ترجمة معاني القرآن الكريم - الترجمة الأذرية للمختصر في تفسير القرآن الكريم * - فهرس التراجم
سورة البقرة - əl-Bəqərə
من مقاصد السورة:
الأمر بتحقيق الخلافة في الأرض بإقامة الإسلام، والاستسلام لله، والتحذير من حال بني إسرائيل.
الٓمٓ
Əlif. Ləm. Mim. Qurani Kərimin bəzi surələri ərəb əlifbasının hərflərilə başlayır. Bu həriflər (əlif, bə tə və s.) hərf olaraq tək yazıldıqda özlüyündə məna daşımasa da Qurani Kərimdə hikmətsiz heç bir şeyin olmadığı üçün belə ayələrin hikməti və mənası vardır. Belə ayələrin ən əhəmiyyətli hikmətlərindən biri də: Allahın onları bildikləri və danışdıqları hərflərdən ibarət olan Quran ilə hədələməsidir (meydan oxumasıdır). Elə buna görə də bu surədə olduğu kimi, Uca Allah çox vaxt belə ayələrdən sonra Qurani Kərim haqqında danışmışdır.
التفاسير العربية:
ٱلَّذِينَ يُؤۡمِنُونَ بِٱلۡغَيۡبِ وَيُقِيمُونَ ٱلصَّلَوٰةَ وَمِمَّا رَزَقۡنَٰهُمۡ يُنفِقُونَ
O kəslər ki, qeybə inanırlar.Qeyb Allah və Rəsulunun xəbər verdiyi qiyamət günü xəbərləri kimi hissiyat orqanları ilə dərk edilməsi mümkün olmayıb gizli qalan xəbərlərdir. Məhz bu kimsələr, Allahın şəriətinə müvafiq, namazlarının bütün şərtlərini, ərkanlarını, vaciblərini və sünnələrini yerinə yetirərək əda edən kimsələrdır. Məhz bu kimsələr, Allahdan əcr diləyərək, Allahın onlara bəxş etdiyi ruzilərdən fəqirlərə, yoxsullara verilməsi vacib olan zəkat və əlavə olaraq sədəqə verib, mallarını Allah yolunda xərcləyən kimsələrdır. Ey Peyğəmbər! Məhz bu kimsələr aranızda heç bir fərq qoymadan sənə və səndən əvvəlki Peyğəmbərlərə (onlara Allahın salamı olsun) nazil olan vəhyə iman gətirən kimsələrdır. Məhz bu kimsələr qiyamət gününə və o gündə olacaq savaba və əzaba yəqinliklə iman edənlərdir.
التفاسير العربية:
وَٱلَّذِينَ يُؤۡمِنُونَ بِمَآ أُنزِلَ إِلَيۡكَ وَمَآ أُنزِلَ مِن قَبۡلِكَ وَبِٱلۡأٓخِرَةِ هُمۡ يُوقِنُونَ
O kəslər ki, qeybə inanırlar.Qeyb Allah və Rəsulunun xəbər verdiyi qiyamət günü xəbərləri kimi hissiyat orqanları ilə dərk edilməsi mümkün olmayıb gizli qalan xəbərlərdir. Məhz bu kimsələr, Allahın şəriətinə müvafiq, namazlarının bütün şərtlərini, ərkanlarını, vaciblərini və sünnələrini yerinə yetirərək əda edən kimsələrdır. Məhz bu kimsələr, Allahdan əcr diləyərək, Allahın onlara bəxş etdiyi ruzilərdən fəqirlərə, yoxsullara verilməsi vacib olan zəkat və əlavə olaraq sədəqə verib, mallarını Allah yolunda xərcləyən kimsələrdır. Ey Peyğəmbər! Məhz bu kimsələr aranızda heç bir fərq qoymadan sənə və səndən əvvəlki Peyğəmbərlərə (onlara Allahın salamı olsun) nazil olan vəhyə iman gətirən kimsələrdır. Məhz bu kimsələr qiyamət gününə və o gündə olacaq savaba və əzaba yəqinliklə iman edənlərdir.
التفاسير العربية:
أُوْلَٰٓئِكَ عَلَىٰ هُدٗى مِّن رَّبِّهِمۡۖ وَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡمُفۡلِحُونَ
Bu qisim insanlar, doğru yolda sabitqədəm olduqları üçün bu sifətlərlə vəsf olunublar. Belə insanlar ümüd etdiklərinə çatdıqları və qorxduqları şeylərdən isə əmin olduqları üçün, dünya və axirətdə nicat tapanlardır (xeyrə qovuşanlardır).
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• الثقة المطلقة في نفي الرَّيب دليل على أنه من عند الله؛ إذ لا يمكن لمخلوق أن يدعي ذلك في كلامه.
• (Qurani Kərimdən) şəkk-şübhənin tam qətiyyətlə rədd edilməsi onun Allahdan olmasına dəlildir. Çünki, məxluqun öz sözlərinə dair belə bir iddia irəli sürməsi mümkün deyil (və ya qəbuledilməzdir).
• لا ينتفع بما في القرآن الكريم من الهدايات العظيمة إلا المتقون لله تعالى المعظِّمون له.
• Qurani Kərimdə olan əzəmətli hidayətlərdən yalnız Allahdan qorxan və Onu əzəmətli tutan (təzim edən) insanlar faydalanar.
• من أعظم مراتب الإيمانِ الإيمانُ بالغيب؛ لأنه يتضمن التسليم لله تعالى في كل ما تفرد بعلمه من الغيب، ولرسوله بما أخبر عنه سبحانه.
• İmanın ən əzəmətli mərtəbələrindən biri də, qeybə iman etməkdir. Çünki qeybə iman etmək, qeybi yalnız Uca Allahın bildiyinə və bu haqda Allah Rəsulunun bütün nöqsanlardan münəzzəh olan Allahdan xəbər verdiyinə təslimiyyəti ehtiva edir.
• كثيرًا ما يقرن الله تعالى بين الصلاة والزكاة؛ لأنَّ الصلاة إخلاص للمعبود، والزكاة إحسان للعبيد، وهما عنوان السعادة والنجاة.
• Uca Allah çox vaxt Quranda namazla zəkatı birgə qeyd edir. Çünki, namaz qulun Allaha ixlası (səmimiyyəti), zəkat isə qulun öz malından bəndələrə etdiyi ehsanıdır. Namaz qılıb zəkat vermək xoşbəxtlik və səadətin ünvanıdır.
خَتَمَ ٱللَّهُ عَلَىٰ قُلُوبِهِمۡ وَعَلَىٰ سَمۡعِهِمۡۖ وَعَلَىٰٓ أَبۡصَٰرِهِمۡ غِشَٰوَةٞۖ وَلَهُمۡ عَذَابٌ عَظِيمٞ
Onların qəlbləri xarab olduğu üçün Allah onların qəlblərini və qulaqlarını möhürləmiş, gözlərinə də pərdə çəkmişdir. Elə buna görə də onlar açıq-aydın haqqı eşitməz, görməz və qəbul etməzlər. Belə insanlar üçün axirətdə böyük bir əzab vardır.
التفاسير العربية:
يُخَٰدِعُونَ ٱللَّهَ وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَمَا يَخۡدَعُونَ إِلَّآ أَنفُسَهُمۡ وَمَا يَشۡعُرُونَ
Onlar cahilliklərindən dolayı qəlblərindəki küfrü gizlədib özlərini mömin kimi göstərərməklə Allahı və möminləri aldatdıqlarını güman edirlər. Lakin onlar (yalnız özlərini aldatdıqlarını) dərk etmirlər. Çünki, Uca Allah, gizlini və aşkarı biləndir və artıq möminlərə münafiqlərin sifətlərini və onların əhvalını bildirmişdir.
التفاسير العربية:
فِي قُلُوبِهِم مَّرَضٞ فَزَادَهُمُ ٱللَّهُ مَرَضٗاۖ وَلَهُمۡ عَذَابٌ أَلِيمُۢ بِمَا كَانُواْ يَكۡذِبُونَ
Buna səbəb qəlblərindəki şəkk-şübhənin olmasıdır. Allah onların şəkk-şübhələrini daha da artırdı. Çünki cəza əməlin növündən olur. Onlar Allahı, Peyğəmbəri Muhəmmədi (ona Allahın salavatı və salamı olsun) və möminləri yalan saydıqlarına görə onlara cəhənnəmin ən alt təbəqəsində şiddətli bir əzaba vardır.
التفاسير العربية:
وَإِذَا قِيلَ لَهُمۡ ءَامِنُواْ كَمَآ ءَامَنَ ٱلنَّاسُ قَالُوٓاْ أَنُؤۡمِنُ كَمَآ ءَامَنَ ٱلسُّفَهَآءُۗ أَلَآ إِنَّهُمۡ هُمُ ٱلسُّفَهَآءُ وَلَٰكِن لَّا يَعۡلَمُونَ
Onlara, Muhəmmədin (ona Allahın salavatı və salamı olsun) əshabələri iman etdikləri kimi sizdə iman edin, əmri edildiyi zaman, onlar istehza və təkəbbürlüklə, “Biz ağılı zəyif insanların iman etdikləri kimi imanmı edək?" deyərlər. Əslində onlar səfehlərdir, lakin bundan cahildilər.
التفاسير العربية:
وَإِذَا لَقُواْ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ قَالُوٓاْ ءَامَنَّا وَإِذَا خَلَوۡاْ إِلَىٰ شَيَٰطِينِهِمۡ قَالُوٓاْ إِنَّا مَعَكُمۡ إِنَّمَا نَحۡنُ مُسۡتَهۡزِءُونَ
Onlar möminlərlə görüşdükdə onlardən qorxduqları üçün “sizin iman etdiyinzi biz də təsdiqləyirik” deyərlər. Lakin möminlərdən aralanıb öz başçılarının yanına qayltdıqda isə, başçılarına, onlar ilə birgə olduqlarını bildirmək üçün “Biz sizinlə birgəyik, lakin biz möminlərə isteza etmək üçün zahirdə onlar ilə müvafiq oluruq” deyərlər.
التفاسير العربية:
ٱللَّهُ يَسۡتَهۡزِئُ بِهِمۡ وَيَمُدُّهُمۡ فِي طُغۡيَٰنِهِمۡ يَعۡمَهُونَ
Münafiqlərin möminlərə istehza etmələrinin cəzası olaraq Allah da onlara estehza edər. Elə buna görə də münafiqlər ilə dünyada musəlman kimi rəftar edilir. Amma axirətdə onlara dünyada ikən etdikləri küfür və nifaqa görə əzab veriləcəkdir. Allah həmçinin, münafiqlərin zəlalət və azğınlıqlarını artırmaq və onların heyrət və çaşqınlıq içərisndə qalmaları üçün bu dünyada əzablarını gecikdirər.
التفاسير العربية:
أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ ٱشۡتَرَوُاْ ٱلضَّلَٰلَةَ بِٱلۡهُدَىٰ فَمَا رَبِحَت تِّجَٰرَتُهُمۡ وَمَا كَانُواْ مُهۡتَدِينَ
O sifətləri özlərində əks etdirən münafiqlər, imanı küfrə dəyişmişlər. Onlar, Allaha iman gətirmədiklərinə görə ticarətləri qazanc gətirmədi və (özləri də) haqq yola yönəlmədilər.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• أن من طبع الله على قلوبهم بسبب عنادهم وتكذيبهم لا تنفع معهم الآيات وإن عظمت.
•Allahın inadkarlıq və təkzib etmə səbəbilə qəlbinə möhür vurmuş kimsələrə heç bir əzəmətli dəlil, sübut fayda verməz.
• أن إمهال الله تعالى للظالمين المكذبين لم يكن عن غفلة أو عجز عنهم، بل ليزدادوا إثمًا، فتكون عقوبتهم أعظم.
• Uca Allah zalimlərin və Allahı yalan sayanların dünyada ikən əzablarını gecikdirməsi, heç də Allahın onlardan qafil və ya aciz olmasına görə deyildir. Əksinə, onların Allah qatında günahlarının çoxalması və əzablarının daha da böyük olması üçündür.
مَثَلُهُمۡ كَمَثَلِ ٱلَّذِي ٱسۡتَوۡقَدَ نَارٗا فَلَمَّآ أَضَآءَتۡ مَا حَوۡلَهُۥ ذَهَبَ ٱللَّهُ بِنُورِهِمۡ وَتَرَكَهُمۡ فِي ظُلُمَٰتٖ لَّا يُبۡصِرُونَ
Uca Allah münafiqlər üçün biri od digəri isə su ilə olan iki imisalı çəkir: Od ilə olan misalə: İşıqlanmaq üçün tonqal qalayan, tonqal alovlandığı zaman, onların ətrafı işıqlı olacaqını zənn edən elə bu zaman tonqalın işığı sönən, qaranlıq və tüstü içində qalıb, heç bir şey görməyən və yolunu tapmayanların misalına bənzəyir.
التفاسير العربية:
أَوۡ كَصَيِّبٖ مِّنَ ٱلسَّمَآءِ فِيهِ ظُلُمَٰتٞ وَرَعۡدٞ وَبَرۡقٞ يَجۡعَلُونَ أَصَٰبِعَهُمۡ فِيٓ ءَاذَانِهِم مِّنَ ٱلصَّوَٰعِقِ حَذَرَ ٱلۡمَوۡتِۚ وَٱللَّهُ مُحِيطُۢ بِٱلۡكَٰفِرِينَ
Onların su misalı isə, başının üstünü gurultulu şimşək və leysan yağışı ilə dolu qara buludlar almış bir qövmün leysan və ildırımın vurub öldürməsi qorxusundan barmaqlarını qulaqlarına tıxamalarına bənzəyir. Halbuki Allah, kafirləri Öz elmi, qüdrəti ilə ehtiva etmişdir, Onun əlindən əsla qaçıb qurtara bilməzlər. Bu, Allah üçün heç də çətin deyildir.
التفاسير العربية:
يَكَادُ ٱلۡبَرۡقُ يَخۡطَفُ أَبۡصَٰرَهُمۡۖ كُلَّمَآ أَضَآءَ لَهُم مَّشَوۡاْ فِيهِ وَإِذَآ أَظۡلَمَ عَلَيۡهِمۡ قَامُواْۚ وَلَوۡ شَآءَ ٱللَّهُ لَذَهَبَ بِسَمۡعِهِمۡ وَأَبۡصَٰرِهِمۡۚ إِنَّ ٱللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٞ
İldırım işığının parlaqlığından və ətrafı bürüməsindən az qalır ki, onların gözləri kor olsun. Hər dəfə ildırım onların yolunu işıqlıandırdıqda onlar gedər, ildırımın işığı söndükdə isə zülmətlər içərsində qalıb, heç bir hərəkət edə bilməzlər. Əgər Allah istəsəydi, yenilməz qüvvəti ilə onların haqdan üz çevirdiklərinə görə gözlərini kor, qulaqlarıni da kar edər və onlar heç bir zaman görməz və eşitməzlər. Bu misalda yağış, Qurani Kərimin misalındadır. İldırım isə, Qurani Kərimdə olan qadağaların misalıdır. Şimşək işığının misalı isə, onlara Qurandan bəzi vaxtlar da haqqın bəyan olmasıdır. İldırımdan qorxub barmaqlarını qulaqlarına tıxamalarının misalı isə, onların haqqdan üz çevirib onu qəbul etməmələridir. Münafiqlər ilə bu iki misal sahibinin arasında olan oxşarlıq isə, Qurani Kərimdən öyüd nəsihət alıb bəhrələnməməsidir. Od misalında tonqal qalayanlara, yalnız zülmət və tüstü qaldığı kimi, su misalnda da üzərlərinə leysan yağan insanlar, ildırım və şimşəkdən qorxu və narahatçılıqdan başqa bir şey əldə edə bilmədilər. Eyni ilə də münafiqlər, İslamdan şiddət və sərtlikdən başqa bir şey görməzlər.
التفاسير العربية:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّاسُ ٱعۡبُدُواْ رَبَّكُمُ ٱلَّذِي خَلَقَكُمۡ وَٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِكُمۡ لَعَلَّكُمۡ تَتَّقُونَ
Ey insanlar! Sizi və sizdən əvvəlki ümmətləri yaradan tək Rəbbinizə ibadət edin. Onun əmirlərinə tabe olub, qadağalarından çəkinin ki, Allahda sizi cəhənnəm əzabından qorusun.
التفاسير العربية:
ٱلَّذِي جَعَلَ لَكُمُ ٱلۡأَرۡضَ فِرَٰشٗا وَٱلسَّمَآءَ بِنَآءٗ وَأَنزَلَ مِنَ ٱلسَّمَآءِ مَآءٗ فَأَخۡرَجَ بِهِۦ مِنَ ٱلثَّمَرَٰتِ رِزۡقٗا لَّكُمۡۖ فَلَا تَجۡعَلُواْ لِلَّهِ أَندَادٗا وَأَنتُمۡ تَعۡلَمُونَ
O Allah ki, sizin üçün yer üzünü döşəyib düz etdi, göyü isə yerin üzərində möhkəm bina edilmiş tavan yaratdı, sizə ruzi olsun deyə göydən yağmur endirib, yerdən müxtəlif meyvələr yetişdirən də odur. İndi siz, İzzət və Calal sahibi olan Allahdan başqa heç bir xaliqin olmadığını bildiyiniz halda ona şəriklər qoşmayın!
التفاسير العربية:
وَإِن كُنتُمۡ فِي رَيۡبٖ مِّمَّا نَزَّلۡنَا عَلَىٰ عَبۡدِنَا فَأۡتُواْ بِسُورَةٖ مِّن مِّثۡلِهِۦ وَٱدۡعُواْ شُهَدَآءَكُم مِّن دُونِ ٱللَّهِ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ
-Ey insanlar- əgər bəndəmiz Muhəmmədə (sallallahu aleyhi və səlləm) nazil etdiyimiz Qurana şəkk-şübhə edirsinizsə, bu zaman biz sizi, qurana yaxud quranın ən qısa surəsinə bənzər bir surə gətirmənizlə hədələyirik. Əgər bu idddanızda doğrusunuzsa, elə isə bacardığınız bütün şahidlərinizi bu işdə köməyə çağırın!
التفاسير العربية:
فَإِن لَّمۡ تَفۡعَلُواْ وَلَن تَفۡعَلُواْ فَٱتَّقُواْ ٱلنَّارَ ٱلَّتِي وَقُودُهَا ٱلنَّاسُ وَٱلۡحِجَارَةُۖ أُعِدَّتۡ لِلۡكَٰفِرِينَ
Əgər siz bunu edə bilmirsinizsə -bunu heç bir zaman bacaramayacaqsınız-, o halda əzaba layiq günahkar insanlar və dünyada ibadət etdikləri müxtəlif növ daşlar ilə yanan cəhənnəm əzabından çəkinin. Allah bu cəhənnəmi kafirlər üçün hazırlamışdır.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• أن الله تعالى يخذل المنافقين في أشد أحوالهم حاجة وأكثرها شدة؛ جزاء نفاقهم وإعراضهم عن الهدى.
• Həqiqətən Uca Allah, münafiqlərin, nifaq əməllərinə və doğru yoldan üz çevirdiklərinə görə onların ən ehtiyaclı və çətin hallarında rəzil, rüsvay edər.
وَبَشِّرِ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ أَنَّ لَهُمۡ جَنَّٰتٖ تَجۡرِي مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُۖ كُلَّمَا رُزِقُواْ مِنۡهَا مِن ثَمَرَةٖ رِّزۡقٗا قَالُواْ هَٰذَا ٱلَّذِي رُزِقۡنَا مِن قَبۡلُۖ وَأُتُواْ بِهِۦ مُتَشَٰبِهٗاۖ وَلَهُمۡ فِيهَآ أَزۡوَٰجٞ مُّطَهَّرَةٞۖ وَهُمۡ فِيهَا خَٰلِدُونَ
Yuxarıqa qeyd edilən əzab kafirlərin cəzasıdırsa, elə isə -Ey Peyğəmbər- Allaha iman gətirib yaxşı işlər görən möminlərə, onları sevindirəcək qəsirləri və ağacları altından çaylar axan cənnətlərlə müjdə ver. Onlar cənnətin gözəl meyvələrindən hər dəfə yedikləri zaman, bu meyvələrin həddən artıq dünyadakı meyvələrə oxşadığına görə: “Bu bizim əvvəlcə dünyada yediyimiz meyvələr kimidir” -deyəcəklər. Əslində isə onlar bu meyvələrdən dadmaları üçün bu meyvələr onlara dünyadakı meyvələrinin adları və zahiri görünüşünə oxşar, amma həqiqətdə isə onlara həmən meyvələrin dadı və tamı isə başqa halında təqdim edilmişdir. Möminlər üçün cənnətdə nəfsin və dünya əhlinin sevib xoşlamadığı hər bir şeydən uzaq, pak olan zövcələr də vardır. Onlar orada müvəqqəti dünya nemətlərinin əksi olaraq, daimi nemətlər içərsində əbədi qalacaqlar.
التفاسير العربية:
۞ إِنَّ ٱللَّهَ لَا يَسۡتَحۡيِۦٓ أَن يَضۡرِبَ مَثَلٗا مَّا بَعُوضَةٗ فَمَا فَوۡقَهَاۚ فَأَمَّا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ فَيَعۡلَمُونَ أَنَّهُ ٱلۡحَقُّ مِن رَّبِّهِمۡۖ وَأَمَّا ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ فَيَقُولُونَ مَاذَآ أَرَادَ ٱللَّهُ بِهَٰذَا مَثَلٗاۘ يُضِلُّ بِهِۦ كَثِيرٗا وَيَهۡدِي بِهِۦ كَثِيرٗاۚ وَمَا يُضِلُّ بِهِۦٓ إِلَّا ٱلۡفَٰسِقِينَ
Əlbəttə, Pak və Uca Allah istədiyi hər hansı bir şeyi misal çəkməkdən əsla utanmaz. Allah, ağcaqanadan istər böyük, istərsə də kiçik olan məxluqatlar ilə misal gətirməkdən çəkinməz. İnsanlar belə misalların qarşısında iki qisimdir: Bu misallara iman edənlər və küfür edənlər: İman gətirənlər bu misalların doğruluğunu təsdiq edər və belə misalların, öz Rəbbləri tərəfindən çəkilməsinin bir hikməti olduğunu dərk edərlər. Amma kafirlərə gəldikdə isə onlar, istehza edərək bir-birlərindən: "Allahın, ağcaqanadı, milçəyi, əqrəbi və s. bu kimi həqir məxluqatı misal çəkməsinin səbəbi nədir" -deyə soruşarlar. Bu zaman Allah onlara belə cavab verir ki, Allahın bu misalları çəkməsində, insanlar üçün hidayət, yönləndirmə və imtahanlar vardır. Allah onların bir çoxunu bu misallar haqqında düşünməkdən üz çevirdiklərinə görə azdırmışdır. Çoxları isə bu misalları düşünüb ibrət aldıqlarına görə Allah onlara hidayət bəxş etmişdir. Haqdan yalnız münafiqlər kimi, Allahın itaətindən çıxan, azğınlığa layiq olan insanlar azar.
التفاسير العربية:
ٱلَّذِينَ يَنقُضُونَ عَهۡدَ ٱللَّهِ مِنۢ بَعۡدِ مِيثَٰقِهِۦ وَيَقۡطَعُونَ مَآ أَمَرَ ٱللَّهُ بِهِۦٓ أَن يُوصَلَ وَيُفۡسِدُونَ فِي ٱلۡأَرۡضِۚ أُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡخَٰسِرُونَ
O kəslər ki, tək Allaha ibadət etmək və əvvəlki elçilərin xəbər verdiyi elçiyə tabe olmaq əhdini bağladıqdan sonra onu pozur, Allahın birləşdirilməsini əmr etdiyi qohumlarla əlaqələri kəsir və günah işlər görməklə yer üzündə fitnə-fəsad törədirlər - məhz belələri dünyada və axirətdəki payları naqis olanlardır!
التفاسير العربية:
كَيۡفَ تَكۡفُرُونَ بِٱللَّهِ وَكُنتُمۡ أَمۡوَٰتٗا فَأَحۡيَٰكُمۡۖ ثُمَّ يُمِيتُكُمۡ ثُمَّ يُحۡيِيكُمۡ ثُمَّ إِلَيۡهِ تُرۡجَعُونَ
-Ey kafirlər- sizin işiniz təəccüblüdür! Allahı necə inkar edirsiniz ki, siz öz özünüzdə Onun qüdrətinin əlamətlərinə şahidsiniz. Siz həyatda yox idiniz, O sizi yaratdı və sizə ruh bəxş etdi, sonra O sizi yenidən öldürəcək və sizi yenidən dirildəcəkdir, daha sonra Allah etdiyiniz əməlləri haqq-hesab etmək üçün Onun hüzuruna qaytaracaqdır.
التفاسير العربية:
هُوَ ٱلَّذِي خَلَقَ لَكُم مَّا فِي ٱلۡأَرۡضِ جَمِيعٗا ثُمَّ ٱسۡتَوَىٰٓ إِلَى ٱلسَّمَآءِ فَسَوَّىٰهُنَّ سَبۡعَ سَمَٰوَٰتٖۚ وَهُوَ بِكُلِّ شَيۡءٍ عَلِيمٞ
Çayları, ağacları və yer üzündə saysız-hesabsız varlıqların hamısını sizin üçün yaradan tək Allahdır. Siz isə Allahın sizə ram etdiyi bu nemətlərdən faydalanıb, bəhrələnirsiniz. Sonra Allah səmaya ucalaraq onu eyibsiz yeddi qat göy yaratdı. Hər bir şeyi elmi ilə əhatə edəndə Odur.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• من كمال النعيم في الجنة أن ملذاتها لا يكدرها أي نوع من التنغيص، ولا يخالطها أي أذى.
• Cənnət nemətlərinin dadının dəyişməməsi və bu nemətlərin daima saf qalması həmən nemətlərin kamiliyyindəndir.
• الأمثال التي يضربها الله تعالى لا ينتفع بها إلا المؤمنون؛ لأنهم هم الذين يريدون الهداية بصدق، ويطلبونها بحق.
• Uca Allahın Quranda çəkdiyi misallardan yalnız möminlər fayalanar. Çünki onlar sözün həqiqi mənasında doğru yola və haqqa qovuşmaq istəyən insanlardır.
• من أبرز صفات الفاسقين نقضُ عهودهم مع الله ومع الخلق، وقطعُهُم لما أمر الله بوصله، وسعيُهُم بالفساد في الأرض.
•Həm Allahla, həm də insanlarla bağladıqları əhdləri pozmaq, Allahın birləşdirilməsini əmr etdiyi qohumluq əlaqələrini kəsmək və yer üzündə fəsad törətmək fasiqlərin ən bariz sifətlərindən biridir.
وَإِذۡ قَالَ رَبُّكَ لِلۡمَلَٰٓئِكَةِ إِنِّي جَاعِلٞ فِي ٱلۡأَرۡضِ خَلِيفَةٗۖ قَالُوٓاْ أَتَجۡعَلُ فِيهَا مَن يُفۡسِدُ فِيهَا وَيَسۡفِكُ ٱلدِّمَآءَ وَنَحۡنُ نُسَبِّحُ بِحَمۡدِكَ وَنُقَدِّسُ لَكَۖ قَالَ إِنِّيٓ أَعۡلَمُ مَا لَا تَعۡلَمُونَ
Uca Allah bu ayədə mələklərə: Yer üzündə, biri-birinə xələf olacaq və orada Allaha itaət edəcək bir bəşər yaradacağını xəbər verdi. Bu an mələklər Rəbblərindən -bilmək üçün- yer üzündə fitnə-fəsad törədən, qan tökən və zülm edən adəm övladının yaratmasının hikmətini soruşaraq dedilər: "Biz Sənə itaət edir, Sənin şəninə həmd sənalar deyir, Səni təzim edir və bundan yorulmuruq" -dedilələr. Bu zaman Allah onların sualına belə cavab verdi: "Onları yaradılışındaki sizin bilmədiyiniz əzəmətli hikməti və yer üzərində xəlifə təyin etməyimin məqsədlərini mən bilirəm" - deyərək cavab verdi.
التفاسير العربية:
وَعَلَّمَ ءَادَمَ ٱلۡأَسۡمَآءَ كُلَّهَا ثُمَّ عَرَضَهُمۡ عَلَى ٱلۡمَلَٰٓئِكَةِ فَقَالَ أَنۢبِـُٔونِي بِأَسۡمَآءِ هَٰٓؤُلَآءِ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ
Uca Allah, Adəmin -Aleyhissəlam- dərəcəsini mələklərə bəyan etmək üçün, canlı və cansız əşyaların adlarının hamısını, sözlərini və mənalarını ona öyrətdi. Sonra həmin şeyləri mələklərə ərz edərək: "Əgər siz, Allah yanında bu məxluqdan daha hörmətli və daha fəzilətli olduğunuzu iddia edirsinizsə, elə isə bunların adlarını Mənə xəbər verin!"- deyə buyurdu.
التفاسير العربية:
قَالُواْ سُبۡحَٰنَكَ لَا عِلۡمَ لَنَآ إِلَّا مَا عَلَّمۡتَنَآۖ إِنَّكَ أَنتَ ٱلۡعَلِيمُ ٱلۡحَكِيمُ
Onlar öz naqisliklərini və Allahın fəzilət sahibi olduğunu etiraf edərək dedilər: "Ey Rəbbimiz! biz Sənin hökmlərinə və şəriətinə etirtaz etməkdən Səni uca tutur, Sənin bizə ruzi bəxş edib öyrətdiklərindən başqa heç bir şey bilmirik. Həqiqətən Sənə heç bir şey gizli qalmaz, hər şeyi bilən və qüdrətinlə təqdir etdiklərində və şəriətində hər bir şeyi öz yerinə qoyan hikmət sahibisən".
التفاسير العربية:
قَالَ يَٰٓـَٔادَمُ أَنۢبِئۡهُم بِأَسۡمَآئِهِمۡۖ فَلَمَّآ أَنۢبَأَهُم بِأَسۡمَآئِهِمۡ قَالَ أَلَمۡ أَقُل لَّكُمۡ إِنِّيٓ أَعۡلَمُ غَيۡبَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَأَعۡلَمُ مَا تُبۡدُونَ وَمَا كُنتُمۡ تَكۡتُمُونَ
Bu zama Uca Allah Adəmə: "Bu əşyaların adlarını onlara xəbər ver"- dedi. Adəm onlara həmən əşyaların adlarını, Allahın ona öyrətdiyi kimi xəbər verdikdə, Allah mələklərə: "Mən sizə, göylərdə və yerdə gizli qalan, aşkara çıxartdığınızı və gizli saxladığınızı bildiyimi söyləmədimmi?" -buyurdu.
