د قرآن کریم د معناګانو ژباړه - الترجمة السنهالية للمختصر في تفسير القرآن الكريم * - د ژباړو فهرست (لړلیک)


د معناګانو ژباړه سورت: القصص   آیت:

සූරා අල් කසස්

د سورت د مقصدونو څخه:
سنة الله في تمكين المؤمنين المستضعفين وإهلاك الطغاة المستكبرين.
දේවත්වය විශ්වාස කරන අසරණ තැනැත්තන්හට පහසුකම් සැළසීමේ හා උඩඟු අපරාධකරුවන් විනාශ කර දැමීමේ අල්ලාහ්ගේ න්යායය.

طٰسٓمّٓ ۟
(තා, සීන්, මීම්) සූරා බකරා ආරම්භයේදී මෙවැනි පාඨ පිළිබඳ විස්තර සඳහන් කර ඇත.
عربي تفسیرونه:
تِلْكَ اٰیٰتُ الْكِتٰبِ الْمُبِیْنِ ۟
මෙය පැහැදිලි අල් කුර්ආනයේ පාඨ වෙයි.
عربي تفسیرونه:
نَتْلُوْا عَلَیْكَ مِنْ نَّبَاِ مُوْسٰی وَفِرْعَوْنَ بِالْحَقِّ لِقَوْمٍ یُّؤْمِنُوْنَ ۟
මූසා හා ෆිර්අවුන්ගේ තොරතුරු කිසිදු සැකයකින් තොර ව දෙවියන් විශ්වාස කරන ජනයා වෙනුවෙන් සැබෑ ලෙස අපි නුඹට කියවා පෙන්වමු. සැබවින්ම ඔවුන් එහි ඇති දැයින් ප්රයෝජනය ලබන බැවිණි.
عربي تفسیرونه:
اِنَّ فِرْعَوْنَ عَلَا فِی الْاَرْضِ وَجَعَلَ اَهْلَهَا شِیَعًا یَّسْتَضْعِفُ طَآىِٕفَةً مِّنْهُمْ یُذَبِّحُ اَبْنَآءَهُمْ وَیَسْتَحْیٖ نِسَآءَهُمْ ؕ— اِنَّهٗ كَانَ مِنَ الْمُفْسِدِیْنَ ۟
සැබවින්ම ෆිර්අවුන් මිසර දේශයේ සීමාව ඉක්මවා අපරාධ සිදු කළේය. එහි ඔහු ආධිපත්යය දැරුවේය. එහි වැසියන් අතර විවිධ කණ්ඩායම් බවට පත් කළේය. ඔවුන් අතරින් පිරිසක් දුර්වලයින් බවට පත් කළේය. ඔවුන් ඉස්රාඊල් දරුවන් වෙති. ඔවුන්ගේ පිරිමි දරුවන් මරා දමා ඔවුන්ගේ ගැහැනු දරුවන් සේවය සඳහා තබා ගනිමින් ඔවුන් අතිශයින් අපහාසයට ලක් කළේය. සැබවින්ම ඔහු අපරාධ හා ඉක්මවා කටයුතු කරමින් මහ පොළොවේ ප්රචණ්ඩකාරීන් අතරින් කෙනෙකු විය.
عربي تفسیرونه:
وَنُرِیْدُ اَنْ نَّمُنَّ عَلَی الَّذِیْنَ اسْتُضْعِفُوْا فِی الْاَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ اَىِٕمَّةً وَّنَجْعَلَهُمُ الْوٰرِثِیْنَ ۟ۙ
ෆිර්අවුන් විසින් මිසර දේශයේ දුර්වලතාවට පත් කරනු ලැබූ ඉස්රාඊල් දරුවන්හට, ඔවුන්ගේ සතුරන් විනාශ කොට ඔවුන්ගෙන් අසරණකම් ඉවත් කොට, සත්යය තුළ ඔවුන් අනුගමනය කරන නායකයින් බවට ඔවුන්ව පත් කොට, ෆිර්අවුන්ගේ විනාශයෙන් පසු ව භාග්යලත් සිරියා දේශය උරුමකම් පාන්නට සලස්වා, අපි ඔවුනට ශ්රේෂ්ඨත්වය පිරිනමන්නට අපේක්ෂා කළෙමු. ඒ පිළිබඳ උත්තරීතර අල්ලාහ් මෙසේ පවසා ඇත: “දුර්වලතාවට පත් කරනු ලැබූ ජනයාට අපි සමෘද්ධිමත් කළ මහ පොළොවේ නැගෙනහිරවල් හා එහි බටහිරවල් අපි උරුම කර දුන්නෙමු.”
عربي تفسیرونه:
په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:
• الإيمان والعمل الصالح سببا النجاة من الفزع يوم القيامة.
•දේව විශ්වාසය හා දැහැමි ක්රියාව වනාහි මළවුන් කෙරෙන් නැගිටුවනු ලබන දිනයේ තැති ගැන්මෙන් ආරක්ෂාවීමට හේතු වන සාධක දෙකකි.

• الكفر والعصيان سبب في دخول النار.
•දේව ප්රතික්ෂේපය හා පිටුපෑම නිරයට පිවිසීමට හේතුවකි.

• تحريم القتل والظلم والصيد في الحرم.
•හරම් හෙවත් ශුද්ධ සීමාව තුළ ඝාතනය අපාරාධය හා දඬයම තහනම් කිරීම.

• النصر والتمكين عاقبة المؤمنين.
•ජය හා පහසුකම් ලැබීම දේව විශ්වාසීන්ගේ අවසන් ප්රතිඵලයයි.

وَنُمَكِّنَ لَهُمْ فِی الْاَرْضِ وَنُرِیَ فِرْعَوْنَ وَهَامٰنَ وَجُنُوْدَهُمَا مِنْهُمْ مَّا كَانُوْا یَحْذَرُوْنَ ۟
ඔවුන් එහි ආධිපත්යය දරණ සගයින් ලෙස අප පත් කිරීමෙන් ඔවුනට මහ පොළොවේ පහසුකම් සලසා දෙන්නට අපි අපේක්ෂා කළෙමු. එමෙන්ම ෆිර්අවුන් හා රාජ්ය අනුග්රහය සැපයූ ප්රධානී හාමාන්ගේ මෙන්ම ඔවුන් දෙදෙනාගේ රාජ්ය සහායකයින් වූ ඔවුන් දෙදෙනාගේ සේනාවගේ රාජ්ය පාලනය ගිලිහී යෑම හා ඉස්රාඊල්ගේ දරුවන්ගෙන් වූ පිරිමි දරුවකුගේ දෑතින් එහි අවසානයට පත් වීම ගැන ඔවුන් බියට පත්වීම ගැන ඔවුනට පෙන්වන්නටද අපේක්ෂා කළෙමු.
عربي تفسیرونه:
وَاَوْحَیْنَاۤ اِلٰۤی اُمِّ مُوْسٰۤی اَنْ اَرْضِعِیْهِ ۚ— فَاِذَا خِفْتِ عَلَیْهِ فَاَلْقِیْهِ فِی الْیَمِّ وَلَا تَخَافِیْ وَلَا تَحْزَنِیْ ۚ— اِنَّا رَآدُّوْهُ اِلَیْكِ وَجَاعِلُوْهُ مِنَ الْمُرْسَلِیْنَ ۟
"ෆිර්අවුන් හා ඔහුගේ ජනයා මූසා ව මරා දමනු ඇතැයි බිය වී, ඔහු ව පෙට්ටියක බහාලා නයිල් නදියේ හෙළනු තුරු ඔහුට කිරි දෙනු. එය දියේ ගිලීම ගැන හෝ ෆිර්වුන් ගැන හෝ බිය නොවනු. ඔහුගේ වෙන්වීම හේතුවෙන් නුඹ දුක් නොවනු. සැබවින්ම අපි නුඹ වෙත ජීවමාන ලෙස ඔහු ව නැවත ලබා දෙන්නෙමු. අල්ලාහ්ගේ මැවීම් වෙත එවන ලද ඔහුගේ දූතවරුන් අතරින් කෙනෙකු බවට අපි ඔහු පත් කරන්නෙමු." යැයි මූසාගේ මවට අපි දේව ප්රඥාව පහළ කළෙමු.
عربي تفسیرونه:
فَالْتَقَطَهٗۤ اٰلُ فِرْعَوْنَ لِیَكُوْنَ لَهُمْ عَدُوًّا وَّحَزَنًا ؕ— اِنَّ فِرْعَوْنَ وَهَامٰنَ وَجُنُوْدَهُمَا كَانُوْا خٰطِـِٕیْنَ ۟
ඔහු ව පෙට්ටිය බහාලා ගඟට දමන මෙන් ඇයට කළ දේව නියෝගය ඇය පිළිපැද්දාය. ෆිර්අවුන්ගේ පවුල එය දැක ඔහුව අර ගත්තෝය. සැබවින්ම එය, මූසා ෆිර්අවුන්ගේ සතුරකු බවට පත් වී ඔහුගේ දෑතින් ෆිර්අවුන්ගේ රාජ්යය පහ කිරීමටත්, ඔවුන්ගේ දුක ඉවත් කිරීමටත්, අල්ලාහ් අභිමත කළ දෑ තහවුරු කරනු වස්ය. සැබවින්ම ෆිර්අවුන් හා ඔහුගේ ඇමති හාමාන් ද ඔවුන් දෙදෙනාගේ සහායකයින්ද ඔවුන්ගේ දේව ප්රතික්ෂේපය මහ පොළොවේ ඔවුන් සිදු කළ ප්රචණ්ඩත්වය හා කලහකම් හේතුවෙන් පාපිෂ්ඨයින් බවට පත් වූහ.
عربي تفسیرونه:
وَقَالَتِ امْرَاَتُ فِرْعَوْنَ قُرَّتُ عَیْنٍ لِّیْ وَلَكَ ؕ— لَا تَقْتُلُوْهُ ۖۗ— عَسٰۤی اَنْ یَّنْفَعَنَاۤ اَوْ نَتَّخِذَهٗ وَلَدًا وَّهُمْ لَا یَشْعُرُوْنَ ۟
ෆිර්අවුන් ඔහු ව ඝාතනය කිරීමට සිතූ කල්හි ඔහුගේ බිරිය ඔහුට, "මෙම දරුවා මටත් ඔබටත් සතුට ගෙන දෙන්නක් විය හැක. එහෙයින් නුඹලා ඔහු මරා නොදමනු. ඇතැම් විට මෙහෙකම් කිරීමෙන් ඔහු අපට ප්රයෝජනවත් වනු ඇත. එසේ නැතහොත් දරුවකු ලෙස අපි ඔහු හදාවඩා ගත හැක." යැයි පැවසුවාය. නමුත් ඔහුගේ දෑතින් ඔවුන්ගේ රාජ්යයට අත්වන්නට යන දෑ ඔවුහු නොදැන සිටියෝය.
عربي تفسیرونه:
وَاَصْبَحَ فُؤَادُ اُمِّ مُوْسٰی فٰرِغًا ؕ— اِنْ كَادَتْ لَتُبْدِیْ بِهٖ لَوْلَاۤ اَنْ رَّبَطْنَا عَلٰی قَلْبِهَا لِتَكُوْنَ مِنَ الْمُؤْمِنِیْنَ ۟
මූසා (අලයිහිස් සලාම්) තුමාගේ මවගේ හදවත, මූසා (අලයිහිස් සලාම්) තුමා හැර වෙනත් සියලුම ආකාරයේ ලෞකික කටයුතු වලින් හිස් වී තිබිණ. අල්ලාහ් කවර තීන්දුවක් තමන් වෙත නියම කර සිටියේ ද ඒ මත ඉවසිලිවන්තයින් ලෙස කටයුතු කරන තම පරමාධිපති මත සියල්ල පවරන දේව විශ්වාසීන් අතරට ඇය ද පත්වනු පිණිස අපි ඇයගේ හදවත ස්ථාවරත්වයෙන් හා ඉවසීමෙන් බැඳ නොතැබුවේ නම් තම දරුවා කෙරෙහි ඇති බැඳීමෙහි තීව්රතාව හේතුවෙන් ඔහු ඇගේ පුත්රයා බව හෙළි කිරීමට තරම් ඇය ඉවසිලිවන්ත නොවන්නට තිබිණ.
عربي تفسیرونه:
وَقَالَتْ لِاُخْتِهٖ قُصِّیْهِ ؗ— فَبَصُرَتْ بِهٖ عَنْ جُنُبٍ وَّهُمْ لَا یَشْعُرُوْنَ ۟ۙ
මූසා (අලයිහිස් සලාම්) තුමාගේ මව ඔහු ව ගඟෙහි දැමීමෙන් පසු ව ඔහුගේ සහෝදරියට මෙසේ පැවසුවාය. "ඔහුට කුමක් සිදු වන්නේ දැ?යි නුඹට දැනගත හැකි පරිදි ඔහුගේ මග සලකුණු ඔස්සේ ලුහුබැඳ යනු." පසු ව තමන් ඔහුගේ සහෝදරිය යන වගත් සැබවින්ම ඔහු ගැන තමන් තොරතුරු සොයන වගත් ෆිර්අවුන්ට හා ඔහුගේ ජනයාට නොහැඟෙන පරිදිත් තමන් ගැන හෙළි නොවන පරිදිත් ඇය දුරින් සිට ඔහු ගැන ඇය නිරීක්ෂා කළාය.
عربي تفسیرونه:
وَحَرَّمْنَا عَلَیْهِ الْمَرَاضِعَ مِنْ قَبْلُ فَقَالَتْ هَلْ اَدُلُّكُمْ عَلٰۤی اَهْلِ بَیْتٍ یَّكْفُلُوْنَهٗ لَكُمْ وَهُمْ لَهٗ نٰصِحُوْنَ ۟
අපි ඔහුව ඔහුගේ මවට නැවත ලබා දීමට පෙර අල්ලාහ්ගේ සැලසුම අනුව කිරි දෙන කාන්තාවන්ගෙන් කිරි බීමෙන් මූසා වැළකී සිටියේය. ඔහුගේ සහෝදරිය ඔහුට කිරි පෙවීම සඳහා ඔවුන් දක්වන දැඩි කැමැත්ත දුටු කල්හි ඇය ඔවුනට: "ඔහුට කිරි දී ඔහු ව හදාවඩා ගන්නා නිවසක් වෙත මම නුඹලාට මග පෙන්වන්නද? ඔවුහු ඔහුට නිරන්තරයෙන්ම යහපත පතන්නෝ වෙති." යැයි විමසුවාය.
عربي تفسیرونه:
فَرَدَدْنٰهُ اِلٰۤی اُمِّهٖ كَیْ تَقَرَّ عَیْنُهَا وَلَا تَحْزَنَ وَلِتَعْلَمَ اَنَّ وَعْدَ اللّٰهِ حَقٌّ وَّلٰكِنَّ اَكْثَرَهُمْ لَا یَعْلَمُوْنَ ۟۠
ඔහුගේ මව ළඟින් සිට ඔහු ව රැකබලා ගැනීමෙන් ඇයගේ නෙත් සිසිල්වත් වන පරිදි හා ඔහුගේ වෙන්වීම ගැන ඇය දුක් නොවන පරිදි ඇයට අපි මූසා ව නැවත ලබා දුනිමු. ඔහු ඇය වෙත නැවත ලබා දීම සම්බන්ධයෙන් අල්ලාහ් දුන් පොරොන්දුව කිසිදු සැකයකින් තොර සත්යයක් බව ඇය දැන ගත්තාය. නමුත් මෙම ප්රතිඥාව ගැන ඔවුන්ගෙන් බහුතරයක් දෙනා නොදනිති. සැබවින්ම ඇය ඔහුගේ මව බව කිසිවෙකු දැන සිටියේ නැත.
عربي تفسیرونه:
په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:
• تدبير الله لعباده الصالحين بما يسلمهم من مكر أعدائهم.
•අල්ලාහ්ගේ දැහැමි ගැත්තන්හට ඔවුන්ගේ සතුරන්ගේ කුමන්ත්රණ වලින් ඔවුන් ආරක්ෂා කරන අයුරින් අල්ලාහ් සැලසුම් යෙදීම.

