солиҳ бандалардан қилишига ҳам тавба сабаб бўлади.

• تنوّع ما يرسله الله على الكفار والعصاة من عذاب دلالة على كمال قدرته وكمال عدله.

Аллоҳ таолонинг кофир ва осийлар устига юборган азобларининг турли-туманлиги У Зотнинг етук қудрати ва чексиз адолатига далилдир.

آیه: 9

وَجَآءَ فِرۡعَوۡنُ وَمَن قَبۡلَهُۥ وَٱلۡمُؤۡتَفِكَٰتُ بِٱلۡخَاطِئَةِ

Фиравн ва ундан олдин ўтган қавмлар ҳам, остин-устун қилиб азоб юборилган қишлоқлар, яъни, Лут қавми ҳам ширк ва бошқа гуноҳларни қилган эдилар.

آیه: 10

فَعَصَوۡاْ رَسُولَ رَبِّهِمۡ فَأَخَذَهُمۡ أَخۡذَةٗ رَّابِيَةً

Уларнинг ҳаммаси ўзларига юборилган пайғамбарларига ишонмасдан осийлик қилдилар. Шунда Аллоҳ таоло уларни ортиқ даражада қаттиқ азоблади.

آیه: 11

إِنَّا لَمَّا طَغَا ٱلۡمَآءُ حَمَلۡنَٰكُمۡ فِي ٱلۡجَارِيَةِ

Даҳшатли сув тошқини юз берганида аждодларингизни буйруғимиз билан Нуҳ алайҳиссалом ясаган, сузиб юрувчи кемада қутқардик. Уларнинг қутқарилиши эса сизларнинг ҳам қутқарилишингиз эди.

آیه: 12

لِنَجۡعَلَهَا لَكُمۡ تَذۡكِرَةٗ وَتَعِيَهَآ أُذُنٞ وَٰعِيَةٞ

Кема ва кема ҳодисасини куфр аҳлининг ҳалок бўлиши ва иймон аҳлининг нажот топишига далил-исбот бўладиган ўгит қилдик. Эшитганини англаб оладиганлар эслаб қолишлари учун ҳам шундай қилдик.

آیه: 13

فَإِذَا نُفِخَ فِي ٱلصُّورِ نَفۡخَةٞ وَٰحِدَةٞ

Сур чалишга муваккал фаришта Сурни иккинчи марта пуфлаганида;

آیه: 14

وَحُمِلَتِ ٱلۡأَرۡضُ وَٱلۡجِبَالُ فَدُكَّتَا دَكَّةٗ وَٰحِدَةٗ

Ер ва тоғлар ўринларидан кўтарилиб, зарб билан урилиб, бутунлай чилпарчин қилинганида;

آیه: 15

فَيَوۡمَئِذٖ وَقَعَتِ ٱلۡوَاقِعَةُ

Юқорида қайд этилган ишлар содир бўладиган кунда Қиёмат қойим бўлур.

آیه: 16

وَٱنشَقَّتِ ٱلسَّمَآءُ فَهِيَ يَوۡمَئِذٖ وَاهِيَةٞ

У кунда узоқ вақтлардан бери мустаҳкам турган осмон фаришталар ерга тушиши учун заифлашиб ёрилади.

آیه: 17

وَٱلۡمَلَكُ عَلَىٰٓ أَرۡجَآئِهَاۚ وَيَحۡمِلُ عَرۡشَ رَبِّكَ فَوۡقَهُمۡ يَوۡمَئِذٖ ثَمَٰنِيَةٞ

Осмоннинг чор-атрофида, ҳатто бурчак-бурчакларигача фаришталар турадилар. Ўша куни Парвардигорингизнинг Аршини энг яқин фаришталаридан саккизта улуғ фаришта кўтариб туради.

آیه: 18

يَوۡمَئِذٖ تُعۡرَضُونَ لَا تَخۡفَىٰ مِنكُمۡ خَافِيَةٞ

Эй одамлар, ўша куни сизлар Парвардигорга рўбарў қилинасизлар. Биронта сирингиз У Зотдан махфий қолмайди. Аллоҳ барчасидан Хабардордир.

آیه: 19

فَأَمَّا مَنۡ أُوتِيَ كِتَٰبَهُۥ بِيَمِينِهِۦ فَيَقُولُ هَآؤُمُ ٱقۡرَءُواْ كِتَٰبِيَهۡ

Номаи аъмоли ўнг қўлидан берилган киши шоду хуррамлигидан: ”Мана олинглар, ўқинглар менинг номаи аъмолимни”, деб юборади.