التفاسير العربية:
وَإِذۡ قُلۡنَا لِلۡمَلَٰٓئِكَةِ ٱسۡجُدُواْ لِأٓدَمَ فَسَجَدُوٓاْ إِلَّآ إِبۡلِيسَ أَبَىٰ وَٱسۡتَكۡبَرَ وَكَانَ مِنَ ٱلۡكَٰفِرِينَ
Uca Allah bu ayədə, bir zaman Allahın, mələklərə, hörmət və ehtiram mənasında Adəmə səcdə etmələrini əmr etdiyini bəyan edir. Cinlərdən olan iblisdən başqa mələklər bütünlüklə Allahın əmrinə tələsərək səcdə etdilər. İblis isə Allahın səcdə əmrinə etiraz, Adəmə isə təkəbbürlük edərək Uca Allaha küfür edənlərdən oldu.
التفاسير العربية:
وَقُلۡنَا يَٰٓـَٔادَمُ ٱسۡكُنۡ أَنتَ وَزَوۡجُكَ ٱلۡجَنَّةَ وَكُلَا مِنۡهَا رَغَدًا حَيۡثُ شِئۡتُمَا وَلَا تَقۡرَبَا هَٰذِهِ ٱلشَّجَرَةَ فَتَكُونَا مِنَ ٱلظَّٰلِمِينَ
Biz Adəmə dedik: "Ey Adəm, sən zövcən Həvva ilə Cənnət sakini olun. Hər ikiniz də Cənnətdə istədiyiniz yerdə oradakı meyvələrdən heç bir maneə olmadan istədiyiniz qədər bol-bol afiyətlə yeyin. Yalnız sizə yaxınlaşmağı qadağan etdiyim bu ağaca yaxın gəlməyin, yoxsa siz əmrimə asi olmaqla özünüzə zülm edənlərdən olarsınız".
التفاسير العربية:
فَأَزَلَّهُمَا ٱلشَّيۡطَٰنُ عَنۡهَا فَأَخۡرَجَهُمَا مِمَّا كَانَا فِيهِۖ وَقُلۡنَا ٱهۡبِطُواْ بَعۡضُكُمۡ لِبَعۡضٍ عَدُوّٞۖ وَلَكُمۡ فِي ٱلۡأَرۡضِ مُسۡتَقَرّٞ وَمَتَٰعٌ إِلَىٰ حِينٖ
Lakin Şeytan Adəm və Həvvaya vəsvəsə verərək Allahın qadağan etdiyi ağacdan yeməyə sövq etdirdi və bunula onları azdırıb günaha saldı. Bunun cəzası olaraq Allah onları nemətlər içində olduqları cənnətdən uzaqlaşdırdı. Allah Adəmə, Həvvaya və Şeytana: "Bir-birinizə düşmən kəsilərək yerə enin, orada sizin üçün ömrünüzün sonuna qədər və qiyamət qopanadək sığınacaq, yaşayış və dolanacaq vardır", -dedik.
التفاسير العربية:
فَتَلَقَّىٰٓ ءَادَمُ مِن رَّبِّهِۦ كَلِمَٰتٖ فَتَابَ عَلَيۡهِۚ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلتَّوَّابُ ٱلرَّحِيمُ
Nəhayət Adəm, Rəbbinin ona ilham edib öyrətdiyi, Qurani kərimin bu ayəsində deyilən: (Adəm və Həvva: "Ey Rəbbimiz! Biz özümüzə zülm etdik. Əgər bizi bağışlamasan, rəhm etməsən, biz, şübhəsiz ki, ziyana uğrayanlardan olarıq!" – dedilər) [Əl-Əraf surəsi: 23] kəlmələri ilə Allaha dua etdi. Allah da onun tövbəsini qəbul edib günahını bağışladı. Həqiqətən Pak olan Allah qullarının tövbəsini qəbul edən və qullarına qarşı mərhəmətlidir.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• الواجب على المؤمن إذا خفيت عليه حكمة الله في بعض خلقه وأَمْرِهِ أن يسلِّم لله في خلقه وأَمْرِهِ.
• Əgər mömin kimsəyə Allahın yaratdığı bəzi məxluqlarda və əmrlərində olan hikməti gizli qalarsa, bu zaman həmən şeyi Allaha həvalə etməsi vacibdir.
• رَفَعَ القرآن الكريم منزلة العلم، وجعله سببًا للتفضيل بين الخلق.
قُلۡنَا ٱهۡبِطُواْ مِنۡهَا جَمِيعٗاۖ فَإِمَّا يَأۡتِيَنَّكُم مِّنِّي هُدٗى فَمَن تَبِعَ هُدَايَ فَلَا خَوۡفٌ عَلَيۡهِمۡ وَلَا هُمۡ يَحۡزَنُونَ
Biz onlara dedik: "Hamınız Cənnətdən yer üzünə enin! Əgər sizə elçilərim vasitəsilə hidayət gəldikdə ona tabe olub göndərdiyim elçilərə iman etsəniz axirətdə sizə heç bir qorxu olmaz və dünyada əldə edə bilmədiyiniz dünya nemətlərinə görə hüzünlü olmazsınız.
التفاسير العربية:
يَٰبَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ ٱذۡكُرُواْ نِعۡمَتِيَ ٱلَّتِيٓ أَنۡعَمۡتُ عَلَيۡكُمۡ وَأَوۡفُواْ بِعَهۡدِيٓ أُوفِ بِعَهۡدِكُمۡ وَإِيَّٰيَ فَٱرۡهَبُونِ
Ey Allah peyğəmbəri Yəqubun oğulları! Allahın sizə bəxş etdiyim bol-bol nemətləri xatırlayın və bu nemətlərə şükür edin. Mənə və rəsullarıma iman edib şəriətimə əməl etməklə Mənim sizə olan əhdimi yerinə yetirin. Əgər siz buna vəfalı olarsınızsa Mən də sizə vəd verdiyim: dünyada ikən xoş həyat və axirət də isə yaxşı müxafat verəcəyim əhdimi yerinə yetirərəm. Siz yalnız məndən qorxun və sizinlə olan əhdimi pozmayın.
التفاسير العربية:
وَءَامِنُواْ بِمَآ أَنزَلۡتُ مُصَدِّقٗا لِّمَا مَعَكُمۡ وَلَا تَكُونُوٓاْ أَوَّلَ كَافِرِۭ بِهِۦۖ وَلَا تَشۡتَرُواْ بِـَٔايَٰتِي ثَمَنٗا قَلِيلٗا وَإِيَّٰيَ فَٱتَّقُونِ
Mühəmmədə (ona Allahın salavatı və salamı olsun) nazil etdiyim Qurana iman edin. Beləki o, Allahın tövhidi və Muhəmmədin (ona Allahın salavatı və salamı olsun) peyğəmbərliyi barəsində Tövratın təhrif edimədən öncəki xəbərlərinə müvafiqdir. Quranı inkar edənlərin ən birincisi siz olmaqdan çəkinin! Nazil etdiyim ayələri şan-şöhrət və ya rəhbərlik kimi ucuz qiymətə dəyişməyin! Mənim qəzəbimdən və əzabımdan qorxun.
التفاسير العربية:
وَلَا تَلۡبِسُواْ ٱلۡحَقَّ بِٱلۡبَٰطِلِ وَتَكۡتُمُواْ ٱلۡحَقَّ وَأَنتُمۡ تَعۡلَمُونَ
Rəsullarıma nazil etdiyim haqqı iftira yaxdığınız yalanlarla qarışdırmayın. Muhəmmədin (ona Allahın salavatı və salamı olsun) Allahın rəsulu olduğunu bilib və yəqin olduğunuz halda, kitablarınızda Muhəmməd (ona Allahın salavatı və salamı olsun) barədə gələn haqqı da gizlətməyin.
التفاسير العربية:
وَأَقِيمُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتُواْ ٱلزَّكَوٰةَ وَٱرۡكَعُواْ مَعَ ٱلرَّٰكِعِينَ
Namazı ərkanları, vacibləri və sünnələri ilə tam şəkildə qılın. Allahın sizə bəxş etdiyi malların zəkatını çıxarın. Muhəmməd (sallallahu aleyhi və səlləm) ümmətindən Allaha ibadət edənlərlə birğə ibadət edin!
التفاسير العربية:
۞ أَتَأۡمُرُونَ ٱلنَّاسَ بِٱلۡبِرِّ وَتَنسَوۡنَ أَنفُسَكُمۡ وَأَنتُمۡ تَتۡلُونَ ٱلۡكِتَٰبَۚ أَفَلَا تَعۡقِلُونَ
Tövratdakı Allahın dininə tabe olmağın və Onun göndərdiyi rəsullarını təsdiq etməyin vacib olması əmrini bildiyiniz halda insanlara iman edib yaxşı işlər görmələrini əmr edir özünüzü isə unudub haqqdan üz çevirməniz necə də çirkin bir işdir. Məğər ağılınızla faydalanmırsınız?!
التفاسير العربية:
وَٱسۡتَعِينُواْ بِٱلصَّبۡرِ وَٱلصَّلَوٰةِۚ وَإِنَّهَا لَكَبِيرَةٌ إِلَّا عَلَى ٱلۡخَٰشِعِينَ
Siz dini və dünyavi işləriniz üçün səbrlə və namaz qılmaqla Allahdan yardım diləyin. Çünki namaz, sizi Allaha yaxınlaşdırar, sizə kömək edər, sizi qoruyar və sizdən zərəri uzaqlaşdırar. Həqiqətən namaz Rəbbindən qorxan kimsələr istisna çətin və ağırdır.
التفاسير العربية:
يَٰبَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ ٱذۡكُرُواْ نِعۡمَتِيَ ٱلَّتِيٓ أَنۡعَمۡتُ عَلَيۡكُمۡ وَأَنِّي فَضَّلۡتُكُمۡ عَلَى ٱلۡعَٰلَمِينَ
Ey Allahın peyğəmbəri Yaqubun oğulları! Sizə bəxş etdiyim dini və dünyavi nemətimi yadınıza salın. Sizə peyğəmbərlik və mülk bəxş etməklə sizi sizinlə birgə yaşayan insanlardan üstün etdiyimi xatırlayın.
التفاسير العربية:
وَٱتَّقُواْ يَوۡمٗا لَّا تَجۡزِي نَفۡسٌ عَن نَّفۡسٖ شَيۡـٔٗا وَلَا يُقۡبَلُ مِنۡهَا شَفَٰعَةٞ وَلَا يُؤۡخَذُ مِنۡهَا عَدۡلٞ وَلَا هُمۡ يُنصَرُونَ
Allahın əmirlərini yerinə yetirib qadağanlarını tərk etməklə özünüzlə qiyamət əzabı arasında vasitə tutun. Çünki o gün, heç kəs heç kəsə fayda verə bilməz. Allahın izni olmadan, zərərdən qorunmaq və ya fayda vermək üçün heç kəsdən şəfaət qəbul edilməz. Əzabdan qurtarmaq üçün dünya dolusu qızıl fidyə versə belə, yenə də qəbul olunmaz və o gün onların heç bir yardımçısı da olmaz. Əgər o gün heç bir şəfaətçi, fidyə və ya yardımçı Allahın əzabdan qurtarmaq üçün fayda verməyəcəksə elə isə qaçıb can qurtarmağa yer haradadır?!
التفاسير العربية:
وَإِذۡ نَجَّيۡنَٰكُم مِّنۡ ءَالِ فِرۡعَوۡنَ يَسُومُونَكُمۡ سُوٓءَ ٱلۡعَذَابِ يُذَبِّحُونَ أَبۡنَآءَكُمۡ وَيَسۡتَحۡيُونَ نِسَآءَكُمۡۚ وَفِي ذَٰلِكُم بَلَآءٞ مِّن رَّبِّكُمۡ عَظِيمٞ
Ey İsrail oğulları! Sizə müxtəlif növ əzab daddıran Firon tərəfdarlarından xilas etdiyimizi yadınıza salın. Belə ki onlar nəslinizi kəsmək məqsədi ilə, oğlan uşaqlarınızı öldürür, qız uşaqlarını isə böyüyəndə özlərinə xidmətçi olmaları üçün sağ buraxırdılar. Bundan da məqsəd sizi daha da zəlil etmək və alçaltmaq idi. Allahın sizi Firon və onun tərəfdarlarının əzabından xilas etməsi sizdən ötrü Rəbbiniz tərəfindən böyük bir imtahan idi ki, bəlkə, şükür edəsiniz.
التفاسير العربية:
وَإِذۡ فَرَقۡنَا بِكُمُ ٱلۡبَحۡرَ فَأَنجَيۡنَٰكُمۡ وَأَغۡرَقۡنَآ ءَالَ فِرۡعَوۡنَ وَأَنتُمۡ تَنظُرُونَ
Sizə olan nemətlərimizi xatırlayın! Bir zamanlar dənizdən keçməniz üçün onu yarıb quru yol açaraq düşməniniz Firon və tərəfdarlarından sizi xilas etdik. Sonra isə gözünüzün qarşısında düşmənlərinizi siz baxa baxa sulara qərq etdik.
التفاسير العربية:
وَإِذۡ وَٰعَدۡنَا مُوسَىٰٓ أَرۡبَعِينَ لَيۡلَةٗ ثُمَّ ٱتَّخَذۡتُمُ ٱلۡعِجۡلَ مِنۢ بَعۡدِهِۦ وَأَنتُمۡ ظَٰلِمُونَ
Tövratı nur və hidayət olaraq Musaya vəhy etmək üçün qırx gecəlik vədə nemətimizi də xatırlayın! Amma sizdən bəziləriniz bu müddət ərzində buzova ibadət etdiniz və bu hərəkətinizlə özünüzə zülm edənlərdən oldunuz.
التفاسير العربية:
وَإِذۡ قَالَ مُوسَىٰ لِقَوۡمِهِۦ يَٰقَوۡمِ إِنَّكُمۡ ظَلَمۡتُمۡ أَنفُسَكُم بِٱتِّخَاذِكُمُ ٱلۡعِجۡلَ فَتُوبُوٓاْ إِلَىٰ بَارِئِكُمۡ فَٱقۡتُلُوٓاْ أَنفُسَكُمۡ ذَٰلِكُمۡ خَيۡرٞ لَّكُمۡ عِندَ بَارِئِكُمۡ فَتَابَ عَلَيۡكُمۡۚ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلتَّوَّابُ ٱلرَّحِيمُ
Siz buzova tapındığınızdan sonra, Allah sizi bu əməldən tövbə etməyə müvəffəq etməsi nemətini bir daha xatırlayın. Belə ki, Musa (Aleyhis-salam) sizə belə demişdir: "Ey qövmüm, Siz buzovu ilah qəbul edib ona ibadət etməklə özünüzə zülm etdiniz. Buna görə də, sizlərdən buzova ibadət edənləri öldürməklə xaliqinizə və yaradanınıza tövbə edib Ona tərəf qayıdın. Sizin belə tövbə etməniz küfür əməldə israr edib əbədi odda qalmağınızdan daha xeyirlidir". Siz Allahın sizə olan köməyi ilə tövbəniz qəbul olsun deyə özünüzü öldürmək istədiyiniz halda Allah da tövbənizi qəbul etdi. Çünki Allah tövbələri qəbul edən və qullarına rəhimlidir.
التفاسير العربية:
وَإِذۡ قُلۡتُمۡ يَٰمُوسَىٰ لَن نُّؤۡمِنَ لَكَ حَتَّىٰ نَرَى ٱللَّهَ جَهۡرَةٗ فَأَخَذَتۡكُمُ ٱلصَّٰعِقَةُ وَأَنتُمۡ تَنظُرُونَ
Yadınıza salın ki, atalarınız biz zaman Musaya (Aleyhis-salam): "Ya Musa, biz Allahı açıq-aşkar, heç bir manesiz görməyincə, heç vaxt sənə iman gətirməyəcəyik!"-deməyə cürət etmişdilər. Elə bu zaman gözünüz görə-görə sizi ildırım vurub öldürmüşdü.
التفاسير العربية:
وَظَلَّلۡنَا عَلَيۡكُمُ ٱلۡغَمَامَ وَأَنزَلۡنَا عَلَيۡكُمُ ٱلۡمَنَّ وَٱلسَّلۡوَىٰۖ كُلُواْ مِن طَيِّبَٰتِ مَا رَزَقۡنَٰكُمۡۚ وَمَا ظَلَمُونَا وَلَٰكِن كَانُوٓاْ أَنفُسَهُمۡ يَظۡلِمُونَ
Səhrada yolunuzu azdığınız zaman sizi günəşin hərarətindən qorumaq üçün üzərinizə bulud göndərməyimiz, sizə bal kimi şirin su yağdırmağımız, həmçinin, sizə ruzi olaraq sümman quşu kimi dadlı əti olan kiçik quş bəxş etməyimiz və sizə: "Ruzi olaraq verdiyimiz halal şeylərdən yeyin!" -deməyimiz də sizə olan nemətlərimizdən idi. Onlar bu nemətlərin müqabilində Allaha asiliklər etmələri isə Allaha bir zərər vermədi, lakin onlar bu əməlləri ilə yalnız savablarının azalması və özlərini əzaba məruz qoymaları ilə özlərinə zülm etdilər.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• عِظَمُ نعم الله وكثرتها على بني إسرائيل، ومع هذا لم تزدهم إلا تكبُّرًا وعنادًا.
• Allahın İsrail oğullarına bəxş etdiyi nemətlərin çoxluğuna baxmayaraq, bu nemətlər onların Allaha qarşı yalnız təkəbbürlüklərini və inadkarlığlarını artırdı.
• سَعَةُ حِلم الله تعالى ورحمته بعباده، وإن عظمت ذنوبهم.
وَإِذۡ قُلۡنَا ٱدۡخُلُواْ هَٰذِهِ ٱلۡقَرۡيَةَ فَكُلُواْ مِنۡهَا حَيۡثُ شِئۡتُمۡ رَغَدٗا وَٱدۡخُلُواْ ٱلۡبَابَ سُجَّدٗا وَقُولُواْ حِطَّةٞ نَّغۡفِرۡ لَكُمۡ خَطَٰيَٰكُمۡۚ وَسَنَزِيدُ ٱلۡمُحۡسِنِينَ
Allahın sizə olan nemətlərindən bunu da xatırlayın ki, bir zaman sizə: "Beytülməqdisə (Qüdsə) daxil olun. Orada istədiyiniz yerdə, istədiyiniz qədər halal ruzilərdən nuşcanlıqla yeyin için, amma ora daxil olan zaman, Allahdan qorxaraq, rüku halda daxil olun və: "Ey Rəbbimiz bizi bağışla!" -söyləyin ki, duanızı qəbul edək. Biz yaxşı əməl edənlərin mükafatını daha da artıracağıq" -demişdik.
التفاسير العربية:
فَبَدَّلَ ٱلَّذِينَ ظَلَمُواْ قَوۡلًا غَيۡرَ ٱلَّذِي قِيلَ لَهُمۡ فَأَنزَلۡنَا عَلَى ٱلَّذِينَ ظَلَمُواْ رِجۡزٗا مِّنَ ٱلسَّمَآءِ بِمَا كَانُواْ يَفۡسُقُونَ
Özlərinə zülm edənlər isə onlara əmr olunan əməli başqa bir əməllə dəyişib onlara deyilən sözü təhrif etdilər. Belə ki, oraya yanları üstə sürünə-sürünə, Uca Allahın əmrinə istehza edərək: "Sünbülün üstündəki buğda" –deyərək daxil oldular. Biz də zalımların Allahın əmrinə müxalif olub şəriətin hüdudlarını aşdıqlarına görə, əməllərinin müqabili olaraq onlara göydən əzab göndərdik.
التفاسير العربية:
۞ وَإِذِ ٱسۡتَسۡقَىٰ مُوسَىٰ لِقَوۡمِهِۦ فَقُلۡنَا ٱضۡرِب بِّعَصَاكَ ٱلۡحَجَرَۖ فَٱنفَجَرَتۡ مِنۡهُ ٱثۡنَتَا عَشۡرَةَ عَيۡنٗاۖ قَدۡ عَلِمَ كُلُّ أُنَاسٖ مَّشۡرَبَهُمۡۖ كُلُواْ وَٱشۡرَبُواْ مِن رِّزۡقِ ٱللَّهِ وَلَا تَعۡثَوۡاْ فِي ٱلۡأَرۡضِ مُفۡسِدِينَ
Siz səhrada olan zaman sizə şiddətli susuzluq baş verdikdə Allahın sizə olan nemətini xatırlayın. Belə ki, Musa (Aleyis-salam) Rəbbinə yalvarıb sizə yağış yağdırmağı istədi. Bu zaman Allah ona əsasını daşa vurmağı əmr etdi. Musa, əsanı daşa vuran kimi daşdan qəbilələrinizin sayı qədər, on iki çeşmə qaynayıb su çıxdı və hər bir çeşmədən su fışqırdı və biz qəbilələr arasında mübahisə olmaması üçün hər bir qəbilənin ona aid olan çeşməsini göstərib sizə belə dedik: "Heç bir zəhmət çəkmədən Allahın sizə bəxş etdiyi ruzidən yeyib için və yer üzündə fitnə-fəsad törətməyin!".
التفاسير العربية:
وَإِذۡ قُلۡتُمۡ يَٰمُوسَىٰ لَن نَّصۡبِرَ عَلَىٰ طَعَامٖ وَٰحِدٖ فَٱدۡعُ لَنَا رَبَّكَ يُخۡرِجۡ لَنَا مِمَّا تُنۢبِتُ ٱلۡأَرۡضُ مِنۢ بَقۡلِهَا وَقِثَّآئِهَا وَفُومِهَا وَعَدَسِهَا وَبَصَلِهَاۖ قَالَ أَتَسۡتَبۡدِلُونَ ٱلَّذِي هُوَ أَدۡنَىٰ بِٱلَّذِي هُوَ خَيۡرٌۚ ٱهۡبِطُواْ مِصۡرٗا فَإِنَّ لَكُم مَّا سَأَلۡتُمۡۗ وَضُرِبَتۡ عَلَيۡهِمُ ٱلذِّلَّةُ وَٱلۡمَسۡكَنَةُ وَبَآءُو بِغَضَبٖ مِّنَ ٱللَّهِۚ ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمۡ كَانُواْ يَكۡفُرُونَ بِـَٔايَٰتِ ٱللَّهِ وَيَقۡتُلُونَ ٱلنَّبِيِّـۧنَ بِغَيۡرِ ٱلۡحَقِّۚ ذَٰلِكَ بِمَا عَصَواْ وَّكَانُواْ يَعۡتَدُونَ
Allahın sizə ruzi olaraq nazil etdiyi manna və bildirçin əti yeməkdən bezib, Rəbbinizin sizə olan nemətinə küfr etdiyinizi xatırlayın. O zaman siz: "Biz hər gün eyni yeməkləri yeməyə səbir edə bilmərik"- deyib, Musadan - Aleyhissəlam - Allaha dua edib sizin üçün yerin bitirdiklərindən – tərəvəzindən, xiyarından, dənli bitkilərindən, mərciməyindən və soğanından çıxartmasını tələb etmişdiniz. Musa - Aleyhissəlam - da sizin tələbinizi inkar edərək belə cavab vermişdi: "Siz manna və bildirçin əti kimi xeyirli olan şeyləri bu cür alçaq şeylərlə dəyişdirirsiniz? Halbuki bu nemətlər sizə heç bir səy göstərmədiyiniz və yorulmadığınız halda gəlir. Elə isə dilədiyiniz kəndə gedib, istədiyiniz şeyləri oranın tarlalarında və bazarlarında tapa bilərsiniz". Onlar öz nəfslərinə tabe olduqlarına və Allahın onlar üçün seçib bəxş etdiyi nemətlərdən təkrar-təkrar üz çevirdiklərinə görə, onlara zəlillik, miskinlik və bədbəxtlik damğası vuruldu. Onlar Allahın dinindən üz çevirib Onun ayələrini inkar etdiklərinə və peyğəmbərlərə haqsız yerə düşmənçilik edib onları öldürdüklərinə görə Allahın qəzəbinə düçar oldular. Bütün bunların səbəbi onların Allaha asi olmaları və Allahın onlar üçün qoyduğu hədləri aşmalarına görə idi.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• كل من يتلاعب بنصوص الشرع ويحرّفها فيه شَبَهٌ من اليهود، وهو مُتوعَّد بعقوبة الله تعالى.
• Allahın ayələrinə istehza ilə yanaşıb onları təhrif edən hər bir kimsənin yahudilərə oxşarlığı vardır və belə əməl sahibinə Uca Allah əzab verəcəyinə vəd vermişdir.
إِنَّ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَٱلَّذِينَ هَادُواْ وَٱلنَّصَٰرَىٰ وَٱلصَّٰبِـِٔينَ مَنۡ ءَامَنَ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ وَعَمِلَ صَٰلِحٗا فَلَهُمۡ أَجۡرُهُمۡ عِندَ رَبِّهِمۡ وَلَا خَوۡفٌ عَلَيۡهِمۡ وَلَا هُمۡ يَحۡزَنُونَ
Həqiqətən bu ümmətdən və həmçinin Muhəmmədin (ona Allahın salavatı və salamı olsun) peyğəmbər göndərilməzdən əvvəlki keçmiş ümmətlərdən iman edən yəhudi, nəsrani və Allaha və axirət gününə iman gətirmiş peyğəmbərlərin bəzi tərəfdarlarından olan sabiilərin mükafatları Rəbbinin yanındadır. Axirət də onları qarşılayacaq şeylərə görə onların nə bir qorxusu olar, nə də ki, dünyada ikən əldə edə bilmədikləri şeylərə görə onlar bir hüzün görərlər.
التفاسير العربية:
وَإِذۡ أَخَذۡنَا مِيثَٰقَكُمۡ وَرَفَعۡنَا فَوۡقَكُمُ ٱلطُّورَ خُذُواْ مَآ ءَاتَيۡنَٰكُم بِقُوَّةٖ وَٱذۡكُرُواْ مَا فِيهِ لَعَلَّكُمۡ تَتَّقُونَ
Bir zaman sizdən Allaha və rasullarına iman gətirəsiniz deyə ağır bir əhd aldığımızı xatırlayın. Sizi əhdə əməl etməməkdən qorxudub çəkindirnək, sizə göndərdiyimiz Tövrata səhlənkar və tənbəlliklə deyil, əksinə, ondan möhkəm tutunmaq, içindəkiləri isə qoruyub (və ya əzbərləyib) tədəbbür etməyiniz üçün dağı başınız üstünə qaldırdıq ki, bəlkə, bunun səbəbi ilə Uca
Allahın əzabından çəkinəsiniz.
Allahın əzabından çəkinəsiniz.
التفاسير العربية:
ثُمَّ تَوَلَّيۡتُم مِّنۢ بَعۡدِ ذَٰلِكَۖ فَلَوۡلَا فَضۡلُ ٱللَّهِ عَلَيۡكُمۡ وَرَحۡمَتُهُۥ لَكُنتُم مِّنَ ٱلۡخَٰسِرِينَ
Siz isə sizdən ağır bir əhd alındıqdan sonra üz döndərib Allaha asi oldunuz. Əgər Allah lütfü ilə sizi bağışlayıb rəhməti ilə tövbənizi qəbul etməsəydi, üz döndərib Allaha asi olduğunuza görə mütləq ziyana uğrayanlardan olardınız.
التفاسير العربية:
وَلَقَدۡ عَلِمۡتُمُ ٱلَّذِينَ ٱعۡتَدَوۡاْ مِنكُمۡ فِي ٱلسَّبۡتِ فَقُلۡنَا لَهُمۡ كُونُواْ قِرَدَةً خَٰسِـِٔينَ
Şübhəsiz ki, bablarınızın xəbərindən sizin məlumatınız vardır. Belə ki, onlara şənbə günü ov etmək haram edildiyi halda şənbə günündən əvvəl torları suya salıb bazar günü sudan çıxardaraq hiyləgərlik etdilər. Və bununla onlara qoyulan hədləri aşdılar. Allah da onları belə hiyləgərlik edənləri əməllərinin müqabili olaraq mənfur meymunlara çevirdi.
التفاسير العربية:
فَجَعَلۡنَٰهَا نَكَٰلٗا لِّمَا بَيۡنَ يَدَيۡهَا وَمَا خَلۡفَهَا وَمَوۡعِظَةٗ لِّلۡمُتَّقِينَ
Biz həddi aşan bu kənd sakinlərini qonşu kəndlərdə yaşayanlar və sonradan gələn insanlar üçün ibrət etdik ki, heç kəs bir daha onların etdikləri kimi edib Allahın əzabına düçar olmasın. Biz bunu Allahın əzabından və həmçinin Onun hədlərini aşanlardan intiqam alacağından qorxan müttəqilərdən ötrü nəsihət olsun deyə etdik.
التفاسير العربية:
وَإِذۡ قَالَ مُوسَىٰ لِقَوۡمِهِۦٓ إِنَّ ٱللَّهَ يَأۡمُرُكُمۡ أَن تَذۡبَحُواْ بَقَرَةٗۖ قَالُوٓاْ أَتَتَّخِذُنَا هُزُوٗاۖ قَالَ أَعُوذُ بِٱللَّهِ أَنۡ أَكُونَ مِنَ ٱلۡجَٰهِلِينَ
Babalarınızla Musa (Aleyhis-salam) arasında baş vermiş əhvalatı yadınıza salın. Belək ki, Musa Allahın onlara hər hansı bir inək kəsmələrini əmr etdiyini xəbər verdikdə, onlar inək kəsməyə tələsmək əvəzinə, inadkarlıqla: "Sən bizə istehza edirsən" –dedilər. Musa isə cavabında onlara: "Allah adından yalan söyləyib, insanlara istehza etməkdən Allaha sığınıram!"– dedi.
التفاسير العربية:
قَالُواْ ٱدۡعُ لَنَا رَبَّكَ يُبَيِّن لَّنَا مَا هِيَۚ قَالَ إِنَّهُۥ يَقُولُ إِنَّهَا بَقَرَةٞ لَّا فَارِضٞ وَلَا بِكۡرٌ عَوَانُۢ بَيۡنَ ذَٰلِكَۖ فَٱفۡعَلُواْ مَا تُؤۡمَرُونَ
Onlar Musaya dedilər: "Rəbbinə dua et ki, kəsilməsini əmr etdiyi inəyin nə cür inək olduğunu bizə bildirsin!". Musa onlara dedi: "Allah buyurur ki, o, nə qoca, nə də cavan olmayan, lakin bunların ikisinin arasında olan orta yaşlı bir inəkdir. Rəbbinizin əmrini yerinə yetirməyə tələsin!".