• تدبير الظالم يؤول إلى تدميره.
•අපරාධකරුවාගේ සැලසුම ඔහුගේ විනාශය වෙත ඔහු ව රැගෙන යයි.

• قوة عاطفة الأمهات تجاه أولادهن.
•මව්වරුන් තම දරුවන් වෙත දක්වන සෙනෙහසේ බලවත්භාවය.

• جواز استخدام الحيلة المشروعة للتخلص من ظلم الظالم.
•අපරාධකරුවාගේ අපරාධයෙන් මිදීම සඳහා ආගමානගත කළ පරිදි සැලසුම් යෙදීමෙහි අනුමැතිය.

• تحقيق وعد الله واقع لا محالة.
•අල්ලාහ්ගේ ප්රතිඥාව තහවුරුය. කිසිදු සැකයකින් තොර ව සිදුවන්නකි.

وَلَمَّا بَلَغَ اَشُدَّهٗ وَاسْتَوٰۤی اٰتَیْنٰهُ حُكْمًا وَّعِلْمًا ؕ— وَكَذٰلِكَ نَجْزِی الْمُحْسِنِیْنَ ۟
ශරීරය වැඩී, වැඩි වියට පත් ව තම බලය ක්රියාත්මක කළ හැකි අවදියට පත් වූ කල්හි ඔහුට නබිත්වය පිරිනැමීමට පෙර ඉස්රාඊල් දරුවන්ගේ දහම සම්බන්ධයෙන් වූ දැනුම හා අවබෝධය අපි ඔහුට පිරිනැමුවෙමු. මූසා (අලයිහිස් සලාම්) තුමාගේ අවනතභාවය සඳහා අපි ඔහුට ප්රතිඵල පිරිනැමුවාක් සේම සෑම කාලයකම සෑම ස්ථානයකම පසුවන දැහැමියන්හට අපි ප්රතිඵල පිරිනමන්නෙමු.
عربي تفسیرونه:
وَدَخَلَ الْمَدِیْنَةَ عَلٰی حِیْنِ غَفْلَةٍ مِّنْ اَهْلِهَا فَوَجَدَ فِیْهَا رَجُلَیْنِ یَقْتَتِلٰنِ ؗ— هٰذَا مِنْ شِیْعَتِهٖ وَهٰذَا مِنْ عَدُوِّهٖ ۚ— فَاسْتَغَاثَهُ الَّذِیْ مِنْ شِیْعَتِهٖ عَلَی الَّذِیْ مِنْ عَدُوِّهٖ ۙ— فَوَكَزَهٗ مُوْسٰی فَقَضٰی عَلَیْهِ ؗ— قَالَ هٰذَا مِنْ عَمَلِ الشَّیْطٰنِ ؕ— اِنَّهٗ عَدُوٌّ مُّضِلٌّ مُّبِیْنٌ ۟
ජනයා ඔවුන්ගේ නිවෙස් තුළ විවේකී ව සිටින වේලාවක මූසා නගරයට පිවිසීය. එවිට වාද කරමින් සණ්ඩුසරුවල් කරන මිනිසුන් දෙදෙනෙකු දුටුවේය. ඔවුන්ගෙන් එක් අයකු මූසා (අලයිහිස් සලාම්) තුමාගේ ප්රජාවේ ඉස්රාඊල් දරුවන්ගෙන් කෙනෙකු වූ අතර අනෙකා මූසාගේ සතුරුන් වූ ෆිර්අවුන්ගේ ජනයා වන කිබ්ති වංශයට අයත් කෙනෙකු විය. තම සතුරන් වන කිබ්ති වංශයේ මිනිසාට එරෙහි ව තමන්ට උපකාර කරන්නැයි ඔහුගේ ජනයා අතරින් වූ මිනිසා ඔහුගෙන් ඉල්ලා සිටියේය. එම කිබ්තී මිනිසාට තම අත මිට මොළොව මූසා පහරක් ගැසීය. එවිට එම පහරේ බලවත්භාවය හේතුවෙන් ඔහු මැරී වැටුණේය. මූසා (අලයිහිස් සලාම්) තුමා, "මෙය ෂෙයිතාන් විචිත්රවත් කළ දෙයකි. ඔහුගේ වංචාවකි. සැබවින්ම ෂෙයිතාන් ඔහු ව අනුගමනය කරන්නන් නොමග හරින්නාය. සැපැහිදිලි සතුරාය. එහෙයින් ඔහු මට මෙය ඇති කළේ ද ඔහුට මා සතුරු වීම හේතුවෙන් හා සැබවින්ම ඔහු මුළා කරන්නට අපේක්ෂා කරන්නන් ඔහු මුළා කරන්නෙකු ව සිටින බැවිණි." යැයි පැවසීය.
عربي تفسیرونه:
قَالَ رَبِّ اِنِّیْ ظَلَمْتُ نَفْسِیْ فَاغْفِرْ لِیْ فَغَفَرَ لَهٗ ؕ— اِنَّهٗ هُوَ الْغَفُوْرُ الرَّحِیْمُ ۟
තමන්ගෙන් සිදු වූ වරද පිළිගනිමින් තම පරමාධිපතිගෙන් සමාව අයදිමින් මූසා, "මාගේ පරමාධපතියාණනි! සැබවින්ම මම මේ කිබ්ති වංශයේ මිනිසා ව ඝාතනය කිරීමෙන් මා මට ම අපරාධ කර ගත්තෙමි. එහෙයින් මාගේ පාපයන් සඳහා මට සමාව දෙනු මැනව." යැයි කීය. මූසා (අලයිහිස් සලාම්) තුමාට සමාව දීම ගැන අල්ලාහ් අපට එසේ පැහැදිලි කර සිටියේය. සැබවින්ම ඔහු ඔහුගේ ගැත්තන් අතරින් ඔහුගෙන් සමාව අයදින්නන්හට අති ක්ෂමාශීලී වන අතර ඔවුන් කෙරෙහි මහා කාරුණිකය.
عربي تفسیرونه:
قَالَ رَبِّ بِمَاۤ اَنْعَمْتَ عَلَیَّ فَلَنْ اَكُوْنَ ظَهِیْرًا لِّلْمُجْرِمِیْنَ ۟
පසු ව මූසා (අලයිහිස් සලාම්) තුමාගේ ප්රාර්ථනාව පිළිබඳ තොරතුරු දිගට ම මෙසේ පවසා සිටියි. එහි එතුමා, "මාගේ පරමාධිපති මා වෙත පිරිනැමූ ශක්තිය, ප්රඥාව හා දැනුම හේතුවෙන් අපරාධකරුවන් සිදු කරන අපරාධ වලට කිසිවිටෙක මම උදව් කරන්නෙකු නොවෙමි."
عربي تفسیرونه:
فَاَصْبَحَ فِی الْمَدِیْنَةِ خَآىِٕفًا یَّتَرَقَّبُ فَاِذَا الَّذِی اسْتَنْصَرَهٗ بِالْاَمْسِ یَسْتَصْرِخُهٗ ؕ— قَالَ لَهٗ مُوْسٰۤی اِنَّكَ لَغَوِیٌّ مُّبِیْنٌ ۟
කිබ්තී පුද්ගලයා ව මරා දැමීමේ සිදු වීම ඔහු විසින් සිදු වූ පසු, තමන් කුමක් කළ යුතු දැ යි සිතා බියෙන් යුතු ව නගරයේ අවධානයෙන් සැරිසැරීය. එවිට පෙර දින තම සතුරා වන කිබ්තී පුද්ගලයාට එරෙහි ව උදව් උපකාර ඉල්ලා පැමිණි පුද්ගලයා තවත් කිබ්තී මිනිසෙකුට එරෙහි ව ඔහුගෙන් උදව් ඉල්ලා සිටියේය. මූසා තුමා ඔහුට, "සැබවින්ම නුඹ ප්රචණ්ඩකාරී මෙන්ම පැහැදිලි නොමගෙහි සිටින්නෙකි." යැයි පවසා සිටියේය.
عربي تفسیرونه:
فَلَمَّاۤ اَنْ اَرَادَ اَنْ یَّبْطِشَ بِالَّذِیْ هُوَ عَدُوٌّ لَّهُمَا ۙ— قَالَ یٰمُوْسٰۤی اَتُرِیْدُ اَنْ تَقْتُلَنِیْ كَمَا قَتَلْتَ نَفْسًا بِالْاَمْسِ ۗ— اِنْ تُرِیْدُ اِلَّاۤ اَنْ تَكُوْنَ جَبَّارًا فِی الْاَرْضِ وَمَا تُرِیْدُ اَنْ تَكُوْنَ مِنَ الْمُصْلِحِیْنَ ۟
මූසා (අලයිහිස් සලාම්) තුමා ඔහුට හා ඉස්රාඊල මිනිසාට සතුරු වූ එම කිබ්තී පුද්ගලයා ව අල්ලා ගන්නට සිතූ කල්හි එම ඉස්රාඊලීය මිනිසා,"සැබවින්ම නුඹ පැහැදිලි අපරාධකරුවෙකි" යැයි ඔහු කළ ප්රකාශයට සවන් දුන් කල්හි, සැබැවින්ම තමන් අල්ලා ගන්නට යන බව සිතා මූසාට මෙසේ පැවසීය. "පෙර දින නුඹ මිනිසෙකු මරා දැමුවාක් මෙන් මා මරා දමන්නට නුඹ සිතන්නෙහි ද? සැබැවින්ම නුඹ මිනිසුන් මරා දමමින් ඔවුනට අපරාධ කරමින් බලහත්කාරකම් කරන්නකු වීමට මිස වෙනත් දෙයක් අපේක්ෂා නොකරන්නෙහිය. එමෙන්ම වාද කරන්නන් අතර සමතයට පත් කරන්නන් අතරින් කෙනෙකු වීමට ද නුඹ ප්රිය කරන්නේ නැත." යැයි පැවසීය.
عربي تفسیرونه:
وَجَآءَ رَجُلٌ مِّنْ اَقْصَا الْمَدِیْنَةِ یَسْعٰی ؗ— قَالَ یٰمُوْسٰۤی اِنَّ الْمَلَاَ یَاْتَمِرُوْنَ بِكَ لِیَقْتُلُوْكَ فَاخْرُجْ اِنِّیْ لَكَ مِنَ النّٰصِحِیْنَ ۟
එම පුවත පැතිරී ගිය කල්හි නගරයේ කොනක සිටි මිනිසෙකු මූසාට අත් වූ විපාකය ගැන අනුකම්පා කරමින් වේගයෙන් දිව ඇවිත්, "අහෝ මූසා! සැබවින්ම ෆිර්අවුන්ගේ ජනයා අතර සිටින ප්රභූවරු ඔබ ව ඝාතනය කිරීමට සාකච්ඡා කරති. එහෙයින් නුඹ නගරයෙන් පිට ව යනු. ඔවුන් නුඹ ව අල්ලා නුඹ ව මරා දැමීම ගැන නුඹ කෙරෙහි වූ මාගේ අනුකම්පාව හේතුවෙන් සැබවින්ම මම නුඹට උපදෙස් දෙන්නෙක්මි" යැයි පැවසීය.
عربي تفسیرونه:
فَخَرَجَ مِنْهَا خَآىِٕفًا یَّتَرَقَّبُ ؗ— قَالَ رَبِّ نَجِّنِیْ مِنَ الْقَوْمِ الظّٰلِمِیْنَ ۟۠
උපදෙස් දුන් පුද්ගලයාගේ උපදෙස් මූසා (අලයිහිස් සලාම්) තුමා පිළිපැද්දේය. තමාට සිදු වන දෑ ගැන සිතමින් ඒ ගැන බියෙන් ඔහු නගරයෙන් පිට ව ගියේය. ඔහු ඔහුගේ පරමාධිපතිට ප්රාර්ථනා කරමින්, "මාගේ පරමාධිපතියාණනි! අපරාධකාරී ජනයාගෙන් මා මුදවා ගනු මැනව. ඔවුන් මට නපුරුක් ළඟා කර නොදිය යුතුය" යැයි පැවසීය.
عربي تفسیرونه:
په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:
• الاعتراف بالذنب من آداب الدعاء.
•කළ වැරැද්ද පිළිගැනීම ප්රාර්ථනාවෙහි විනය ධර්මයකි.

• الشكر المحمود هو ما يحمل العبد على طاعة ربه، والبعد عن معصيته.
•ප්රශංසනීය කෘතඥතාව වනාහි එය ගැත්තා තම පරමාධිපතිට යටත් වීමට පත් කරන අතර ඔහු පාපකම් සිදු කිරීමෙන් දුරස් කරනු ඇත.

• أهمية المبادرة إلى النصح خاصة إذا ترتب عليه إنقاذ مؤمن من الهلاك.
•විශේෂයෙන් දේව විශ්වාසියා විනාශයෙන් මුදවා ගැනීමට ඉඩ ප්රස්තාව ඇති වූ විට උපදෙස් දීම සඳහා යුහුසුලු වීමේ වැදගත්කම.

• وجوب اتخاذ أسباب النجاة، والالتجاء إلى الله بالدعاء.
•ගැලවීම සඳහා වූ සාධක සූදානම් කර ගැනීමේ අනිවාර්ය භාවය හා ප්රාර්ථනා කිරීමෙන් අල්ලාහ් වෙත යොමු වීම.