آیه: 20

إِنِّي ظَنَنتُ أَنِّي مُلَٰقٍ حِسَابِيَهۡ

”Мен дунё ҳаётида қайта тирилишим ва ҳисоб-китоб қилинишимни билган эдим”.

آیه: 21

فَهُوَ فِي عِيشَةٖ رَّاضِيَةٖ

У абадий неъмат кўз олдида намоён бўлгани учун кўнглидагидек, орзу қилганидек ҳаёт кечиради.

آیه: 22

فِي جَنَّةٍ عَالِيَةٖ

Мақом ва мартабаси олий жаннатда бўлади.

آیه: 23

قُطُوفُهَا دَانِيَةٞ

Мевалари олгиси келганлар учун жуда яқин бўлади.

آیه: 24

كُلُواْ وَٱشۡرَبُواْ هَنِيٓـَٔۢا بِمَآ أَسۡلَفۡتُمۡ فِي ٱلۡأَيَّامِ ٱلۡخَالِيَةِ

Уларга эҳтиром ила: ”Дунё ҳаётида қилиб ўтган солиҳ амалларингиз эвазига озори йўқ егулик ва ичимликлардан хоҳлаганингизча енглар ва ичинглар”, дейилади.

آیه: 25

وَأَمَّا مَنۡ أُوتِيَ كِتَٰبَهُۥ بِشِمَالِهِۦ فَيَقُولُ يَٰلَيۡتَنِي لَمۡ أُوتَ كِتَٰبِيَهۡ

Номаи аъмоли чап қўлидан берилган кимса эса қаттиқ надомат чекиб: ”Азобланишимга сабаб бўлувчи ёмон амалларим битилган бу китоб берилмаса кошкийди”, - деб қолади.

آیه: 26

وَلَمۡ أَدۡرِ مَا حِسَابِيَهۡ

”Жазоим нима эканлигини билмасам кошкийди”.

آیه: 27

يَٰلَيۡتَهَا كَانَتِ ٱلۡقَاضِيَةَ

Менинг дастлабки ўлимим ҳеч қачон қайта тирилмайдиган ўлим бўлганида қанийди.

آیه: 28

مَآ أَغۡنَىٰ عَنِّي مَالِيَهۡۜ

Мол-давлатим Аллоҳнинг азобидан заррача ҳимоя қилолмади.

آیه: 29

هَلَكَ عَنِّي سُلۡطَٰنِيَهۡ

Ҳужжат-далилларим, куч-қувватиму обрў-эътиборим барбод бўлди.

آیه: 30

خُذُوهُ فَغُلُّوهُ

”Эй, фаришталар, уларни ушланглар ва қўлларини бўйнига қўшиб кишанланглар”, дейилади.

آیه: 31

ثُمَّ ٱلۡجَحِيمَ صَلُّوهُ

Кейин уларни жаҳаннам азобини тортишлари учун оловга ташланглар.

آیه: 32

ثُمَّ فِي سِلۡسِلَةٖ ذَرۡعُهَا سَبۡعُونَ ذِرَاعٗا فَٱسۡلُكُوهُ

”Сўнгра уни етмиш газли занжир билан боғланглар".

آیه: 33

إِنَّهُۥ كَانَ لَا يُؤۡمِنُ بِٱللَّهِ ٱلۡعَظِيمِ

Чунки у Буюк Парвардигорига иймон келтирмаган эди.

آیه: 34

وَلَا يَحُضُّ عَلَىٰ طَعَامِ ٱلۡمِسۡكِينِ

Ўзгаларни мискинларга таом беришга ундамаган эди.

آیه: 35

فَلَيۡسَ لَهُ ٱلۡيَوۡمَ هَٰهُنَا حَمِيمٞ

Қиёмат куни уни азобдан ҳимоя қиладиган биронта чин дўсти бўлмайди.

از فواید آیات این صفحه:

• المِنَّة التي على الوالد مِنَّة على الولد تستوجب الشكر.

Отага қилинган яхшилик фарзандга қилинган яхшиликдир. Бу яхшиликка фарзандлар ҳам шукр қилмоғи лозим.

• إطعام الفقير والحض عليه من أسباب الوقاية من عذاب النار.

Фақирларни таомлантириш ва шундай қилишга чорлаш жаҳаннам азобидан қутулиш сабабларидандир.

• شدة عذاب يوم القيامة تستوجب التوقي منه بالإيمان والعمل الصالح.

Иймон ва солиҳ амаллар орқали Қиёмат кунидаги даҳшатли азобга гирифтор бўлишнинг олди олинади.

آیه: 36

وَلَا طَعَامٌ إِلَّا مِنۡ غِسۡلِينٖ

У ерда жаҳаннам аҳли баданидан чиққан йирингдан бошқа ҳеч қандай таом йўқдир.