التفاسير العربية:
قَالُواْ ٱدۡعُ لَنَا رَبَّكَ يُبَيِّن لَّنَا مَا لَوۡنُهَاۚ قَالَ إِنَّهُۥ يَقُولُ إِنَّهَا بَقَرَةٞ صَفۡرَآءُ فَاقِعٞ لَّوۡنُهَا تَسُرُّ ٱلنَّٰظِرِينَ
Onlar bu mübahisələrinə davam edərək Musaya (Aleyhis-salam) "Rəbbinə dua et ki, onun rəngini də bizə bildirsin!" - deyib işlərini bir az da çətinləşdirdilər. Musa isə cavabında onlara: "Allah onun tünd sarı rəngli və görənləri heyran edən bir inək olduğunu buyurur" –dedi.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• الحُكم المذكور في الآية الأولى لِمَا قبل بعثة النبي صلى الله عليه وسلم، وأما بعد بعثته فإن الدين المَرْضِيَّ عند الله هو الإسلام، لا يقبل غيره، كما قال الله تعالى: ﴿ وَمَنْ يَبْتَغِ غَيْرَ الْإِسْلَامِ دِينًا فَلَنْ يُقْبَلَ مِنْه ﴾ (آل عمران: 85).
• Birinci ayədə qeyd edilən hökm Peyğəmbərimiz (ona Allahın salavatı və salamı olsun) göndərilməzdən əvvəlki vaxta aid idi. Amma göndərildikdən sonra İslam dini Allahın razı olduğu və ondan başqasının qəbul edilmədiyi bir din olmuşdur. Necə ki Uca Allah buyurur: (Kim islamdan başqa bir din ardınca gedərsə, (o din) heç vaxt ondan qəbul olunmaz və o şəxs axirətdə zərər çəkənlərdən olar!) Ali İmran: 85.
قَالُواْ ٱدۡعُ لَنَا رَبَّكَ يُبَيِّن لَّنَا مَا هِيَ إِنَّ ٱلۡبَقَرَ تَشَٰبَهَ عَلَيۡنَا وَإِنَّآ إِن شَآءَ ٱللَّهُ لَمُهۡتَدُونَ
Sonra onlar, bir daha bu işi özlərinə çətinləşdirərək Musaya: "Bizim üçün Rəbbinə dua et ki, o inəyin əsl sifətini bizə daha ətraflı bildirsin, çünki Allahın bizdən tələb etdiyi sifətdə olan inəklər çox olduğuna görə biz bu inəkləri bir-birindən ayırd edə bilmirik. -Əgər Allah istəsə- Kəsilməsi tələb olunan inəyi tapıb, kəsəcəyik" –dedilər.
التفاسير العربية:
قَالَ إِنَّهُۥ يَقُولُ إِنَّهَا بَقَرَةٞ لَّا ذَلُولٞ تُثِيرُ ٱلۡأَرۡضَ وَلَا تَسۡقِي ٱلۡحَرۡثَ مُسَلَّمَةٞ لَّا شِيَةَ فِيهَاۚ قَالُواْ ٱلۡـَٰٔنَ جِئۡتَ بِٱلۡحَقِّۚ فَذَبَحُوهَا وَمَا كَادُواْ يَفۡعَلُونَ
Musa onlara belə dedi: "Allah buyurur ki,o, nə yer şumlamaq, nə də əkin suvarmaq işində işlədilməmiş, eyibsiz-qüsursuz və üzərində sarı rəngdən başda heç bir əlamət olmayan bir inəkdir." Bu zaman onlar: "İndi sən inəyi dəqiq vəsf edən əlamətləri bildirdin!”– dedilər". Onlar mücadilə edib inəyin kəsilməsini özlərinə çətinləşdirdiklərinə görə az qalmışdı ki, inəyi kəsə bilməsinlər.
التفاسير العربية:
وَإِذۡ قَتَلۡتُمۡ نَفۡسٗا فَٱدَّٰرَٰءۡتُمۡ فِيهَاۖ وَٱللَّهُ مُخۡرِجٞ مَّا كُنتُمۡ تَكۡتُمُونَ
Yadınıza salın ki, siz o zaman içərinizdən bir nəfəri öldürüb, özünüzü təmizə çıxarmaq məqsəd ilə mübahisə edirdiniz. Hər biriniz özündən qətl ithamını uzaqlaşdırıb başqasını üstünə atır, bu barədə münaqişə ediniz. Halbuki Allah sizin gizlətdiyinizi, günahsız öldürülən o kimsənin qatilini üzə çıxaracaqdır.
التفاسير العربية:
فَقُلۡنَا ٱضۡرِبُوهُ بِبَعۡضِهَاۚ كَذَٰلِكَ يُحۡيِ ٱللَّهُ ٱلۡمَوۡتَىٰ وَيُرِيكُمۡ ءَايَٰتِهِۦ لَعَلَّكُمۡ تَعۡقِلُونَ
Biz sizə dedik: "Əmrimizlə Kəsdiyiniz inəyin bir parçasını ölüyə vurun! Həqiqətən Allah onu dirildəcək və o, qatilinin kim olduğunu sizə xədər verəcəkdir". Beləliklə onlar bunu etdilər və ölü dirilib qatilinin kim olduğunu onlara xəbər verdi. Allah bu ölünü diriltdiyi kimi qiyamət günü bütün ölüləri dirildəcək. Uca Allahın qüdrətinə dəlalət edən açıq-aşkar dəlilləri sizə göstərir ki, bəlkə bunları dərk edib haqqı ilə iman edəsiniz.
التفاسير العربية:
ثُمَّ قَسَتۡ قُلُوبُكُم مِّنۢ بَعۡدِ ذَٰلِكَ فَهِيَ كَٱلۡحِجَارَةِ أَوۡ أَشَدُّ قَسۡوَةٗۚ وَإِنَّ مِنَ ٱلۡحِجَارَةِ لَمَا يَتَفَجَّرُ مِنۡهُ ٱلۡأَنۡهَٰرُۚ وَإِنَّ مِنۡهَا لَمَا يَشَّقَّقُ فَيَخۡرُجُ مِنۡهُ ٱلۡمَآءُۚ وَإِنَّ مِنۡهَا لَمَا يَهۡبِطُ مِنۡ خَشۡيَةِ ٱللَّهِۗ وَمَا ٱللَّهُ بِغَٰفِلٍ عَمَّا تَعۡمَلُونَ
Bu təsirli öyüd-nəsihətdən və açıq-aydın möcüzələrdən sonra qəlbləriniz yenə sərtləşib daş kimi hətta daşdan da daha sərt oldu. Qəlbləriniz olduğu bu halından heç vaxt yaxşiya doğru dəyişməz, daşlar isə dəyişər. Həqiqətən, daşlardan eləsi var ki, içərisindən çaylar qaynayıb çıxar. Onlardan eləsi də var ki, yarılar, və içərisindən insanların da heyvanların da bəhrələnə biiləcəyi yerdə axar suyu olan bulaqlar çıxar. Bu daşlardan eləsi də var ki, Allahın qorxusundan dağın ən hündür yerindən yuvarlanıb yerə düşər. Amma sizin qəlbləriniz isə heç də belə deyil. Allah sizin nə etdiklərinizdən, qafil deyildir, əksinə, O, sizin nə etdiklərinizi bilir və etdiyiniz əməllərin mükafatını verəcəkdir.
التفاسير العربية:
۞ أَفَتَطۡمَعُونَ أَن يُؤۡمِنُواْ لَكُمۡ وَقَدۡ كَانَ فَرِيقٞ مِّنۡهُمۡ يَسۡمَعُونَ كَلَٰمَ ٱللَّهِ ثُمَّ يُحَرِّفُونَهُۥ مِنۢ بَعۡدِ مَا عَقَلُوهُ وَهُمۡ يَعۡلَمُونَ
-Ey möminlər!- Siz yəhudilərin həqiqi halını və onların inadkarlıqlarını bildikdən sonra sizin cağırışınıza cavab verib sizə inanacaqlarına ümidmi edirsiniz? Halbuki onların içərisində olan alimlərindən elə bir camaat vardır ki, tövratda onlara nazil olan Allahın kəlamını dinləyər, onu anlayıb başa düşdükdən sonra isə sözlərini və mənalarını təhrif edirlər. Onlar bunun Allah qatında böyük günah olduğunu bilirdilər.
التفاسير العربية:
وَإِذَا لَقُواْ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ قَالُوٓاْ ءَامَنَّا وَإِذَا خَلَا بَعۡضُهُمۡ إِلَىٰ بَعۡضٖ قَالُوٓاْ أَتُحَدِّثُونَهُم بِمَا فَتَحَ ٱللَّهُ عَلَيۡكُمۡ لِيُحَآجُّوكُم بِهِۦ عِندَ رَبِّكُمۡۚ أَفَلَا تَعۡقِلُونَ
Yəhudilərin ziddiyyətli və məkrli olmalarına sübutlardan biri də bəzilərinin möminlərlə rastlaşdıqda Muhəmmədin (ona Allahın salavatı və salamı olsun) peyğəmbərliyinin və Allahın elçisi olmasının doğruluğunu, bunun Tövratda da öz əksini tapdığını etiraf etmələri, lakin xəlvətdə olduqda bu etiraflarına görə bir-birilərini qınamalarıdır. Çünki peyğəmbərin (ona Allahın salavatı və salamı olsun) həqiqi peyğəmbər olduğunu etiraf etməklərini müsəlmanlar yəhudilərin əleyhinə dəlil gətirəcəklər.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• أن بعض قلوب العباد أشد قسوة من الحجارة الصلبة؛ فلا تلين لموعظة، ولا تَرِقُّ لذكرى.
• Həqiqətən bəzi insanların qəlbi möhkəm daşdan da daha sərtdir. Belə ki, heç bir öyüd-nəsihətdən və xatırlamadan yumşalmaz.
أَوَلَا يَعۡلَمُونَ أَنَّ ٱللَّهَ يَعۡلَمُ مَا يُسِرُّونَ وَمَا يُعۡلِنُونَ
Bu yəhudilər çirkin bir yol tuturlar, sanki onlar gizli saxladıqları və ya üzə çıxardıqları söz və əməlləri Allahın bilməsindən qafildirlər. Allah onların etdiklərini mütləq qullarına göstərib onları rüsvay edəcəkdir.
التفاسير العربية:
وَمِنۡهُمۡ أُمِّيُّونَ لَا يَعۡلَمُونَ ٱلۡكِتَٰبَ إِلَّآ أَمَانِيَّ وَإِنۡ هُمۡ إِلَّا يَظُنُّونَ
Yəhudilər içərsində Tövratı üzündən oxumaqdan başqa heçnə bilməyən və onun dəlalət etdiyi mənaları anlamayan bir tayfa da vardır. Onlar yalnız öz böyüklərindən əldə etdikləri yalanlara sahibdirlər. Bununla belə onu, Allahın nazil etdiyi Tövrat olduğunu zənn edirlər.
التفاسير العربية:
فَوَيۡلٞ لِّلَّذِينَ يَكۡتُبُونَ ٱلۡكِتَٰبَ بِأَيۡدِيهِمۡ ثُمَّ يَقُولُونَ هَٰذَا مِنۡ عِندِ ٱللَّهِ لِيَشۡتَرُواْ بِهِۦ ثَمَنٗا قَلِيلٗاۖ فَوَيۡلٞ لَّهُم مِّمَّا كَتَبَتۡ أَيۡدِيهِمۡ وَوَيۡلٞ لَّهُم مِّمَّا يَكۡسِبُونَ
Haqqı və hidayət yolunu mal-dövlət və rəyasət kimi alçaq dünya malına dəyişməkdən ötrü öz əllərilə yazdıqları kitaba yalandan "Bu, Allah tərəfindəndir!" –deyən kimsələri həlak və şiddətli əzab gözləyir. Öz əllərilə Allah adından yalan yazdıqlarına görə onlara həlak və şiddətli əzab olsun! Bunun vasitəsi ilə qazandıqları mal-dövlət və rəyasətə görə onlara həlak və şiddətli əzab olsun!
التفاسير العربية:
وَقَالُواْ لَن تَمَسَّنَا ٱلنَّارُ إِلَّآ أَيَّامٗا مَّعۡدُودَةٗۚ قُلۡ أَتَّخَذۡتُمۡ عِندَ ٱللَّهِ عَهۡدٗا فَلَن يُخۡلِفَ ٱللَّهُ عَهۡدَهُۥٓۖ أَمۡ تَقُولُونَ عَلَى ٱللَّهِ مَا لَا تَعۡلَمُونَ
Yəhudilər yalandan və qürurlanaraq: "Cəhənnəm odu bizə bir neçə gündən artıq əzab verməz və biz orada bir necə gündən artıq qalmarıq" –deyərlər. Ya Peyğəmbər! Onlara söylə: "Siz Allahdan buna görə möhkəm bir vəd almısınızmı? Əgər həqiqətəndə belədirsə Allah verdiyi əhdə əsla xilaf çıxmaz! Yoxsa siz, yalandan Allaha qarşı bilmədiyinizi söyləyirsiniz?".
التفاسير العربية:
بَلَىٰۚ مَن كَسَبَ سَيِّئَةٗ وَأَحَٰطَتۡ بِهِۦ خَطِيٓـَٔتُهُۥ فَأُوْلَٰٓئِكَ أَصۡحَٰبُ ٱلنَّارِۖ هُمۡ فِيهَا خَٰلِدُونَ
Xeyr! Həqiqət heç də onların zənn etdikləri kimi deyildir. Şübhəsiz ki, küfr günahını qazanan və xətaları özlərini hər bir tərəfdən bürüyən kimsələri Allah cəhənnəmə daxil edib orada sakin olmaqla cəzalandırar və əzab verər. Onlar orada əbədi qalacaqlar.
التفاسير العربية:
وَإِذۡ أَخَذۡنَا مِيثَٰقَ بَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ لَا تَعۡبُدُونَ إِلَّا ٱللَّهَ وَبِٱلۡوَٰلِدَيۡنِ إِحۡسَانٗا وَذِي ٱلۡقُرۡبَىٰ وَٱلۡيَتَٰمَىٰ وَٱلۡمَسَٰكِينِ وَقُولُواْ لِلنَّاسِ حُسۡنٗا وَأَقِيمُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتُواْ ٱلزَّكَوٰةَ ثُمَّ تَوَلَّيۡتُمۡ إِلَّا قَلِيلٗا مِّنكُمۡ وَأَنتُم مُّعۡرِضُونَ
Ey İsrail oğulları! Bir zaman sizdən möhkəm bir əhd aldığımızı xatırlayın. O zaman, biz sizdən Allahın tək olah olduğunu qəbul edib, Onunla yanaşı başqasına ibadət etməyəcəyinizə, valideyinlərə, yaxın qohumlarınıza, yetimlərə, yoxsullara və ehtiyaclı insanlara yaxşılıq edəcəyinizə, insanlarla kobud və sərt davranmadan onlara xoş söz söyləyəcəyinizə - yaxşı işləri əmr edib, pis işlərdən çəkindirəcəyinizə, namazı sizə əmr etdiyim kimi tam şəkildə qılacağınıza, zəkatı könül xoşluğu ilə ona layiq olan insanlara verəcəyinizə dair əhd almışdıq. Lakin sizdən aldığımız bu əhddən sonra siz onu yerinə yetirməkdən üz çevirdiniz. Sizlərdən yalnız Allahın qoruduğu kimsələr Allaha verdikləri əhdi və möhkəm sözü yerinə yetirdilər.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• بعض أهل الكتاب يدّعي العلم بما أنزل الله، والحقيقة أن لا علم له بما أنزل الله، وإنما هو الوهم والجهل.
• Bəzi Kitab əhli özlərində Allahın endirdiyinə dair elmin olduğunu iddia edirlər, amma həqiqət ondan ibarətdir ki, olarda Allahın endirdiyi elmdən pay yoxdur. Onlarda olan yalnız zənn və cahillikdir.
وَإِذۡ أَخَذۡنَا مِيثَٰقَكُمۡ لَا تَسۡفِكُونَ دِمَآءَكُمۡ وَلَا تُخۡرِجُونَ أَنفُسَكُم مِّن دِيَٰرِكُمۡ ثُمَّ أَقۡرَرۡتُمۡ وَأَنتُمۡ تَشۡهَدُونَ
Xatırlayın ki, bir zaman Biz Tövratda sizdən bir-birinizin qanını tökməyin və bir-birinizi yurdunuzdan çıxarmağın haram olması barədə əhd aldıq. Sonra siz həmin əhd-peymanı etiraf etdib onun doğruluğuna şahid oldunuz.
التفاسير العربية:
ثُمَّ أَنتُمۡ هَٰٓؤُلَآءِ تَقۡتُلُونَ أَنفُسَكُمۡ وَتُخۡرِجُونَ فَرِيقٗا مِّنكُم مِّن دِيَٰرِهِمۡ تَظَٰهَرُونَ عَلَيۡهِم بِٱلۡإِثۡمِ وَٱلۡعُدۡوَٰنِ وَإِن يَأۡتُوكُمۡ أُسَٰرَىٰ تُفَٰدُوهُمۡ وَهُوَ مُحَرَّمٌ عَلَيۡكُمۡ إِخۡرَاجُهُمۡۚ أَفَتُؤۡمِنُونَ بِبَعۡضِ ٱلۡكِتَٰبِ وَتَكۡفُرُونَ بِبَعۡضٖۚ فَمَا جَزَآءُ مَن يَفۡعَلُ ذَٰلِكَ مِنكُمۡ إِلَّا خِزۡيٞ فِي ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَاۖ وَيَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ يُرَدُّونَ إِلَىٰٓ أَشَدِّ ٱلۡعَذَابِۗ وَمَا ٱللَّهُ بِغَٰفِلٍ عَمَّا تَعۡمَلُونَ
Bundan sonra siz bu əhd-peymana müxalif olub bir-birinizi öldürürsünüz, özünüzdən olan bir dəstəni, düşmənlərlə əlbir olub onlara düşmənçilik və zülm edərək öz yurdundan çıxarırsınız. Düşmənlər onları əsir tutub yanınıza gətirəndə, fidyə verib onları əsirlikdən azad edirsiniz. Halbuki onları yurdlarından çıxartmaq sizə haram edilmişdi. Yoxsa siz Tövratda əsir azad etmək kimi hökmü vacib olan bir qisim əməllərə iman edib, haqsız yerə qan tökmək və bir-birinizi öz yurdundan çıxarmaq kimi hökmü haram olan digər qismini inkarmı edirsiniz? Sizlərdən bunu edənin cəzası dünya həyatında zəlil və rüsvay olmaq, qiyamət günü isə ən şiddətli əzaba məhkum olmaqdır. Allah sizin etdiklərinizdən qafil deyildir. Əksinə O, sizin nə etdiklərinizi görür və qiyamət günü sizə əməllərinizin müqabilini verəcəkdir.
التفاسير العربية:
أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ ٱشۡتَرَوُاْ ٱلۡحَيَوٰةَ ٱلدُّنۡيَا بِٱلۡأٓخِرَةِۖ فَلَا يُخَفَّفُ عَنۡهُمُ ٱلۡعَذَابُ وَلَا هُمۡ يُنصَرُونَ
Onlar fani bir şeyi əbədi qalan şeydən üstün tutaraq, axirəti dünya həyatına dəyişdilər. Buna görə də axirətdə onların nə əzabı yüngülləşər, nə də ki, o gün onlara bir kömək edən tapılar.
التفاسير العربية:
وَلَقَدۡ ءَاتَيۡنَا مُوسَى ٱلۡكِتَٰبَ وَقَفَّيۡنَا مِنۢ بَعۡدِهِۦ بِٱلرُّسُلِۖ وَءَاتَيۡنَا عِيسَى ٱبۡنَ مَرۡيَمَ ٱلۡبَيِّنَٰتِ وَأَيَّدۡنَٰهُ بِرُوحِ ٱلۡقُدُسِۗ أَفَكُلَّمَا جَآءَكُمۡ رَسُولُۢ بِمَا لَا تَهۡوَىٰٓ أَنفُسُكُمُ ٱسۡتَكۡبَرۡتُمۡ فَفَرِيقٗا كَذَّبۡتُمۡ وَفَرِيقٗا تَقۡتُلُونَ
Biz Musaya Tövrat verdik. Ondan sonra da bir-birinin ardınca elçilər göndərdik. Biz Məryəm oğlu İsaya da onun doğruluğunu təsdiqləyən - ölüləri diriltmək, anadangəlmə koru və cüzam xəstəliyinə tutulmuş insanları sağaltmaq kimi açıq-aşkar dəlillər bəxş etdik və onu mələk Cəbraillə - Aleyhissəlam - qüvvətləndirdik. Ey İsrail oğulları, məgər hər dəfə sizə Allah tərəfindən göndərilən rəsul nəfsinizə uyğun gəlməyən bir şey gətirdikdə siz haqqa qarşı təkəbbürlük göstərib, özünüzü Allahın rəsullarından üstün hesab etmədinizmi? Onların bir qismini təkzib edib, bir qismini də öldürmədinizmi?!
التفاسير العربية:
وَقَالُواْ قُلُوبُنَا غُلۡفُۢۚ بَل لَّعَنَهُمُ ٱللَّهُ بِكُفۡرِهِمۡ فَقَلِيلٗا مَّا يُؤۡمِنُونَ
Yəhudilərin Muhəmmədə (səllallahu aleyhi və səlləm) tabe olmamalarının bəhanəsi: "Qəlblərimiz örtülü olduğundan sənin dediklərin qəlbimizə daxil olmur və onu başa düşə bilmirik"– demələri idi. Həqiqət heç də onların dedikləri kimi deyildi. Əksinə, Allah onları, etdikləri küfrlərə görə Öz rəhmətindən qovmuşdur. Buna görə də onlar, Allahın nazil etdiyinin az bir qisminə iman gətirərlər.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• من أعظم الكفر: الإيمان ببعض ما أنزل الله والكفر ببعضه؛ لأن فاعل ذلك قد جعل إلهه هواه.
• Ən böyük küfürlərdən biri də Allahın nazil etdiyi ayələrin bir qisminə iman edib digər bir qisminə isə küfür etməkdir. Çünki belə iman edən kimsə öz havasını özünə ilah etmişdir.
• عِظَم ما بلغه اليهود من العناد، واتباع الهوى، والتلاعب بما أنزل الله تعالى.
• Yəhudilərin inadkarlıq, istəklərinə uymaq və Uca Allahın nazil etdiyi ayələri lağa qoymaqda düşdükləri ən aşağı səviyyənin açıqlanması.
• فضل الله تعالى ورحمته بخلقه، حيث تابع عليهم إرسال الرسل وإنزال الكتب لهدايتهم للرشاد.
• Uca Allahın qullarına olan lütfü və rəhməti. Belə ki, Allah onları doğru yola yönəltmək üçün ar-arda rəsullar göndərmiş və kitablar nazil etmişdir.
• أن الله يعاقب المعرضين عن الهدى المعاندين لأوامره بالطبع على قلوبهم وطردهم من رحمته؛ فلا يهتدون إلى الحق، ولا يعملون به.
• Allah haqdan üz çevirib Onun əmirlərinə inadkarlıq edənlərin qəlblərinə möhür vurub və Öz rəhmətindən qovmaqla əzab verər. Belə ki, onlar, haqqa yönəlməz və ona əməl etməzlər.
وَلَمَّا جَآءَهُمۡ كِتَٰبٞ مِّنۡ عِندِ ٱللَّهِ مُصَدِّقٞ لِّمَا مَعَهُمۡ وَكَانُواْ مِن قَبۡلُ يَسۡتَفۡتِحُونَ عَلَى ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ فَلَمَّا جَآءَهُم مَّا عَرَفُواْ كَفَرُواْ بِهِۦۚ فَلَعۡنَةُ ٱللَّهِ عَلَى ٱلۡكَٰفِرِينَ
Onlara Allah tərəfindən Tövrat və İncildəki səhih ümumi üsullara müvafiq olan Qurani-Kərim göndərildiyi zaman onu qəbul etmədilər. Halbuki Qurani-Kərim nazil edilməzdən əvvəl: "Peyğəmbər göndərildiyi zaman biz ona iman edib tabe olacaq və müşriklərə qələbə çalacağıq" -deyirdilər. Elə ki, Quran və Muhəmməd (sallallahu aleyhi və səlləm) onların tanıdığı sifətdə və haqda onların bildiyi kimi gəldikdə ona küfür etdilər. Allahın lənəti Allah və Onun rasuluna küfür edənlərə olsun!.
التفاسير العربية:
بِئۡسَمَا ٱشۡتَرَوۡاْ بِهِۦٓ أَنفُسَهُمۡ أَن يَكۡفُرُواْ بِمَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ بَغۡيًا أَن يُنَزِّلَ ٱللَّهُ مِن فَضۡلِهِۦ عَلَىٰ مَن يَشَآءُ مِنۡ عِبَادِهِۦۖ فَبَآءُو بِغَضَبٍ عَلَىٰ غَضَبٖۚ وَلِلۡكَٰفِرِينَ عَذَابٞ مُّهِينٞ
Allaha və Onun rəsullarına iman etməkdən nəfslərini satıb əvəzində aldıqları şey necə də pisdir! Onlar Muhəmmədə (ona Allahın salavatı və salamı olsun) peyğımbərlik verilməsinə və Quran göndərilməsinə görə ona həsəd apararaq öz nəfislərinə zülüm edib, Allahın nazil etdiyinə küfür və Onun rəsullarını isə təkzib etdilər. Beləliklə də onlar, həm Muhəmmədə (ona Allahın salavatı və salamı olsun) küfür etdiklərinə görə həmdə ki, bundan əvvəl Tövratı təhrif etdiklərinə görə Uca Allahın şiddətli qəzəbinə düçar oldular. Kafirlərə, Muhəmmədin (ona Allahın salavatı və salamı olsun) peyğəmbərliyinə küfür etdikləri üçün qiyamət günü alçaldıcı bir əzab vardır.
التفاسير العربية:
وَإِذَا قِيلَ لَهُمۡ ءَامِنُواْ بِمَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ قَالُواْ نُؤۡمِنُ بِمَآ أُنزِلَ عَلَيۡنَا وَيَكۡفُرُونَ بِمَا وَرَآءَهُۥ وَهُوَ ٱلۡحَقُّ مُصَدِّقٗا لِّمَا مَعَهُمۡۗ قُلۡ فَلِمَ تَقۡتُلُونَ أَنۢبِيَآءَ ٱللَّهِ مِن قَبۡلُ إِن كُنتُم مُّؤۡمِنِينَ
Yahudilərə: "Allah, rəsuluna nazil etdiyi haqqa və dogru yola iman edin!" –deyildikdə, onlar: "Biz öz peyğəmbərlərimizə nazil edilənə iman etmişik" – deyib onun ardınca gələni yəni, Muhəmmədə (ona Allahın salavatı və salamı olsun) nazill olanı isə inkar edirlər. Halbuki bu Quran, onların yanında Allahdan olana Tövrata müvafiq olan bir həqiqətdir. Əgər onlar, onlara nazil edilənə həqiqətən də iman etmiş olsaydılar bu zaman onlar Qurana iman edərdilər. Ey Peyğəmbər, onlara cavab olaraq de: "Əgər siz, sizə gələn haqqa həqiqətən də iman etmişdinizsə, bəs nə üçün əvvəllər Allahın elçillərini öldürürdünüz?".
التفاسير العربية:
۞ وَلَقَدۡ جَآءَكُم مُّوسَىٰ بِٱلۡبَيِّنَٰتِ ثُمَّ ٱتَّخَذۡتُمُ ٱلۡعِجۡلَ مِنۢ بَعۡدِهِۦ وَأَنتُمۡ ظَٰلِمُونَ
Rəsulunuz Musa (Aleyhis-salam) sizə, onun sadiqliyinə dəlalət edən açıq-aydın dəlillər gətirmişdir. Siz isə Musa Rəbbinin ona təyin etdiyi vaxtda getdikdə onun ardınca buzovu özünüzə ilah edərək ona ibadət etdiniz. Siz tək ibadətə layiq olan Allaha şərik qoşduğunuz üçün özünüzə zülm etdiniz.
التفاسير العربية:
وَإِذۡ أَخَذۡنَا مِيثَٰقَكُمۡ وَرَفَعۡنَا فَوۡقَكُمُ ٱلطُّورَ خُذُواْ مَآ ءَاتَيۡنَٰكُم بِقُوَّةٖ وَٱسۡمَعُواْۖ قَالُواْ سَمِعۡنَا وَعَصَيۡنَا وَأُشۡرِبُواْ فِي قُلُوبِهِمُ ٱلۡعِجۡلَ بِكُفۡرِهِمۡۚ قُلۡ بِئۡسَمَا يَأۡمُرُكُم بِهِۦٓ إِيمَٰنُكُمۡ إِن كُنتُم مُّؤۡمِنِينَ
Yadınıza salın ki, o zaman Biz sizdən möhkəm bir əhd alaraq Musaya (Aleyhis-salam) tabe olun, onun sizə Allahdan gətirdiklərini qəbul edin dedik. Sizi qorxutmaq üçün Tur dağını başınızın üstünə qaldırdıq və sizə: "Tövratdan verdiyimizdən möhkəm yapışın, oradakı hökmləri dinləyib, qəbul və əməl edin!" –demişdik. Siz isə: "Qulaqlarımıza eşidib, əməllərimizlə asi olduq" –dediniz. Küfrləri üzündən buzova olan ibadət qəlblərini bürümüşdü. Ya Rəsulum! Onlara de: "Əgər iman gətirmisinizsə, imanınızın sizə Allaha küfür etməsini əmr etməsi necə də pisdir!". Çünki həqiqi imanla küfür heç vaxt birgə olmaz.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• اليهود أعظم الناس حسدًا؛ إذ حملهم حسدهم على الكفر بالله وردِّ ما أنزل، بسبب أن الرسول صلى الله عليه وسلم لم يكن منهم.
• Yəhudilər insanlar içərsində ən çox həsəd edənlərdir. Beləki, qəlblərindəki həsəd onları, Muhəmməd (ona Allahın salavatı və salamı olsun) yəhudilərdən olmadığına görə Allahın nazil etdiyinə küfür etməyə sövq etmişdir.
• أن الإيمان الحق بالله تعالى يوجب التصديق بكل ما أَنزل من كتب، وبجميع ما أَرسل من رسل.
• Uca Allaha olan həqiqi iman, Allahın nazil etdiyi bütün kitabları və göndərdiyi bütün elçiləri təsdiq etməyi tələb edir.
• من أعظم الظلم الإعراض عن الحق والهدى بعد معرفته وقيام الأدلة عليه.