وَلَمَّا تَوَجَّهَ تِلْقَآءَ مَدْیَنَ قَالَ عَسٰی رَبِّیْۤ اَنْ یَّهْدِیَنِیْ سَوَآءَ السَّبِیْلِ ۟
මද්යන් දෙසට මුහුණ ලා ගමන් ගත් කල්හි හෙතෙම, "මාගේ පරමාධිපති ශ්රේෂ්ඨ මාර්ගයක් වෙත මට මග පෙන්වනු ඇතැයි මම අපේක්ෂා කරමි. එවිට මම එයින් නොමග නොයමි." යැයි පැවසීය.
عربي تفسیرونه:
وَلَمَّا وَرَدَ مَآءَ مَدْیَنَ وَجَدَ عَلَیْهِ اُمَّةً مِّنَ النَّاسِ یَسْقُوْنَ ؗ۬— وَوَجَدَ مِنْ دُوْنِهِمُ امْرَاَتَیْنِ تَذُوْدٰنِ ۚ— قَالَ مَا خَطْبُكُمَا ؕ— قَالَتَا لَا نَسْقِیْ حَتّٰی یُصْدِرَ الرِّعَآءُ ٚ— وَاَبُوْنَا شَیْخٌ كَبِیْرٌ ۟
මද්යන් වාසීන්ට ජලය සපයන මද්යන්හි ජලාශ්රයක් වෙතට ඔහු ළඟා වූ කල්හි තම ගොවිපළ සතුන්ට ජලය සපයන මිනිසුන් පිරිසක් දුටුවේය. ඒ සමගම ජනයා ජලය සපයන තෙක් තම එළුවන්ට ජලය සැපයීමෙන් වැළකී සිටි කාන්තාවන් දෙදෙනකු ද ඔහු දුටුවේය. ඔවුන් දෙදෙනාගෙන් මූසා (අලයිහිස් සලාම්) තුමා මෙසේ විමසීය. "මිනිසුන් සමග එක් ව නුඹලා දෙදෙනා ජලය නොසපයන්නට තරම් නුඹලා දෙදෙනාගේ කාරණාව කුමක්දැ?"යි විමසීය. එම කාන්තාවන් දෙදෙනා ඔහුට "එසේ අපි පැමිණ, එඬේරුන් සමග මිශ්රවීමෙන් ප්රවේශම් වනු වස් ඔවුන් හැරී යන තෙක්ම අපි ජලය නොසැපයීම අපගේ සිරිතකි. අපගේ පියාණන් වයස්ගත මැහල්ලෙකි. ජලය සැපයීමට ඔහුට හැකියාවක් නැත. එහෙයින් අපගේ එළුවන්ට ජලය සැපයීමට අපි බල කරනු ලැබ ඇත්තෙමු." යැයි පැවසුවෝය.
عربي تفسیرونه:
فَسَقٰی لَهُمَا ثُمَّ تَوَلّٰۤی اِلَی الظِّلِّ فَقَالَ رَبِّ اِنِّیْ لِمَاۤ اَنْزَلْتَ اِلَیَّ مِنْ خَیْرٍ فَقِیْرٌ ۟
එවිට ඔහු ඔවුන් දෙදෙනාට අනුකම්පා කොට ඔවුන් දෙදෙනාගේ එළුවන්ට ජලය සැපයීය. පසු ව හෙවණකට ගොස් එහි විවේක ගත්තේය. තම අවශ්යතාව ඉදිරිපත් කරන මෙන් ඔහු තම පරමාධිපතිට ප්රාර්ථනා කළේය. "මාගේ පරමාධිපතියාණනි! මා වෙත නුඹ පහළ කළ දෑ හි කවර යහපතක් වුවද සැබවින්ම ඒ කෙරෙහි අවශ්යතාවෙන් පෙළෙන්නෙකි." යැයි පැවසීය.
عربي تفسیرونه:
فَجَآءَتْهُ اِحْدٰىهُمَا تَمْشِیْ عَلَی اسْتِحْیَآءٍ ؗ— قَالَتْ اِنَّ اَبِیْ یَدْعُوْكَ لِیَجْزِیَكَ اَجْرَ مَا سَقَیْتَ لَنَا ؕ— فَلَمَّا جَآءَهٗ وَقَصَّ عَلَیْهِ الْقَصَصَ ۙ— قَالَ لَا تَخَفْ ۫— نَجَوْتَ مِنَ الْقَوْمِ الظّٰلِمِیْنَ ۟
ඔවුන් (එම ස්ත්රීන්) දෙදෙනා නැවත හැරී ගිය කල්හි ඔවුන් දෙදෙනාගේ පියාට ඔහු ගැන තොරතුරු දන්වා සිටියෝය. ඔහු ව කැඳවා ගෙන එන්නට ඔවුන් දෙදෙනාගෙන් එක් අයකු ඔහු වෙත එවීය. එවිට ඇය ඔහු වෙත ලැජ්ජාවෙන් යුතු ව ගමන් කරමින් පැමිණ, "සැබවින්ම මාගේ පියාණන් ඔබ අපට ජලය සැපයීම වෙනුවෙන් ඔබේ කුලිය ඔබට පිරිනැමීමේ අපේක්ෂාවෙන් ඔහු වෙත පැමිණෙන මෙන් ඔහු ඔබට ඇරයුම් කළේ යැ"යි පැවසුවාය. මූසා තුමා ඔවුන් දෙදෙනාගේ පියාණන් වෙත පැමිණි කල්හි තම තොරතුරු පිළිබඳව ඔහුට දැනුම් දුන්නේය. එවිට ඔහු ඉතා තැන්පත් ව ඔහුට, "අපරාධකාරී ෆිරිඅවුන් හෝ ඔවුන්ගේ ප්රධානීන් අතර වූ සාකච්ඡාව ගැන නුඹ බිය නොවනු. මද්යන් දේශයේ ආධිපත්යය දරන්නට ඔවුනට ආධිපත්යයක් නැත. නුඹ වෙත නපුරක් කිරීමට ඔවුනට නොපුළුවන." යැයි පැවසුවේය.
عربي تفسیرونه:
قَالَتْ اِحْدٰىهُمَا یٰۤاَبَتِ اسْتَاْجِرْهُ ؗ— اِنَّ خَیْرَ مَنِ اسْتَاْجَرْتَ الْقَوِیُّ الْاَمِیْنُ ۟
ඔහුගේ දියණියන් දෙදෙනාගෙන් එක් අයකු "මාගේ පියාණනි! අපගේ එළුවන් බලා ගන්නට කුලීකරුවකු ලෙස ඔහු පත් කරන්න. ශක්තිය හා විශ්වාසය යන කරුණු ඔහු තුළ එකට බැඳී ඇති බැවින් ඔහු ව කුලීකරුවකු ලෙස ගැනීම වඩාත් වැදගත්වේ. එවිට ඔහුගේ ශක්තිය තුළින් ඔහුට පවරනු ලබන දෑ ඔහු ඉටු කරනු ඇත. ඔහුගේ විශ්වාසය තුළින් ඔහු වෙත කවර දෙයක් විශ්වාසී ලෙස පවරනු ලැබුවේ ද එය ඔහු ආරක්ෂා කරනු ඇත." යැයි පැවසුවාය.
عربي تفسیرونه:
قَالَ اِنِّیْۤ اُرِیْدُ اَنْ اُنْكِحَكَ اِحْدَی ابْنَتَیَّ هٰتَیْنِ عَلٰۤی اَنْ تَاْجُرَنِیْ ثَمٰنِیَ حِجَجٍ ۚ— فَاِنْ اَتْمَمْتَ عَشْرًا فَمِنْ عِنْدِكَ ۚ— وَمَاۤ اُرِیْدُ اَنْ اَشُقَّ عَلَیْكَ ؕ— سَتَجِدُنِیْۤ اِنْ شَآءَ اللّٰهُ مِنَ الصّٰلِحِیْنَ ۟
ඔවුන් දෙදෙනාගේ පියා මූසා (අලයිහිස් සලාම්) තුමාට කතා කරමින්, "මාගේ මේ දියණියන් දෙදෙනාගෙන් එකියකු නුඹට සරණපාවා දෙන්නට අපේක්ෂා කරමි. එය ඇයට දිය යුතු ‘මහර්’ විවාහ ත්යාගය ලෙස වසර අටක් අපගේ එළුවන් ඔබ රැක බලා ගැනීමේ පදනම යටතේය. නමුත් නුඹ වසර දහයක් ලෙස එය පූර්ණ කළේ නම්, එය ඔබෙන් සිදු වන ව්යතිරේකයකි. මම නුඹට ඒ ගැන බල නොකරමි. සැබවින්ම ගිවිසුම ඇත්තේ වසර අටකට පමණය. ඊට වැඩියෙන් ඇති දෑ අමතර ය. එහි නුඹ වෙත දුෂ්කරතාවක් බල කරන්නට මම ප්රිය නොකරමි. අල්ලාහ්ගේ අභිමතය පරිදි නුඹ ගිවිසුම් ඉටු කරන ප්රතිඥා කඩ නොකරන දැහැමියන් අතරින් කෙනෙකු බව මම නුඹ ව දකිමි" යැයි පැවසීය.
عربي تفسیرونه:
قَالَ ذٰلِكَ بَیْنِیْ وَبَیْنَكَ ؕ— اَیَّمَا الْاَجَلَیْنِ قَضَیْتُ فَلَا عُدْوَانَ عَلَیَّ ؕ— وَاللّٰهُ عَلٰی مَا نَقُوْلُ وَكِیْلٌ ۟۠
මූසා අලයිහිස් සලාම්, "එය වනාහි මා අතර හා ඔබ අතර අප ගිවිස ගත් දෑ ය. නුඹට මා සේවය කළ යුතු කාලය කවර කාලයක් වුව ද එනම් වසර අටක් හෝ වසර දහයක් වුව ද මා වෙත පැවරූ දෑ මම සම්පූර්ණ කරන්නෙකු වෙමි. නමුත් ඊට අමතර කිසිවක් මගෙන් ඉල්ලා නොසිටිය යුතුය. කවර කරුණක් මත අපි ගිවිසුම් ඇති කර ගත්තෙමු ද අල්ලාහ් ඒ ගැන භාරකරුය. ඒ ගැන ආරක්ෂා කරන්නාය.’ යැයි පැවසීය.
عربي تفسیرونه:
په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:
• الالتجاء إلى الله طريق النجاة في الدنيا والآخرة.
•අල්ලාහ් වෙත යොමු වීම මෙලොව හා මතු ලොව ජයග්රහණයේ මාවතයි.

• حياء المرأة المسلمة سبب كرامتها وعلو شأنها.
•දෙවියන්ට අවනත වූ කතකගේ ලැජ්ජාව ඇය ගෞරවයට ලක් වීමටත් ඇයගේ කරුණ උසස් වීමටත් හේතුවක් වන්නේය.

• مشاركة المرأة بالرأي، واعتماد رأيها إن كان صوابًا أمر محمود.
•අදහස් ප්රකාශ කිරීමේ දී කාන්තාවගේ සහභාගිත්වය. එය ප්රශංසනීය කටයුත්තක නිවැරදි නම් ඇයගේ අදහස් මත රැඳීම.

• القوة والأمانة صفتا المسؤول الناجح.
•බලය හා අවංක කම විජයග්රාහී පාලකයකු සතු ගුණාංග දෙකකි.

• جواز أن يكون المهر منفعة.
•විවාහ ත්යාගය ප්රයෝජනවත් කරුණක් බවට පත් කර ගැනීමේ අනුමැතිය.

فَلَمَّا قَضٰی مُوْسَی الْاَجَلَ وَسَارَ بِاَهْلِهٖۤ اٰنَسَ مِنْ جَانِبِ الطُّوْرِ نَارًا ۚ— قَالَ لِاَهْلِهِ امْكُثُوْۤا اِنِّیْۤ اٰنَسْتُ نَارًا لَّعَلِّیْۤ اٰتِیْكُمْ مِّنْهَا بِخَبَرٍ اَوْ جَذْوَةٍ مِّنَ النَّارِ لَعَلَّكُمْ تَصْطَلُوْنَ ۟
මූසා (අලයිහිස් සලාම්) තුමා එම කාල පරිච්ඡේදයන් දෙකින් වඩාත් පූර්ණවත් වසර දහය සම්පූර්ණ කළ කල්හි තම පවුල රැගෙන මද්යන් දේශයේ සිට මිසර දේශයට ගමන් ගත්තේය. ඔහු තූර් කන්ද අසලින් ගින්නක් දුටුවේය. තම පවුලට ඔහු මෙසේ පැවසීය. "නුඹලා රැඳී සිටිනු. සැබවින්ම මම ගින්නක් දුටිමි. එයින් යම් තොරතුරක් මම නුඹලා වෙත ගෙන එමි. එසේ නැතහොත් ගිනි මෙළවිය හැකි ගිනි පෙනෙල්ලක් මම නුඹලා වෙත ගෙන එමි. එවිට නුඹලා සීතලෙන් ආරක්ෂා විය හැකි වනන්නේය."
عربي تفسیرونه:
فَلَمَّاۤ اَتٰىهَا نُوْدِیَ مِنْ شَاطِئِ الْوَادِ الْاَیْمَنِ فِی الْبُقْعَةِ الْمُبٰرَكَةِ مِنَ الشَّجَرَةِ اَنْ یّٰمُوْسٰۤی اِنِّیْۤ اَنَا اللّٰهُ رَبُّ الْعٰلَمِیْنَ ۟ۙ
තමන් දුටු ගින්න වෙත මූසා තුමා පැමිණි කල්හි උත්තරීතර සුවිශුද්ධයාණන් සමෘද්ධිමත් කළ මිටියාවතෙහි දකුණු දෙසින් පිහිටි ගසකින් මූසා තුමාට කතා කරන්නට විය. "අහෝ මූසා! සැබවින්ම මම සියලු මැවීම් හි පරමාධිපති වන අල්ලාහ් වෙමි." යැයි පැවසීය.
عربي تفسیرونه:
وَاَنْ اَلْقِ عَصَاكَ ؕ— فَلَمَّا رَاٰهَا تَهْتَزُّ كَاَنَّهَا جَآنٌّ وَّلّٰی مُدْبِرًا وَّلَمْ یُعَقِّبْ ؕ— یٰمُوْسٰۤی اَقْبِلْ وَلَا تَخَفْ ۫— اِنَّكَ مِنَ الْاٰمِنِیْنَ ۟
"ඔබේ සැරයටිය විසි කරනු." එවිට මූසා තම පරමාධිපතිගේ නියෝගය පිළිපදිමින් එය විසි කළේය. එය සර්පයකු මෙන් වේගයෙන් දගලනු පෙරළෙනු ඔහු දුටු කල්හි එයට බියෙන් පසුපස හැරී දිව්වේය. ඒ ගැන ඇති බියෙන් ඔහු නැවත හැරී ආවේ නැත. එවිට ඔහුගේ පරමාධිපති ඔහුට අමතා, අහෝ මූසා! ඉදිරියට යනු ඒ ගැන බිය නොවනු. සැබවින්ම නුඹ එයින් ද, ඒ ගැන නුඹ බිය වන වෙනත් දැයින් ද නුඹ රැකවරණය ලැබූවන් අතරින් කෙනෙකි." යැයි පැවසීය.
عربي تفسیرونه:
اُسْلُكْ یَدَكَ فِیْ جَیْبِكَ تَخْرُجْ بَیْضَآءَ مِنْ غَیْرِ سُوْٓءٍ ؗ— وَّاضْمُمْ اِلَیْكَ جَنَاحَكَ مِنَ الرَّهْبِ فَذٰنِكَ بُرْهَانٰنِ مِنْ رَّبِّكَ اِلٰی فِرْعَوْنَ وَمَلَاۡىِٕهٖ ؕ— اِنَّهُمْ كَانُوْا قَوْمًا فٰسِقِیْنَ ۟
"ඔබේ කමිසයේ විවෘත ව ඇති ගෙලට පහළින් වූ ප්රදේශය තුළට ඔබේ දකුණත ඇතුළත් කරනු. සමේ රොගයක් මෙන් නොව සුදුවන් ලෙස එය පිටතට එනු ඇත" යැයි පැවසීය. එවිට මූසා එය ඇතුළු කොට එළියට ගත්තේය. පිනි කැට මෙන් සුදුවන් ලෙස එය එළියට ආවේය. "ඔබේ බිය තුරන් වීම සඳහා ඔබේ අත ඔබ වෙත ළං කර ගනු." යැයි පැවසීය. මූසා තමන් වෙත එය ළං කර ගත්තේය. එවිට ඔහුගෙන් බිය පහ ව ගියේය. "සඳහන් කරනු ලැබූ ‘සැරයටිය හා අත’ යන කරුණු දෙක නුඹේ පරමාධිපති වෙතින් ෆිර්අවුන් හා ඔහුගේ ජනයා අතර සිටින ප්රභූවරුන් වෙත එවන ලද සාධක දෙකකි. සැබවින්ම ඔවුන් දේව ප්රතික්ෂේපය හා පාපකම් සිදු කරමින් අල්ලාහ්ට අවන වීමෙන් බැහැර වූ පිරිසක් වූවෝය."
عربي تفسیرونه:
قَالَ رَبِّ اِنِّیْ قَتَلْتُ مِنْهُمْ نَفْسًا فَاَخَافُ اَنْ یَّقْتُلُوْنِ ۟
මූසා තුමා තම පරමාධිපති වෙත බැගෑපත් ව, "සැබවින්ම මම ඔවුන්ගෙන් වූ ජීවිතයක් ඝාතනය කර ඇත්තෙමි. නුඹ කවර දෙයක් මා වෙත එව්වේ ද එය මා ඔවුනට දන්වා සිටීම සඳහා මම ඔවුන් වෙත පැමිණියේ නම් ඔවුන් මා මරා දමනු ඇතැයි මම බිය වෙමි." යැයි පැවසීය.
عربي تفسیرونه:
وَاَخِیْ هٰرُوْنُ هُوَ اَفْصَحُ مِنِّیْ لِسَانًا فَاَرْسِلْهُ مَعِیَ رِدْاً یُّصَدِّقُنِیْۤ ؗ— اِنِّیْۤ اَخَافُ اَنْ یُّكَذِّبُوْنِ ۟
"මාගේ සහෝදර හාරූන් මට වඩා පැහැදිලි ව කතා කරන්නෙකි. එහෙයින් මාගේ කතාවට අනුගත වෙමින් මට සහය දක්වන්නෙකු ලෙස ඔහු ව මා සමග එවනු මැනව! ෆිර්අවුන් හා ඔහුගේ ජනයා මා බොරු කළේ නම් මට පෙර දූතවරුන් එවනු ලැබූ සමූහයා සිරිතක් වශයෙන් ඔවුන් ඔවුන් ව බොරු කළ සිටියාක් මෙන් මොවුන් ද මා බොරු කාරයකු බවට පත් කරනු ඇත."
عربي تفسیرونه:
قَالَ سَنَشُدُّ عَضُدَكَ بِاَخِیْكَ وَنَجْعَلُ لَكُمَا سُلْطٰنًا فَلَا یَصِلُوْنَ اِلَیْكُمَا ۚۛ— بِاٰیٰتِنَا ۚۛ— اَنْتُمَا وَمَنِ اتَّبَعَكُمَا الْغٰلِبُوْنَ ۟
මූසා තුමාගේ ප්රාර්ථනාවට ප්රතිචාර දක්වමින් අල්ලාහ්, "ඔබ සමග ඔබේ සහෝදරයා සහකාර දූතයකු ලෙස එවීමෙන් මම නුඹ ව ශක්තිමත් කරමි. නුඹලා දෙදෙනාට සාධකයක් හා තහවුරු කිරීමේ සාක්ෂියක් ඇති කරන්නෙමු. නුඹලා වෙත කවර සාධක අපි එව්වෙමු ද එම අපගේ ප්රාතිහාර්යයන් හේතුවෙන් නුඹලාට හා ජය ලබන දේව විශ්වාසීන් අතර සිටි නුඹ ව අනුගමනය කරන්නන්හට නුඹලා පිළිකුල් කරන නපුරක් ඇති කළ නොහැකිය."
عربي تفسیرونه:
په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:
• الوفاء بالعقود شأن المؤمنين.
•ගිවිසුම් ඉටු කිරීම දේව විශ්වාසීන්ගේ කටයුත්තකි.