آیه: 37

لَّا يَأۡكُلُهُۥٓ إِلَّا ٱلۡخَٰطِـُٔونَ

Ўша таомдан гуноҳга ботганлар ва осийларгина ейдилар.

آیه: 38

فَلَآ أُقۡسِمُ بِمَا تُبۡصِرُونَ

Аллоҳ таоло сизлар кўриб турган нарсаларга қасам ичади.

آیه: 39

وَمَا لَا تُبۡصِرُونَ

Сизлар кўрмаётган нарсаларга ҳам қасам ичади.

آیه: 40

إِنَّهُۥ لَقَوۡلُ رَسُولٖ كَرِيمٖ

Қуръон, шак-шубҳасиз, Аллоҳнинг каломидир. Уни улуғ Пайғамбари одамларга ўқиб беради.

آیه: 41

وَمَا هُوَ بِقَوۡلِ شَاعِرٖۚ قَلِيلٗا مَّا تُؤۡمِنُونَ

У шоирнинг сўзи эмас. Чунки шеърий услубда ёзилмаган. Сизлар жуда кам иймон келтирасизлар.

آیه: 42

وَلَا بِقَوۡلِ كَاهِنٖۚ قَلِيلٗا مَّا تَذَكَّرُونَ

Биронта коҳиннинг ҳам сўзи эмас. Коҳиннинг сўзи Аллоҳнинг каломидан бутунлай фарқ қилади. Сизлар жуда кам панд-насиҳат, ибрат оласизлар.

آیه: 43

تَنزِيلٞ مِّن رَّبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ

Аксинча, у бутун мавжудотлар Парвардигори томонидан нозил қилинган Китобдир.

آیه: 44

وَلَوۡ تَقَوَّلَ عَلَيۡنَا بَعۡضَ ٱلۡأَقَاوِيلِ

Агар Муҳаммад алайҳиссалом биз айтмаган сўзни тўқиб айтса,

آیه: 45

لَأَخَذۡنَا مِنۡهُ بِٱلۡيَمِينِ

Биз уни куч-қудратимиз билан ушлаган ва ундан ўч олган бўлар эдик.

آیه: 46

ثُمَّ لَقَطَعۡنَا مِنۡهُ ٱلۡوَتِينَ

Сўнгра унинг юрагига туташган томирини узиб ташлаган бўлар эдик.

آیه: 47

فَمَا مِنكُم مِّنۡ أَحَدٍ عَنۡهُ حَٰجِزِينَ

Сизлардан биронтангиз уни биздан ҳимоя қила олмайсизлар. Сизларни деб Бизнинг номимиздан гап тўқиши эҳтимолдан жуда йироқдир.

آیه: 48

وَإِنَّهُۥ لَتَذۡكِرَةٞ لِّلۡمُتَّقِينَ

Қуръон шак-шубҳасиз, Аллоҳ таолонинг буйруқларини бажариб, тақиқларидан тийилган тақводорлар учун панд-насиҳатдир.

آیه: 49

وَإِنَّا لَنَعۡلَمُ أَنَّ مِنكُم مُّكَذِّبِينَ

Сизларнинг орангизда бу Қуръонни ёлғонга чиқараётганлар борлигини аниқ биламиз.

آیه: 50

وَإِنَّهُۥ لَحَسۡرَةٌ عَلَى ٱلۡكَٰفِرِينَ

Қуръонни ёлғонга чиқариш қиёмат Куни чексиз ҳасрат-надоматдир.

آیه: 51

وَإِنَّهُۥ لَحَقُّ ٱلۡيَقِينِ

Албатта Қуръон аниқ ҳақиқатдир. Унинг Аллоҳ томонидан эканида ҳеч қандай шубҳа-гумон йўқдир.

آیه: 52

فَسَبِّحۡ بِٱسۡمِ رَبِّكَ ٱلۡعَظِيمِ

Эй Пайғамбар, буюк Парвардигорингизни нолойиқ нарсалардан покланг ва номини ёд этинг!

از فواید آیات این صفحه:

• تنزيه القرآن عن الشعر والكهانة.

Қуръони Каримни шеър ва коҳинликдан поклаш.

• خطر التَّقَوُّل على الله والافتراء عليه سبحانه.

Аллоҳ номидан гап тўқиш, шаънига ифтиро отишнинг хатарлилиги.

• الصبر الجميل الذي يحتسب فيه الأجر من الله ولا يُشكى لغيره.

Ажру савобни ёлғиз Аллоҳдан умид қилиб, Ундан бошқасига шиква-шикоят қилмасдан қилинган сабр чиройли сабрдир.