قُلۡ إِن كَانَتۡ لَكُمُ ٱلدَّارُ ٱلۡأٓخِرَةُ عِندَ ٱللَّهِ خَالِصَةٗ مِّن دُونِ ٱلنَّاسِ فَتَمَنَّوُاْ ٱلۡمَوۡتَ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ
Ey Peyğəmbər! De: "Ey Yəhudilər, əgər axirət evində Cənnətə başqa insanlar deyil, yalnız sizin daxil olacağınız iddianızda doğrusunuzsa, elə isə bu dərəcəyə tez bir zamanda çatıb, dünya həyatının sıxıntılarından və qəm-qussəsindən qurtarmaq üçün Allahdan ölüm istəyin!".
التفاسير العربية:
وَلَن يَتَمَنَّوۡهُ أَبَدَۢا بِمَا قَدَّمَتۡ أَيۡدِيهِمۡۚ وَٱللَّهُ عَلِيمُۢ بِٱلظَّٰلِمِينَ
Onlar dünyada ikən Allaha küfr etdikləri və elçilərini təkzib edib göndərdiyi kitabları təhrif etdiklərinə görə ölümü əsla istəməzlər. Allah onlardan və qeyrilərindən olan zalımları tanıyandır və hər bir kəsin etdiyi əməlinin müqabilini verəcəkdir!
التفاسير العربية:
وَلَتَجِدَنَّهُمۡ أَحۡرَصَ ٱلنَّاسِ عَلَىٰ حَيَوٰةٖ وَمِنَ ٱلَّذِينَ أَشۡرَكُواْۚ يَوَدُّ أَحَدُهُمۡ لَوۡ يُعَمَّرُ أَلۡفَ سَنَةٖ وَمَا هُوَ بِمُزَحۡزِحِهِۦ مِنَ ٱلۡعَذَابِ أَن يُعَمَّرَۗ وَٱللَّهُ بَصِيرُۢ بِمَا يَعۡمَلُونَ
Ey Peyğəmbər, dünya həyatının nə qədər alçaq və zəlil olmasına rəğmən sən yəhudiləri bütün insanlardan, hətta öldükdən sonra dirilməyə və haqq-hesab gününə inanmayan müşriklərdən belə daha artıq yaşamağa həris görərsən. Yəhudilərin dirilməyə və haqq-hesab gününə inanan kitab əhli olmalarına baxmayaraq onlardan hər biri min il ömür yaşamaq istər. Halbuki ömürləri nə qədər uzun olursa olsun, bu onların heç birini Allahın əzabından uzaqlaşdırmaz. Allah onların nə etdiklərini görən və biləndir. Onların əməllərindən Allaha heç nə gizlin qalmaz və O, hər bir kəsin etdiyi əməlin müqabilini verəcəkdir!.
التفاسير العربية:
قُلۡ مَن كَانَ عَدُوّٗا لِّـجِبۡرِيلَ فَإِنَّهُۥ نَزَّلَهُۥ عَلَىٰ قَلۡبِكَ بِإِذۡنِ ٱللَّهِ مُصَدِّقٗا لِّمَا بَيۡنَ يَدَيۡهِ وَهُدٗى وَبُشۡرَىٰ لِلۡمُؤۡمِنِينَ
Ey Peyğəmbər! "Mələklərdən Cəbrail bizim düşmənimizdir" –deyən yəhudilərə söylə: "Kim Cəbrailə düşmənçilik edirsə qoy bilsin ki, Allahın izni ilə Quranı sənin qəlbinə nazil edən, Qurandan əvvəlki Tövrat və İncil kimi İlahi kitabları təsdiqləyici, xeyrə yönəldən və Allahın möminlər üçün müjdə olaraq hazırladığı nemətlərin xəbərini gətirən odur. Kim belə sifət və əməllərə sahib birinə düşmənçilik edərsə o azğın insandır.
التفاسير العربية:
مَن كَانَ عَدُوّٗا لِّلَّهِ وَمَلَٰٓئِكَتِهِۦ وَرُسُلِهِۦ وَجِبۡرِيلَ وَمِيكَىٰلَ فَإِنَّ ٱللَّهَ عَدُوّٞ لِّلۡكَٰفِرِينَ
Hər kim Allaha, onun mələklərinə və rəsullarına və Allaha yaxın olan iki mələyə: Cəbrailə və Mikailə düşməndirsə, şübhəsiz, Allah da sizdən və sizdən qeyri olan kafirlərə düşməndir. Allah kimə düşmən olarsa o, açıq-aydın zərərə uğramışdır.
التفاسير العربية:
وَلَقَدۡ أَنزَلۡنَآ إِلَيۡكَ ءَايَٰتِۭ بَيِّنَٰتٖۖ وَمَا يَكۡفُرُ بِهَآ إِلَّا ٱلۡفَٰسِقُونَ
Ey Peyğəmbər, Biz sənə peyğəmbərliyinin və vəhyin sadiqliyini təsdiqləyən açıq-aydın dəlillər göndərdik. Belə açıq-aydın dəlillər gəldikdən sonra onları yalnız Allahın dinindən xaric olan kimsələr inkar edərlər.
التفاسير العربية:
أَوَكُلَّمَا عَٰهَدُواْ عَهۡدٗا نَّبَذَهُۥ فَرِيقٞ مِّنۡهُمۚ بَلۡ أَكۡثَرُهُمۡ لَا يُؤۡمِنُونَ
Yəhudilərin pis halına bir nümunə də hər dəfə onlardan əhd aldıqda onların bir qisminin bu əhdi pozmasıdır. Buna misallardan biri də Tövratda Muhəmmədin (ona Allahın salavatı və salamı olsun) peyğəmbərliyinə iman etmələri haqda əhdi pozmalarıdır. Əksinə yəhudilərin çoxu Uca Allahın nazil etdiyinə həqiqi iman etmirlər, çünki həqiqi iman insanı əhdə vəfalı olmağa sövq etdirər.
التفاسير العربية:
وَلَمَّا جَآءَهُمۡ رَسُولٞ مِّنۡ عِندِ ٱللَّهِ مُصَدِّقٞ لِّمَا مَعَهُمۡ نَبَذَ فَرِيقٞ مِّنَ ٱلَّذِينَ أُوتُواْ ٱلۡكِتَٰبَ كِتَٰبَ ٱللَّهِ وَرَآءَ ظُهُورِهِمۡ كَأَنَّهُمۡ لَا يَعۡلَمُونَ
Tövratdakı vəsflərə müvafiq olmasına baxmayaraq Muhəmməd (ona Allahın salavatı və salamı olsun) Allah tərəfindən elçi olaraq göndərildikdə onlardan bir dəstə ona arxa çevirib fikir vermədilər. Onların bu halı, Tövratdakı haqq və doğru yoldan faydalanmayan və onunla maraqlanmayan cahil bir kimsənin halına bənzər.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• المؤمن الحق يرجو ما عند الله من النعيم المقيم، ولهذا يفرح بلقاء الله ولا يخشى الموت.
• Həqiqi mömin Allahın əbədi olan nemətlərinə ümüd etdiyinə görə Allahla qarşılaşmağa sevinir və ölümdən qorxmur.
• حِرص اليهود على الحياة الدنيا حتى لو كانت حياة حقيرة مهينة غير كريمة.
• أنّ من عادى أولياء الله المقربين منه فقد عادى الله تعالى.
وَٱتَّبَعُواْ مَا تَتۡلُواْ ٱلشَّيَٰطِينُ عَلَىٰ مُلۡكِ سُلَيۡمَٰنَۖ وَمَا كَفَرَ سُلَيۡمَٰنُ وَلَٰكِنَّ ٱلشَّيَٰطِينَ كَفَرُواْ يُعَلِّمُونَ ٱلنَّاسَ ٱلسِّحۡرَ وَمَآ أُنزِلَ عَلَى ٱلۡمَلَكَيۡنِ بِبَابِلَ هَٰرُوتَ وَمَٰرُوتَۚ وَمَا يُعَلِّمَانِ مِنۡ أَحَدٍ حَتَّىٰ يَقُولَآ إِنَّمَا نَحۡنُ فِتۡنَةٞ فَلَا تَكۡفُرۡۖ فَيَتَعَلَّمُونَ مِنۡهُمَا مَا يُفَرِّقُونَ بِهِۦ بَيۡنَ ٱلۡمَرۡءِ وَزَوۡجِهِۦۚ وَمَا هُم بِضَآرِّينَ بِهِۦ مِنۡ أَحَدٍ إِلَّا بِإِذۡنِ ٱللَّهِۚ وَيَتَعَلَّمُونَ مَا يَضُرُّهُمۡ وَلَا يَنفَعُهُمۡۚ وَلَقَدۡ عَلِمُواْ لَمَنِ ٱشۡتَرَىٰهُ مَا لَهُۥ فِي ٱلۡأٓخِرَةِ مِنۡ خَلَٰقٖۚ وَلَبِئۡسَ مَا شَرَوۡاْ بِهِۦٓ أَنفُسَهُمۡۚ لَوۡ كَانُواْ يَعۡلَمُونَ
Yəhudilər Allahın dinini tərk edib əvəzində Allahın peyğəmbəri Süleymanın (Əleyhissalam) səltənətinə dair şeytanların uydurduqları yalanlara tabe oldular. Beləki yəhudilər Süleymanın səltənəti sehr vasitəsi ilə əldə etdiyini idda edirdilər. Halbuki, Süleyman yəhudilərin idda etdikləri kimi sehr etməklə kafir olmadı,əksinə şeytanlar İraqın Babil şəhərindəki insanları imtahan etmək üçün göndərdiyimiz Harut və Marut adlı iki mələyə nazil olan sehri insanlara öyrədərək kafir oldular. Halbuki o iki mələk: "Biz insanları imtahan etmək üçün göndərilmişik, sən gəl bu sehr öyrənməklə kafir olma!" – deyib insanları sehir öyrənməkdən çəkindirməzdən əvvəl heç kəsə sehr öyrətmirdilər. Kim bu iki mələyin nəsihətini qəbul etmədisə onlardan sehr, o cümlədən də ər-arvadı ayıran və onların arasında nifaq salan növlərini öyrənirdilər. Lakin sehrbazlar Allahın izni və istəyi olmadan heç kəsə zərər verə bilməzlər. Yəhudilər ancaq özlərinə faydası olmayan zərərli şeyləri öyrənirdilər. Yəhudilər Allahın kitabını sehrlə əvəz edənlərin axirətdə heç bir payı olmadığını yaxşı bilirlər. Onlar sehri Allahın vəhynə və şəriətinə dəyişib nəfslərini satın aldıqları iş necə də pisdir. Əgər onlar özlərinə fayda verən şeyi bilsəydilər belə çirkin və açıq-aydın azğınlıq yoluna cürət etməzdilər.
التفاسير العربية:
وَلَوۡ أَنَّهُمۡ ءَامَنُواْ وَٱتَّقَوۡاْ لَمَثُوبَةٞ مِّنۡ عِندِ ٱللَّهِ خَيۡرٞۚ لَّوۡ كَانُواْ يَعۡلَمُونَ
Əgər yəhudilər Allaha həqiqi iman gətirib Ondan qorxaraq saleh əməllər edər, Ona asi olmaqdan çəkinsəydilər, Allah tərəfindən əldə etdikləri savab onların etdikləri əməldən daha xeyirli olardı. Kaş ki onlar özlərinə fayda verən şeyləri dərk edəydilər.
التفاسير العربية:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا تَقُولُواْ رَٰعِنَا وَقُولُواْ ٱنظُرۡنَا وَٱسۡمَعُواْۗ وَلِلۡكَٰفِرِينَ عَذَابٌ أَلِيمٞ
Uca Allah bu ayədə möminlərə, danışdıqları zaman gözəl sözlər istifadə etməyə yönəldərək deyir: "Ey iman gətirənlər! “Raina” Yəni: “Bizi qoru” və ya “bizə qayğı və ehtiram göstər” sözünü deməyin". Çünki yəhudilər bu sözü təhrif edib peyğəmbərə (ona Allahın salavatı və salamı olsun) müraciət edirdilər. Amma həqiqətdə isə onlar bu sözlə özündə pis məna daşıyan “ər-Ruunah” yəni: "Bizə çobanlıq et". mənasını qəsd edirdilər. Elə bu səbəbdən də Allah mömminləri peyğəmbərlə (ona Allahın salavatı və salamı olsun) danışdıqda bu kəlməni istifadə etməkdən qadağan edib onlara isə özündə heç bir pis məna daşmayan “Unzurna” yəni: “Dediyini anlamaq üçün bizi gözlə!” -kəlməsini demələrini əmr etdi. Allaha küfür edənləri ağrıdıcı əzab gözləyir.
التفاسير العربية:
مَّا يَوَدُّ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ مِنۡ أَهۡلِ ٱلۡكِتَٰبِ وَلَا ٱلۡمُشۡرِكِينَ أَن يُنَزَّلَ عَلَيۡكُم مِّنۡ خَيۡرٖ مِّن رَّبِّكُمۡۚ وَٱللَّهُ يَخۡتَصُّ بِرَحۡمَتِهِۦ مَن يَشَآءُۚ وَٱللَّهُ ذُو ٱلۡفَضۡلِ ٱلۡعَظِيمِ
Kitab əhli yaxud müşrik olmasından aslı olmayaraq kafirlər sizə Rəbbiniz tərəfindən istər az, istərsə də ki çox heç bir xeyir endirilməsini istəməzlər. Halbuki Allah peyğəmərliyi, vəhyi və imanı Öz mərhəməti ilə istədiyi kimsəyə bəxş edər. Allah böyük lütf sahibidir. İnsanların nail olduğu bütün xeyirlər hamısı Allahdandır. Rəsul göndərilməsi də, kitab nazil etməsi də Onun insanlara olan lütfündəndir.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• سوء أدب اليهود مع أنبياء الله حيث نسبوا إلى سليمان عليه السلام تعاطي السحر، فبرّأه الله منه، وأَكْذَبَهم في زعمهم.
•Allahın peyğəmbərlərinə qarşı yəhudilərin ədəbsizlikləri. Beləki onlar Süleymanın (Əleyhissalam) sehrlə məşğul olduğunu iddia edirlər. Allah isə onu bu yalandan təmizə çıxartdı və onların bu iddalarının yalan olmasını bildirdi.
• أن السحر له حقيقة وتأثير في العقول والأبدان، والساحر كافر، وحكمه القتل.
• Sehrin həqiqəti vardır. Sehr ağıllara və bədənlərə təsir gücünə malikdir. Sehribaz kafir, hökmü isə ölümdür.
• لا يقع في ملك الله تعالى شيء من الخير والشر إلا بإذنه وعلمه تعالى.
۞ مَا نَنسَخۡ مِنۡ ءَايَةٍ أَوۡ نُنسِهَا نَأۡتِ بِخَيۡرٖ مِّنۡهَآ أَوۡ مِثۡلِهَآۗ أَلَمۡ تَعۡلَمۡ أَنَّ ٱللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٌ
Uca Allah bu ayədə bəyan edir ki, O, Qurandan hər hansı bir ayənin hökmünü ləğv etdikdə və ya onun ləfzini insanlara unutdurduqda, Uca Allah gec və ya tez ondan daha faydalısını, yaxud ona bənzərini gətirər. Bütün bunlar Allahın elmi və hikməti ilə baş verir. Ey peyğəmbər, axı sən Allahın hər şeyə qadir olmasını, istədiyini etməsini və istədiyi hökmü verməsini bilirsən!
التفاسير العربية:
أَلَمۡ تَعۡلَمۡ أَنَّ ٱللَّهَ لَهُۥ مُلۡكُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۗ وَمَا لَكُم مِّن دُونِ ٱللَّهِ مِن وَلِيّٖ وَلَا نَصِيرٍ
Ey peyğəmbər, axı sən göylərin və yerin hökmranlığının ancaq Allaha məxsus olduğunu, istədiyi hökmü verdiyini, qullarına istədiyini əmr edib istədiyindən də çəkindirdiyini, istədiyi şəriəti iqrar edib və istədiyini isə ləğv etdiyini bilirsən!. Sizin Allahdan başqa işlərinizə kömək edən bir dostunuz və şəri sizdən uzaqlaşdıran bir yardımçınız yoxdur! Əksinə bütün bunlara qadir olan yalnız Allahdır.
التفاسير العربية:
أَمۡ تُرِيدُونَ أَن تَسۡـَٔلُواْ رَسُولَكُمۡ كَمَا سُئِلَ مُوسَىٰ مِن قَبۡلُۗ وَمَن يَتَبَدَّلِ ٱلۡكُفۡرَ بِٱلۡإِيمَٰنِ فَقَدۡ ضَلَّ سَوَآءَ ٱلسَّبِيلِ
Ey möminlər, bundan əvvəl Musanın qövmü Musaya etiraz və inadkarliq edərək: "Allahı bizə açıq-aşkar göstər!" (ən-Nisa: 153) deyib sorğu-suala çəkildiyi kimi siz də Rəsulunuzu sorğu-suala çəkməyin. Bu, sizə yaraşmaz. Kim İmanı küfrə dəyişərsə orta yol olan "siratəl-mustəqim" yolundan azmışdır.
التفاسير العربية:
وَدَّ كَثِيرٞ مِّنۡ أَهۡلِ ٱلۡكِتَٰبِ لَوۡ يَرُدُّونَكُم مِّنۢ بَعۡدِ إِيمَٰنِكُمۡ كُفَّارًا حَسَدٗا مِّنۡ عِندِ أَنفُسِهِم مِّنۢ بَعۡدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُمُ ٱلۡحَقُّۖ فَٱعۡفُواْ وَٱصۡفَحُواْ حَتَّىٰ يَأۡتِيَ ٱللَّهُ بِأَمۡرِهِۦٓۗ إِنَّ ٱللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٞ
Yəhudi və nəsranilərdən bir çoxu peyğəbərin Allah tərəfindən gəldiyi həqiqət onlara bəlli olduqdan sonra belə, təbiətlərindəki paxıllıq üzündən sizi, iman gətirmiş olduğunuz halda, sizin yenidən bütlərə ibadət etmənizi istərlər. Ey Peyğəmbər, Allahın sizin barədə hökmü gəlincəyə qədər həmin şəxslərin etdikləri əməlləri əfv edin, onların cahil olduğlarına görə onları qınamayın. Artıq bu barədə Allahın əmri və hökmü gəldi. Belə ki, kafir ya İslamı qəbul etmək ya cizyə ödəmək ya da ki, döyüşmək arasında seçim etməlidir. Həqiqətən Allah hər bir şeyə qadirdir. Kafirlər isə Allahı aciz edə bilməzlər.
التفاسير العربية:
وَأَقِيمُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتُواْ ٱلزَّكَوٰةَۚ وَمَا تُقَدِّمُواْ لِأَنفُسِكُم مِّنۡ خَيۡرٖ تَجِدُوهُ عِندَ ٱللَّهِۗ إِنَّ ٱللَّهَ بِمَا تَعۡمَلُونَ بَصِيرٞ
Namazın rükunlarını, vaciblərini və sünnələrini yerinə yetirərək tam şəkildə qılın. Malınızın zəkatını layiq olan insanlara verin! Ölməzdən əvvəl həyatda ikən, özünüzdən ötrü etdiyiniz hər bir yaxşı əməlin əvəzini qiyamət günü Allah yanında taparsınız. O gün Allah sizə etdiyiniz əməllərin müqabilini verəcəkdir. Həqiqətən, Allah nə etdiklərinizi görür və hər bir kəsi əməlinə görə mükafatlandıracaqdır!
التفاسير العربية:
وَقَالُواْ لَن يَدۡخُلَ ٱلۡجَنَّةَ إِلَّا مَن كَانَ هُودًا أَوۡ نَصَٰرَىٰۗ تِلۡكَ أَمَانِيُّهُمۡۗ قُلۡ هَاتُواْ بُرۡهَٰنَكُمۡ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ
Yəhudi və nasranilərdən olan hər bir tayfa: "Cənnət yalnız onlara aiddir" -dedilər. Yəhudilər: "Cənnətə yalnız yəhudi olan girəcəkdir" -dedilər. Nasranilər də həmçinin: "Cənnətə yalnız nasrani olan girəcəkdir" -dedilər. Bu onların batil xəyallarıdır. Elə isə, ey Peyğəmbər, onlara cavab olaraq belə de: "Əgər həqiqətən də siz bu iddianızda doğrusunuzsa, onda dəlilinizi gətirin!".
التفاسير العربية:
بَلَىٰۚ مَنۡ أَسۡلَمَ وَجۡهَهُۥ لِلَّهِ وَهُوَ مُحۡسِنٞ فَلَهُۥٓ أَجۡرُهُۥ عِندَ رَبِّهِۦ وَلَا خَوۡفٌ عَلَيۡهِمۡ وَلَا هُمۡ يَحۡزَنُونَ
Hansı tayfadan olmasından aslı olmayaraq Allaha yönəlib ixlasla etdiyi ibadətdə Peyğəmbərin gətirdiyinə tabe olan hər bir şəxs Cənnətə daxil olacaqdır. Onun savabı da Allaha aiddir. Onların axirətdə qarşılcaqları şeylərə görə heç bir qorxuları olmaz və əldə edə bilmədikləri dünya nemətlərinə görə də qəm-qüssə çəkməzlər. Yuxarıda qeyd edilən vəsflər Muhəmmədin (ona Allahın salavatı və salamı olsun) peyğəmbər olaraq gəldiyindən sonra yalnız müsəlmanlarda reallaşır.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• أن الأمر كله لله، فيبدل ما يشاء من أحكامه وشرائعه، ويبقي ما يشاء منها، وكل ذلك بعلمه وحكمته.
• Bütün işlər Allaha aiddir. Allah istədiyi hökm və şəriətləri dəyişir, istədiyini də saxlayar. Bütün bunlar Onun elmi və hikməti ilə baş verər.
• حَسَدُ كثيرٍ من أهل الكتاب هذه الأمة، لما خصَّها الله من الإيمان واتباع الرسول، حتى تمنوا رجوعها إلى الكفر كما كانت.
• Kitab əhlinin əksəriyyətinin bu ümmətə həsəd etməsi. Beləki, Allah bu ümməti iman və rəsula tabe olmaqla şərəfləndirdikdə, onlar müsəlmanların yenidən küfrə geri dönməsini təmənna etdilər.
وَقَالَتِ ٱلۡيَهُودُ لَيۡسَتِ ٱلنَّصَٰرَىٰ عَلَىٰ شَيۡءٖ وَقَالَتِ ٱلنَّصَٰرَىٰ لَيۡسَتِ ٱلۡيَهُودُ عَلَىٰ شَيۡءٖ وَهُمۡ يَتۡلُونَ ٱلۡكِتَٰبَۗ كَذَٰلِكَ قَالَ ٱلَّذِينَ لَا يَعۡلَمُونَ مِثۡلَ قَوۡلِهِمۡۚ فَٱللَّهُ يَحۡكُمُ بَيۡنَهُمۡ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ فِيمَا كَانُواْ فِيهِ يَخۡتَلِفُونَ
Yəhudilər: "Nəsranilər düzgün din üzərində deyillər"- dedilər. Nəsranilər də: "Yəhudilər düzgün din üzərində deyillər"- dedilər. Halbuki onların hamısı Allahın onlara nazil etdiyi kitabları oxuyur və orada peyğəmbərlər arasında heç bir fərq qoymadan hamısına iman gətirməyin vacib olmasını bilirlər. Onların bu sözü rəsulların hamısını və onlara nazil edilən kitabları təkzib edən cahil müşriklərin sözünə bənzəyir. Elə buna görə də Qiyamət günü, Allah qullarına xəbər verdiyi adil hökmü ilə ixtilafda olanların hamısının arasında hökm verəcəkdir. Çünki nicat yalnız, Uca Allahın nazil etdiyi hər bir şeyə iman etməkdədir.
التفاسير العربية:
وَمَنۡ أَظۡلَمُ مِمَّن مَّنَعَ مَسَٰجِدَ ٱللَّهِ أَن يُذۡكَرَ فِيهَا ٱسۡمُهُۥ وَسَعَىٰ فِي خَرَابِهَآۚ أُوْلَٰٓئِكَ مَا كَانَ لَهُمۡ أَن يَدۡخُلُوهَآ إِلَّا خَآئِفِينَۚ لَهُمۡ فِي ٱلدُّنۡيَا خِزۡيٞ وَلَهُمۡ فِي ٱلۡأٓخِرَةِ عَذَابٌ عَظِيمٞ
Allahın məscidlərində Onun adının zikr edilməsinə, orada namaz qılmağa, zikir edib Quran oxumağa maneçilik törədənlərdən, onların viranə qalmasına, oranı dağıtmağa yaxud orada ibadət etməkdən mane olmağa çalışanlardan daha zalım heç kim yoxdur. Məscidlərin viranə qalmasına çalışan kimsələr, etdikləri küfrə və Allahın məscidlərinə mane olduqları üçün əslində onlar oraya qorxa-qorxa, qəlbləri titrəyərək daxil olmalı idilər. Onlar üçün dünyada möminlərin əli ilə zəlillik və rüsvayçılıq, insanları məscidlərə getməsinə mane olduqları üçün axirətdə isə böyük bir əzab vardır.
التفاسير العربية:
وَلِلَّهِ ٱلۡمَشۡرِقُ وَٱلۡمَغۡرِبُۚ فَأَيۡنَمَا تُوَلُّواْ فَثَمَّ وَجۡهُ ٱللَّهِۚ إِنَّ ٱللَّهَ وَٰسِعٌ عَلِيمٞ
Məşriqin də, məğribin də və onların arasında olan hər bir şeyin də mülkü Allahındır! Allah qullarına istədiyini əmr edər. Siz hansı səmtə yönəlsəniz, yenə də Uca Allaha yönəlmiş olarsız. Əgər O, sizə Beytülməqdisə yaxud Məkkəyə yönəlməyi əmr edərsə ya da səhvən qiblədən başqa tərəfə yönəlsəniz yaxud da ki, qibləyə yönəlmək sizə çətin olarsa bu işdə sizə günah olmaz. Həqiqətən, Allah Öz rəhməti və asanlaşdırması ilə qullarını Əhatəedən və onların niyyətlərini və əməllərini Biləndir.
التفاسير العربية:
وَقَالُواْ ٱتَّخَذَ ٱللَّهُ وَلَدٗاۗ سُبۡحَٰنَهُۥۖ بَل لَّهُۥ مَا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۖ كُلّٞ لَّهُۥ قَٰنِتُونَ
Yəhudilər, nəsranilər və müşriklər: "Allah Özünə övlad götürmüşdür!" -dedilər. Halbuki O, belə bir işdən pakdır, müqəddəsdir! Onun, məxluqatına heç bir ehtiyacı da yoxdur. Övlada ehtiyacı olan özünə övlad götürər. Əksinə göylərdə və yerdə nə varsa, Pak və Uca Allaha məxsusdur. Bütün məxluqat, Pak Olan Allahın qullarıdır və Onun hökmünə tabedir. Allahda onları istədiyi kimi idarə edir.
التفاسير العربية:
بَدِيعُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۖ وَإِذَا قَضَىٰٓ أَمۡرٗا فَإِنَّمَا يَقُولُ لَهُۥ كُن فَيَكُونُ
Göyləri, yeri və onların arasında olan hər bir şeyi misilsiz şəkildə yoxdan yaradan Pak Olan Allahdır. Bir işi təqdir edib yaranmasını istədiyi zaman, ona yalnız: "Ol !" –deyər, o da Allahın istədiyi kimi olar. Heç kim Allahın əmrinin və hökmünün qarşısını ala bilməz.
التفاسير العربية:
وَقَالَ ٱلَّذِينَ لَا يَعۡلَمُونَ لَوۡلَا يُكَلِّمُنَا ٱللَّهُ أَوۡ تَأۡتِينَآ ءَايَةٞۗ كَذَٰلِكَ قَالَ ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِهِم مِّثۡلَ قَوۡلِهِمۡۘ تَشَٰبَهَتۡ قُلُوبُهُمۡۗ قَدۡ بَيَّنَّا ٱلۡأٓيَٰتِ لِقَوۡمٖ يُوقِنُونَ
Kitab əhlindən və müşriklərdən olan cahillər haqqı qəbul etməyə inadkarlıq göstərərək dedilər: "Nə üçün Allah bizimlə heç bir vasitə olmadan danışmır, yaxud nə üçün bizə, özümüzə məxsus bir hissi əlamət gətirmir?" Bundan əvvəl də rəsulları yalan sayan ümmətlər, zaman və məkanın dəyişməsinə rəğmən buna bənzər sözlər demişdilər. Onların qəlbləri, onlardan əvvəl yaşayıb küfr etmiş, inadkarlıq göstərmiş və həddi aşmış kimsələrin qəlblərini bənzəyir. Biz, özlərinə haqq bəyan olduqda ona tam yəqinliklə iman gətirən, ona şəkk-şübhə etməyən və inadkarlıq göstərməyən kimsələrə ayələrimizi açıq-aydın göstərdik.
التفاسير العربية:
إِنَّآ أَرۡسَلۡنَٰكَ بِٱلۡحَقِّ بَشِيرٗا وَنَذِيرٗاۖ وَلَا تُسۡـَٔلُ عَنۡ أَصۡحَٰبِ ٱلۡجَحِيمِ
Ey Peyğəmbər! Biz səni heç bir şübhə olmayan haqq dinlə göndərdik ki, möminlərə cənnət ilə müjdə verib, kafirləri odla qorxudasan. Sənin vəzifən ancaq açıq-aşkar təbliğ etməkdir! Allah səndən, sənə iman etməyən cəhənnəm əhli barəsində isə sorğu-sual etməyəcəkdir.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• الكفر ملة واحدة وإن اختلفت أجناس أهله وأماكنهم، فهم يتشابهون في كفرهم وقولهم على الله بغير علم.
• Küfür, insanların və məkanların müxtəlifliyindən aslı olmayaraq hamısı bir millətdir. Onlar Allah barədə elmsiz danışmaqları və küfürləri cəhətindən bir-birlərinə bənzərlər.
وَلَن تَرۡضَىٰ عَنكَ ٱلۡيَهُودُ وَلَا ٱلنَّصَٰرَىٰ حَتَّىٰ تَتَّبِعَ مِلَّتَهُمۡۗ قُلۡ إِنَّ هُدَى ٱللَّهِ هُوَ ٱلۡهُدَىٰۗ وَلَئِنِ ٱتَّبَعۡتَ أَهۡوَآءَهُم بَعۡدَ ٱلَّذِي جَآءَكَ مِنَ ٱلۡعِلۡمِ مَا لَكَ مِنَ ٱللَّهِ مِن وَلِيّٖ وَلَا نَصِيرٍ
Allah Öz peyğəmbərini xəbərdar edib çəkindirərək belə xitab edir: "Sən İslam dinini tərk edib onların yoluna tabe olmayınca onlar səndən qətiyyən razı qalmayacaqlar. Onlara belə de: Həqiqətən doğru yol, sizin batil yolunuz deyildir, əksinə, doğru yol, Allahın kitabı və onun bəyanıdır. Əgər sənə gələn açıq-aydın haqqdan sonra sən və ya sənə tabe olanlardan hər hansı biri onların istəklərinə uysanız, o zaman səni Allahın əzabından qoruyacaq nə bir yardım edən, nə də bir köməkçi taparsan. Bu isə, haqqı tərk edib batil əhlini dost tutmağın təhlükəli bir iş olduğunu göstərir.