• تكليم الله لموسى عليه السلام ثابت على الحقيقة.
•මූසා (අලයිහිස් සලාම්) තුමා සමග අල්ලාහ් කතා කිරීම යථාර්ථයෙන්ම තහවුරු වූවකි.

• حاجة الداعي إلى الله إلى من يؤازره.
•අල්ලාහ් වෙත ඇරයුම් කරන්නාට ඔහුට සහය වීම සඳහා කෙනෙකුගේ අවශ්යතාව.

• أهمية الفصاحة بالنسبة للدعاة.
•ඇරයුම් කරන්නා චතුර ලෙස කතා කිරීමේ වැදගත්කම.

فَلَمَّا جَآءَهُمْ مُّوْسٰی بِاٰیٰتِنَا بَیِّنٰتٍ قَالُوْا مَا هٰذَاۤ اِلَّا سِحْرٌ مُّفْتَرًی وَّمَا سَمِعْنَا بِهٰذَا فِیْۤ اٰبَآىِٕنَا الْاَوَّلِیْنَ ۟
මූසා (අලයිහිස් සලාම්) තුමා අපගේ පැහැදිලි සාධක ඔවුන් වෙත ගෙන ආ කල්හි ඔවුහු, "මෙය මූසා විසින් ගෙතූ බොරුවක් මිස නැත. අපගේ මුල්කාලීන මුතුන් මිත්තන් අතර මෙය අප අසා නැත." යැයි පැවසූහ.
عربي تفسیرونه:
وَقَالَ مُوْسٰی رَبِّیْۤ اَعْلَمُ بِمَنْ جَآءَ بِالْهُدٰی مِنْ عِنْدِهٖ وَمَنْ تَكُوْنُ لَهٗ عَاقِبَةُ الدَّارِ ؕ— اِنَّهٗ لَا یُفْلِحُ الظّٰلِمُوْنَ ۟
මූසා ෆිර්අවුන්ට කතා කරමින්, "සුවිශුද්ධයාණන් අබියසින් යහ මග රැගෙන ආ සත්යවාදියා කවුරුන් දැයි මාගේ පරමාධිපති දනී. මතු ලොවෙහි ප්රශංසනීය අවසානයක් අත්වන්නේ කවරෙකුටදැ යි ද ඔහු දනී." යැයි පැවසීය. සැබවින්ම අපරාධකරුවන් පතන දැයින් ඔහු ඔවුනට ජය ලබා දෙන්නේ නැත. ඔවුන් බිය වන දැයින් ඔවුන් මිදෙන්නේ ද නැත.
عربي تفسیرونه:
وَقَالَ فِرْعَوْنُ یٰۤاَیُّهَا الْمَلَاُ مَا عَلِمْتُ لَكُمْ مِّنْ اِلٰهٍ غَیْرِیْ ۚ— فَاَوْقِدْ لِیْ یٰهَامٰنُ عَلَی الطِّیْنِ فَاجْعَلْ لِّیْ صَرْحًا لَّعَلِّیْۤ اَطَّلِعُ اِلٰۤی اِلٰهِ مُوْسٰی ۙ— وَاِنِّیْ لَاَظُنُّهٗ مِنَ الْكٰذِبِیْنَ ۟
ෆිර්අවුන් තම ජනයා අතර සිටින ප්රභූවරුන් අමතමින්, "අහෝ ප්රධානියනි! මා හැර නැමඳුම් ලබන වෙනත් කිසිවෙකු නුඹලාට ඇතැයි මා නොදනිමි. අහෝ හාමාන්! ගඩොල් ශක්තිමත් වන තරමට ඒවා පුලුුස්සනු. මූසා නමදින දෙවියන් මා දැකිය හැකි පරිදි උස් ගොඩනැගිල්ලක් මා වෙත ඉදි කරනු. මම ඒ මත නැග සිට ගනිමි. සැබවින්ම මූසා තමන් අල්ලාහ් වෙතින් මා වෙත හා මාගේ ජනයා වෙත එවන ලැබූවෙකි යැයි ඔහු තර්ක කරන විෂයයෙහි ඔහු බොරුකාරයකු යැයි සැබවින්ම මම හඟමි." යැයි පැවසීය.
عربي تفسیرونه:
وَاسْتَكْبَرَ هُوَ وَجُنُوْدُهٗ فِی الْاَرْضِ بِغَیْرِ الْحَقِّ وَظَنُّوْۤا اَنَّهُمْ اِلَیْنَا لَا یُرْجَعُوْنَ ۟
ෆිර්අවුන් හා ඔහුගේ සේනාව දැඩි ලෙස කටයුතු කළහ. උඩඟු වූහ. කිසිදු යුක්තියකින් තොර ව මිසර දේශයේ අහංකාරකම් පෑහ. නැවත නැගිටුවනු ලැබීම ප්රතික්ෂේප කළහ. මළවුන් කෙරෙන් නැගිටුවනු ලබන දිනයේ විනිශ්චය හා ප්රතිවිපාක සඳහා නැවත නැගිටුවනු නොලබන්නෝ. යැයි සිතුවෝය.
عربي تفسیرونه:
فَاَخَذْنٰهُ وَجُنُوْدَهٗ فَنَبَذْنٰهُمْ فِی الْیَمِّ ۚ— فَانْظُرْ كَیْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الظّٰلِمِیْنَ ۟
ඒ අනුව අපි ඔහු ග්රහණය කළෙමු. ඔහුගේ සේනාව ද ග්රහණය කළෙමු. ඔවුන් විනාශ වන තෙක් සාගරයේ ගිලෙන්නට ඔවුන් හෙළුවෙමු. එහෙයින් අහෝ දූතය! අපරාධකරුවන්ට සිදු වූ දෑ කෙසේ වී දැ යි ද ඔවුන්ගේ අවසානය කෙසේ වී දැ යි ද සිතා බලනු. ඒ අනුව සැබවින්ම ඔවුන්ට අත් වූයේ, ඔවුන්ගේ අවසානය වූයේ විනාශයයි.
عربي تفسیرونه:
وَجَعَلْنٰهُمْ اَىِٕمَّةً یَّدْعُوْنَ اِلَی النَّارِ ۚ— وَیَوْمَ الْقِیٰمَةِ لَا یُنْصَرُوْنَ ۟
ප්රතික්ෂේපය හා මුළාව විකාශ කරමින් නිරය වෙත ඇරයුම් කරන අපරාධකරුවන් හා මුළා කරන්නන්හට පූර්වාදර්ශයක් බවට සැබවින්ම අපි ඔවුන් පත් කළෙමු. මළවුන් කෙරෙන් නැගිටුවනු ලබන දිනයේ දඬුවමින් ඔවුන් මුදවාලීමට උදව් කරනු නොලබති. නමුත් ඔවුන් කළ පාපකම් හා ඔවුන් කවර දෙයක් වෙත ඇරයුම් කළේ ද ඒ සඳහා වූ දඬුවම ඔවුනට ගුණ කර දෙනු ලැබේ. එය ක්රියාවට නැංවූ අයගේ බර ද එම ක්රියාවෙහි ඔවුන් අනුගමනය කළ අයගේ ක්රියාවන්හි බර ද ඔවුන් මත පටවා සටහන් කරනු ලැබේ.
عربي تفسیرونه:
وَاَتْبَعْنٰهُمْ فِیْ هٰذِهِ الدُّنْیَا لَعْنَةً ۚ— وَیَوْمَ الْقِیٰمَةِ هُمْ مِّنَ الْمَقْبُوْحِیْنَ ۟۠
ඔවුන්ගේ දඬුවමට අමතර ව මෙලොව ජීවිතයේ අවමානය හා හෙළා දැකීම ඔවුන් පසුපස එවන්නෙමු. මළවුන් කෙරෙන් නැගිටුවනු ලබන දිනයේ ඔවුහු අල්ලාහ්ගේ කරුණා දයාවෙන් නෙරපා හරින ලද නීචයින් අතර සිටිති.
عربي تفسیرونه:
وَلَقَدْ اٰتَیْنَا مُوْسَی الْكِتٰبَ مِنْ بَعْدِ مَاۤ اَهْلَكْنَا الْقُرُوْنَ الْاُوْلٰی بَصَآىِٕرَ لِلنَّاسِ وَهُدًی وَّرَحْمَةً لَّعَلَّهُمْ یَتَذَكَّرُوْنَ ۟
පෙර විසූ සමූහයන් වෙත අපි දූතවරුන් එවා ඔවුහු ඔවුන් බොරු කළ පසු ව, සැබවින්ම අපි මූසාට තව්රාතය පිරිනැමුවෙමු. ඔවුන් වෙනුවෙන් ඔවුන් විසින් ඔවුන් බොරු කර සිටීම හේතුවෙන් අපි ඔවුන් විනාශ කළෙමු. එහි ඒ දෙස බලන මිනිසුන්හට ප්රයෝජනවත් වන දෑ ඇති අතර ඒ අනුව ඔවුහු කටයුතු කරති. ඔවුනට හානිය ගෙන දුන් දෑ ද එහි ඇති අතර ඔවුහු එය අතහැර දමති. එමෙන්ම එහි යහපත වෙත එය මග පෙන්වීමක් ද ඇත. එය ආශිර්වාදයකි. ඊට හේතුව මෙලොව හා මතු ලොව යන දෙයාකාර යහපත එහි ඇති බැවිණි. එය ඔවුන් වෙත අල්ලාහ් පිරිනැමූ ආශිර්වාද මෙනෙහි කොට ඔහුට කෘතඥතාව පුද කොට ඔහු ව විශ්වාස කිරීමට හැකි වන පරිදිය.
عربي تفسیرونه:
په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:
• رَدُّ الحق بالشبه الواهية شأن أهل الطغيان.
•සැකය තුළින් සත්යයට ප්රතිචාර දැක්වීම අපරාධකරුවන්ගේ ක්රියාවකි.

• التكبر مانع من اتباع الحق.
•අහංකාරකම සත්යයට අවනත වීම වළක්වාලයි.

• سوء نهاية المتكبرين من سنن رب العالمين.
•අහංකාරකම් පෑවුනට අත් වූ නපුරු අවසානය, ලෝවැසියන්ගේ පරමාධිපතිගේ න්යායකි.

• للباطل أئمته ودعاته وصوره ومظاهره.
•අසත්යයට නායකයින්, ප්රචාරකයින් මෙන්ම හැඩරුවක් හා විකාශයක් ද ඇත.