التفاسير العربية:
ٱلَّذِينَ ءَاتَيۡنَٰهُمُ ٱلۡكِتَٰبَ يَتۡلُونَهُۥ حَقَّ تِلَاوَتِهِۦٓ أُوْلَٰٓئِكَ يُؤۡمِنُونَ بِهِۦۗ وَمَن يَكۡفُرۡ بِهِۦ فَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡخَٰسِرُونَ
Qurani-Kərim kitab əhlindən əllərindəki nazil edilmiş kitablara əməl edib və ona layiqincə tabe olan bir tayfa haqqda danışır. Onlar bu kitablarda Muhəmməd (ona Allahın salavatı və salamı olsun) peyğəmbərin həqiqi peyğəmbər olduğuna dəlalət edən əlamətlər gördükləri üçün ona iman gətirməyə tələsidlər. Başqa bir tayfa isə bu həqiqəti bildikdən sonra öz küfürlərində israr edib qaldıqları üçün xüsrana uğradılar.
التفاسير العربية:
يَٰبَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ ٱذۡكُرُواْ نِعۡمَتِيَ ٱلَّتِيٓ أَنۡعَمۡتُ عَلَيۡكُمۡ وَأَنِّي فَضَّلۡتُكُمۡ عَلَى ٱلۡعَٰلَمِينَ
Ey İsrail oğulları! Sizə bəxş etdiyim dini və dünyavi nemətimi yadınıza salın. Sizə peyğəmbərlik və mülk bəxş etməklə sizinlə birgə yaşayan insanlardan üstün etdiyimi xatırlayın.
التفاسير العربية:
وَٱتَّقُواْ يَوۡمٗا لَّا تَجۡزِي نَفۡسٌ عَن نَّفۡسٖ شَيۡـٔٗا وَلَا يُقۡبَلُ مِنۡهَا عَدۡلٞ وَلَا تَنفَعُهَا شَفَٰعَةٞ وَلَا هُمۡ يُنصَرُونَ
Özünüzü qiyamət gününün əzabından qorumaq üçün Allahın əmrlərinə tabe olub qadağanlarından çəkinin. Çünki o gün heç kəs heç kəsə fayda verə bilməyəcək, böyüklüyündən aslı olmayaraq heç kəsdən fidyə qəbul edilməyəcək, kimliyindən və məqamından aslı olmayaraq heç kəsin şəfaəti heç kəs üçün fayda verməyəcək və onların Allahdan başqa heç bir kömək edən də olmayacaqdır!
التفاسير العربية:
۞ وَإِذِ ٱبۡتَلَىٰٓ إِبۡرَٰهِـۧمَ رَبُّهُۥ بِكَلِمَٰتٖ فَأَتَمَّهُنَّۖ قَالَ إِنِّي جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَامٗاۖ قَالَ وَمِن ذُرِّيَّتِيۖ قَالَ لَا يَنَالُ عَهۡدِي ٱلظَّٰلِمِينَ
Allah İbrahimə (Aleyhis-salam) buyurduğu hökmlər, əmr və qadağalarla onu imtahana çəkdiyini yadına sal. Bu zaman o, Allahın əmrini tamamilə, kamil şəkildə yerinə yetirdi. Belə olduqda Allah peyğəmbəri İbrahimə: "Səni insanlara, onlar sənin əməllərindən və əxlaqından nümunə götürmələri üçün imam təyin edəcəyəm" –dedi". İbrahim isə: "-Ey Rəbbim- Nəslimdən də insanlar nümunə olan imamlar et" –dedi. Allah onun cavabında ona: "Sənin nəslindən olan zalımlar Mənim sənə olan əhdimlə dində imamlığa nail olmazlar" –buyurdu.
التفاسير العربية:
وَإِذۡ جَعَلۡنَا ٱلۡبَيۡتَ مَثَابَةٗ لِّلنَّاسِ وَأَمۡنٗا وَٱتَّخِذُواْ مِن مَّقَامِ إِبۡرَٰهِـۧمَ مُصَلّٗىۖ وَعَهِدۡنَآ إِلَىٰٓ إِبۡرَٰهِـۧمَ وَإِسۡمَٰعِيلَ أَن طَهِّرَا بَيۡتِيَ لِلطَّآئِفِينَ وَٱلۡعَٰكِفِينَ وَٱلرُّكَّعِ ٱلسُّجُودِ
(Ya Rəsulum!) Allah, haram evini insanların daima qəlbləri ora bağlı olan qayıdış yeri etdiyini yadına sal. Belə insalar hər dəfə oradan çıxdıqda bir daha ora qayıtmaq istəyərlər. Allah Kəbəni insanlar üçün əmin-amanlıq yeri etdi və orada heç kəsə qarşı zülüm olunmaz. (Ya Rəsulum!) İnsanlara de ki: -İbrahim evi bina etdiyi vaxt üzərində dayandığı- "daşı namazgah etsinlər!". Biz İbrahimə və İsmailə haram evini təvaf edənlər, etikafa girənlər, namaz qılanlar və orada Allaha ibadət etmək istəyənlər üçün pisliklərdən və bütlərdən təmizləmələrini vəsiyyət dedik.
التفاسير العربية:
وَإِذۡ قَالَ إِبۡرَٰهِـۧمُ رَبِّ ٱجۡعَلۡ هَٰذَا بَلَدًا ءَامِنٗا وَٱرۡزُقۡ أَهۡلَهُۥ مِنَ ٱلثَّمَرَٰتِ مَنۡ ءَامَنَ مِنۡهُم بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِۚ قَالَ وَمَن كَفَرَ فَأُمَتِّعُهُۥ قَلِيلٗا ثُمَّ أَضۡطَرُّهُۥٓ إِلَىٰ عَذَابِ ٱلنَّارِۖ وَبِئۡسَ ٱلۡمَصِيرُ
Ey Peyğəmbər, yadına sal ki, İbrahim bir zaman Rəbbinə: "Ey Rəbbim! Məkkəni təhlükəsiz, əmin aman bir şəhər et, heç kimsə orada pisliyə məruz qalmasın, əhalisinə isə cürbəcür meyvələrdən ruzi ver və bu ruziləri, Sənə və axirət gününə inananlara məxsus et"– deyə dua etdikdə, Allah: "Kafir olanlara, Mən dünyada bir qədər zövq almağa izn verərəm, lakin sonra da onları cəhənnəm əzabına düçar edərəm. Qiyamət günü qayıdış yeri olaraq ora necə də pis yeridir!" – deyə buyurdu.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• أن المسلمين مهما فعلوا من خير لليهود والنصارى؛ فلن يرضوا حتى يُخرجوهم من دينهم، ويتابعوهم على ضلالهم.
• Müsəlmanlar, yəhudi və nəsranilərə nə qədər yaxşılıq etsələr də, onlar müsəlmanları dinlərindən çıxartmayınca və onların zəlalətlərinin ardınca getməyincə heç vaxt müsəlmanlardan razı qalmazlar.
• الإمامة في الدين لا تُنَال إلا بصحة اليقين والصبر على القيام بأمر الله تعالى.
• بركة دعوة إبراهيم عليه السلام للبلد الحرام، حيث جعله الله مكانًا آمنًا للناس، وتفضّل على أهله بأنواع الأرزاق.
• İbrahim Əleyhis-salamın haram ev üçün etdiyi duanın bərəkəti. Belə ki, Uca Allah bu dua səbəbi ilə bu evi insanlar üçün təhlükəsiz, əmin bir məkan etmiş, əhalisinə isə cürbəcür meyvələrdən ruzilər bəxş etmişdir.
وَإِذۡ يَرۡفَعُ إِبۡرَٰهِـۧمُ ٱلۡقَوَاعِدَ مِنَ ٱلۡبَيۡتِ وَإِسۡمَٰعِيلُ رَبَّنَا تَقَبَّلۡ مِنَّآۖ إِنَّكَ أَنتَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡعَلِيمُ
Ey Peyğəmbər, İbrahim və İsmail Kəbənin bünövrəsini ucaldarkən hər ikisi də Allaha boyun əyərək və zəlil halda: "Ey Rəbbimiz, bizdən əməllərimizi, o cümlədən də bu evi inşa etməyimizi qəbul et! Həqiqətən, Sən dualarımızı Eşidən, niyyətlərimizi və əməllərimizi Bilənsən!"- dediklərini yadına sal.
التفاسير العربية:
رَبَّنَا وَٱجۡعَلۡنَا مُسۡلِمَيۡنِ لَكَ وَمِن ذُرِّيَّتِنَآ أُمَّةٗ مُّسۡلِمَةٗ لَّكَ وَأَرِنَا مَنَاسِكَنَا وَتُبۡ عَلَيۡنَآۖ إِنَّكَ أَنتَ ٱلتَّوَّابُ ٱلرَّحِيمُ
Ey Rəbbimiz! Bizim hər ikimizi Sənin əmrlərinə təslim olan, Sənə itaətkar, Sənə heç bir şeyi şərik qoşmayanlardan et. Nəslimizdən də Sənə təslim olan bir ümmət et. Sənə necə ibadət etməyi bizə göstər. Günahlarımızı və Sənə etdiyimiz ibadətlərdə olan nöqsanlara görə bizi bağışla! Həqiqətən Sən, qularından tövbə edənlərin tövbələrini qəbul edənsən və onlara qarşı Rəhmlisən!
التفاسير العربية:
رَبَّنَا وَٱبۡعَثۡ فِيهِمۡ رَسُولٗا مِّنۡهُمۡ يَتۡلُواْ عَلَيۡهِمۡ ءَايَٰتِكَ وَيُعَلِّمُهُمُ ٱلۡكِتَٰبَ وَٱلۡحِكۡمَةَ وَيُزَكِّيهِمۡۖ إِنَّكَ أَنتَ ٱلۡعَزِيزُ ٱلۡحَكِيمُ
Ey Rəbbimiz! Onların içərisindən, İsmail nəslindən özlərinə elə bir peyğəmbər göndər ki, Sənin nazil etdiyin ayələri onlara oxusun, Quranı və sünnəni onlara öyrətsin və onları şirkdən və rəzalətdən təmizləsin! Həqiqətən, Sən yenilməz qüvvət, işlərində və hökmlərində hikmət sahibisən.
التفاسير العربية:
وَمَن يَرۡغَبُ عَن مِّلَّةِ إِبۡرَٰهِـۧمَ إِلَّا مَن سَفِهَ نَفۡسَهُۥۚ وَلَقَدِ ٱصۡطَفَيۡنَٰهُ فِي ٱلدُّنۡيَاۖ وَإِنَّهُۥ فِي ٱلۡأٓخِرَةِ لَمِنَ ٱلصَّٰلِحِينَ
Öz səfehiyi və düşüncəsizliyi ucbatınan haqqı batilə dəyişib nəfsinin alçaqlığına razı olan kimsədən başqa, İbrahim Əleyhis-salamın dinindən üz çevirib başqa bir din ardınca heç kimsə getməz. Biz onu dünyada rəsul və xəlil (dost) seçdik. Şübhə yoxdur ki, o, Allahın vacib etdiyini yerinə yetirən əməlisalehlərdən və axirətdə də yüksək dərəcələrə nail olanlardandır.
التفاسير العربية:
إِذۡ قَالَ لَهُۥ رَبُّهُۥٓ أَسۡلِمۡۖ قَالَ أَسۡلَمۡتُ لِرَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ
Onun Allah tərəfindən seçilməsinə səbəb Rəbbi ona: "Yalnız Mənə ixlasla ibadət et və Mənə itaətlə boyun əy" - dedikdə dərhal təslim olaraq: “Qulların xaliqinə, onlara ruzi verənə və işlərini yoluna qoyana tabe oldum!” - deyə cavab verməsi idi.
التفاسير العربية:
وَوَصَّىٰ بِهَآ إِبۡرَٰهِـۧمُ بَنِيهِ وَيَعۡقُوبُ يَٰبَنِيَّ إِنَّ ٱللَّهَ ٱصۡطَفَىٰ لَكُمُ ٱلدِّينَ فَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَأَنتُم مُّسۡلِمُونَ
İbrahim oğlanlarına: "Mən aləmlərin Rəbbinə təslim oldum"- deyərək vəsiyyət etdi. Eyni ilə Yəqub da oğullarına nəsihət etdi. Hər ikisi də oğullarını çağıraraq dedilər: Həqiqətən Allah sizin üçün İslam dinini seçmişdir, sizə ölüm gələnə qədər bu dindən möhkəm yapışın və həm zahirən həm də daxilən Allaha təslim olun.
التفاسير العربية:
أَمۡ كُنتُمۡ شُهَدَآءَ إِذۡ حَضَرَ يَعۡقُوبَ ٱلۡمَوۡتُ إِذۡ قَالَ لِبَنِيهِ مَا تَعۡبُدُونَ مِنۢ بَعۡدِيۖ قَالُواْ نَعۡبُدُ إِلَٰهَكَ وَإِلَٰهَ ءَابَآئِكَ إِبۡرَٰهِـۧمَ وَإِسۡمَٰعِيلَ وَإِسۡحَٰقَ إِلَٰهٗا وَٰحِدٗا وَنَحۡنُ لَهُۥ مُسۡلِمُونَ
Yoxsa siz Yəquba ölüm gəldikdə onun yanında idiniz? O: "Mən öldükdən sonra nəyə ibadət edəcəksiniz?" – deyə oğlanlarından soruşduğu zaman, onlar suala belə cavab verdilər: "Sənin İlahına və ataların – İbrahimin, İsmailin və İshaqın İlahı olan tək və şəriki olmayan Allaha ibadət edəcəyik, biz yalnız Ona tabeyik və yalnız Ona ibadət edirik!".
التفاسير العربية:
تِلۡكَ أُمَّةٞ قَدۡ خَلَتۡۖ لَهَا مَا كَسَبَتۡ وَلَكُم مَّا كَسَبۡتُمۡۖ وَلَا تُسۡـَٔلُونَ عَمَّا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ
Onlar sizdən əvvəl olub-keçmiş bir camaat idilər və etdikləri əməllərin mükafatına çatıblar. Onların etdikləri yaxşı və ya pis əməlləri özlərinə, sizin etdiyiniz əməllər isə sizə aiddir. Sizdən onların əməlləri barəsində sorğu-sual olunmaz. Onlardan da sizin əməlləriniz barədə sorğu-sual olunmaz. Bir kimsənin günahına görə başqasına əzab olunmayacaqdır, əksinə hər bir kəs etdiyi əməlin müqabilini alacaqdır. Sizdən əvvəlkilərin etdikləri əməllər, sizi öz əməlinizə baxmaqdan yayındırmasın. İnsana Allahın rəhmətindən sonra saleh əməlindən başqa heç bir şey fayda verməz.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• المؤمن المتقي لا يغتر بأعماله الصالحة، بل يخاف أن ترد عليه، ولا تقبل منه، ولهذا يُكْثِرُ سؤالَ الله قَبولها.
• Allahdan qorxan mömin heç vaxt etdiyi saleh əməl ilə qürurlanmaz, əksinə əməlinin ondan qəbul olunmamasından qorxar, elə buna görə də daima Allahdan əməllərinin qəbul olunmasını istəyər.
• بركة دعوة أبي الأنبياء إبراهيم عليه السلام، حيث أجاب الله دعاءه وجعل خاتم أنبيائه وأفضل رسله من أهل مكة.
• Peyğəmbərlərin atası İbrahim Əleyhis-salamın duasının bərəkəti. Belə ki, Allah onun duasına cavab vermiş, peyğəmbərlərin sonuncusunu və rəsulların ən əfzəlini Məkkə əhlindən etmişdir.
وَقَالُواْ كُونُواْ هُودًا أَوۡ نَصَٰرَىٰ تَهۡتَدُواْۗ قُلۡ بَلۡ مِلَّةَ إِبۡرَٰهِـۧمَ حَنِيفٗاۖ وَمَا كَانَ مِنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ
Yəhudilər müsəlmanlara: "Yəhudi olun, belə etsəz doğru yolda olarsız"- dedilər. Nəsranilər isə müsəlmanlara: "Nəsrani olun, belə etsəz doğru yolda olarsız"- dedilər. Ey Peyğəmbər, onlara de: "Əksinə, gəlin, bütün batil dinlərdən haqqa meyl edən, İbrahimin dininə tabe olaq, çünki o, Allaha heç bir şeyi şərik qoşanlardan olmamışdır".
التفاسير العربية:
قُولُوٓاْ ءَامَنَّا بِٱللَّهِ وَمَآ أُنزِلَ إِلَيۡنَا وَمَآ أُنزِلَ إِلَىٰٓ إِبۡرَٰهِـۧمَ وَإِسۡمَٰعِيلَ وَإِسۡحَٰقَ وَيَعۡقُوبَ وَٱلۡأَسۡبَاطِ وَمَآ أُوتِيَ مُوسَىٰ وَعِيسَىٰ وَمَآ أُوتِيَ ٱلنَّبِيُّونَ مِن رَّبِّهِمۡ لَا نُفَرِّقُ بَيۡنَ أَحَدٖ مِّنۡهُمۡ وَنَحۡنُ لَهُۥ مُسۡلِمُونَ
Ey möminlər, yəhudi və nəsranilərdən olan batil dəvət sahiblərinə cavab olaraq belə deyin: "Biz Allaha, bizə nazil olan Qurana, İbrahimə və onun oğulları İsmailə, İshaqa, Yəquba və Yəqubun övladından olan peyğəmbərlərə nazi edilənə, Allahın Musaya bəxş etdiyi Tövrata, Onun İsaya verilən İncilə və Allahın tərəfindən bütün peyğəmbərlərə verilən kitablara inanmışıq. Onlardan bəzilərinə iman edib bəzilərinə isə küfür etməklə, heç birini digərindən ayırmırıq, əksinə onların hamısına inanırıq. Biz yanız Pak olan Allaha tabe olan və Ona boyun əyən müsəlmanlarıq!".
التفاسير العربية:
فَإِنۡ ءَامَنُواْ بِمِثۡلِ مَآ ءَامَنتُم بِهِۦ فَقَدِ ٱهۡتَدَواْۖ وَّإِن تَوَلَّوۡاْ فَإِنَّمَا هُمۡ فِي شِقَاقٖۖ فَسَيَكۡفِيكَهُمُ ٱللَّهُۚ وَهُوَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡعَلِيمُ
Əgər yəhudi və nəsranilər və onlardan başqa olan kafirlər sizin iman etdiyiniz kimi iman etsələr, şübhəsiz ki, Allahın razı olduğu doğru yolu taparlar. Yox, əgər imandan üz döndərib, peyğəmbərlərin hamısını yaxud da bəzisini yalan saysalar, bu zaman onlar sizə qarşı ədavət bəsləmiş olarlar. Ey Peyğəmbər, belə olduqda sən onların halına kədərlənmə. Allah sənə onların əziyətindən və səni onların şərindən qorumağa kifayət edər. Allah onların dediklərini eşidən, niyyətlərini və əməllərini isə biləndir.
التفاسير العربية:
صِبۡغَةَ ٱللَّهِ وَمَنۡ أَحۡسَنُ مِنَ ٱللَّهِ صِبۡغَةٗۖ وَنَحۡنُ لَهُۥ عَٰبِدُونَ
Ey möminlər! Sizi zahirən və batinən bu din üzərində yaradan Allahın dininə mültəzim olun. Allahın dinindən daha gözəl din yoxdur. Çünki Allahın dini, insanın fitrətinə müvafiq, insanlara xeyirləri cəlb edən, şərlərdən isə uzaqlaşdırandır. (Onlara) Deyin: "Biz yalnız tək Allaha ibadət edənlərik və Ona heç bir şeyi də şərik qoşmuruq".
التفاسير العربية:
قُلۡ أَتُحَآجُّونَنَا فِي ٱللَّهِ وَهُوَ رَبُّنَا وَرَبُّكُمۡ وَلَنَآ أَعۡمَٰلُنَا وَلَكُمۡ أَعۡمَٰلُكُمۡ وَنَحۡنُ لَهُۥ مُخۡلِصُونَ
Ey Peyğəmbər de ki, ey kitab əhli, dininiz və kitabınız daha qədim olduğu üçün, siz Allaha və Onun dininə bizdən daha yaxın olmanız barəsində bizimlə mübahisəmi edirsiniz? Həqiqətən bu sizə heç bir fayda verməz. Halbuki Allah, tək sizin deyil, hamımızın Rəbbidir. Bizim etdiyimiz əməllərdən siz sorğu-sual olunmazsınız, həmçinin sizin etdiyimiz əməllərdən də biz sorğu-sual olunmayacağıq və hər bir kəs etdiyi əməlin müqabilini alacaqdır. Biz Allaha heç bir şeyi şərik qoşmadan, yalnız ixlasla Ona ibadət və itaət edirik.
التفاسير العربية:
أَمۡ تَقُولُونَ إِنَّ إِبۡرَٰهِـۧمَ وَإِسۡمَٰعِيلَ وَإِسۡحَٰقَ وَيَعۡقُوبَ وَٱلۡأَسۡبَاطَ كَانُواْ هُودًا أَوۡ نَصَٰرَىٰۗ قُلۡ ءَأَنتُمۡ أَعۡلَمُ أَمِ ٱللَّهُۗ وَمَنۡ أَظۡلَمُ مِمَّن كَتَمَ شَهَٰدَةً عِندَهُۥ مِنَ ٱللَّهِۗ وَمَا ٱللَّهُ بِغَٰفِلٍ عَمَّا تَعۡمَلُونَ
Ey kitab əhli, yoxsa siz İbrahimin, İsmailin, İshaqın, Yəqubun və Yəqubun övladından olan peyğəmbərlərin yəhudi və ya nəsranı dinindən olduqlarını iddia edirsiniz? Ey Peyğəmbər, onlara cavab olaraq belə de: "Siz yaxşı bilirsiniz, yoxsa Allah?!". Əgər onlar bu peyğəmbərlərin yəhudi və nəsrani olduqlarını iddia etsələr, artıq yalan söyləmişlər. Çünki bu peyğəmbərlərin peyğəmbər olaraq göndərilməsi və onların vəfatı Tövrat və İncilin nazil edilməsindən əvvəl olmuşdur. Buradan belə başa düşülür ki, onların Allah və Onun rəsulları barədə dedikləri yalandan başqa bir şey deyildir. Çünki onlar özlərinə nazil olan haqqı gizlədiblər. Kitab əhlinin etdiyi kimi Allah tərəfindən gələn açıq-aydın şəhadəti bildikdən sonra onu gizlədən şəxsdən daha zalım kimsə yoxdur. Allah sizin nə etdiklərinizdən xəbərsiz deyildir və əməllərinizin müqabilini sizə verəcəkdir.
التفاسير العربية:
تِلۡكَ أُمَّةٞ قَدۡ خَلَتۡۖ لَهَا مَا كَسَبَتۡ وَلَكُم مَّا كَسَبۡتُمۡۖ وَلَا تُسۡـَٔلُونَ عَمَّا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ
Onlar sizdən əvvəl olub, keçib getmiş bir camaat idilər. Onlar etdikləri əməllərin mükafatına çatıblar. Onların qazandıqları əməllər özlərinə, sizinki isə özünüzə aiddir. Sizdən onların əməlləri barəsində sorğu-sual olunmaz. Onlardan da sizin əməlləriniz barədə sorğu-sual olunmaz. Bir kimsənin günahına görə başqasına əzab olunmayacaqdır. İnsana yalnız öz əməli fayda verəcəkdir. Hər bir kəs etdiyi əməlin müqabilini alacaqdır.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• أن دعوى أهل الكتاب أنهم على الحق لا تنفعهم وهم يكفرون بما أنزل الله على نبيه محمد صلى الله عليه وسلم.
• Allahın peyğəmbəri Muhəmmədə (ona Allahın salavatı və salamı olsun) nazil etdiyinə küfür etdikləri halda Kitab əhlinin özlərini haqq üzərində olmalarını iddia etmələri onlara heç bir fayda verməyəcəkdir.
۞ سَيَقُولُ ٱلسُّفَهَآءُ مِنَ ٱلنَّاسِ مَا وَلَّىٰهُمۡ عَن قِبۡلَتِهِمُ ٱلَّتِي كَانُواْ عَلَيۡهَاۚ قُل لِّلَّهِ ٱلۡمَشۡرِقُ وَٱلۡمَغۡرِبُۚ يَهۡدِي مَن يَشَآءُ إِلَىٰ صِرَٰطٖ مُّسۡتَقِيمٖ
Yəhudilər və onlara oxşar münafiqlərdən olan ağılsız, cahil adamlar deyəcəklər: "Müsəlmanları bundan əvvəl üz tutduqları Beytülmüqəddəs qibləsindən döndərən görəsən nədir?!" Ey Peyğəmbər! Onlara cavab olaraq belə de: "Məşriqin də, Məğribin də və bundan başqa bütün tərəflərin də mülkü tək olan Allahındır. O, istədiyi qulunu hansı tərəfə istəyirsə, o tərəfə də yönəldir. Pak Allah, istədiyi qulunu heç bir əyriliyi və azğınlığı olmayan doğru yola, hidayət yoluna yönəldər".
التفاسير العربية:
وَكَذَٰلِكَ جَعَلۡنَٰكُمۡ أُمَّةٗ وَسَطٗا لِّتَكُونُواْ شُهَدَآءَ عَلَى ٱلنَّاسِ وَيَكُونَ ٱلرَّسُولُ عَلَيۡكُمۡ شَهِيدٗاۗ وَمَا جَعَلۡنَا ٱلۡقِبۡلَةَ ٱلَّتِي كُنتَ عَلَيۡهَآ إِلَّا لِنَعۡلَمَ مَن يَتَّبِعُ ٱلرَّسُولَ مِمَّن يَنقَلِبُ عَلَىٰ عَقِبَيۡهِۚ وَإِن كَانَتۡ لَكَبِيرَةً إِلَّا عَلَى ٱلَّذِينَ هَدَى ٱللَّهُۗ وَمَا كَانَ ٱللَّهُ لِيُضِيعَ إِيمَٰنَكُمۡۚ إِنَّ ٱللَّهَ بِٱلنَّاسِ لَرَءُوفٞ رَّحِيمٞ
Biz sizin üçün razı olduğumuz qiblə seçdiyimiz kimi, sizi, bütün ümmətlər içərisindən seçib, əqidə, ibadət və müamələ (alış-veriş) məsələlərində ədalətli və seçilmiş bir ümmət etdik ki, siz Qiyamət günü Allahın rəsulları öz ümmətlərinə Allahın onlara əmr etdiklərini çatdırdıqlarına, həmçinin, Muhəmməd peyğəmbər (sallallahu aleyhi və səlləm) Allahın ona göndərdiyini sizə çatdırdığına şahid olasız. Bizim, sənin əvvəllər üz tutduğun Beytülmüqəddəs qibləsini dəyişib Kəbəyə etməyimizin səbəbi, yalnız kimin Allahın şəriətinə razı olub, Onun bu əmrin boyun əyib, peyğəmbərə tabeçilik göstərib və kimin də dindən çıxıb öz havasına uyub, Allahın şəriətinə tabe olmayanları bilmək -Allahın əmrinə boyun əyənlərin mükafatlandırmaq- üçündür. Qibləni Beytülmüqəddəsdən Kəbəyə tərəf çevirilməsi Allahın Ona həqiqi iman etmiş qullarından başqa kimsələrə çox ağırdır. Belə ki Allah, qulları üçün qoyduğu şərət, əzəmətli hikməti baxımından etmişdir. Allah, sizin Allaha olan imanınızı və həmçinin qiblə çevrilməzdən əvvəl Beytülmüqəddəsə üz tutaraq qıldığınız namazlarınızı savabını puç etməz, çünki Allah insanlara qarşı, mehribandır, mərhəmətlidir, onları çətinə salmaz və əməllərinin savabını əvəzsiz buraxmaz.
التفاسير العربية:
قَدۡ نَرَىٰ تَقَلُّبَ وَجۡهِكَ فِي ٱلسَّمَآءِۖ فَلَنُوَلِّيَنَّكَ قِبۡلَةٗ تَرۡضَىٰهَاۚ فَوَلِّ وَجۡهَكَ شَطۡرَ ٱلۡمَسۡجِدِ ٱلۡحَرَامِۚ وَحَيۡثُ مَا كُنتُمۡ فَوَلُّواْ وُجُوهَكُمۡ شَطۡرَهُۥۗ وَإِنَّ ٱلَّذِينَ أُوتُواْ ٱلۡكِتَٰبَ لَيَعۡلَمُونَ أَنَّهُ ٱلۡحَقُّ مِن رَّبِّهِمۡۗ وَمَا ٱللَّهُ بِغَٰفِلٍ عَمَّا يَعۡمَلُونَ
Ey Peyğəmbər! Biz sənin, vəhyin nazil olub qiblənin sənin istyədiyin tərəfə çevrilməsini gözləyərək, üzünü çevirməyi və göyə tərəf baxmağını gördük. Elə buna görə də biz indi, mütləq sənin üzünü Beytülmüqəddəsdən razı olub, sevdiyi qibləyə - Məscidülhərama tərəf döndərəcəyik. Sən üzünü Məkkədəki Məscidülhərama tərəf çevir! Ey möminlər! Siz də namaz qıldığınız zaman üzünüzü Məscidülhərama tərəf çevirin! Özlərinə kitab verilmiş yəhudi və nəsranilər qiblənin dəyişməsi, öz kitablarında sabit olduğu üçün bunu, onların Xaliqi və işlərini yoluna qoyan Rəbbi tərəfindən bir həqiqət olduğunu bilirlər. Allah heç də haqqdan üz çevirənlərin əməllərindən xəbərsiz deyildir. Əksinə, pak olan Allah, bunu yaxşı bilir və onların etdikləri əməllərin müqabilini verəcəkdir.