وَمَا كُنْتَ بِجَانِبِ الْغَرْبِیِّ اِذْ قَضَیْنَاۤ اِلٰی مُوْسَی الْاَمْرَ وَمَا كُنْتَ مِنَ الشّٰهِدِیْنَ ۟ۙ
අහෝ දූතය! ෆිර්අවුන් හා ඔහුගේ ප්රධානීන් වෙත මූසා තුමා ව එවීමෙන් කටයුතු තීන්දු කළ අවස්ථාවේ කන්දේ බටහිර අසල නුඹ නොසිටියෙහිය. මේ පිළිබඳ තොරුතුරු හදාරන තෙක් නුඹ සම්මුඛ වූවන් අතරින් නොවූයෙහිය. එහෙයින් එය ජනයාට කියා පෙන්වනු. කවර දෙයක් නුඹ ඔවුනට පවසන්නේ ද එය නුඹ වෙත එවන ලද අල්ලාහ්ගේ දිව්ය පණිවුඩය වන්නේය.
عربي تفسیرونه:
وَلٰكِنَّاۤ اَنْشَاْنَا قُرُوْنًا فَتَطَاوَلَ عَلَیْهِمُ الْعُمُرُ ۚ— وَمَا كُنْتَ ثَاوِیًا فِیْۤ اَهْلِ مَدْیَنَ تَتْلُوْا عَلَیْهِمْ اٰیٰتِنَا ۙ— وَلٰكِنَّا كُنَّا مُرْسِلِیْنَ ۟
නමුත් අපි මූසාගෙන් පසු ව සමූහයන් හා මැවීම් බිහි කළෙමු. අල්ලාහ්ගේ ගිවිසුම් ඔවුන් අමතක කරන තෙක් ඔවුන් වෙත වූ කාලය දුරස් විය. අපගේ වදන ඔවුනට පාරායනය කරමින් මද්යන් වාසීන් අතර නුඹ පදිංචි වී නොසිටියෙහිය. නමුත් අපි නුඹ ව එව්වේ අප වෙතින්ය. එහෙයින් අපි නුඹ වෙත මූසාගේ තොරතුරු හා එතුමා මද්යන්හි වාසය කළ තොරතුරු දන්වා සිටියෙමු. ඒ ගැන අල්ලාහ් නුඹ වෙත කවර කරුණක් දන්වා සිටියේද එම තොරතුරු නුඹ මිනිසුනට දන්වා සිටිනු.
عربي تفسیرونه:
وَمَا كُنْتَ بِجَانِبِ الطُّوْرِ اِذْ نَادَیْنَا وَلٰكِنْ رَّحْمَةً مِّنْ رَّبِّكَ لِتُنْذِرَ قَوْمًا مَّاۤ اَتٰىهُمْ مِّنْ نَّذِیْرٍ مِّنْ قَبْلِكَ لَعَلَّهُمْ یَتَذَكَّرُوْنَ ۟
ඒ ගැන තොරතුරු නුඹ දැන ගන්නා තෙක්, අප මූසා අමතන විට තූන් කන්ද අසල නුඹ නොසිටියෙහිය. දන්වා සිටිය යුතු දෑ අපි ඔහුට දන්වා සිටියෙමු. නමුත් අපි නුඹ ව මිනිසුන්හට නුඹේ පරමාධිපතිගෙන් වූ ආශිර්වාදයක් ලෙස එවා ඇත්තෙමු. ඒ පිළිබඳ තොරතුරු ද නුඹ වෙත දන්වා ඇත්තෙමු. එය නුඹට පෙර සිටි දූතයකු ඔවුන් වෙත නොපැමිණි පිරිසකට නුඹ අවවාද කරනු පිණිසත් ඔවුනට අවවාද කරනු පිණිසත්ය. එවිට ඔවුහු පාඩම් ලබා සුවිශුද්ධ අල්ලාහ් අබියසින් කවර කරුණක් නුඹ ඔවුන් වෙත ගෙන ආවේ ද ඒ ගැනි විශ්වාස කරන්නට හැකිය.
عربي تفسیرونه:
وَلَوْلَاۤ اَنْ تُصِیْبَهُمْ مُّصِیْبَةٌ بِمَا قَدَّمَتْ اَیْدِیْهِمْ فَیَقُوْلُوْا رَبَّنَا لَوْلَاۤ اَرْسَلْتَ اِلَیْنَا رَسُوْلًا فَنَتَّبِعَ اٰیٰتِكَ وَنَكُوْنَ مِنَ الْمُؤْمِنِیْنَ ۟
ඔවුන් දේව ප්රතික්ෂේපය හා පාපකම්වල නිරත ව සිටි හේතුවෙන් දේව දඬුවමක් ඔවුනට අත් නොවන්නේ නම් ඔවුන් වෙත දූතයකු නොඑවූ බව පවසා තර්ක කරන්නන් ලෙස මෙසේ පවසති. "අප වෙත දූතයකු එවන්නට තිබුණා නොවේද? එවිට අපි නුඹේ සංඥාවන් පිළිපැද ඒ අනුව කටයුතු කරන්නට තිබුණි. එමෙන්ම තම පරමාධිපතිගේ නියෝග අනුව කටයුතු කළ දේව විශ්වාසීන් අතරට අප ද පත්වන්නට තිබුණි" යැයි පවසති. එය එසේ නොවී නම් ඔවුනට අපි දඬුවම ඉක්මන් කරන්නෝ වෙමු. නමුත් ඔවුන් වෙත දූතයකු එවීමෙන් අපි ඔවුනට අවවාද කරන තෙක් ඔවුන්ගෙන් දඬුවම අපි ප්රමාද කළෙමු.
عربي تفسیرونه:
فَلَمَّا جَآءَهُمُ الْحَقُّ مِنْ عِنْدِنَا قَالُوْا لَوْلَاۤ اُوْتِیَ مِثْلَ مَاۤ اُوْتِیَ مُوْسٰی ؕ— اَوَلَمْ یَكْفُرُوْا بِمَاۤ اُوْتِیَ مُوْسٰی مِنْ قَبْلُ ۚ— قَالُوْا سِحْرٰنِ تَظَاهَرَا ۫— وَقَالُوْۤا اِنَّا بِكُلٍّ كٰفِرُوْنَ ۟
මුහම්මද් කුරෙයිෂීන් වෙත තම පරමාධිපතිගෙන් වූ දූත පණිවිඩය ගෙන ආ කල්හි, ඒ ගැන යුදෙව්වෝ මෙසේ විමසා සිටියෝය. "සැබවින්ම මූසා තුමා තම පරමාධිපතිගෙන් වූ දූතයකු බව පෙන්වා දෙන සැරයටිය, අත වැනි සළකුණු එතුමාට පිරිනමනු ලැබුවාක් මෙන් මුහම්මද්ට පිරිනමනු ලැබිය යුතු නොවේ ද?" යැයි ඔවුනට තර්ක ඔවුහු ඉදිරිපත් කළෝය. අහෝ දූතය! ඔවුනට පිළිතුරු වශයෙන් නුඹ මෙසේ පවසනු. "මීට පෙර මූසාට දෙනු ලැබූ දෑ යුදෙව්වන් විසින් ප්රතික්ෂේප නොකළෝ ද?" ඔවුහු තව්රාතයේ ද කුර්ආනයේ ද "සැබවින්ම ඒ දෙක හූනියම් දෙකකි. ඒ එකිනෙකෙ අනෙකට උර දෙයි." යැයි පවසා සිටියෝය. තවද ඔවුහු: ‘සැබැවින්ම අපි තව්රාතය අල් කුර්ආනය යන සෑම එකක්ම ප්රතික්ෂේප කරන්නෝ වෙමු.
عربي تفسیرونه:
قُلْ فَاْتُوْا بِكِتٰبٍ مِّنْ عِنْدِ اللّٰهِ هُوَ اَهْدٰی مِنْهُمَاۤ اَتَّبِعْهُ اِنْ كُنْتُمْ صٰدِقِیْنَ ۟
අහෝ දූතය! මොවුනට නුඹ මෙසේ පවසනු. "තව්රාතයට හා කුර්ආනයට වඩා වඩාත් යහ මගින් යුත් අල්ලාහ් වෙතින් පහළ කරනු ලැබූ පුස්තකයක් ගෙන එනු. නුඹලා එය ගෙන එන්නෙහු නම්, සැබවින්ම තව්රාතය හා කුර්ආනය හූනියම් දෙකක් බව නුඹලා කරන වාදයෙහි නුඹලා සත්යවාදීහු නම් මම එය පිළිපදින්නෙමි." යැයි නුඹ පවසනු.
عربي تفسیرونه:
فَاِنْ لَّمْ یَسْتَجِیْبُوْا لَكَ فَاعْلَمْ اَنَّمَا یَتَّبِعُوْنَ اَهْوَآءَهُمْ ؕ— وَمَنْ اَضَلُّ مِمَّنِ اتَّبَعَ هَوٰىهُ بِغَیْرِ هُدًی مِّنَ اللّٰهِ ؕ— اِنَّ اللّٰهَ لَا یَهْدِی الْقَوْمَ الظّٰلِمِیْنَ ۟۠
තව්රාතයට හා කුර්ආනයට වඩා යහ මගින් යුත් ග්රන්ථයක් ගෙන ඒම සම්බන්ධයෙන් කුරෙයිෂ්වරුන් වෙත ඉදිරිපත් කළ අභියෝගයට ඔවුන් පිළිතුරු නොදුන්නේ නම් සැබවින්ම ඔවුන් ඒ දෙක ගැන කිසිදු සාධකයක් නොමැති ව බොරු පවසා ඇතැයි තහවුරු වන්නේය. සැබවින්ම එය ආශාවන් පිළිපැදීමෙන් වූවකි. සුවිශුද්ධ අල්ලාහ්ගේ යහ මග හැර තම ආශාවන් පිළිපදින්නාට වඩා නොමග ගිය වෙනත් කිසිවකු නැත. අල්ලාහ්ව ප්රතික්ෂේප කිරීමෙන් තමන්ටම අපරාධ කර ගත් අයට සැබවින්ම අල්ලාහ් යහ මග හා ඍජු මග ආශිර්වාද කරන්නේ නැත.
عربي تفسیرونه:
په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:
• نفي علم الغيب عن رسول الله صلى الله عليه وسلم إلَّا ما أطلعه الله عليه.
•නබි (සල්ලල්ලාහු අලයිහි වසල්ලම්) තුමාණන්හට අල්ලාහ් පෙන්වා දුන් දෑ හැර වෙනත් කිසිදු ගුප්ත දෙයක් පිළිබඳ දැනුමක් එතුමාට නොවීය.

• اندراس العلم بتطاول الزمن.
•කාලයත් සමග දැනුම වඳ වී යාම.

• تحدّي الكفار بالإتيان بما هو أهدى من وحي الله إلى رسله.
•අල්ලාහ් තම දූතයාණන් වෙත එවූ දිව්ය පණිවිඩයට වඩා යහ මගින් යුත් යමක් ගෙන එන මෙන් දේව ප්රතික්ෂේපකයින්ට කරන අභියෝගය.

• ضلال الكفار بسبب اتباع الهوى، لا بسبب اتباع الدليل.
•දේව ප්රතික්ෂේපකයින් නොමග යනුයේ ආශාවන් අනුගමනය කිරීම හේතුවෙන් වන අතර නිවැරදි සාක්ෂි සාධක අනුගමනය කිරීම හේතුවෙන් නොවේ.