التفاسير العربية:
وَلَئِنۡ أَتَيۡتَ ٱلَّذِينَ أُوتُواْ ٱلۡكِتَٰبَ بِكُلِّ ءَايَةٖ مَّا تَبِعُواْ قِبۡلَتَكَۚ وَمَآ أَنتَ بِتَابِعٖ قِبۡلَتَهُمۡۚ وَمَا بَعۡضُهُم بِتَابِعٖ قِبۡلَةَ بَعۡضٖۚ وَلَئِنِ ٱتَّبَعۡتَ أَهۡوَآءَهُم مِّنۢ بَعۡدِ مَا جَآءَكَ مِنَ ٱلۡعِلۡمِ إِنَّكَ إِذٗا لَّمِنَ ٱلظَّٰلِمِينَ
Ey Peyğəmbər! Allaha and olsun ki, özlərinə kitab verilmiş yəhudi və nəsranilərə qiblənin Beytülmüqəddəsdən Kəbəyə tərəf çevirilməsnin haqq olduğuna dair bütün açıq-aydın dəlillər gətirsən də, yenə də onlar sənin gətirdiyin dinə inadkarlıq edərək heç vaxt sənin qiblənə tərəf üzlərini çevirməzlər. Allah sənin də üzünü onların qibləsinədən çevirdikdən sonra heç vaxt sən, ora üzünü çevirən deyilsən. Onlar bir-birilərini kafir hesab etdikləri üçün hətta özləri də bir-birinin qibləsinə üzlərini çevirməzlər. Əgər sənə, sənə gələn və səhihliyində heç bir şəkk-şübhəyə yer olmayan elmdən sonra onların dininə tabe olub və onların üz tutduqları qibləyə üz tutsan o zaman sən də, şübhəsiz ki, doğru yolu tərk edib, onların havasına uyduğun üçün zalımlardan sayılarsan! Uca Allahın Peyğəmbərinə (sallallahu aleyhi və səlləm) etdiyi bu xitabı, yəhudi və nəsranilərin ardınca getməyin necə də çirkin bir əməl olduğuna dəlalət edir. Şübhə yoxdur ki, Allah Peyğəmbərini (sallallahu aleyhi və səlləm) onlara tabe olmaqdan qorumuşdur, amma bu, Peyğəmbərdən (sallallahu aleyhi və səlləm) sonra gələn ümmətini onların ardınca getməkdən çəkindirmək üçündür.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• أن الاعتراض على أحكام الله وشرعه والتغافل عن مقاصدها دليل على السَّفَه وقلَّة العقل.
• Allahın hökmlərinə və Onun şəriətinə etiraz etmək və bu hökmlərin və şəriətin məqsədlərindən qafil olma səfehliyin və ağlısızlığın əlamətidir.
• فضلُ هذه الأمة وشرفها، حيث أثنى عليها الله ووصفها بالوسطية بين سائر الأمم.
• Bu ümmətin üstünlüyü və şərəfli olması, çünki Allah, bu ümməti tərif etmiş və ümmətlər içərisində bu ümməti orta bir ümmət olaraq vəsf etmişdir.
ٱلَّذِينَ ءَاتَيۡنَٰهُمُ ٱلۡكِتَٰبَ يَعۡرِفُونَهُۥ كَمَا يَعۡرِفُونَ أَبۡنَآءَهُمۡۖ وَإِنَّ فَرِيقٗا مِّنۡهُمۡ لَيَكۡتُمُونَ ٱلۡحَقَّ وَهُمۡ يَعۡلَمُونَ
Kitab verdiyimiz yəhudi və nəsrani alimləri öz oğullarını başqalarından ayırd edib, tanıyıb bildikləri kimi qiblənin də dəyişməsini Muhəmmədin (sallallahu aleyhi və səlləm) peyğəmbərlik əlamətindən olduğunu bilirlər. Bununla belə onların bir qismi, onlara haqq gəldikdən sonra qəlblərindəki həsədə görə onu gizlədirlər. Halbuki onlar bunun haqq olduğunu bilirlər.
التفاسير العربية:
وَلِكُلّٖ وِجۡهَةٌ هُوَ مُوَلِّيهَاۖ فَٱسۡتَبِقُواْ ٱلۡخَيۡرَٰتِۚ أَيۡنَ مَا تَكُونُواْ يَأۡتِ بِكُمُ ٱللَّهُ جَمِيعًاۚ إِنَّ ٱللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٞ
Hər bir ümmətin hissi, yaxud da mənəvi üz tutduğu bir istiqaməti vardır. Ümmətlərin, Allahın onlar üçün etdiyi qiblədə müxtəlif olması buna bir dəlildir. Əgər qiblənin dəyişməsi Allahın əmri ilədirsə, tərəflərin müxtəlifliyi onlara bir zərər verməz. Ey möminlərt! Əmr olunduğunuz yaxşı işlər görməkdə bir-birinizlə yarışın! Harada olmanızdan aslı olmayaraq Allah sizi qiyamət günü bir yerə cəm edəcəkdir. Sizi bir yerə cəm etmək və əməllərinizin müqabilini vermək Allaha heç də çətin deyildir.
التفاسير العربية:
وَمِنۡ حَيۡثُ خَرَجۡتَ فَوَلِّ وَجۡهَكَ شَطۡرَ ٱلۡمَسۡجِدِ ٱلۡحَرَامِۖ وَإِنَّهُۥ لَلۡحَقُّ مِن رَّبِّكَۗ وَمَا ٱللَّهُ بِغَٰفِلٍ عَمَّا تَعۡمَلُونَ
Ey Peyğəmbər! Sən və sənə tabe olanlar, hara getsəniz də, harada olsanız da namaz qılmaq istədikdə üzünü Məscidülhərama tərəf çevirin! Çünki bu, sənin Rəbbin tərəfindən sənə vəhy edilən bir haqdır. Allah gördüyünüz işlərdən xəbərsiz deyildir. Əksinə O, sizin nə etdiklərinizi görür və əməllərinizin müqabilini verəcəkdir.
التفاسير العربية:
وَمِنۡ حَيۡثُ خَرَجۡتَ فَوَلِّ وَجۡهَكَ شَطۡرَ ٱلۡمَسۡجِدِ ٱلۡحَرَامِۚ وَحَيۡثُ مَا كُنتُمۡ فَوَلُّواْ وُجُوهَكُمۡ شَطۡرَهُۥ لِئَلَّا يَكُونَ لِلنَّاسِ عَلَيۡكُمۡ حُجَّةٌ إِلَّا ٱلَّذِينَ ظَلَمُواْ مِنۡهُمۡ فَلَا تَخۡشَوۡهُمۡ وَٱخۡشَوۡنِي وَلِأُتِمَّ نِعۡمَتِي عَلَيۡكُمۡ وَلَعَلَّكُمۡ تَهۡتَدُونَ
Ey Peyğəmbər, hansı tərəfə getsəndə, namaz qılmaq istədikdə üzünü Məscidülhərama tərəf döndər! Ey möminlər, siz də harada olsanız, namaz qılmaq istədiyiniz zaman üzünüzü o istiqamətə döndərin ki, özlərinə zülm edənlər müstəsna olmaqla kimsə sizə irad tutmasın. Həqiqətən onlar elə öz inadlarında olduqları kimi qalacaq və sizə qarşı olduqca zəif dəlillər gətirəcəklər. Siz onlardan qorxmayın, Allahın əmrlərini yerinə yetirməklə və qadağanlarından çəkinməklə tək olan Rəbbinizdən qorxun. Allah qiblənin Kəbəyə tərəf çevrilməsini, sizi başqa ümmətlərdən fərqləndirərək, sizi insanların ən şərəfli qilbəsinə yönəltmək, üstəlik, sizə olan nemətini tamamlamaq üçün etmişdir.
التفاسير العربية:
كَمَآ أَرۡسَلۡنَا فِيكُمۡ رَسُولٗا مِّنكُمۡ يَتۡلُواْ عَلَيۡكُمۡ ءَايَٰتِنَا وَيُزَكِّيكُمۡ وَيُعَلِّمُكُمُ ٱلۡكِتَٰبَ وَٱلۡحِكۡمَةَ وَيُعَلِّمُكُم مَّا لَمۡ تَكُونُواْ تَعۡلَمُونَ
Necə ki, biz sizə, başqa nemətlər bəxş etdik. Belə ki, sizə, ayələrimizi oxuyan, sizə əmr etdiyi yaxşı işlərlə və qadağan etdiyi pisliklərdən çəkindirərək sizi günahlardan təmizləyən, sizə Quran və sünnəni və daha bilmədikləriniz dini və dünyavi işləri sizə öyrətmək üçün öz içərinizdən bir peyğəmbər göndərdik.
التفاسير العربية:
فَٱذۡكُرُونِيٓ أَذۡكُرۡكُمۡ وَٱشۡكُرُواْ لِي وَلَا تَكۡفُرُونِ
Siz Məni qəlbiniz və əzalarınızla xatırlayın ki, Məndə sizi, sizə tərif etmək və sizi qorumaqla xatırlayım. Çünki mükafat, əmələ müqabil olur. Sizə bəxş etdiyim nemətlərə görə Mənə şükür edin, bu nemətləri inkar etməklə mənə nankorluq edib, bunları haram işlərə sərf etməyin.
التفاسير العربية:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱسۡتَعِينُواْ بِٱلصَّبۡرِ وَٱلصَّلَوٰةِۚ إِنَّ ٱللَّهَ مَعَ ٱلصَّٰبِرِينَ
Ey iman gətirənlər! Mənə itaət etmək və əmrimə təslim olmaq üçün, səbir və namazla Allahdan kömək diləyin. Çünki Allah səbir edənlərlədir. Belə ki, onları müvəffəq edər və onlara yardımçı olar.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• إطالة الحديث في شأن تحويل القبلة؛ لما فيه من الدلالة على نبوة محمد صلى الله عليه وسلم.
• Qiblənin dəyişməsi barədə olan ayələrdə bu haqqda ətraflı məlumat verilməsindən Muhəmmədin (sallallahu aleyhi və səlləm) peyğəmbərliyinə dəlalət edən amillər olması.
• ترك الجدال والاشتغالُ بالطاعات والمسارعة إلى الله أنفع للمؤمن عند ربه يوم القيامة.
• Mübahisəni tərk edib, itaətlərlə məşğul olub və Allaha yaxınlaşdıran saleh əməllər etmək mömin üçün qiyamət günü daha faydalı olması.
وَلَا تَقُولُواْ لِمَن يُقۡتَلُ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ أَمۡوَٰتُۢۚ بَلۡ أَحۡيَآءٞ وَلَٰكِن لَّا تَشۡعُرُونَ
Ey Möminlər! Allah yolunda cihadda öldürülənlərə: "Onlar ölüdürlər, onlar da başqaları kimi öldülər deməyin". Əksinə, onlar Rəbbləri yanında diridirlər, lakin siz onların həyatını dərk etmirsiniz. Çünki onlar, xüsusi bir həyatda yaşayırlar, onların sürdükləri həyatı bilmək isə yalnız uca Allahdan vəhy vasitəsi ilə mümkündür.
التفاسير العربية:
وَلَنَبۡلُوَنَّكُم بِشَيۡءٖ مِّنَ ٱلۡخَوۡفِ وَٱلۡجُوعِ وَنَقۡصٖ مِّنَ ٱلۡأَمۡوَٰلِ وَٱلۡأَنفُسِ وَٱلثَّمَرَٰتِۗ وَبَشِّرِ ٱلصَّٰبِرِينَ
Biz sizi düşmənlərdən bir az qorxu, qıtlıqı səbəbi ilə bir az aclıq, bir az malının əldən çıxması yaxud çətinliklə mal əldə etmək, insanları məhv edən bəlalar səbəbi ilə insanların ölməsi yaxud da Allah yolunda şəhid olması və yerin bitirdiyi meyvələrin azalması ilə imtahan edəcəyik. Ey Peyğəmbər! Bu müsibətlərə səbir edənlərə, dünya da və axirət də onları sevindirəcək şeylərlə müjdə ver.
التفاسير العربية:
ٱلَّذِينَ إِذَآ أَصَٰبَتۡهُم مُّصِيبَةٞ قَالُوٓاْ إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّآ إِلَيۡهِ رَٰجِعُونَ
O kəslər ki, başlarına bu müsibətlərdən hər hansı bir müsibət gəldiyi zaman, Allahın yazdığı qədərə razı qalıb, təslim olaraq deyirlər: "Biz Allahın mülküyük və O, bizi necə istəyirsə elədə idarə edir. Biz qiyamət günü Ona tərəf qayıdacağıq. Bizi yaradan və bizə müxtəlif nemətlər bəxş edən də odur. O, bizim qayıdış yerimizdir və işlərimizin sonu da Ona aiddir!"
التفاسير العربية:
أُوْلَٰٓئِكَ عَلَيۡهِمۡ صَلَوَٰتٞ مِّن رَّبِّهِمۡ وَرَحۡمَةٞۖ وَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡمُهۡتَدُونَ
Belə sifətləri özündə cəm edən kimsələrə, Allaha tərəfindən onlar üçün uca toplum olan mələklər yanında tərif və onların üzərinə Allaha tərəfindən rəhmət nazil olması vardır. Məhz onlar doğru yolda olanlardır.
التفاسير العربية:
۞ إِنَّ ٱلصَّفَا وَٱلۡمَرۡوَةَ مِن شَعَآئِرِ ٱللَّهِۖ فَمَنۡ حَجَّ ٱلۡبَيۡتَ أَوِ ٱعۡتَمَرَ فَلَا جُنَاحَ عَلَيۡهِ أَن يَطَّوَّفَ بِهِمَاۚ وَمَن تَطَوَّعَ خَيۡرٗا فَإِنَّ ٱللَّهَ شَاكِرٌ عَلِيمٌ
Kəbə evinin yaxınlıqında yerləşən, Səfa və Mərvə adı ilə tanınan bu iki dağ, həqiqətən də, şəriətin zahiri əlamətlərindən biridir. Kəbə evini həcc və ya ümrə ibadətini yerinə yetirmək məqsədi ilə ziyarət edən şəxsin, bu iki dağ arasında təvaf etməsində heç bir günah yoxdur. Uca Allahın bu ayədə Səfa və Mərva arasında təvaf etməyin günah olmadığını bildirməsində, bunun, bir cahiliyyət adəti olduğunu düşünən müsəlmanlar üçün bir təskinlik vardır. Çünki Uca Allah, Səfa və Mərva arasında təvaf etməyin həccin ayinlərindən birinin olduğunu bəyan etdi. Hər kəs könüllü olaraq, ixlasla yaxşı bir iş görərsə, Allah onun etdiyi yaxşı işi qəbul edər və əvəzini verər. Allah kimin yaxşı iş gördüyünü bilir və onun mükafatınıda verir.
التفاسير العربية:
إِنَّ ٱلَّذِينَ يَكۡتُمُونَ مَآ أَنزَلۡنَا مِنَ ٱلۡبَيِّنَٰتِ وَٱلۡهُدَىٰ مِنۢ بَعۡدِ مَا بَيَّنَّٰهُ لِلنَّاسِ فِي ٱلۡكِتَٰبِ أُوْلَٰٓئِكَ يَلۡعَنُهُمُ ٱللَّهُ وَيَلۡعَنُهُمُ ٱللَّٰعِنُونَ
Peyğəmbərin (sallallahu aleyhi və səlləm) və onun gətirdiyi dinin doğruluğuna dəlalət edən açıq-aydın ayələr nazil etdiyimizdən və həmçinin öz kitablarında olanları insanlara öyrətdiyimizdən sonra onu gizlədən yəhudiləri, nəsraniləri və onların ardınca gedənləri Allah Öz rəhmətindən qovmuşdur və mələklər, peyğəmbərlər və bütün insanlar da onların Allahın rəhmətindən qovulması üçün dua edirlər!
التفاسير العربية:
إِلَّا ٱلَّذِينَ تَابُواْ وَأَصۡلَحُواْ وَبَيَّنُواْ فَأُوْلَٰٓئِكَ أَتُوبُ عَلَيۡهِمۡ وَأَنَا ٱلتَّوَّابُ ٱلرَّحِيمُ
Bu açıq-aydın ayələri gizli saxladığı üçün etdiyi əməldən peşman olub, Allaha qayıdan, zahiri və batini əmələrini islah edən və gizli saxladıqları haqqı və doğru yolu insanlara bəyan edən kimsələrin mənim itaətimə qayıdmasını qəbul edərəm. Çünki Mən, Mənə tövbə edən qullarımın tövbəsini qəbul edənəm və onlara qarşı Rəhmliyəm!
التفاسير العربية:
إِنَّ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ وَمَاتُواْ وَهُمۡ كُفَّارٌ أُوْلَٰٓئِكَ عَلَيۡهِمۡ لَعۡنَةُ ٱللَّهِ وَٱلۡمَلَٰٓئِكَةِ وَٱلنَّاسِ أَجۡمَعِينَ
Kafir olanlara və kafir olaraq tövbə etməzdən əvvəl ölənlərə Allahın rəhmətindən qovulduqları üçün onların üzərinə Allahın lənəti olsun! Onlar Allahın rəhmətindən qovulduqları və uzaqlaşdıqları üçün onlara mələklərin və bütün insanların lənəti olsun!
التفاسير العربية:
وَإِلَٰهُكُمۡ إِلَٰهٞ وَٰحِدٞۖ لَّآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ ٱلرَّحۡمَٰنُ ٱلرَّحِيمُ
Ey İnsanlar! Sizin ibadət etdiyiniz haqq ilah zatında və sifətlərində təkdir. Ondan başqa haqq məbud yoxdur. O, geniş mərhəmət və rəhmət sahibidir. Allah qullarına rəhimlidir, belə ki, onlara tükənməz nemətlər bəxş etmişdir.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• الابتلاء سُنَّة الله تعالى في عباده، وقد وعد الصابرين على ذلك بأعظم الجزاء وأكرم المنازل.
• Uca Allahın qullarını imtahana çəkməsi, Allahın sünnəsidir. Elə buna görə də Allah, çətinliklərə səbir edən qullarına böyük mükafat və yüksək mənzillərə qaldıracağına vəd vermişdir.
• مشروعية السعي بين الصفا والمروة لمن حج البيت أو اعتمر.
إِنَّ فِي خَلۡقِ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَٱخۡتِلَٰفِ ٱلَّيۡلِ وَٱلنَّهَارِ وَٱلۡفُلۡكِ ٱلَّتِي تَجۡرِي فِي ٱلۡبَحۡرِ بِمَا يَنفَعُ ٱلنَّاسَ وَمَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ مِنَ ٱلسَّمَآءِ مِن مَّآءٖ فَأَحۡيَا بِهِ ٱلۡأَرۡضَ بَعۡدَ مَوۡتِهَا وَبَثَّ فِيهَا مِن كُلِّ دَآبَّةٖ وَتَصۡرِيفِ ٱلرِّيَٰحِ وَٱلسَّحَابِ ٱلۡمُسَخَّرِ بَيۡنَ ٱلسَّمَآءِ وَٱلۡأَرۡضِ لَأٓيَٰتٖ لِّقَوۡمٖ يَعۡقِلُونَ
Həqiqətən, göylərin və yerin və onların arasında olan təəccüblü məxluqların yaradılmasında, gecə ilə gündüzün bir-birini ardınca əvəz etməsində, içərisində: yemək, paltar, ticarət malları və s. insanlar üçün mənfəətli şeylər olan gəmilərin dəniz sularında üzməsində, Allahın göydən yağmur yağdıraraq yer üzünü yenidən dirildib orada bitki bitirməsində, müxtəlif növ məxluqatın yer üzünün hər bir tərəfinə yaymasında, küləklərin bir tərəfdən başqa bir tərəfə istiqamətini dəyişməsində və göylə yer arasında ram edilmiş buludların bir səmtdən başqa səmtə döndərilməsində başa düşən, ağıl sahibləri üçün Allahın təkliyinə dəlalət edən açıq-aydın əlamətlər vardır.
التفاسير العربية:
وَمِنَ ٱلنَّاسِ مَن يَتَّخِذُ مِن دُونِ ٱللَّهِ أَندَادٗا يُحِبُّونَهُمۡ كَحُبِّ ٱللَّهِۖ وَٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ أَشَدُّ حُبّٗا لِّلَّهِۗ وَلَوۡ يَرَى ٱلَّذِينَ ظَلَمُوٓاْ إِذۡ يَرَوۡنَ ٱلۡعَذَابَ أَنَّ ٱلۡقُوَّةَ لِلَّهِ جَمِيعٗا وَأَنَّ ٱللَّهَ شَدِيدُ ٱلۡعَذَابِ
Uca Allahın varlığına dəlalət edən bu açıq-aydın ayətlərin olmasına baxmayaraq insanlardan elələri də vardır ki, Allahdan qeyrilərini özlərinə ilah qəbul edib, onları uca Allaha tay tutur və onları da Allahı sevdikləri kimi sevirlər. İman gətirənlərin isə Allaha olan sevgisi, onların Allahdan qeyrilərinə ibadət ediklərinə olan sevgisindən daha güclüdür. Çünki möminlər heç bir şeyi Allaha şərik qoşmaz və Allahı daima, xoş və çətin vaxtlarında da sevərlər. Amma onlar isə öz ilahlarını yalnız xoş vaxtlarında sevərlər, çətin vaxtlarında isə ancaq Allaha dua edərlər. Kaş ki, Allaha şərik qoşmaq və günah işlər görməklə özlərinə zülm edən kimsələr axirətdə onlara olan əzabı gördükləri zaman bütün qüvvətin yalnız tək Allaha məxsus olduğunu və Allahın, Ona asi olanlara qarşı şiddətli əzab verdiyini görəydilər. Əgər onlar bunu görsəydilər heç vaxt Allaha şərik qoşmazdılar.
التفاسير العربية:
إِذۡ تَبَرَّأَ ٱلَّذِينَ ٱتُّبِعُواْ مِنَ ٱلَّذِينَ ٱتَّبَعُواْ وَرَأَوُاْ ٱلۡعَذَابَ وَتَقَطَّعَتۡ بِهِمُ ٱلۡأَسۡبَابُ
Belə ki, onlar Qiyamət gününün şiddətətli əzabını gördükdə, tabe olunmuş başçılar onlara tabe olan zəyif kimsələrdən uzaqlaşacaqlar və elə bu zaman onlar aralarındakı hər bir nicat əlaqələri kəsiləcəkdir.
التفاسير العربية:
وَقَالَ ٱلَّذِينَ ٱتَّبَعُواْ لَوۡ أَنَّ لَنَا كَرَّةٗ فَنَتَبَرَّأَ مِنۡهُمۡ كَمَا تَبَرَّءُواْ مِنَّاۗ كَذَٰلِكَ يُرِيهِمُ ٱللَّهُ أَعۡمَٰلَهُمۡ حَسَرَٰتٍ عَلَيۡهِمۡۖ وَمَا هُم بِخَٰرِجِينَ مِنَ ٱلنَّارِ
Zəif və başçılarına tabe olan kimsələr deyəcəklər: "Kaş, bizim dünyaya bir daha dönüməyə imkanımız olaydı, indi başçılrımız bizdən uzaqlaşdıqları kimi, biz də onlardan uzaqlaşardıq". Allah Qiyamət günü onlara şiddətli əzabı göstərdiyi kimi, onların batil üzərində başçılarına tabe olduqlarını sonda peşmançılıq və hüzündən başqa bir şey olmadığını göstərəcəkdir və onlar cəhənnəm odundan əbədiyyən çıxa bilməzlər.
التفاسير العربية:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّاسُ كُلُواْ مِمَّا فِي ٱلۡأَرۡضِ حَلَٰلٗا طَيِّبٗا وَلَا تَتَّبِعُواْ خُطُوَٰتِ ٱلشَّيۡطَٰنِۚ إِنَّهُۥ لَكُمۡ عَدُوّٞ مُّبِينٌ
Ey insanlar! Yer üzündəki əti pak olan heyvanlardan, yerin bitirdiyi bitki və ağacların meyvəsindən, həmçinin, halal yolla qazanılan təmiz qidalardan yeyin və sizi Allahın yolundan azdıran şeytanın yolu ilə getməyin! Həqiqətən, o, sizə düşmənçilik bəlli olan, sizin açıq-açığına düşməninizdir. Heç bir ağıllı insana ona əziyət verməyə və onu Allahın yolundan azdırmağa həris düşməninin ardınca getmək caiz deyildir.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• المؤمنون بالله حقًّا هم أعظم الخلق محبة لله؛ لأنهم يطيعونه على كل حال في السراء والضراء، ولا يشركون معه أحدًا.
• Allaha həqiqi iman edən möminlər Allaha ən çox məhəbbət bəsləyən kimsələrdir, çünki onlar, Allaha çətin və xoş vaxtlarında da tabe olurlar və Ona heç bir şeyi şərik qoşmazlar.
وَإِذَا قِيلَ لَهُمُ ٱتَّبِعُواْ مَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ قَالُواْ بَلۡ نَتَّبِعُ مَآ أَلۡفَيۡنَا عَلَيۡهِ ءَابَآءَنَآۚ أَوَلَوۡ كَانَ ءَابَآؤُهُمۡ لَا يَعۡقِلُونَ شَيۡـٔٗا وَلَا يَهۡتَدُونَ
Kafirlərə: "Allahın göndərdiyi doğru yola və nura tabe olun!"– deyildikdə, onlar inadkarlıq edərək: "Biz yalnız ata-babalarımızın dininə tabe olacağıq!"– deyirlər. Əgər onların ata-babaları Allahın doğru yolundan və nurundan heç nə dərk etmirlərsə və Allahın sevib razı qaldığı haqq yol ilə getmirlərsə necə?!
التفاسير العربية:
وَمَثَلُ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ كَمَثَلِ ٱلَّذِي يَنۡعِقُ بِمَا لَا يَسۡمَعُ إِلَّا دُعَآءٗ وَنِدَآءٗۚ صُمُّۢ بُكۡمٌ عُمۡيٞ فَهُمۡ لَا يَعۡقِلُونَ
Ata-babalarının ardınca gedən kafirlərin məsəli heyvanların haylayanın hevyanları isə onun səsini eşidib, nə dediyini anlamayan çobanın məsəlinə bənzəyir. Onlar haqqı eşidməkdən kardırlar, haqqı eşidib ondan faydalana bilməzlər, dilləri də haqq kəlməsini deməkdən laldır və haqqı görməkdən də gözləri kordurlar. Elə buna görə də siz onları dəvət etdidyiz doğru yolu anlamazlar.
التفاسير العربية:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ كُلُواْ مِن طَيِّبَٰتِ مَا رَزَقۡنَٰكُمۡ وَٱشۡكُرُواْ لِلَّهِ إِن كُنتُمۡ إِيَّاهُ تَعۡبُدُونَ
Ey Allaha iman gətirib, Onun rəsuluna tabe olan kimsələr! Allahın sizə verdiyimiz təmiz və halal ruzilərdən yeyin! Allahın sizlərə bəxş etdiyi zahiri və batini nemətlərə görə Ona şükür edin! Uca Allahın sevdiyi əməlləri etməniz də və Ona asi olan əməllərdən də uzaq durmanız da Ona olan şükürdəndir! Əgər siz həqiqətən tək Allaha ibadət edib və Ona heç bir şeyi şərik qoşmursunuzsa!
التفاسير العربية:
إِنَّمَا حَرَّمَ عَلَيۡكُمُ ٱلۡمَيۡتَةَ وَٱلدَّمَ وَلَحۡمَ ٱلۡخِنزِيرِ وَمَآ أُهِلَّ بِهِۦ لِغَيۡرِ ٱللَّهِۖ فَمَنِ ٱضۡطُرَّ غَيۡرَ بَاغٖ وَلَا عَادٖ فَلَآ إِثۡمَ عَلَيۡهِۚ إِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِيمٌ
Allah sizə ölmüş, şəriətə müvafiq olmadan kəsilmiş heyvan ətini, axar qanı, donuz ətini və həmçinin kəsildiyi zaman üzərində Allahdan başqasının adı ilə kəsilən heyvan ətini yeməyi haram etmişdir. Lakin insan məcburiyyət qarşısında qaldıqda özünə zülüm etmədən və həddi aşmadan zəruri ehtiyacı ödəyənə qədər bunlardan yeməyə məcbur olan kimsənin heç bir günah və əzab yoxdur. Həqiqətən Allah, Ona tövbə edən qullarını Bağışlayandır və onlara Rəhmlidir! İnsanın zərurətdən bu haramlardan yeməsidə günah olmaması da Allahın qullarına olan Rəhmindəndir.
التفاسير العربية:
إِنَّ ٱلَّذِينَ يَكۡتُمُونَ مَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ مِنَ ٱلۡكِتَٰبِ وَيَشۡتَرُونَ بِهِۦ ثَمَنٗا قَلِيلًا أُوْلَٰٓئِكَ مَا يَأۡكُلُونَ فِي بُطُونِهِمۡ إِلَّا ٱلنَّارَ وَلَا يُكَلِّمُهُمُ ٱللَّهُ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ وَلَا يُزَكِّيهِمۡ وَلَهُمۡ عَذَابٌ أَلِيمٌ
Yəhudi və nasranilərin etdikləri kimi, Allahın nazil etdiyi kitabda (Tövratda və İncildə) haqqa və Muhəmmədin (sallallahu aleyhi və səlləm) peyğəmbərliyinə dəlalət edən ayələri gizlədib və bunun müqabilində bir az başçılıq kimi yaxud şan-şöhrət yaxud da ki mal-dövlət əldə edənlərin həqiqətdə isə yedikləri qarınlarında onlara yalnız odla əzab olmaların səbəb olacaqdır. Qiyamət günü Allah onlarla onların sevidiyi tərzdə deyil, əksinə onları məyus edən tərzdə danışar, onları təmizə çıxarmaz və onlara tərif etməz. Onlara ağrıdıcı bir əzab vardır!
التفاسير العربية:
أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ ٱشۡتَرَوُاْ ٱلضَّلَٰلَةَ بِٱلۡهُدَىٰ وَٱلۡعَذَابَ بِٱلۡمَغۡفِرَةِۚ فَمَآ أَصۡبَرَهُمۡ عَلَى ٱلنَّارِ
İnsanların möhtac olduğu elmi gizlətməklə vəsf olunan insanlar, həqiqətdə, elmi gizlətdikləri üçün doğru yol əvəzinə zəlalət yolunu, Allahdan bağışlanmaqın əvəzinə isə Allahın əzabı satın almış kəslərdir. Bu kimsələr, onların Cəhənnəm oduna daxil olmasın səbəb olan əməllərə necə də səbrlidirlər. Elə bil ki onlar, Cəhənnəm əzabına səbirli olduqları üçün oradakı əzaba heç fikir də vermirlər.