وَلَقَدْ وَصَّلْنَا لَهُمُ الْقَوْلَ لَعَلَّهُمْ یَتَذَكَّرُوْنَ ۟ؕ
පෙර විසූ සමූහයන් පිළිබඳ විස්තර හා ඔවුන් අපගේ දූතවරුන් බොරු කළ බැවින් ඔවුනට අත් වූ දඬුවම් ගැන ඉස්රාඊල් දරුවන් අතර සිටි යුදෙව්වන් හා දේව ආදේශකයින්හට කියා පාමින් සැබවින්ම අපි ඉදිරිපත් කළෙමු. එය ඔවුනට අත් වූ විපාකය මෙන් මොවුනට අත් නොවී මොවුන් ඒ ගැන පාඩම් ලබා, එය විශ්වාස කිරීමේ අපේක්ෂාවෙනි.
عربي تفسیرونه:
اَلَّذِیْنَ اٰتَیْنٰهُمُ الْكِتٰبَ مِنْ قَبْلِهٖ هُمْ بِهٖ یُؤْمِنُوْنَ ۟
අල් කුර්ආනය පහළ වීමට පෙර තව්රාතය පිළිබඳ වූ විශ්වාසය මත රැඳි සිටියවුන් වනාහි, ඔවුන්ගේ එම පුස්තකයේ අල් කුර්ආනය පිළිබඳ තොරතුරු හා විස්තර ඔවුන් දැක ගන්නා බැවින් ඔවුන් අල් කුර්ආනය විශ්වාස කරන්නෝ වෙති.
عربي تفسیرونه:
وَاِذَا یُتْلٰی عَلَیْهِمْ قَالُوْۤا اٰمَنَّا بِهٖۤ اِنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَّبِّنَاۤ اِنَّا كُنَّا مِنْ قَبْلِهٖ مُسْلِمِیْنَ ۟
ඔවුන් වෙත (මෙම ග්රන්ථය) කියවා පෙන්වනු ලබන විට ඔවුහු "අපි ඒ ගැන විශ්වාස කළෙමු. සැබවින්ම එය සත්යයකි. එහි කිසිදු සැකයක් නැත. අපගේ පරමාධිපතිගෙන් පහළ වූවකි. සැබවින්ම මෙම අල් කුර්ආනයට පෙර සිටම ඊට පෙර දූතවරුන් කවර කරුණක් ගෙන ආවේ ද එය අප විශ්වාස කර සිටීම හේතුවෙන් අපි මුස්ලිම්වරුන් (අල්ලාහ්ට අවනත වන්නන්) ලෙස සිටියෙමු.
عربي تفسیرونه:
اُولٰٓىِٕكَ یُؤْتَوْنَ اَجْرَهُمْ مَّرَّتَیْنِ بِمَا صَبَرُوْا وَیَدْرَءُوْنَ بِالْحَسَنَةِ السَّیِّئَةَ وَمِمَّا رَزَقْنٰهُمْ یُنْفِقُوْنَ ۟
සඳහන් කරනු ලැබූ පරිදි වර්ණනා කරනු ලැබූවන් වනාහි, ඔවුන්ගේ පුස්තකය විශ්වාස කිරීමෙහි ඔවුන් ඉවසීමෙන් රැඳී සිටි බැවින් ද, මුහම්මද් (සල්ලල්ලාහු අලයිහ් වසල්ලම්) තුමාණන් ව එවනු ලැබූ අවස්ථාවෙහි එතුමා ව ඔවුන් විශ්වාස කර සිටි බැවින් ද ඔවුන්ගේ ක්රියාවන්හි ප්රතිඵල දෙමුරයක් අල්ලාහ් ඔවුනට පිරිනමනු ඇත. ඔවුන්ගේ ක්රියාවන්හි දැහැමිකම් හේතුවෙන් ඔවුන් පාපය ඉපැයීමෙන් වැළකී සිටිති. අපි ඔවුනට පෝෂණය කළ දැයින් යහපත් කටයුතුවල ඔවුහු වියදම් කරති.
عربي تفسیرونه:
وَاِذَا سَمِعُوا اللَّغْوَ اَعْرَضُوْا عَنْهُ وَقَالُوْا لَنَاۤ اَعْمَالُنَا وَلَكُمْ اَعْمَالُكُمْ ؗ— سَلٰمٌ عَلَیْكُمْ ؗ— لَا نَبْتَغِی الْجٰهِلِیْنَ ۟
ආගම් ලත් ජනයා අතරින් වූ මෙම විශ්වාසීන් අසත්ය ප්රකාශයකට සවන් දුන් විට, ඒ දෙස හැරී නොබලාම එය පිටුදකිති. ඔවුහු එයට අදාළ පිරිසට කතා කරමින් "අපට අපගේ ක්රියාවන් සඳහා වූ ප්රතිඵල ඇත. නුඹලාට නුඹලාගේ ක්රියාවන් සඳහා වූ ප්රතිඵල ඇත. දොස් නැගීමෙන් හා හිංසා කිරීමෙන් නුඹලා අපෙන් ආරක්ෂාව ලැබුවෙහුය. දහමට හා මෙලොවට හිංසා පීඩා ඇති බැවින් අඥාන ජනයා සමග මිත්රකම්පෑමට අපට අවශ්ය වන්නේ නැත." යැයි පැවසූහ.
عربي تفسیرونه:
اِنَّكَ لَا تَهْدِیْ مَنْ اَحْبَبْتَ وَلٰكِنَّ اللّٰهَ یَهْدِیْ مَنْ یَّشَآءُ ۚ— وَهُوَ اَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِیْنَ ۟
අහෝ දූතය! සැබවින් නුඹ ප්රිය කරන අබූතාලිබ් හා වෙනත් අය මෙන් කිසිවෙකුට දේව විශ්වාසය වෙත ආශිර්වාද කරමින්, යහ මග පෙන්වීමට නුඹට නොහැක. නමුත් තමන් යහ මග අභිමත කරන්නන්හට ආශිර්වාද කරනුයේ අල්ලාහ් වන ඔහු පමණය. සැබවින්ම යමෙකු ඍජු මාර්ගය වෙත මග පෙන්වනු ලැබූවන් අතරින් යැයි ඔහුගේ පූර්ව දැනුමෙහි ඇත්තන් පිළිබඳ ඔහු මැනවින් දන්නාය.
عربي تفسیرونه:
وَقَالُوْۤا اِنْ نَّتَّبِعِ الْهُدٰی مَعَكَ نُتَخَطَّفْ مِنْ اَرْضِنَا ؕ— اَوَلَمْ نُمَكِّنْ لَّهُمْ حَرَمًا اٰمِنًا یُّجْبٰۤی اِلَیْهِ ثَمَرٰتُ كُلِّ شَیْءٍ رِّزْقًا مِّنْ لَّدُنَّا وَلٰكِنَّ اَكْثَرَهُمْ لَا یَعْلَمُوْنَ ۟
ඉස්ලාමය පිළිපැදීම හා එය විශ්වාස කිරීම සඳහා නිදහසට කරුණු දක්වමින් මක්කාවාසීන් අතර සිටින දේව ආදේශකයින් මෙසේ පවසා සිටියහ. "නුඹ කවර කරුණක් ගෙන ආවෙහි ද එම ඉස්ලාමය අපි අනුගමනය කළේ නම් අපගේ සතුරන් අප ව මෙම භූමියෙන් ඉතා ඉක්මණින් ඉවත් කරනු ඇත."අපරාධ කිරීමට හෝ ජීවිත විනාශ කිරීමට හෝ තහනම් කරන ලද මෙම හරම් සීමාවෙහි, මෙම දේව ආදේශකයින්ට අපි ඉඩ සලසා නොදුන්නෙමු ද? ඔවුන් කෙරෙහි වෙනත් අය වැටලීමෙන් එහි ඔවුන් සුරක්ෂිත ව ගත කළෝය. අප වෙතින් ඔවුනට සපයන පෝෂණ සම්පත් වශයෙන් සෑම පලතුරක්ම ඒ වෙත ගෙන දෙන ලදී. නමුත් ඔවුන් කෙරෙහි අල්ලාහ් ආශිර්වාද කර ඇති දෑ පිළිබඳ ඔවුන්ගෙන් බහුතරයක් දෙනා නොදනිති. එමෙන්ම ඒ සඳහා ඔවුහු ඔහුට කෘතඥ නොවෙති.
عربي تفسیرونه:
وَكَمْ اَهْلَكْنَا مِنْ قَرْیَةٍ بَطِرَتْ مَعِیْشَتَهَا ۚ— فَتِلْكَ مَسٰكِنُهُمْ لَمْ تُسْكَنْ مِّنْ بَعْدِهِمْ اِلَّا قَلِیْلًا ؕ— وَكُنَّا نَحْنُ الْوٰرِثِیْنَ ۟
අල්ලාහ්ගේ ආශිර්වාද ප්රතික්ෂේප කොට, පාපකම්හි හා අපරාධ වල ඉක්මවා ගිය ගම්මාන කොපමණ අධික සංඛ්යාවක් වීද? එවිට අපි ඒ වෙත දඬුවමක් එවා එමගින් ඒවා විනාශ කළෙමු. ඔවුන්ගේ පාළු වී ගිය එම වාසස්ථාන මත මිනිසුන් ගමන් කරති. එම වැසියන්ට පසු ව එහි වාසය කළේ එය තරණය කළ ස්වල්ප දෙනෙකු පමණි. අහස්හි හා මහ පොළොවෙහි ද ඒ දෙක අතර සිටින ජීවීන්ගේ ද උරුමක්කරුවන් වන්නේ අපි වෙමු.
عربي تفسیرونه:
وَمَا كَانَ رَبُّكَ مُهْلِكَ الْقُرٰی حَتّٰی یَبْعَثَ فِیْۤ اُمِّهَا رَسُوْلًا یَّتْلُوْا عَلَیْهِمْ اٰیٰتِنَا ۚ— وَمَا كُنَّا مُهْلِكِی الْقُرٰۤی اِلَّا وَاَهْلُهَا ظٰلِمُوْنَ ۟
අහෝ දූතය! මව් නගරය වන මක්කාවට නුඹ ව දූතයකු ලෙස එවනු ලැබූවාක් මෙන්, ගම්මාන වැසියන් අතරින් එහි ප්රධාන නගරය වෙත ඔවුන් නිදහසට කරුණු දැක්විය හැකි පිරිදි දූතයකු එවන තුරු එම ගම්මානය විනාශ කිරීමට නුඹේ පරමාධිපතිට යුතු නොවීය. ගම්මාන වැසියන් සත්යය මත ස්ථාවර ව සිටියදී අපි ඔවුන් විනාශ කරන්නට නොවීමු. සැබවින්ම අපි ඔවුන් විනාශ කරනුයේ ඔවුන් දේව ප්රතික්ෂේපය හා පාපකම් සිදු කරමින් අපරාධකරුවන් ලෙස සිටියේ නම් පමණි.
عربي تفسیرونه:
په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:
• فضل من آمن من أهل الكتاب بالنبي محمد صلى الله عليه وسلم، وأن له أجرين.
•ආගම් ලත් ජනයා අතරින් මුහම්මද් නබි (සල්ලල්ලාහු අලයිහි වසල්ලම්) තුමාණන් විශ්වාස කළවුන් සතු මහිමය. සැබවින්ම එවැන්නන්හට කුසල් දෙකක් හිමි වනු ඇත.

• هداية التوفيق بيد الله لا بيد غيره من الرسل وغيرهم.
•යහ මග ආශිර්වාද කිරීම අල්ලාහ් සතු දෙයකි. එය දූතවරුන් හා වෙනත් අයගේ දෑතෙහි නැත.

• اتباع الحق وسيلة للأمن لا مَبْعث على الخوف كما يدعي المشركون.
•අරාක්ෂාව සඳහා සත්යය අනුගමනය කිරීම. දේව ආදේශකයින් වාද කරන පරිදි එය බියවීමට හේතුවක් නොවේ.

• خطر الترف على الفرد والمجتمع.
•පුද්ගලයා මත හෝ සමාජය මත සුඛෝපභෝගී තත්ත්වයන් ඇති වීමේ අවදානම.

• من رحمة الله أنه لا يهلك الناس إلا بعد الإعذار إليهم بإرسال الرسل.
•මිනිසුන් වෙත දූතවරුන් එවීමෙන් ඔවුන් සඳහා නිදහසට කරුණු දැක්වීමෙන් පසු ව මිස ඔවුන් විනාශ නොකර සිටීම අල්ලාහ්ගේ දයාවක් විය.

وَمَاۤ اُوْتِیْتُمْ مِّنْ شَیْءٍ فَمَتَاعُ الْحَیٰوةِ الدُّنْیَا وَزِیْنَتُهَا ۚ— وَمَا عِنْدَ اللّٰهِ خَیْرٌ وَّاَبْقٰی ؕ— اَفَلَا تَعْقِلُوْنَ ۟۠
නුඹලාගේ පරමාධිපති නුඹලාට කවර දෙයක් පිරිනැමුවේ ද එයින් නුඹලා භුක්ති විඳින්නෙහුය. ජීවිතයේ අලංකාරවත් කර ගන්නෙහුය. පසු ව ඒවා විනාශ වී යනු ඇත. මතු ලොවෙහි අල්ලාහ් අබියස ඇති මහඟු තිළිණ ඉතා උතුම්ය. මෙලොව පවතින භුක්ති විඳීමට හා අලංකාරයට වඩා ස්ථීර පැවැත්මක් එයට ඇත. ඒ ගැන නුඹලා වටහා නොගන්නෙහු ද? එහෙයින් නුඹලා විනාශ වී යන දෑ වෙනුවට වඩා පැවැත්මක් ඇති දෑ තෝරා ගනු.
عربي تفسیرونه:
اَفَمَنْ وَّعَدْنٰهُ وَعْدًا حَسَنًا فَهُوَ لَاقِیْهِ كَمَنْ مَّتَّعْنٰهُ مَتَاعَ الْحَیٰوةِ الدُّنْیَا ثُمَّ هُوَ یَوْمَ الْقِیٰمَةِ مِنَ الْمُحْضَرِیْنَ ۟
මතු ලොවෙහි ස්වර්ගය හා එහි ඇති සදාතනික සැප පහසුකම් පිළිබඳ අපි ප්රතිඥා දී පසුව කිසිදු සැකයකින් තොරව ඒ වෙතට නැඹුරු වූ කෙනෙක්, මෙලොව ජීවිතයේ සම්පත් හා අලංකාරය භුක්ති විඳීමට අවශ්ය දෑ ඔහුට පිරිනමනු ලැබ පසු ව මළවුන් කෙරන් නැගිටුවනු ලබන දිනයේ නිරා ගින්න වෙත සම්මුඛවන්නන් අතරට පත් වන අයකු මෙන් වේද?
عربي تفسیرونه:
وَیَوْمَ یُنَادِیْهِمْ فَیَقُوْلُ اَیْنَ شُرَكَآءِیَ الَّذِیْنَ كُنْتُمْ تَزْعُمُوْنَ ۟
ඔවුන්ගේ පරමාධිපති අමතන දිනයේ ඔවුනට කතා කරමින්, "මා හැර දමා නුඹලා නමදිමින් සිටි මා හට හවුල් කළවුන් කොහේ ද? මාගේ හවුල්කරුවන් ලෙස නුඹලා විශ්වාස කරමින් සිටියවුන් කොහේදැ?"යි විමසා සිටියි.
عربي تفسیرونه:
قَالَ الَّذِیْنَ حَقَّ عَلَیْهِمُ الْقَوْلُ رَبَّنَا هٰۤؤُلَآءِ الَّذِیْنَ اَغْوَیْنَا ۚ— اَغْوَیْنٰهُمْ كَمَا غَوَیْنَا ۚ— تَبَرَّاْنَاۤ اِلَیْكَ ؗ— مَا كَانُوْۤا اِیَّانَا یَعْبُدُوْنَ ۟
දේව ප්රතික්ෂේපය වෙත ඇරයුම් කරන්නන් අතරින් දඬුවම නියම වූ අය, "අපගේ පරමාධිපතියාණනි! අප නොමග යැවූ අය මොවූහුය. අප නොමග ගියාක් මෙන්ම අප ඔවුන්ව ද නොමඟ හැරියෙමු. ඔවුන්ගෙන් අපි නිදොස් වී ඔබ වෙතට හැරෙන්නෙමු. ඔවුන් අප නමදින්නන් ලෙස සිටියේ නැත. සැබවින්ම ඔවුන් නමදිමින් සිටියේ ෂෙයිතානුන්වය." යැයි පවසති.
عربي تفسیرونه:
وَقِیْلَ ادْعُوْا شُرَكَآءَكُمْ فَدَعَوْهُمْ فَلَمْ یَسْتَجِیْبُوْا لَهُمْ وَرَاَوُا الْعَذَابَ ۚ— لَوْ اَنَّهُمْ كَانُوْا یَهْتَدُوْنَ ۟
"නුඹලා කවර අවමානයක සිටින්නේ ද, එයින් නුඹලා ආරක්ෂා වනු පිණිස නුඹලාගේ හවුල්කරුවන් නුඹලා කැඳවනු." යැයි පවසනු ලැබේ. එවිට ඔවුහු ඔවුන්ගේ හවුල්කරුවන් කැඳවුවද, ඔවුන්ගේ කැඳවුමට ඔවුහු පිළිතුරු නොදෙති. ඔවුන් වෙනුවෙන් සූදානම් කරනු ලැබූ දඬුවම ඔවුන් දෑසින් දැක්කෝය. සැබවින්ම තමන් මෙලොව සත්යය වෙත මග ලැබූවන් ලෙස සිටියේ නම්! යැයි ආශා කරති.
عربي تفسیرونه:
وَیَوْمَ یُنَادِیْهِمْ فَیَقُوْلُ مَاذَاۤ اَجَبْتُمُ الْمُرْسَلِیْنَ ۟
ඔවුන්ගේ පරමාධිපති, "නුඹලා වෙත එවූ මාගේ දූතවරුන්ට නුඹලා කවර පිළිතුරක් දුන්නෙහුද?" යැයි පවසමින් ඔවුන් අමතන දිනයේ.
عربي تفسیرونه:
فَعَمِیَتْ عَلَیْهِمُ الْاَنْۢبَآءُ یَوْمَىِٕذٍ فَهُمْ لَا یَتَسَآءَلُوْنَ ۟
කවර කරුණක් ඔවුන් සාධක කර ගත්තේ ද එය ඔවුන්ගෙන් සැඟ වී ඇත. කිසිවක් ඔවුහු මෙනෙහි නොකරති. දඬුවම සමග ඔවුන් ඔහු වෙත යන බව තරයේ විශ්වාස කළ බැවින් ඇති වන ගැටලුවෙහි බිහිසුණුකම හේතුවෙන් ඔවුන්ගෙන් කිසිවෙක් කිසිවකුගෙන් කිසිවක් විමසා සිටින්නේ නැත.
عربي تفسیرونه:
فَاَمَّا مَنْ تَابَ وَاٰمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا فَعَسٰۤی اَنْ یَّكُوْنَ مِنَ الْمُفْلِحِیْنَ ۟
මෙම දේව ආදේශකයින් අතරින් කවරෙකු තම ප්රතික්ෂේපය හේතුවෙන් පාප ක්ෂමාවේ නිරත ව, අල්ලාහ් ව හා ඔහුගේ දූතවරුන් විශ්වාස කොට, දැහැමි ක්රියාවන් සිදු කළේ ද ඔවුන් වනාහි ඔවුන් පතන දැයින් ජයග්රාහණය ලබන්නන් ලෙසත් ඔවුන් බිය වන දැයින් ආරක්ෂා වන්නන් ලෙසත් වන්නට පුළුවන.
عربي تفسیرونه:
وَرَبُّكَ یَخْلُقُ مَا یَشَآءُ وَیَخْتَارُ ؕ— مَا كَانَ لَهُمُ الْخِیَرَةُ ؕ— سُبْحٰنَ اللّٰهِ وَتَعٰلٰی عَمَّا یُشْرِكُوْنَ ۟
අහෝ දූතය! නුඹේ පරමාධිපති මැවීමට අභිමත කරන දෑ මවන්නේය. ඔහුට අවනත වන්නටත් ඔහුගේ දූත මෙහෙවර දරන්නටත් ඔහු අභිමත කරන අය තෝරා ගන්නේය. දේව ආදේශකයින් අල්ලාහ්ට විරුද්ධ වුව ද ඔවුනට කිසිදු තේරීමක අයිතියක් නොමැත. ඔවුන් ඔහු සමග හවුලේ තබමින් නැමදුම් කරමින් සිටි දැයින් අල්ලාහ් සුවිශුද්ධය, පිවිතුරුය.
عربي تفسیرونه:
وَرَبُّكَ یَعْلَمُ مَا تُكِنُّ صُدُوْرُهُمْ وَمَا یُعْلِنُوْنَ ۟
සැබවින්ම නුඹේ පරමාධිපති ඔවුන්ගේ හදවත් තුළ සැඟ වී ඇති දෑ ද, ඔවුන් හෙළි කරන දෑ ද මැනවින් දන්නාය. එයින් කිසිවක් ඔහුට සැඟවෙන්නේ නැත. ඒ සඳහා ඔහු ඔවුනට කුසල් පිරිනමනු ඇත.
عربي تفسیرونه:
وَهُوَ اللّٰهُ لَاۤ اِلٰهَ اِلَّا هُوَ ؕ— لَهُ الْحَمْدُ فِی الْاُوْلٰی وَالْاٰخِرَةِ ؗ— وَلَهُ الْحُكْمُ وَاِلَیْهِ تُرْجَعُوْنَ ۟
සුවිශුද්ධයාණන් වන අල්ලාහ් ඔහුය. ඔහු හැර සැබෑ ලෙස නැමදුම් ලබන්නට වෙනත් කිසිවකු නැත. මෙලොවෙහි සියලු පැසසුම් ඔහුට පමණක් සතුය. මතු ලොවෙහි ද සියලු පැසසුම් ඔහුට පමණක් සතුය. නැවත හැරවීමක් නැති ඵලදායී තීන්දුව ද ඔහු සතුය. මළවුන් කෙරෙන් නැගිටුවනු ලබන දිනයේ විනිශ්චය හා ප්රතිඵල සඳහා නුඹලා යොමු කරනු ලබනුයේ ඔහු වෙත පමණය.
عربي تفسیرونه:
په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:
• العاقل من يؤثر الباقي على الفاني.
•විනාශ වී යන දෑ වෙනුවට ශේෂ ව පවතින දෑ තෝරා ගන්නා බුද්ධිමතාය.

• التوبة تَجُبُّ ما قبلها.
•තව්බා හෙවත් පාප ක්ෂමාව පෙර සිදු කළ සියලු දෑ අබිබවා යනු ඇත.

• الاختيار لله لا لعباده، فليس لعباده أن يعترضوا عليه.
•තෝරා ගැනීමේ අයිතිය අල්ලාහ් සතු ව මිස ඔහුගේ ගැත්තන් සතු ව නැත. එයට විරුද්ධ වීමට ඔහුගේ ගැත්තන්හට කිසිදු අයිතියක් නැත.

• إحاطة علم الله بما ظهر وما خفي من أعمال عباده.
•තම ගැත්තන්ගේ ක්රියාවන් අතර ප්රසිද්ධියේ සිදුවන දෑ ගැනද රහසිගත ව සිදු වන දෑ ගැනද අල්ලාහ්ගේ දැනුමට ආවරණය වී තිබීම.

قُلْ اَرَءَیْتُمْ اِنْ جَعَلَ اللّٰهُ عَلَیْكُمُ الَّیْلَ سَرْمَدًا اِلٰی یَوْمِ الْقِیٰمَةِ مَنْ اِلٰهٌ غَیْرُ اللّٰهِ یَاْتِیْكُمْ بِضِیَآءٍ ؕ— اَفَلَا تَسْمَعُوْنَ ۟
අහෝ දූතය! මෙම දේව ආදේශකයින්ට පවසනු. "මළවුන් කෙරෙන් නැගිටුවනු ලබන දින තෙක් කිසිදු විසන්ධියකින් තොර ව නුඹලාට රාත්රිය අඛණ්ඩ ව පවතින්නක් බවට අල්ලාහ් පත් කළේ නම් දහවලෙහි ආලෝකය මෙන් ආලෝකයක් නුඹලා වෙත ගෙන එන්නේ අල්ලාහ් හැර නැමදුම් ලබන වෙනත් කවර දෙවියකු ද? මෙම සාධක වලට නුඹලා සවන් නොදෙන්නෙහු ද? නුඹලා වෙත එය ගෙන එන්නේ නැමදුමට සුදුසු අල්ලාහ් හැර වෙනත් දෙවියෙකු නොවන බව නුඹලා නොදන්නෙහු ද?"
عربي تفسیرونه:
قُلْ اَرَءَیْتُمْ اِنْ جَعَلَ اللّٰهُ عَلَیْكُمُ النَّهَارَ سَرْمَدًا اِلٰی یَوْمِ الْقِیٰمَةِ مَنْ اِلٰهٌ غَیْرُ اللّٰهِ یَاْتِیْكُمْ بِلَیْلٍ تَسْكُنُوْنَ فِیْهِ ؕ— اَفَلَا تُبْصِرُوْنَ ۟
අහෝ දූතය! නුඹ තවදුරටත් ඔවුන්ගෙන් මෙසේ විමසනු. ‘මළවුන් කෙරෙන් නැගිටුවනු ලබන දින තෙක් දහවල අඛණ්ඩ ව පවතින්නක් බවට අල්ලාහ් නුඹලාට පත් කළේ නම් දහවල් කාලයේ දුෂ්කර කාර්යයන්හි නිරත වී විවේකය ලබා සැනසුම ලබන්නට රාත්රිය නුඹලා වෙත ගෙන එන්නේ අල්ලාහ් හැර නැමදුම් ලබන වෙනත් කවර දෙවියකු ද? මෙම සංඥාවන් දෙස නුඹලා අධීක්ෂණයෙන් නොබලන්නෙහු ද? නුඹලා වෙත ඒ සියල්ල ගෙන එන්නේ නැමදුමට සුදුසු අල්ලාහ් හැර වෙනත් දෙවියෙකු නොවන බව නුඹලා නොදන්නෙහු ද?
عربي تفسیرونه:
وَمِنْ رَّحْمَتِهٖ جَعَلَ لَكُمُ الَّیْلَ وَالنَّهَارَ لِتَسْكُنُوْا فِیْهِ وَلِتَبْتَغُوْا مِنْ فَضْلِهٖ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُوْنَ ۟
අහෝ ජනයිනි! දහවල් කාලයේ වැඩ කටයුතු වල නිරත වීමෙන් පසු ව නුඹලා සැනසුම ලබනු පිණිස නුඹලාට රාත්රිය අන්ධකාරය ලෙසත් නුඹලා පෝෂණ සම්පත් සොයා යනු පිණිස දහවල ආලෝකය ලෙසත් පත් කර තිබීම සුවිශුද්ධයාණන්ගේ ආශිර්වාදයකි. එය අල්ලාහ් නුඹලාට කළ ආශිර්වාද වලට කෘතඥ විය හැකි වනු පිණිස හා ඒවාට නුඹලා ගුණමකු නොවනු පිණිසය.
عربي تفسیرونه:
وَیَوْمَ یُنَادِیْهِمْ فَیَقُوْلُ اَیْنَ شُرَكَآءِیَ الَّذِیْنَ كُنْتُمْ تَزْعُمُوْنَ ۟
ඔවුන්ගේ පරමාධිපති ඔවුනට කතා කරමින් අමතන දිනයේ, "මා හැර දමා නුඹලා නමදිමින් සිටි මා වෙත හවුල් කළවුන් කොහේ ද? මාගේ හවුල්කරුවන් ලෙස නුඹලා විශ්වාස කරමින් සිටියවුන් කොහේදැ?" යි විමසා සිටියි.
عربي تفسیرونه:
وَنَزَعْنَا مِنْ كُلِّ اُمَّةٍ شَهِیْدًا فَقُلْنَا هَاتُوْا بُرْهَانَكُمْ فَعَلِمُوْۤا اَنَّ الْحَقَّ لِلّٰهِ وَضَلَّ عَنْهُمْ مَّا كَانُوْا یَفْتَرُوْنَ ۟۠
කවර දේව ප්රතික්ෂේපයක හා බොරු කිරීමක සිටියේද ඒ ගැන සාක්ෂි දැරීම සඳහා සෑම සමූහයකින්ම එහි නබිවරයා සම්මුඛ කරවා, එම සමූහයා අතර සිටි බොරුකාරයින්ට අපි මෙසේ පවසන්නෙමු. "නුඹලා කවර ප්රතික්ෂේපයක හා බොරු කිරීමක සිටියෙහු ද ඒ සඳහා නුඹලාගේ සාක්ෂි හා තර්ක ගෙන එනු." නමුත් ඔවුන්ගේ තර්ක විසන්ධි වී යනු ඇත. කිසිදු සැකයක් නැති සත්යය අල්ලාහ් සතු බව ඔවුන් තරයේ විශ්වාස කරති. ඔවුන් අල්ලාහ්ට හවුල් තබමින්, බොරු ගොතමින් සිටියවුන් ඔවුන්ගෙන් සැඟ වී යනු ඇත.
عربي تفسیرونه:
اِنَّ قَارُوْنَ كَانَ مِنْ قَوْمِ مُوْسٰی فَبَغٰی عَلَیْهِمْ ۪— وَاٰتَیْنٰهُ مِنَ الْكُنُوْزِ مَاۤ اِنَّ مَفَاتِحَهٗ لَتَنُوْٓاُ بِالْعُصْبَةِ اُولِی الْقُوَّةِ ۗ— اِذْ قَالَ لَهٗ قَوْمُهٗ لَا تَفْرَحْ اِنَّ اللّٰهَ لَا یُحِبُّ الْفَرِحِیْنَ ۟
සැබවින්ම කාරූන් මූසාගේ සමූහයා අතරින් විය. ඔහු ඔවුන් මත අහංකාරයෙන් කටයුතු කළේය. අපි ඔහුට ධන නිධන් පිරිනැමුවෙමු. සැබවින්ම ඔහුගේ භාණ්ඩාගාරයේ යතුරු බලවත් පිරිසක් විසින් ඔසවන තරමට බරින් විය. එවිට ඔහුගේ සමූහයා ඔහුට මෙසේ පැවසීය. "නුඹ අහංකාර ලෙස සතුටු නොවනු. අහංකාරයෙන් සතුටුවන්නන් අල්ලාහ් ප්රිය කරන්නේ නැත." එනමුත් ඔහු ඔවුන් කෙරෙහි කෝප වන අතර ම ඒ සඳහා ඔහු ඔවුනට දඬුවම් පමුණුවනු ඇත.
عربي تفسیرونه:
وَابْتَغِ فِیْمَاۤ اٰتٰىكَ اللّٰهُ الدَّارَ الْاٰخِرَةَ وَلَا تَنْسَ نَصِیْبَكَ مِنَ الدُّنْیَا وَاَحْسِنْ كَمَاۤ اَحْسَنَ اللّٰهُ اِلَیْكَ وَلَا تَبْغِ الْفَسَادَ فِی الْاَرْضِ ؕ— اِنَّ اللّٰهَ لَا یُحِبُّ الْمُفْسِدِیْنَ ۟
අල්ලාහ් නුඹට පිරිනැමූ ධනය යහපත් අයුරින් වියදම් කොට, මතු ලොව නිවහනෙහි කුසල් අපේක්ෂා කරනු. ආහාර පාන ඇඳුම් පැලදුම් හා වෙනත් ආශිර්වාදයන් කිසිදු නාස්තියකින් හෝ අංහකාරයෙන් තොර ව ලබන්නට අමතක නොකළ යුතුය. එමෙන්ම සුවිශුද්ධයාණන් නුඹ සමග යහපත් අයුරින් කටයුතු කළාක් මෙන්ම ඔබේ පරමාධිපති හා ඔහුගේ ගැත්තන් සමග යහපත් අයුරින් ගනු දෙනු කළ යුතුය. පාපකම් සිදු කරමින් හා අවනතවීම් අතහැර දමමින් මහ පොළොවේ කලහකම් කරන්නට නුඹ නොපතනු. සැබවින්ම එලෙස මහ පොළොවේ කලහකම් කරන්නන්හට අල්ලාහ් ප්රිය නොකරන අතර ඔහු ඔවුන් කෙරෙහි කෝප වනු ඇත.
عربي تفسیرونه:
په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:
• تعاقب الليل والنهار نعمة من نعم الله يجب شكرها له.
•රාත්රිය හා දහවල මාරුවෙන් මාරුව පැමිණීම අල්ලාහ්ගේ ආශිර්වාද අතරින් එක් ආශිර්වාදයකි. ඒ සඳහා කෘතඥවීම අනිවාර්යය වෙයි.

• الطغيان كما يكون بالرئاسة والملك يكون بالمال.
•නායකත්වය හා පාලනය තුළින් අපරාධ සිදුවනවාක් මෙන්ම ධනයෙන් ද සිදු වනු ඇත.

• الفرح بَطَرًا معصية يمقتها الله.
•අහංකාර ලෙස ප්රීතිවීම දෙවියන්ගේ කෝපය ඇති කරන පාපයකි.

• ضرورة النصح لمن يُخاف عليه من الفتنة.
•කවරෙකුට අර්බුධයක් ඇති වීම ගැන බිය වන්නේ ද එවැන්නන්හට උපදෙස් දීමේ අවශ්යතාව.

• بغض الله للمفسدين في الأرض.
•මහ පොළොවේ කලහකම් කරන්නන් කෙරෙහි අල්ලාහ්ගේ කෝපය.