التفاسير العربية:
ذَٰلِكَ بِأَنَّ ٱللَّهَ نَزَّلَ ٱلۡكِتَٰبَ بِٱلۡحَقِّۗ وَإِنَّ ٱلَّذِينَ ٱخۡتَلَفُواْ فِي ٱلۡكِتَٰبِ لَفِي شِقَاقِۭ بَعِيدٖ
Bu cəza, onların, Allah ilahi kitabları haqq olaraq göndərdiyi səbəbin, elmi və doğru yolu gizlətdiklərinə görədir. Bu isə haqqı gizlətməyi deyil əksinə insanlara bəyan etməyi tələb edir. İlahi kitablar barəsində ixtilaf edənlər, bu kitabların bəzisinə iman edib bəzisini isə gizlədənlər isə, əlbəttə, haqdan uzaq bir ziddiyyət və ayrılıq içindədirlər.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• أكثر ضلال الخلق بسبب تعطيل العقل، ومتابعة من سبقهم في ضلالهم، وتقليدهم بغير وعي.
• İnsanların əksəriyyətinin Allahın yolundan azma səbəbi, ağıldan düzgün istifadə etməmələri, özlərindən əvvəlki azğın insalara tabe olmaları və onlara kor-koranə təqlid etmələridir.
• عدم انتفاع المرء بما وهبه الله من نعمة العقل والسمع والبصر، يجعله مثل من فقد هذه النعم.
• Allahın insana bəxş etdiyi ağıl, qulaq və göz nemətindən düzgün istifadə etməməsi, insanı bu nemətlərdən məhrum olan şəxsə bərabər edir.
۞ لَّيۡسَ ٱلۡبِرَّ أَن تُوَلُّواْ وُجُوهَكُمۡ قِبَلَ ٱلۡمَشۡرِقِ وَٱلۡمَغۡرِبِ وَلَٰكِنَّ ٱلۡبِرَّ مَنۡ ءَامَنَ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ وَٱلۡمَلَٰٓئِكَةِ وَٱلۡكِتَٰبِ وَٱلنَّبِيِّـۧنَ وَءَاتَى ٱلۡمَالَ عَلَىٰ حُبِّهِۦ ذَوِي ٱلۡقُرۡبَىٰ وَٱلۡيَتَٰمَىٰ وَٱلۡمَسَٰكِينَ وَٱبۡنَ ٱلسَّبِيلِ وَٱلسَّآئِلِينَ وَفِي ٱلرِّقَابِ وَأَقَامَ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتَى ٱلزَّكَوٰةَ وَٱلۡمُوفُونَ بِعَهۡدِهِمۡ إِذَا عَٰهَدُواْۖ وَٱلصَّٰبِرِينَ فِي ٱلۡبَأۡسَآءِ وَٱلضَّرَّآءِ وَحِينَ ٱلۡبَأۡسِۗ أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ صَدَقُواْۖ وَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡمُتَّقُونَ
Allah yanında Onun razı qaldığı xeyir əməl heç də məşriqə yaxud da məğribə tərəf çevirməkdən ibarət deyildir. Lakin həqiqi xeyir əməl sahibi tək ilah olan Allaha, qiyamət gününə, bütün mələklərə, nazil edilən bütün kitablara və aralarında heç bir fərq qoymadan bütün peyğəmbərlərə ima gətirən, mal-dövlətini çox sevib və ona həris olmasına rəğmən malını qohum-əqrəbasına, həddi-büluğa çatmazdan əvvəl atasını itirmiş yetimlərə, ehtiyac sahiblətinə, ailəsindən və vətənindən uzaq düşüb səfərdə yolda qalan qərib insana, ehtiyac üzündən insanlardan maddi kömək istəməyə məcbur qalan kimsəyə, malı qul və əsir azad olunmasına sərf edən, namazı Allahın əmr etdiyi kimi tam şəkildə qılıb, vacib zəkat verən kimsələr, eləcə də əhd edəndə əhdinə sadiq olanlar, yoxsulluq, çətinlik və xəstəlik üz verdikdə səbir edənlər və cihad zamanı döyüşün şiddətli vaxtında döyüşdən qaçmayanlar kimsələr imanlarında, əməllərində və sözlərində Allaha sadiq olan kimsələrdir. Allahın onlara əmr etdiyini yerinə yetirib və onları qadağan etdiyi şeylərdəndə uzaq duran müttəqi olanlar da elə məhz onlardır.
التفاسير العربية:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ كُتِبَ عَلَيۡكُمُ ٱلۡقِصَاصُ فِي ٱلۡقَتۡلَىۖ ٱلۡحُرُّ بِٱلۡحُرِّ وَٱلۡعَبۡدُ بِٱلۡعَبۡدِ وَٱلۡأُنثَىٰ بِٱلۡأُنثَىٰۚ فَمَنۡ عُفِيَ لَهُۥ مِنۡ أَخِيهِ شَيۡءٞ فَٱتِّبَاعُۢ بِٱلۡمَعۡرُوفِ وَأَدَآءٌ إِلَيۡهِ بِإِحۡسَٰنٖۗ ذَٰلِكَ تَخۡفِيفٞ مِّن رَّبِّكُمۡ وَرَحۡمَةٞۗ فَمَنِ ٱعۡتَدَىٰ بَعۡدَ ذَٰلِكَ فَلَهُۥ عَذَابٌ أَلِيمٞ
Ey Allaha iman gətirənlər və Onun peyğəmbərinə tabe olan kimsələr! Başqalarını günahsız yerə düşmənçilik üzündən öldürən kimsələrdən qisas almaq sizə fərz edilmişdir. Qatilə verilən əzab onun törətdiyi cinayətin mislində olmalıdır. Azad kimsə azad olan kimsəyə görə, qul kimsə qul olan kimsəyə görə, qadına da qadına görə öldürülməlidir. Əgər öldürülən şəxs ölməzdən əvvəl qatili əvf edərsə, yaxud da ölənin varisləri qanbahası müqabilində qatili əfv edərsə, - qanbahası: varisin qatili əff etməsi müqabilində qatilin varisə ödədiyi puldur - varis qatildən qanbahasını minnət qoyaraq və əziyyət verərək deyil əksinə yaxşı rəftarla tələb etməlidir. Qatil də öz növbəsində qanbahasını geçikdirmədən yaxşılıqla ödəməlidir. Qatili əff etmək və ya qanbahası olmaq Rəbbiniz tərəfindən sizə bir yüngülləşdirmədir və bu ümmətə bir mərhəmətdir. Kim qatili əff etdib qanbahası aldıqdan sonra ona qarşı həddini aşsa, onun üçün Uca Allahdan ağrıdıcı bir əzab vardır.
التفاسير العربية:
وَلَكُمۡ فِي ٱلۡقِصَاصِ حَيَوٰةٞ يَٰٓأُوْلِي ٱلۡأَلۡبَٰبِ لَعَلَّكُمۡ تَتَّقُونَ
Allahın qoyduğu qisas hökmündə, qanınızın qorunması və bir-birinizə qarşı həddi aşmağın qarşısını almaqla sizin üçün həyat vardır. Bunu yalnız, uca Allahdan qorxub, Onun qoyduğu şəriətə tabe olub və Allahın əmrini yerin yetirən ağıl sahibləri dərk edər.
التفاسير العربية:
كُتِبَ عَلَيۡكُمۡ إِذَا حَضَرَ أَحَدَكُمُ ٱلۡمَوۡتُ إِن تَرَكَ خَيۡرًا ٱلۡوَصِيَّةُ لِلۡوَٰلِدَيۡنِ وَٱلۡأَقۡرَبِينَ بِٱلۡمَعۡرُوفِۖ حَقًّا عَلَى ٱلۡمُتَّقِينَ
Sizlərdən birinə ölüm əlamətləri və ya səbəbləri gəldiyi zaman, əgər o, çoxlu mala sahibdirsə, şəriətin təyin etdiyi qaydaya müvafiq olaraq, malın üçdə birindən çox olmamaq şərti ilə valideynlərə və yaxın qohumlara vəsiyyət etməsi ona fərz edilmişdir. Buna əməl etmək, uca Allahdan qorxan müttəqilər üzərində təkid olunan bir haqdır. Bu hökm, miras ayələri nazil olmazdan əvvəl idi, miras ayələri nazil olduqdan sonra həmən ayələt meyitə kimin varis olduğunu və hər bir varisin də sahib olduğu malın miqdarını açıq-aydın bəyan etdi.
التفاسير العربية:
فَمَنۢ بَدَّلَهُۥ بَعۡدَ مَا سَمِعَهُۥ فَإِنَّمَآ إِثۡمُهُۥ عَلَى ٱلَّذِينَ يُبَدِّلُونَهُۥٓۚ إِنَّ ٱللَّهَ سَمِيعٌ عَلِيمٞ
Kim vəsiyyəti bildikdən sonra onu artıraraq yaxud azaldaraq yaxud da ki vəsiyyətin, vəsiyyət olunan insana çatmasına mane olaraq vəsiyyəti dəyişdirsə, bu zaman günah vəsiyyət edənə deyil, yalnız onu dəyişdirənlərin üzərinə düşər. Şübhəsiz ki, Allah qullarının sözlərini eşidəndir, əməllərini isə biləndir və onların heç bir halı da Allaha gizlin qalmaz.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• البِرُّ الذي يحبه الله يكون بتحقيق الإيمان والعمل الصالح، وأما التمسك بالمظاهر فقط فلا يكفي عنده تعالى.
• Allahın sevdiyi yaxşı əməl, Allaha həqiqi iman gətirmək və saleh əməl görməklə olur. Amma zahirən özünün iman gətirib saleh kimsə olduğunu göstərmək, bu, uca Allah yanında heç bir fayda verməz.
فَمَنۡ خَافَ مِن مُّوصٖ جَنَفًا أَوۡ إِثۡمٗا فَأَصۡلَحَ بَيۡنَهُمۡ فَلَآ إِثۡمَ عَلَيۡهِۚ إِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِيمٞ
Kim vəsiyyət sahibinin haqsızlıq etməsini və ya vəsiyyət də kiməsə zülm olunduğunu bilərsə, vəsiyyət edənin etdiyi xatanı aradan qaldırmaq məqsədi ilə vəsiyyətə dəyişiklik edib tərəflərin arasını düzəldərsə, ona heç bir günah olmaz, əksinə, bu yaxşı əmələ görə o, savab qazanar. Şübhəsiz ki, Allah Ona tövbə edən qullarını bağışlayandır və onlara rəhmlidir!
التفاسير العربية:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ كُتِبَ عَلَيۡكُمُ ٱلصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِكُمۡ لَعَلَّكُمۡ تَتَّقُونَ
Ey Allaha iman gətirənlər və Onun peyğəmbərinə tabe olan kimsələr! Oruc sizdən əvvəlki ümmətlərə fərz edildiyi kimi, Rəbbinizdən sizə də oruc tutmaq fərz edildi ki, bəlkə saleh əməllər edərək özünüzlə Allahın əzabı arasında orucu sipər edib, Allahdan qorxasınız. Saleh əməllərin ən əzəmətlilərindən biridə orucdur.
التفاسير العربية:
أَيَّامٗا مَّعۡدُودَٰتٖۚ فَمَن كَانَ مِنكُم مَّرِيضًا أَوۡ عَلَىٰ سَفَرٖ فَعِدَّةٞ مِّنۡ أَيَّامٍ أُخَرَۚ وَعَلَى ٱلَّذِينَ يُطِيقُونَهُۥ فِدۡيَةٞ طَعَامُ مِسۡكِينٖۖ فَمَن تَطَوَّعَ خَيۡرٗا فَهُوَ خَيۡرٞ لَّهُۥۚ وَأَن تَصُومُواْ خَيۡرٞ لَّكُمۡ إِن كُنتُمۡ تَعۡلَمُونَ
Sizə fərz buyurulmuş oruc, sizin, il ərzində bəzi günlərdə tutduğunuz orucdur. Sizlərdən oruc tutmağa çətinlik çəkən xəstə, yaxud səfərdə olan kəs orucunu aça bilər. Sonra isə tutmadığı hər günün əvəzinə bir gün oruc tutmalıdır. Oruc tutmağa taqəti olub, iftar edənlər isə fidyə verməlidirlər. Fidyə: iftar etdiyi hər bir günün əvəzində bir yoxsulu yedirtməyə deyilir. Kim hər bir günün əvəzində bir yoxsuldan çox insan yedirtərsə yaxud da həm oruc tutub, həm də ki, yoxsul yedirtərsə bu onun üçün daha xeyirli olar. Oruc tutmanız, sizin üçün iftar edib sonra da fidyə verməkdən daha xeyirlidir. Kaş, orucun fəzilətini biləydiniz. Bu hökm, Allah orucu vacib etdiyi ilk vaxtlarda idi, kim istəsə oruc tutardı, kim də istəsəydi iftar edib fidyə verə bilərdi. Bundan sonra Allah, oruc tutmağı vacib etdi və orucu hər bir həddi-büluğa çatan və oruc tutmaqa taqəti olan insana fərz etdi.
التفاسير العربية:
شَهۡرُ رَمَضَانَ ٱلَّذِيٓ أُنزِلَ فِيهِ ٱلۡقُرۡءَانُ هُدٗى لِّلنَّاسِ وَبَيِّنَٰتٖ مِّنَ ٱلۡهُدَىٰ وَٱلۡفُرۡقَانِۚ فَمَن شَهِدَ مِنكُمُ ٱلشَّهۡرَ فَلۡيَصُمۡهُۖ وَمَن كَانَ مَرِيضًا أَوۡ عَلَىٰ سَفَرٖ فَعِدَّةٞ مِّنۡ أَيَّامٍ أُخَرَۗ يُرِيدُ ٱللَّهُ بِكُمُ ٱلۡيُسۡرَ وَلَا يُرِيدُ بِكُمُ ٱلۡعُسۡرَ وَلِتُكۡمِلُواْ ٱلۡعِدَّةَ وَلِتُكَبِّرُواْ ٱللَّهَ عَلَىٰ مَا هَدَىٰكُمۡ وَلَعَلَّكُمۡ تَشۡكُرُونَ
Quranın peyğəmbərə (sallallahu aleyhi və səlləm) nazil olması Ramazan ayının qədir gecəsində başlamışdır. Allah bu Quranı insanlara doğru yolu göstərmək üçün nazil etmişdir. Quran da doğru yolu göstərən və haqqı batildən ayırd edənin açıq-aydın dəlillər vardır. Kim bu aya yerli və sağlam olaraq yetişərsə, onun, həmin ayda oruc tutması vacibdir. Xəstəliyi üzündən oruc tutmağa çətinlik çəkən yaxud bu ayda müsafir olan kimsə orucunu aça bilər. Əgər bu səbəbdən orucunu açarsa, iftar etdiyi günləri qəza etməsi vacibdir. Allah sizin üçün qoyduğu bu şəriətlə sizə çətinlik deyil, asanlıq istər ki, siz oruc ayının bütün günlərini tamamlayasınız və ramazan ayının sonunda və bayram günündə Allah sizi bu ayı kamil olaraq oruc tutmağa müvəffəq və yardım etdiyi üçün Onun şəninə təkbirlər deyəsiz. Bəlkə siz, Allahın sizi razı olduğu dinə yönəltdiyi üçün Ona şükür edəsiniz.
التفاسير العربية:
وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌۖ أُجِيبُ دَعۡوَةَ ٱلدَّاعِ إِذَا دَعَانِۖ فَلۡيَسۡتَجِيبُواْ لِي وَلۡيُؤۡمِنُواْ بِي لَعَلَّهُمۡ يَرۡشُدُونَ
Ey Peyğəmbər! Əgər qullarım səndən Mənim onlara yaxın olmam və onların dualarına icabət etməm barədə soruşsalar, Mən onlara yaxınam, onarın hər bir halından xəbərdaram, dualarını da eşidirəm və buna görə onların heç bir vasitəçilərə və ya səslərini hündürə qaldırmağa ehtiyacları yoxdur. Mənə ixlasla dua edənin duasını qəbul edərəm. Gərək onlar da Mənim əmrlərimə tabe olub və imanlarında sabit qalmalıdırlar. Çünki bu, Mənim onların dualarına cavab verməyim üçün ən yaxşı vasitədir. Əgər onlar belə etsələr, bəlkə dini və dünyavi işlərində doğru yola yönəlmiş olarlar.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• فَضَّلَ الله شهر رمضان بجعله شهر الصوم وبإنزال القرآن فيه، فهو شهر القرآن؛ ولهذا كان النبي صلى الله عليه وسلم يتدارس القرآن مع جبريل في رمضان، ويجتهد فيه ما لا يجتهد في غيره.
Allah ramazan ayını Quranın bu ayda nazil etməsi ilə oruc ayı edərək başqa aylardan üstün etdi. Bu ay, Quran ayıdır. Elə buna görə də Peyğəmbər - səllallahu aleyhi və səlləm - ramazan ayında Cəbrail ilə Quranı təkrar edərdi və bu ayda başqa aylardan fərqli olaraq daha çox ibadətlə məşğul olardı.
أُحِلَّ لَكُمۡ لَيۡلَةَ ٱلصِّيَامِ ٱلرَّفَثُ إِلَىٰ نِسَآئِكُمۡۚ هُنَّ لِبَاسٞ لَّكُمۡ وَأَنتُمۡ لِبَاسٞ لَّهُنَّۗ عَلِمَ ٱللَّهُ أَنَّكُمۡ كُنتُمۡ تَخۡتَانُونَ أَنفُسَكُمۡ فَتَابَ عَلَيۡكُمۡ وَعَفَا عَنكُمۡۖ فَٱلۡـَٰٔنَ بَٰشِرُوهُنَّ وَٱبۡتَغُواْ مَا كَتَبَ ٱللَّهُ لَكُمۡۚ وَكُلُواْ وَٱشۡرَبُواْ حَتَّىٰ يَتَبَيَّنَ لَكُمُ ٱلۡخَيۡطُ ٱلۡأَبۡيَضُ مِنَ ٱلۡخَيۡطِ ٱلۡأَسۡوَدِ مِنَ ٱلۡفَجۡرِۖ ثُمَّ أَتِمُّواْ ٱلصِّيَامَ إِلَى ٱلَّيۡلِۚ وَلَا تُبَٰشِرُوهُنَّ وَأَنتُمۡ عَٰكِفُونَ فِي ٱلۡمَسَٰجِدِۗ تِلۡكَ حُدُودُ ٱللَّهِ فَلَا تَقۡرَبُوهَاۗ كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ ٱللَّهُ ءَايَٰتِهِۦ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمۡ يَتَّقُونَ
İslamın əvvəl vaxtında, kişi oruc gecəsi yatıb sonra da fəcrdən qabaq yuxudan oyansaydı ona yemək, içmək və ailəsinə yaxınlıq etmək haram idi. Ey Möminlər! Allah bu hökmü nəsx edib və sizə oruc gecələrində qadınlarınıza yaxınlıq etməyi halal etdi. Onlar sizin örtüyünüz və iffətinizdir, sizdə onların örtüyü və iffətisiniz. Siz daima biri-birinizə möhtacınız. Allah sizin öz nəfslərinizə xəyanət edərək, sizi qadağan etdiyi əməli etmənizi bilir. Allah sizə rəhm edib, tövbənizi qəbul etdi və bu hökmü sizin üçün yüngülləşdirdi. İndi isə qadınlarınıza yaxınlaşın və onlara, Allahın qədər olaraq yazdığı züriyyəti istəyərək yaxınlıq etdin. Dan yeri sökülənə, fəcrin ağlığı gecənin qaranlığından seçilənə qədər bütün gecəni yeyin-için. Sonra fəcirin vaxtı daxil olandan ta günəş batana qədər orucunuzu tamamlayın. Məscidlərdə etikafda olduğunuz zaman qadınlara yaxınlıq etməyin. Çünki bu etikafı batil edir. Yuxarıda qeyd edilən bu hökmlər, halal ilə haram arasında olan Allahın hüdudlarıdır, bu hüdudlara heç vaxt yaxın durmayın. Kim Allahın hüdudlarına yaınlaşarsa harama düşməsinə az qalar. Allah belə açıq-aydın hökmlərlə Öz ayələrini insanlara bəyan edir ki, bəlkə onlar əmr olunan işləri etməklə və qadağan olunan işləri isə tərk etməklə Allahdan qorxalar.
التفاسير العربية:
وَلَا تَأۡكُلُوٓاْ أَمۡوَٰلَكُم بَيۡنَكُم بِٱلۡبَٰطِلِ وَتُدۡلُواْ بِهَآ إِلَى ٱلۡحُكَّامِ لِتَأۡكُلُواْ فَرِيقٗا مِّنۡ أَمۡوَٰلِ ٱلنَّاسِ بِٱلۡإِثۡمِ وَأَنتُمۡ تَعۡلَمُونَ
Sizdən bəziləriniz-bəzilərinin malını oğurlayaraq, zorla alaraq və ya aldadaraq haqsızlıqla götürməsin. İnsanların malının bir qismini asilik edərək onların əlindən almaq üçün hakimlər yanında mübahisə etməyə çalışmayın, axı siz, Allahın bunu haram etdiyini bilirsiz. Haram olduğunu bildiyi halda günaha yol yerməyin əzbı isə daha şiddətlidir.
التفاسير العربية:
۞ يَسۡـَٔلُونَكَ عَنِ ٱلۡأَهِلَّةِۖ قُلۡ هِيَ مَوَٰقِيتُ لِلنَّاسِ وَٱلۡحَجِّۗ وَلَيۡسَ ٱلۡبِرُّ بِأَن تَأۡتُواْ ٱلۡبُيُوتَ مِن ظُهُورِهَا وَلَٰكِنَّ ٱلۡبِرَّ مَنِ ٱتَّقَىٰۗ وَأۡتُواْ ٱلۡبُيُوتَ مِنۡ أَبۡوَٰبِهَاۚ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ لَعَلَّكُمۡ تُفۡلِحُونَ
Ey Peyğımbər! Səndən yeni doğan ayların yaranması və bu ayların dəyişməsi barəsində soruşurlar. Sən onlara cavab olaraq bunun hikməti haqqda belə de: "Bunlar insanlar üçün vaxt ölçüləridir, onlar bu aylar vasitəsi ilə hacc aylarının və orucun vaxtını, zəkatın bir ilin tamam olmasını kimi ibadət vaxtlarını və müamələ məsələlərində də qanbahası vermək və borcu qayramaq kimi müəyyən etdikləri vaxtları bilirlər". Həcc və ya ömrə ehram libasında olduqda -Cahiliyyət dövründə düşündüyünüz kimi- evlərə arxa tərəfdən daxil olmaq heç də yaxşı və xeyir əməl deyildir. Lakin həqiqi yaxşı əməl sahibi Allahdan gizlidə və aşkarda qorxan insandır. Evlərə qapılarından daxil olumaq sizin üçün daha rahatdır və məşəqqətdən uzaqdır. Çünki Allah sizi, çətin və məşəqqətli işlərtlə mükəlləf etməmişdir. Saleh əməl edərək özünüzlə Allahın əzabı arasında sipər edin. Belə etsəniz bəlkə istədiyinizə nail olmaqla və qorxduqunuzdan nicat tapmaqla xoşbəxt olarsınız.
التفاسير العربية:
وَقَٰتِلُواْ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ ٱلَّذِينَ يُقَٰتِلُونَكُمۡ وَلَا تَعۡتَدُوٓاْۚ إِنَّ ٱللَّهَ لَا يُحِبُّ ٱلۡمُعۡتَدِينَ
Sizi Allahın dinindən yayındırmaq üçün sizinlə vuruşan kafirlərə qarşı -Allahın kəlməsini uca tutmaq üçün- sizdə vuruşun. Uşaqları, qadınları və qocaları öldürmək, yaxud da düşməni öldürdükdən sonra meyitə işgəncə vermək və s. buna oxşar şeylər etməklə həddinizi aşmayın. Həqiqətən, Allah, qoyduğu şəriəti və verdiyi hökmləri aşan kimsələri sevməz.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• مشروعية الاعتكاف، وهو لزوم المسجد للعبادة؛ ولهذا يُنهى عن كل ما يعارض مقصود الاعتكاف، ومنه مباشرة المرأة.
• Etikafın caiz olması. Etikaf: məscid də ibadət məqsədi ilə qalmağa deyilir. Elə buna görə də etikafın mahiyyətinə zidd olan hər bir əməl etikaf vaxtı qadağan edilmişdir. Bu qadağalardan biri də etikafda ikən qadınla əlaqədə olmaqdır.
وَٱقۡتُلُوهُمۡ حَيۡثُ ثَقِفۡتُمُوهُمۡ وَأَخۡرِجُوهُم مِّنۡ حَيۡثُ أَخۡرَجُوكُمۡۚ وَٱلۡفِتۡنَةُ أَشَدُّ مِنَ ٱلۡقَتۡلِۚ وَلَا تُقَٰتِلُوهُمۡ عِندَ ٱلۡمَسۡجِدِ ٱلۡحَرَامِ حَتَّىٰ يُقَٰتِلُوكُمۡ فِيهِۖ فَإِن قَٰتَلُوكُمۡ فَٱقۡتُلُوهُمۡۗ كَذَٰلِكَ جَزَآءُ ٱلۡكَٰفِرِينَ
Onlara harada rast gəlsəniz, öldürün və sizi çıxartdıqları yerdən siz də onları çıxardın. Bu yer Məkkədir. Möminləri Allaha ibadət etməyə mane olub və onları yenidən küfrə qayıtmaları üçün onlara əzab-əziyyət vermək insan qətlə yetirməkdən də daha pisdir. Onlar sizinlə Məscidulharamın yanında döyüşə başlamayınca, siz də Məscidulharama təzim əlaməti olaraq onlarla orada döyüşə başlamayın. Əgər sizinlə Məscidulharamda döyüşə başlayarlarsa vuruşsalar, bu zaman onları öldürün. Belə bir cəza - bu, onların Məscidulharamda həddlərini aşdığına görə onları öldürməkdir - kafirlərin cəzası olur.
التفاسير العربية:
فَإِنِ ٱنتَهَوۡاْ فَإِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِيمٞ
Əgər onlar sizinlə döyüşməyə və öz küfr əməllərinə son qoysalar, siz də onlardan əl çəkin. Həqiqətən, Allah, Ona tövbə edənin tövbəsini qəbul edib onu bağışlayar və onların keçmişdə etdikləri əməllərə görə onlara əzab verməz. Allah qullarına rəhmlidir onlara əzabı tezləşdirməz!
التفاسير العربية:
وَقَٰتِلُوهُمۡ حَتَّىٰ لَا تَكُونَ فِتۡنَةٞ وَيَكُونَ ٱلدِّينُ لِلَّهِۖ فَإِنِ ٱنتَهَوۡاْ فَلَا عُدۡوَٰنَ إِلَّا عَلَى ٱلظَّٰلِمِينَ
Kafirlərlə, Allaha şərik qoşmayınca, insanları Allahın yolundan mane olmayınca, küfr etməyincə və zahir din yalnız Allahın dini olmayıncaya qədər onlarla vuruşun! Əgər öz küfrlərinə və insanları Allah yolundan mane olmağa son qoysalar, bu zaman onlarla döyüşməkdən əl çəkin, çünki düşmənçilik ancaq küfr edən və insanları Allah yolundan mane olan zalımlara qarşı olur.
التفاسير العربية:
ٱلشَّهۡرُ ٱلۡحَرَامُ بِٱلشَّهۡرِ ٱلۡحَرَامِ وَٱلۡحُرُمَٰتُ قِصَاصٞۚ فَمَنِ ٱعۡتَدَىٰ عَلَيۡكُمۡ فَٱعۡتَدُواْ عَلَيۡهِ بِمِثۡلِ مَا ٱعۡتَدَىٰ عَلَيۡكُمۡۚ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ مَعَ ٱلۡمُتَّقِينَ
Allahın sizi hicrətin 7-ci ilində Məscidulharama daxil olub, ümrə ziyarətini əda etməyi imkan verdiyi haram ayı, müşriklər hicrətin 6-cı ilində sizi Məscidulharama daxil olmanıza mane olduqları haram ayının müqabilidir. Məkkə şəhərinin, haram ayının və ehramın haram olması kimi - haramları da pozmağın cəzası, həddini aşanlardan qisas almaqdır. Kim sizə qarşı bu aylarda həddini aşarsa, siz də onun mislində cavab verin və cavab verdikdə həddinizi aşmayın, çünki Allah həddini aşanları sevməz. Allahın sizə izin verdiyi işlərdə həddinizi aşmaqdan qorxun. Bilin ki, Allah, müvəffəq və yardım etməklə Ondan qorxan qulları ilə birgədir.
التفاسير العربية:
وَأَنفِقُواْ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ وَلَا تُلۡقُواْ بِأَيۡدِيكُمۡ إِلَى ٱلتَّهۡلُكَةِ وَأَحۡسِنُوٓاْۚ إِنَّ ٱللَّهَ يُحِبُّ ٱلۡمُحۡسِنِينَ
Malı, cihad və s. bu kimi Allaha itaət olan işlərdə xərcləyin. Cihadı və bu yolda mal xərcləməyi tərk edərək yaxud özünüzü, sizin məhvinizə səbəb olan təhlükəyə ataraq özünüzü ölümə atmayın. İbadətlərinizdə, davranışınızda və əxlaqınızda yaxşılıq edin! Şübhəsiz ki, Allah, hər bir işində yaxşılıq edənləri sevər, onların savabını çoxaldar və onları doğru yola müvəffəq edər.