قَالَ اِنَّمَاۤ اُوْتِیْتُهٗ عَلٰی عِلْمٍ عِنْدِیْ ؕ— اَوَلَمْ یَعْلَمْ اَنَّ اللّٰهَ قَدْ اَهْلَكَ مِنْ قَبْلِهٖ مِنَ الْقُرُوْنِ مَنْ هُوَ اَشَدُّ مِنْهُ قُوَّةً وَّاَكْثَرُ جَمْعًا ؕ— وَلَا یُسْـَٔلُ عَنْ ذُنُوْبِهِمُ الْمُجْرِمُوْنَ ۟
"මෙම සම්පත් මාහට දෙනු ලැබ ඇත්තේ මා සතු ව ඇති දැනුම හා ශක්තිය හේතුවෙනි. ඒ සඳහා මම සුදුසු අයකු වෙමි." යැයි කාරූන් පැවසීය. සැබවින්ම ඔහුට පෙර සිටි සමූහයන් අතරින් වඩාත් බලවත් හා සම්පත් රැසක් තිබූ ජනයා අල්ලාහ් විනාශ කර තිබීම කාරූන් නොදන්නේ ද? ඔවුන්ගේ බලය හා ඔවුන්ගේ සම්පත් ඔවුනට ප්රයෝජනවත් නොවීය. මළවුන් කෙරෙන් නැගිටුවනු ලබන දිනයේ අපරාධකරුවන් ඔවුන්ගේ පාපකම් ගැන අල්ලාහ් දන්නා නිසාවෙන් විමසනු ලබන්නේ නැත. සැබවින්ම ඔවුන්ගේ විනිශ්චය බිහිසුණු මෙන්ම විනාශකාරී විනිශ්චයක් වන්නේය.
عربي تفسیرونه:
فَخَرَجَ عَلٰی قَوْمِهٖ فِیْ زِیْنَتِهٖ ؕ— قَالَ الَّذِیْنَ یُرِیْدُوْنَ الْحَیٰوةَ الدُّنْیَا یٰلَیْتَ لَنَا مِثْلَ مَاۤ اُوْتِیَ قَارُوْنُ ۙ— اِنَّهٗ لَذُوْ حَظٍّ عَظِیْمٍ ۟
කාරූන් මතු පිටින් තමන් ආකර්ෂණය වන පරිදි අලංකාරයෙන් යුතු ව පිටත් ව ගියේය. කාරූන්ගේ සගයින් අතරින් මෙලොව ජීවිතයේ අලංකාරය ගැන ආශා කරන්නන්, "කාරූන්ට දෙනු ලැබුවාක් මෙන් මෙලොව අලංකාරය අප වෙතත් දෙනු ලැබුවේ නම් කෙතරම් අගනේද? සැබවින් ම කාරූන් භාග්යය සම්පන්න ඉමහත් පූර්ණ අයෙකි." යැයි පැවසුවෝය.
عربي تفسیرونه:
وَقَالَ الَّذِیْنَ اُوْتُوا الْعِلْمَ وَیْلَكُمْ ثَوَابُ اللّٰهِ خَیْرٌ لِّمَنْ اٰمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا ۚ— وَلَا یُلَقّٰىهَاۤ اِلَّا الصّٰبِرُوْنَ ۟
දැනුම දෙනු ලැබූවන් කාරූන් ව ඔහුගේ ආකර්ෂණීය පෙනුමෙන් දැක ඔවුන්ගේ සගයින් ආශා කරන දෑ ට සවන් දුන් කල්හි, "නුඹලාට විනාශය අත්වේවා! අල්ලාහ්ගේ තිළිණ මතු ලොව ඇත. ඔහු ව විශ්වාස කොට දැහැමි ක්රියාවන් කළවුනට සූදානම් කර ඇති සැප පහසුකම් මෙලොව අලංකාරයෙන් කාරූන්ට දෙනු ලැබූ දෑ ට වඩා උතුම් ය."යැයි පැවසුහ. එම ප්රකාශයට හා එය අපේක්ෂා කරන ක්රියාවට ඉවසිලිවන්තයින් මිස වෙනත් කිසිවෙකු ආශීර්වාද කරනු නොලබන්නේය. ඔවුන් වනාහි මෙලොව ඉතා පහත් භුක්ති විඳීම් වලට වඩා අල්ලාහ් අබියස ඇති කුසල් තෝරා ගැනීමේ දී ඔවුහු ඉවසිලිමත් ව කටුයුතු කරති.
عربي تفسیرونه:
فَخَسَفْنَا بِهٖ وَبِدَارِهِ الْاَرْضَ ۫— فَمَا كَانَ لَهٗ مِنْ فِئَةٍ یَّنْصُرُوْنَهٗ مِنْ دُوْنِ اللّٰهِ ؗۗ— وَمَا كَانَ مِنَ الْمُنْتَصِرِیْنَ ۟
එවිට අපි ඔහුගේ අපරාධය හේතුවෙන් ඔහුට ප්රතිචාර දැක්වීමක් වශයෙන් ඔහු මෙන්ම ඔහුගේ නිවස හා එහි සිටි වැසියන් මහ පොළොවට ගිල්වීමු. ඔහුට උදව් කිරීමට අල්ලාහ් හැර වෙනත් පිරිසක් නොවීය. එමෙන්ම ඔවුන් විසින්ම ඔවුනට උදව් කර ගන්නට ද නොවීය.
عربي تفسیرونه:
وَاَصْبَحَ الَّذِیْنَ تَمَنَّوْا مَكَانَهٗ بِالْاَمْسِ یَقُوْلُوْنَ وَیْكَاَنَّ اللّٰهَ یَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ یَّشَآءُ مِنْ عِبَادِهٖ وَیَقْدِرُ ۚ— لَوْلَاۤ اَنْ مَّنَّ اللّٰهُ عَلَیْنَا لَخَسَفَ بِنَا ؕ— وَیْكَاَنَّهٗ لَا یُفْلِحُ الْكٰفِرُوْنَ ۟۠
කාරූන් පොළොවෙහි ගිලීමට පෙර අලංකාරයට හා ධනයට ආශා කළවුන් කනගාටුවෙන් යුතු ව මෙසේ පවසන්නන් බවට පත් වූහ. එනම්, "සැබවින්ම අල්ලාහ් තමන් අභිමත කරන ගැත්තන්හට පෝෂණ සම්පත් ව්යාප්ත කරන බවත්, ඔවුන්ගෙන් ඔහු අභිමත කරන අයට එය සීමා කරන බවත් අප නොදැන සිටියා නොවේ ද? අප පැවසූ දෑ සඳහා අල්ලාහ් අපට දඬුවම් නොකර ඔහු අපට ආශිර්වාද නොකළා නම්, කාරූන් පොළවට ගිල්වනු ලැබුවාක් මෙන් අප ද ගිල්වනු ලබන්නට තිබුණි. සැබවින්ම දේව ප්රතික්ෂේපකයෝ ජය නොලබති. මෙලොවත් මතු ලොවෙත් ජය නොලබති. සැබවින්ම ඔවුන් යොමු වන ස්ථානය හා ඔවුන්ගේ ඉරණම ඒ දෙකෙහිම කනගාටුදායකය."
عربي تفسیرونه:
تِلْكَ الدَّارُ الْاٰخِرَةُ نَجْعَلُهَا لِلَّذِیْنَ لَا یُرِیْدُوْنَ عُلُوًّا فِی الْاَرْضِ وَلَا فَسَادًا ؕ— وَالْعَاقِبَةُ لِلْمُتَّقِیْنَ ۟
සත්යය විශ්වාස කිරීමෙන්, එය පිළිපැදීමෙන් මහ පොළොවේ අහංකාරකම් පෑමට ප්රිය නොකළ, එහි කලහකම් සිදු කිරීමට අපේක්ෂා නොකළවුනට පිරිනමනු ලබන සංග්රහයකින් යුත් සැප පහසුකම් සහිත නිවහනක් බවට එම මතු ලොව නිවහන අපි පත් කරන්නෙමු. ප්රශංසනීය අවසානයකි. එය ස්වර්ගයේ ඇති සුව පහසුකම් හේතුවෙනි. අල්ලාහ්ගේ තෘප්තිය එහි ඇති වනුයේ ඔහුගේ නියෝග පිළිපදිමින් හා ඔහු තහනම් කළ දැයින් වැළකී සිටිමින් ඔහුට බැතිමත් ව කටයුතු කරන්නන්හටය.
عربي تفسیرونه:
مَنْ جَآءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهٗ خَیْرٌ مِّنْهَا ۚ— وَمَنْ جَآءَ بِالسَّیِّئَةِ فَلَا یُجْزَی الَّذِیْنَ عَمِلُوا السَّیِّاٰتِ اِلَّا مَا كَانُوْا یَعْمَلُوْنَ ۟
සත්යය විශ්වාස කිරීමෙන් එය පිළිපැදීමෙන් මහ පොළොවේ අහංකාරකම් පෑමට ප්රිය නොකළ එහි කලහකම් සිදු කිරීමට අපේක්ෂා නොකළවුනට පිරිනමනු ලබන සංග්රහයකින් යුත් සැප පහසුකම් සහිත නිවහනක් බවට එම මතු ලොව නිවහන අපි පත් කරන්නෙමු. ප්රශංසනීය අවසානයකි. එය ස්වර්ගයේ ඇති සුව පහසුකම් හේතුවෙනි. අල්ලාහ්ගේ තෘප්තිය එහි ඇති වනුයේ ඔහුගේ නියෝග පිළිපදිමින් හා ඔහු තහනම් කළ දැයින් වැළකී සිටිමින් ඔහුට බැතිමත් ව කටයුතු කරන්නන්හටය.
عربي تفسیرونه:
په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:
• كل ما في الإنسان من خير ونِعَم، فهو من الله خلقًا وتقديرًا.
•මැවීමෙන් හා ප්රමාණ කිරීමෙන් මිනිසා තුළ ඇති සියලුම යහපත් හා ආශිර්වාදයන් අල්ලාහ් විසින් වූවකි.

• أهل العلم هم أهل الحكمة والنجاة من الفتن؛ لأن العلم يوجه صاحبه إلى الصواب.
•ඥානය සතු අය වනාහි ඔවුන් ප්රඥාව ඇති ප්රචණ්ඩකාරිත්වයෙන් මිදුණු අය වෙති. සැබවින්ම දැනුම අදාළ පුද්ගලයා ව නිවැරදි මාර්ගය වෙත යොමු කරවයි.

• العلو والكبر في الأرض ونشر الفساد عاقبته الهلاك والخسران.
•මහ පොළොවේ උඩඟුවෙන් හා අහංකාරයෙන් හැසිරීම, ප්රචණ්ඩ ක්රියාවන් එහි ව්යාප්ත කිරීම, ඔහුගේ අවසානය ඔහුට විනාශය හා පාඩුව ගෙන දෙන්නක් වේ.

• سعة رحمة الله وعدله بمضاعفة الحسنات للمؤمن وعدم مضاعفة السيئات للكافر.
•දේව විශ්වාසියාට යහපත් කුසල් ප්රගුණ කර දීමෙන් හා දේව ප්රතික්ෂේපකයාට පාපකම් සඳහා වූ අකුසල් කිසිදු ගුණ කිරීමකින් තොර ව ලබා දීමෙන් අල්ලාහ්ගේ කරුණාවේ විශාලත්වය හා ඔහුගේ යුක්තිය විදහා පෑම.

اِنَّ الَّذِیْ فَرَضَ عَلَیْكَ الْقُرْاٰنَ لَرَآدُّكَ اِلٰی مَعَادٍ ؕ— قُلْ رَّبِّیْۤ اَعْلَمُ مَنْ جَآءَ بِالْهُدٰی وَمَنْ هُوَ فِیْ ضَلٰلٍ مُّبِیْنٍ ۟
සැබවින්ම අල්කුර්ආනය නුඹ වෙත පහළ කර, එය ප්රචාරය කරන මෙන් හා එහි ඇති දෑ අනුව ක්රියා කරන මෙන් නුඹට අනිවාර්යය කළ අල්ලාහ්, සැබැවින්ම ඔහු මක්කාවේ ජය නුඹ වෙත නැවත ළඟා කර දෙන්නාය. අහෝ දූතය! දේව ආදේශකයින්ට නුඹ මෙසේ පවසනු. "කවරෙකු යහ මග සමග පැමිණ ඇත්තේ දැ යි ද යහ මගින් හා සත්යයෙන් දුරස් ව පැහැදිලි මුළාවෙහි සිටින්නේ දැ යි ද මාගේ පරමාධිපති මැනවින් දන්නාය."
عربي تفسیرونه:
وَمَا كُنْتَ تَرْجُوْۤا اَنْ یُّلْقٰۤی اِلَیْكَ الْكِتٰبُ اِلَّا رَحْمَةً مِّنْ رَّبِّكَ فَلَا تَكُوْنَنَّ ظَهِیْرًا لِّلْكٰفِرِیْنَ ۟ؗ
අහෝ දූතය! නබිත්වයට පෙර තත්ත්වය සිතා බලන්න. අල්ලාහ්ගෙන් වූ දිව්ය පණිවිඩ නුඹ වෙත පහළ කරනු ලබන්නෙකු ලෙස නුඹ නොසිටියෙහිය. නමුත් ඔහුගෙන් වූ ආශිර්වාදයක් ලෙස නුඹ වෙත එය පහළ කිරීම තීන්දු කරනු ලැබීය. දේව ප්රතික්ෂේපකයින් කවර මුළාවක සිටින්නේ ද එයට උදව්කරුවකු ලෙස නුඹ නොවන්න.
عربي تفسیرونه:
وَلَا یَصُدُّنَّكَ عَنْ اٰیٰتِ اللّٰهِ بَعْدَ اِذْ اُنْزِلَتْ اِلَیْكَ وَادْعُ اِلٰی رَبِّكَ وَلَا تَكُوْنَنَّ مِنَ الْمُشْرِكِیْنَ ۟ۚ
මෙම දේව ආදේශකයින් නුඹ වෙත අල් කුර්ආනය පහළ කිරීමෙන් පසු ව අල්ලාහ්ගේ වදන් වලින් නුඹ ව වෙනතකට යොමු කොට, එය කියවීමෙන් හා එය ප්රචාරය කිරීමෙන් නුඹ අතහැර නොදැමිය යුතුය. අල්ලාහ් ව විශ්වාස කිරීම, ඔහු ව ඒකීයත්වයට පත් කිරීම හා ඔහුගේ පිළිවෙත අනුව ක්රියා කිරීම සඳහා ඔවුනට නුඹ ඇරයුම් කරනු. අල්ලාහ් සමඟ වෙනත් දෙවිවරුන් නමදිමින් සිටින දේව ආදේශකයින් අතර ට නුඹ පත් නොවනු. අල්ලාහ් හැර වෙනත් කිසිවකු නොනමදිනු. ඔහු ඒකීයකරණයට පත් කරන්නන් සමග වනු.
عربي تفسیرونه:
وَلَا تَدْعُ مَعَ اللّٰهِ اِلٰهًا اٰخَرَ ۘ— لَاۤ اِلٰهَ اِلَّا هُوَ ۫— كُلُّ شَیْءٍ هَالِكٌ اِلَّا وَجْهَهٗ ؕ— لَهُ الْحُكْمُ وَاِلَیْهِ تُرْجَعُوْنَ ۟۠
අල්ලාහ් සමග ඔහු හැර වෙනත් දෙවිවරුන් නොනමදිනු. සැබෑ ලෙස නැමදුම් ලබන්නට ඔහු හැර වෙනත් දෙවියකු නැත. අල්ලාහ් හැර සෙසු සියලු දෑ විනාශ වී යන්නකි. නීතිය ඔහුට පමණක් සතුය. ඔහු අභිමත කරන දෑ තීන්දු කරනු ඇත. මළවුන් කෙරෙන් නැගිටුවනු ලබන දිනයේ විනිශ්චය හා ප්රතිඵල සඳහා නුඹලා යොමු කරනු ලබනුයේ ඔහු වෙතමය.
عربي تفسیرونه:
په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:
• النهي عن إعانة أهل الضلال.
•අපරාධකරුවන්ට උදව් කිරීමෙන් වැළකීම.

• الأمر بالتمسك بتوحيد الله والبعد عن الشرك به.
•අල්ලාහ්ගේ ඒකීයත්වය පිළිපදින මෙන් ද ඔහුට ආදේශ තැබීමෙන් දුරස් වන මෙන් ද වූ නියෝගය.

• ابتلاء المؤمنين واختبارهم سُنَّة إلهية.
•දේව විශ්වාසියා පරීක්ෂාවට ලක් කිරීමත් විභාගයට ලක් කිරීමත් දේව න්යායකි.

• غنى الله عن طاعة عبيده.
•අල්ලාහ්ට තම ගැත්තන්ගේ අවනතභාවය අවශ්ය නොවන්නේය.

 
د معناګانو ژباړه سورت: القصص
د سورتونو فهرست (لړلیک) د مخ نمبر
 
د قرآن کریم د معناګانو ژباړه - الترجمة السنهالية للمختصر في تفسير القرآن الكريم - د ژباړو فهرست (لړلیک)

الترجمة السنهالية للمختصر في تفسير القرآن الكريم، صادر عن مركز تفسير للدراسات القرآنية.

بندول