التفاسير العربية:
وَأَتِمُّواْ ٱلۡحَجَّ وَٱلۡعُمۡرَةَ لِلَّهِۚ فَإِنۡ أُحۡصِرۡتُمۡ فَمَا ٱسۡتَيۡسَرَ مِنَ ٱلۡهَدۡيِۖ وَلَا تَحۡلِقُواْ رُءُوسَكُمۡ حَتَّىٰ يَبۡلُغَ ٱلۡهَدۡيُ مَحِلَّهُۥۚ فَمَن كَانَ مِنكُم مَّرِيضًا أَوۡ بِهِۦٓ أَذٗى مِّن رَّأۡسِهِۦ فَفِدۡيَةٞ مِّن صِيَامٍ أَوۡ صَدَقَةٍ أَوۡ نُسُكٖۚ فَإِذَآ أَمِنتُمۡ فَمَن تَمَتَّعَ بِٱلۡعُمۡرَةِ إِلَى ٱلۡحَجِّ فَمَا ٱسۡتَيۡسَرَ مِنَ ٱلۡهَدۡيِۚ فَمَن لَّمۡ يَجِدۡ فَصِيَامُ ثَلَٰثَةِ أَيَّامٖ فِي ٱلۡحَجِّ وَسَبۡعَةٍ إِذَا رَجَعۡتُمۡۗ تِلۡكَ عَشَرَةٞ كَامِلَةٞۗ ذَٰلِكَ لِمَن لَّمۡ يَكُنۡ أَهۡلُهُۥ حَاضِرِي ٱلۡمَسۡجِدِ ٱلۡحَرَامِۚ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ شَدِيدُ ٱلۡعِقَابِ
Uca Allahın razılığını qazanmaq üçün həcc və ümrə əməllərinin hər ikisini tam yerinə yetirin. Əgər siz, xəstəlik üzündən, yaxud düşmənə görə və ya başqa səbəbdən dolayı həcc və ya ümrə əməllərini yerinə yetirə bilməsəniz, o zaman ehramdan çıxmanız üçün imkan daxilində - dəvə, yaxud inək, yaxud da qoyun- qurban kəsməlisiniz. Qurbanlıq, kəsilməsi lazım olan yerinə çatana qədər başınızı qırxmayın va ya saçınızı qısaltmayın. Əgər kiməsə Məscidulharama daxil olmağa mane olunarsa, onda qoy qurbanı, mane olunduğu yerdə kəssin. Əgər Məscidulharama daxil olmağa mane olunmasa, qoy qurbanını bayram və ya təşriq günülərində kəssin. Sizlərdən xəstə və ya saçında bit olduğu üçün əziyyət çəkən varsa və bu səbəbdən başını qırxsa ona günah yazılmaz. Lakin həmin kimsə fidyə olaraq ya üç gün oruc tutmalı, ya Məscidulharamdakı miskinlərdən altı miskini doydurmalı, ya da bir qoyun kəsib Məscidulharamdakı fəqirlərə paylamalıdır. Əmin olduğunuz təqdirdə həcc aylarında ümrə ibadətini yerinə yetirib, həmin ilin həccinə qədər ehramda özünə haram olunanlardan istifadə edən kəs, imkan daxilində bir qoyun yaxud da yeddi nəfərə bir dəvə və ya bir inək qurban kəssin. Qurban kəsməyə maddi imkanı olmayan isə qurbanlıqın əvəzi olaraq həcc günlərində üç gün, ailəsinə döndükdən sonra isə yeddi gün oruc tutmalıdır. Beləliklə, bunların hamısı kamil on gün edər. Təməttü həcci edən kimsənin qurban kəsməsi və qurban kəsməyə maddi imkanı olmadığı təqdir də isə oruc tutmasının vacib olması hökmü, Məscidulharamda və ya Məscidulharama yaxın yerdə sakin olmayanlara aiddir. Allahın şəriətinə tabe olaraq və qoyduğu hüdudlara hörmətlə yanaşaraq Ondan qorxun. Bilin ki, Allahın əmrinə müxalif olan kimsəyə Allahın əzabı şiddətlidir.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• مقصود الجهاد وغايته جَعْل الحكم لله تعالى وإزالة ما يمنع الناس من سماع الحق والدخول فيه.
• Cihadın məqsədi və bunda olan qayə, yer üzərində Uca Allahın hökmünü bərqərar etmək və insanların haqqı eşidmələrinə və haqqı qəbul etmələrinə mane olan hər bir şey aradan qaldırmaqdır.
ٱلۡحَجُّ أَشۡهُرٞ مَّعۡلُومَٰتٞۚ فَمَن فَرَضَ فِيهِنَّ ٱلۡحَجَّ فَلَا رَفَثَ وَلَا فُسُوقَ وَلَا جِدَالَ فِي ٱلۡحَجِّۗ وَمَا تَفۡعَلُواْ مِنۡ خَيۡرٖ يَعۡلَمۡهُ ٱللَّهُۗ وَتَزَوَّدُواْ فَإِنَّ خَيۡرَ ٱلزَّادِ ٱلتَّقۡوَىٰۖ وَٱتَّقُونِ يَٰٓأُوْلِي ٱلۡأَلۡبَٰبِ
Həccin vaxtı məlum olan aylardadır. Bu aylar şəvval ayı ilə başlayıb zülhiccənin birinci on günü sona çatır. Kim bu aylarda həcci yerinə yetirməyi özünə vacib edib və ehrama niyyət edərsə ona zövcəsi ilə yaxınlıq etmək və yaxınlıq etməyə səbəb olan hər bir şey və həmçinin zaman və məkanın əzəmətliyinə görə asilik edərək Allahın taətindən çıxmaq haram olar. Qəzəbə və dartışmaya gətirib çıxaran mübahisə etmək də haramdır. Etdiyiniz yaxşı işi Allah bilir və mükafatını verəcəkdir. Həcc ibadətini yerinə yetirmək üçün özünüzə ehtiyacınız olan yemək, içmək azüqəsi əldə edin. Bilin ki, hər bir işinizdə ən xeyirli yardımçı olan Allah qorxusudur. Ey sağlam ağıl sahibləri əmrlərimə müti olmaqla və qadağanlarımdan çəkinməklə Məndən qorxun.
التفاسير العربية:
لَيۡسَ عَلَيۡكُمۡ جُنَاحٌ أَن تَبۡتَغُواْ فَضۡلٗا مِّن رَّبِّكُمۡۚ فَإِذَآ أَفَضۡتُم مِّنۡ عَرَفَٰتٖ فَٱذۡكُرُواْ ٱللَّهَ عِندَ ٱلۡمَشۡعَرِ ٱلۡحَرَامِۖ وَٱذۡكُرُوهُ كَمَا هَدَىٰكُمۡ وَإِن كُنتُم مِّن قَبۡلِهِۦ لَمِنَ ٱلضَّآلِّينَ
Həcc vaxtı ticarət və s. bu kimi halal yolla ruzi qazanmanız sizə günah deyildir. Doqquzuncu gün ərəfatda durduqdan sonra zülhiccənin onuncu gecəsi müzdəlifəyə gəldikdə Məşərulharamda Allahın şəninə Sübhənallah, Lə iləhə illə Allah deyib və Allaha dua etməklə Onu yada salın! Sizə dini bilgiləri və həcc qaydalarını yönəltdiyinə görə Onu yad edin. Siz bundan öncə Onun şəriətindən qafil idiniz.
التفاسير العربية:
ثُمَّ أَفِيضُواْ مِنۡ حَيۡثُ أَفَاضَ ٱلنَّاسُ وَٱسۡتَغۡفِرُواْ ٱللَّهَۚ إِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِيمٞ
Sonra siz, ərafatda dayanmayan cəhalət əhlinin etdiyi kimi deyil, əksinə İbrahimin - aleyhissəlam - ardınca gedən insanların etdiyi kimi ərafatdan çıxıb gəlin və ibadətləri əda etdikdə yol verdiyiniz naqisliklərə görə Allahdan bağışlama diləyin. Şübhəsiz ki, Allah Ona tövbə edən qullarını bağışlayandır və onlara rəhmlidir!
التفاسير العربية:
فَإِذَا قَضَيۡتُم مَّنَٰسِكَكُمۡ فَٱذۡكُرُواْ ٱللَّهَ كَذِكۡرِكُمۡ ءَابَآءَكُمۡ أَوۡ أَشَدَّ ذِكۡرٗاۗ فَمِنَ ٱلنَّاسِ مَن يَقُولُ رَبَّنَآ ءَاتِنَا فِي ٱلدُّنۡيَا وَمَا لَهُۥ فِي ٱلۡأٓخِرَةِ مِنۡ خَلَٰقٖ
Həcc əməllərini yerinə yetirib bitirdikdə Allahı yad edin və ata-babalarınızla fəxr edib onları təriflədiyiniz kimi, hətta ata-babalarınızı yad etdiyinizdən də daha artıq Allahı yad edin! Çünki sizdə olan hər bir nemət yalnız uca və Pak olan Allahdandır. İnsanlar müxtəlifdirlər, onlardan bəziləri yalnız dünya həyatına inanan kafir müşrikdir. Allahdan sağlamlıq, mal və övlad kimi dünya neməti və zinəti istərlər. Belə kimsələr dünyaya rəğbət edib, axirətdən üz çevirdiklərinə görə onların, Allah, axirətdə mömin qulları üçün hazırladığı nemətlərdən heç bir payı yoxdur.
التفاسير العربية:
وَمِنۡهُم مَّن يَقُولُ رَبَّنَآ ءَاتِنَا فِي ٱلدُّنۡيَا حَسَنَةٗ وَفِي ٱلۡأٓخِرَةِ حَسَنَةٗ وَقِنَا عَذَابَ ٱلنَّارِ
İnsanlardan, Allaha iman edib axirətə inanan və Rəbbindən dünya nemətləri, saleh əməl, cənnətə daxil olub və cəhənnəm əzabından xilas olmaqı diləyən kimsələrdə vardır.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• يجب على المؤمن التزود في سفر الدنيا وسفر الآخرة، ولذلك ذكر الله أن خير الزاد هو التقوى.
• Möminə dünya və axirət səfərində özünə azüqə götürməsi vacibdir, elə buna görə də Allah, təqvanın ən xeyirli azüqə olduğunu bildirmişdir.
• مشروعية الإكثار من ذكر الله تعالى عند إتمام نسك الحج.
• اختلاف مقاصد الناس؛ فمنهم من جعل همّه الدنيا، فلا يسأل ربه غيرها، ومنهم من يسأله خير الدنيا والآخرة، وهذا هو الموفَّق.
• İnsanların niyyətlərinin müxtəli olması. Onlardan elələri var ki, istəyi yalnız dünyadır və Rəbbindən dünyadan başqa bir şey diləməz. Onlardan elələri də vardır ki, Rəbbindən həm dünya həm də ki, axirət diləyər. Məhz belə insan, müvəffəq olan kimsədir.
۞ وَٱذۡكُرُواْ ٱللَّهَ فِيٓ أَيَّامٖ مَّعۡدُودَٰتٖۚ فَمَن تَعَجَّلَ فِي يَوۡمَيۡنِ فَلَآ إِثۡمَ عَلَيۡهِ وَمَن تَأَخَّرَ فَلَآ إِثۡمَ عَلَيۡهِۖ لِمَنِ ٱتَّقَىٰۗ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّكُمۡ إِلَيۡهِ تُحۡشَرُونَ
Sayı az olan günlərdə: zilhiccənin 11-i, 12-si və 13-ü günlərində "Allahu Əkdər" və "Lə iləhə illə Allah" deyib Allahı yad edin. Kim tələsib, on ikinci gündə daş atdıqdan sonra minadan çıxmaq istəyərsə, çıxa bilər və ona heç bir günah olmaz, çünki Allah bunu yüngülləşdirmişdir. Kim də 13-cü gün daş atdıqdan sonra çıxmaq istəyərsə, edə bilər və ona da heç bir günah olmaz. Bunu edən şəxs, ən kamilini etmiş və peyğəmbərin (sallallahu aleyhi və səlləm) sünnəsinə tabe olmuşdur. Bunların hamısı, öz həccində Allahdan qorxaraq, həcc əməllərini, Allahın əmr etdiyi kimi yerinə yetirən, Allahın əmrlərinə tabe olub, qadağanlarından çəkinərək Allahdan qorxun şəxs üçündür. Bilin ki, siz, yalnız Onun hüzuruna dönəcəksiz və O, sizi əməllərinizə görə mükafatlandıracaqdır.
التفاسير العربية:
وَمِنَ ٱلنَّاسِ مَن يُعۡجِبُكَ قَوۡلُهُۥ فِي ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَا وَيُشۡهِدُ ٱللَّهَ عَلَىٰ مَا فِي قَلۡبِهِۦ وَهُوَ أَلَدُّ ٱلۡخِصَامِ
Ey Peyğəmbər! İnsanlardan eləsi də var ki, o, münafiqdir. Onun bu dünya həyatında danışdığı sözləri səni heyran edər. Sən onu gözəl danışan görərəsən. Amma həqiqətdə o, sən ona inanmağın üçün belə edər, onun bununla məqsədi, öz canını və malını qorumaqdır və o, -yalançı olduğu halda- qəlbində olan imanı və xeyri Allahı şahid göstərər. Əslində isə o, müsəlmanlara qarşı ən qatı mübahisəçi və düşməndir.
التفاسير العربية:
وَإِذَا تَوَلَّىٰ سَعَىٰ فِي ٱلۡأَرۡضِ لِيُفۡسِدَ فِيهَا وَيُهۡلِكَ ٱلۡحَرۡثَ وَٱلنَّسۡلَۚ وَٱللَّهُ لَا يُحِبُّ ٱلۡفَسَادَ
O adam səndən ayrılıb, dönüb getdikdə asi əməllərlə yer üzündə fitnə-fəsad törətməyə, əkini məhv etməyə və mal-qaranı tələf etməyə çalışar. Allah isə yer üzündə fitnə-fəsadı törətməyi və fitnə-fəsad əhlini sevməz!
التفاسير العربية:
وَإِذَا قِيلَ لَهُ ٱتَّقِ ٱللَّهَ أَخَذَتۡهُ ٱلۡعِزَّةُ بِٱلۡإِثۡمِۚ فَحَسۡبُهُۥ جَهَنَّمُۖ وَلَبِئۡسَ ٱلۡمِهَادُ
Yer üzündə fitnə-fəsadı törədənə - nəsihət olaraq - Allahın hüdudlarına hörmət edib və qadağanlarından çəkinərək, Ondan qorx, deyildikdə, təkəbbürlük və lovğalıq onu haqqa dönməsinə mane olar və beləliklə də günahda davam edər. Ona, Cəhənnəmə daxil olmaq, cəza olaraq kifayət edər. Cəhənnəm, öz əhli üçün necə də pis bir yerdir!
التفاسير العربية:
وَمِنَ ٱلنَّاسِ مَن يَشۡرِي نَفۡسَهُ ٱبۡتِغَآءَ مَرۡضَاتِ ٱللَّهِۚ وَٱللَّهُ رَءُوفُۢ بِٱلۡعِبَادِ
İnsanlardan nəfsini Allahın razılığını qazanmaq üçün satan və canını Allahın itaətində sərf edən və Allah yolunda Onun razılığını qazanmaq üçün cihad edən mömin kimsələr də vardır. Allahın qullarına qarşı rəhməti genişdir və onlara şəfqətlidir!
التفاسير العربية:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱدۡخُلُواْ فِي ٱلسِّلۡمِ كَآفَّةٗ وَلَا تَتَّبِعُواْ خُطُوَٰتِ ٱلشَّيۡطَٰنِۚ إِنَّهُۥ لَكُمۡ عَدُوّٞ مُّبِينٞ
Ey Allaha iman gətirənlər və Onun peyğəmbərinə tabe olan kimsələr! İslamı bütövlüklə qəbul edin, ondan heç bir şeyi tərk etməyin və Kitab əhlinin etdiyi kimi, kitabın bəzisinə iman edib, bəzisini isə inkar etməyin. Şeytanın yollarına tabe olmayın, çünki o, sizə düşmənçiliyi açıq-aydın olan və düşmənçiliyini göstərən düşməninizdir.
التفاسير العربية:
فَإِن زَلَلۡتُم مِّنۢ بَعۡدِ مَا جَآءَتۡكُمُ ٱلۡبَيِّنَٰتُ فَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ
Sizə heç bir şübhə olmayan açıq-aydın dəlillər gəldikdən sonra siz, haqq yoldan meyil edib azğınlıqa düşsəniz, bilin ki, Allah yenilməz qüdrət və qüvvət sahibidir, işlərində və şəriətində hikmərlidir. Allahdan qorxun və Onu əzəmətli tutun.
التفاسير العربية:
هَلۡ يَنظُرُونَ إِلَّآ أَن يَأۡتِيَهُمُ ٱللَّهُ فِي ظُلَلٖ مِّنَ ٱلۡغَمَامِ وَٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ وَقُضِيَ ٱلۡأَمۡرُۚ وَإِلَى ٱللَّهِ تُرۡجَعُ ٱلۡأُمُورُ
Yoxsa şeytanın yollarına tabe olub haqq yoldan azan kimsələr Qiyamət günü Allahın bulud kölgələri içində və mələklərin də o bulud kölgələrini hər bir tərəfdən əhatə edərək onlar arasında hökm vermək üçün pak və calal sahibi olan Allaha layiq şəkildə gəlməsinimi gözləyirlər? O gün Allah onlar arasında hökm verib qurtaracaqdır. Şübhəsiz ki, bəşəriyyətin işləri yalnız pak olan tək Allaha qaytarılacaqdır.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• التقوى حقيقة لا تكون بكثرة الأعمال فقط، وإنما بمتابعة هدي الشريعة والالتزام بها.
• Həqiqətən Allahdan qorxmaq təkcə çox əməl etməkdən ibarət deyil. Allahdan həqiqətən qorxmaq şəriətin qoyduğu yola tabe olmaq və bu yolda sabit qalmaqdır.
• الحكم على الناس لا يكون بمجرد أشكالهم وأقوالهم، بل بحقيقة أفعالهم الدالة على ما أخفته صدورهم.
• İnsanlara hökm vermək heç də onların zahiri görnüşünə və danışığına görə deyil, əksinə, qəlblərinin gizlətdiyinə dəlalət edən əməllərin həqiqiliyinə görədir.
سَلۡ بَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ كَمۡ ءَاتَيۡنَٰهُم مِّنۡ ءَايَةِۭ بَيِّنَةٖۗ وَمَن يُبَدِّلۡ نِعۡمَةَ ٱللَّهِ مِنۢ بَعۡدِ مَا جَآءَتۡهُ فَإِنَّ ٱللَّهَ شَدِيدُ ٱلۡعِقَابِ
Ey Peyğəmbər! İsrail oğullarından onları məzəmmət edərək onlardan soruş ki, uca Allah sizə peyğəmbərlərin doğruluğuna dəlalət edən nə qədər açıq-aydın dəlillər göstərdi! Siz isə bu dəlilləri yalan sayıb üz çevirdiniz. Kim Allahın nemətini bildikdən sonra onu inkar edib, yalan sayaraq dəyişdirərsə bilsin ki, Allah inkar edib, yalan sayanlara şiddətli cəza verəcəkdir.
التفاسير العربية:
زُيِّنَ لِلَّذِينَ كَفَرُواْ ٱلۡحَيَوٰةُ ٱلدُّنۡيَا وَيَسۡخَرُونَ مِنَ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْۘ وَٱلَّذِينَ ٱتَّقَوۡاْ فَوۡقَهُمۡ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِۗ وَٱللَّهُ يَرۡزُقُ مَن يَشَآءُ بِغَيۡرِ حِسَابٖ
Dünya həyatı və orada olan keçici zövq və müvəqqəti ləzzətlər kafirlər üçün gözəlləşdirildi. Onlar Allaha və axirət gününə iman gətirənləri məsxərəyə qoyurlar. Halbuki Allahın əmrlərinə tabe olub qadağanlarından çəkinən müttəqilər Qiyamət günü o kafirlərdən üstün olacaqlar. Belə ki, Allah, onarı Ədn cənnətlərinə sakin edər və Allah istədiyi quluna saysız-hesabsız ruzi verər.
التفاسير العربية:
كَانَ ٱلنَّاسُ أُمَّةٗ وَٰحِدَةٗ فَبَعَثَ ٱللَّهُ ٱلنَّبِيِّـۧنَ مُبَشِّرِينَ وَمُنذِرِينَ وَأَنزَلَ مَعَهُمُ ٱلۡكِتَٰبَ بِٱلۡحَقِّ لِيَحۡكُمَ بَيۡنَ ٱلنَّاسِ فِيمَا ٱخۡتَلَفُواْ فِيهِۚ وَمَا ٱخۡتَلَفَ فِيهِ إِلَّا ٱلَّذِينَ أُوتُوهُ مِنۢ بَعۡدِ مَا جَآءَتۡهُمُ ٱلۡبَيِّنَٰتُ بَغۡيَۢا بَيۡنَهُمۡۖ فَهَدَى ٱللَّهُ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لِمَا ٱخۡتَلَفُواْ فِيهِ مِنَ ٱلۡحَقِّ بِإِذۡنِهِۦۗ وَٱللَّهُ يَهۡدِي مَن يَشَآءُ إِلَىٰ صِرَٰطٖ مُّسۡتَقِيمٍ
Şeytanlar insanları azdırana qədər o insanlar ataları Adəmin dinində, haqq üzərində həmrəy olan tək bir ümmət idi. Sonra onlar, mömin və kafir olmaqla iki qismə bölündülər. Elə buna görə də Allah, iman və itaət əhlinə və Allahın onlar üçün hazırladığını müjdə verən, kafirləri isə Allahın onlar üçün hazırladığı şiddətli əzabla qorxudan peyğəmbərlər göndərdi və onlarla birlikdə içində heç bir şəkk-şübhə olmayan, yalnız haqq olan kitablar nazil etdi ki, insanlar arasında, onların ixtilafa düşdükləri şeylərə dair hökm versinlər. Halbuki Tövrat barədə yalnız özlərinə Tövratdan elm verilmiş yəhudilər özlərinə zülm edərək, onlara Tövratın haqq və Allah tərəfindən olmasına dair, həmçinin, Tövrat barədə ixtilaf etməyin caiz olmamasına dəlalət edən açıq-aydın dəlillər gəldikdən sonra ixtilafa düşdülər. Allah isə Öz izni və istəyi ilə möminləri doğru yolu azğınlıqdan ayırd etməyə müvəffəq etdi. Allah istədiyi kimsəni heç bir əyriliyi olmayan düz yola yönəldər. Bu da iman yoludur.
التفاسير العربية:
أَمۡ حَسِبۡتُمۡ أَن تَدۡخُلُواْ ٱلۡجَنَّةَ وَلَمَّا يَأۡتِكُم مَّثَلُ ٱلَّذِينَ خَلَوۡاْ مِن قَبۡلِكُمۖ مَّسَّتۡهُمُ ٱلۡبَأۡسَآءُ وَٱلضَّرَّآءُ وَزُلۡزِلُواْ حَتَّىٰ يَقُولَ ٱلرَّسُولُ وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ مَعَهُۥ مَتَىٰ نَصۡرُ ٱللَّهِۗ أَلَآ إِنَّ نَصۡرَ ٱللَّهِ قَرِيبٞ
Ey Möminlər! Yoxsa elə zənn edirdiniz ki, sizdən əvvəlkilərin başına gələn bəlalar sizin başınıza gəlmədən Cənnətə daxil olacaqsınız? Onlara elə yoxsulluq və xəstəlik üz vermiş, qorxu onları elə titrəmiş, hətta müsübət elə həddə çatmışdır ki, onlar Allahın köməyinin tez bir zaman da gəlməsini gözləyirdilər. Hətta Peyğəmbər və onunla birlikdə olan möminlər də: "Allahın köməyi nə vaxt gələcək?"– deyirdilər. Agah olun ki, həqiqətən, Allahın köməyi Ona iman edib yalnız Allaha təvəkkül edənlərə yaxındır.
التفاسير العربية:
يَسۡـَٔلُونَكَ مَاذَا يُنفِقُونَۖ قُلۡ مَآ أَنفَقۡتُم مِّنۡ خَيۡرٖ فَلِلۡوَٰلِدَيۡنِ وَٱلۡأَقۡرَبِينَ وَٱلۡيَتَٰمَىٰ وَٱلۡمَسَٰكِينِ وَٱبۡنِ ٱلسَّبِيلِۗ وَمَا تَفۡعَلُواْ مِنۡ خَيۡرٖ فَإِنَّ ٱللَّهَ بِهِۦ عَلِيمٞ
Ey Peyğəmbər! Səhabələrin səndən müxtəlif növlü mallarından Allah yolunda nə verəcəkləri və kimə xərcləyəcəkləri haqqında soruşurlar. Onlara cabav olaraq de: "Verəcəyiniz hər bir xeyir - halal və təmiz mallarınız - valideynlərə, ehtiyacı olan yaxın qohum-əqrəbaya və yetimlərə, malı olmayan imkansız kasıblara, ailəsindən və vətənindən uzaq düşüb yolda qalan müsafirlərə aiddir. Ey Möminlər! Siz az və çox olmasından aslı olmayaraq nə yaxşılıq edirsinizsə, şübhəsiz ki, Allah onu bilir və Ona heç bir şey gizli qalmaz və Allah etdiyiniz əməllərin mükafatını verəcəkdir".
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• ترك شكر الله تعالى على نعمه وترك استعمالها في طاعته يعرضها للزوال ويحيلها بلاءً على صاحبها.
• Uca Allahın nemətlərinə görə Ona şükür etməmək, həmçinin, bu nemətləri Allahın itaətində sərf etməmək bu nemətlərin əldən gedməsinə və buna görə sahibinə bəla gəlməsinə səbəbdir.
• الأصل أن الله خلق عباده على فطرة التوحيد والإيمان به، وإبليس وأعوانه هم الذين صرفوهم عن هذه الفطرة إلى الشرك به.
• Allah qullarını tövhid fitrəti və Ona iman üzərində yaratmışdır, sonra isə iblis və onun köməkçiləri onları bu fitrətdən Allha şirkə qoşamağa yönəldmişdir.
• أعظم الخذلان الذي يؤدي للفشل أن تختلف الأمة في كتابها وشريعتها، فيكفّر بعضُها بعضًا، ويلعن بعضُها بعضًا.
• Bir ümmətin öz kitabı və şəriəti barədə öz aralarında ixtilafa düşməsi, biri-birilərini kafir olaraq görməsi və biri-birilərinə lənətləməsi o ümməti uğursuzluğa sövq edən ən böyük rüsvayçılıqdır.
• الهداية للحق الذي يختلف فيه الناس، ومعرفة وجه الصواب بيد الله، ويُطلب منه تعالى بالإيمان به والانقياد له.
• İnsanların ixtilafda olduqları məsələlərdə haqqa yönəlmək və düzgünü bilmək yalnız Allahın əlindədir. Elə buna görə də Allaha iman etmək və Ona tabe olmaq yalnız Allahdan istənilir.
كُتِبَ عَلَيۡكُمُ ٱلۡقِتَالُ وَهُوَ كُرۡهٞ لَّكُمۡۖ وَعَسَىٰٓ أَن تَكۡرَهُواْ شَيۡـٔٗا وَهُوَ خَيۡرٞ لَّكُمۡۖ وَعَسَىٰٓ أَن تُحِبُّواْ شَيۡـٔٗا وَهُوَ شَرّٞ لَّكُمۡۚ وَٱللَّهُ يَعۡلَمُ وَأَنتُمۡ لَا تَعۡلَمُونَ
Ey mömilər! Allah yolunda döyüşmək və bu yolda maldan və candan keçmək nəfsə xoş gəlməsə də, sizə fərz edildi. Ola bilsin ki, siz, Allah yolunda döyüşmək kimi bir şeyi sevməyəsiniz, amma həqiqətdə o sizin üçün faydalı və xeyirli olsun. Çünki Allah yolunda döyüşməyin əzəmətli savabı olmaqla yanaşı, düşmənlər üzərində qələbə çalmaq və Allah kəlməsini uca tutmaq vardır. Ola bilsin ki, siz, cihad etməmək kimi bir şeyi sevəsiniz, amma həqiqətdə o sizin üçün şər və zərərli olsun. Çünki cihadı tərk etmək zəliliyə və həmçinin düşmənlərin sizin üzərinizdə qələbə çalmasına səbəbdir. Allah işlərin hansı xeyir, hansının isə şər olmasını daha yaxşı bilir, siz isə bunu bilmirsiniz. Allahın əmrinə tabe olun, bu sizin üçün xeyirlidir.
التفاسير العربية:
يَسۡـَٔلُونَكَ عَنِ ٱلشَّهۡرِ ٱلۡحَرَامِ قِتَالٖ فِيهِۖ قُلۡ قِتَالٞ فِيهِ كَبِيرٞۚ وَصَدٌّ عَن سَبِيلِ ٱللَّهِ وَكُفۡرُۢ بِهِۦ وَٱلۡمَسۡجِدِ ٱلۡحَرَامِ وَإِخۡرَاجُ أَهۡلِهِۦ مِنۡهُ أَكۡبَرُ عِندَ ٱللَّهِۚ وَٱلۡفِتۡنَةُ أَكۡبَرُ مِنَ ٱلۡقَتۡلِۗ وَلَا يَزَالُونَ يُقَٰتِلُونَكُمۡ حَتَّىٰ يَرُدُّوكُمۡ عَن دِينِكُمۡ إِنِ ٱسۡتَطَٰعُواْۚ وَمَن يَرۡتَدِدۡ مِنكُمۡ عَن دِينِهِۦ فَيَمُتۡ وَهُوَ كَافِرٞ فَأُوْلَٰٓئِكَ حَبِطَتۡ أَعۡمَٰلُهُمۡ فِي ٱلدُّنۡيَا وَٱلۡأٓخِرَةِۖ وَأُوْلَٰٓئِكَ أَصۡحَٰبُ ٱلنَّارِۖ هُمۡ فِيهَا خَٰلِدُونَ
Ey Peyğəmbər! Səndən haram ayında: zülqədə, zülhiccə, məhərrəm və rəcəb aylarında vuruşmaq barəsində soruşurlar. Onlara cavab olaraq de: "Bu ayda vuruşmaq Allah qatında böyük günah və pis əməldir, amma müşriklərin etdiyi kimi insanları Allah yolundan sapdırmaq, möminləri Məscidulharama buraxmamaq və Məscidulharam sakinlərini oradan çıxartmaq Allah yanında bu aylarda vuruşmaqdan da daha böyük günahdır. Onların etdikləri şirk, vuruşmaqdan daha böyükdür. Ey Möminlər! Müşriklər bacardıqca sizi haqq dininizdən batilə döndərənə qədər sizinlə vuruşmaqdan əl çəkməyəcəklər. Sizlərdən hər kim dinindən dönüb Allaha kafir olaraq ölsə, onun saleh əməli batil olar və onun axirətdə qayıdış yeri oda daxil olub və orada əbədi qalmaq olar.
التفاسير العربية:
إِنَّ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَٱلَّذِينَ هَاجَرُواْ وَجَٰهَدُواْ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ أُوْلَٰٓئِكَ يَرۡجُونَ رَحۡمَتَ ٱللَّهِۚ وَٱللَّهُ غَفُورٞ رَّحِيمٞ
Həqiqətən, Allaha və rəsuluna iman gətirənlər, Allah və rəsuluna hicrət edib vətənlərini tərk edənlər və Allahın kəlməsi uca olsun deyə vuruşanlar, Allahın mərhəmətinə və bağışlamağına ümid edən kəslərdir. Allah qullarının günahlarını bağışlayandır və onlara rəhmlidir.
التفاسير العربية:
۞ يَسۡـَٔلُونَكَ عَنِ ٱلۡخَمۡرِ وَٱلۡمَيۡسِرِۖ قُلۡ فِيهِمَآ إِثۡمٞ كَبِيرٞ وَمَنَٰفِعُ لِلنَّاسِ وَإِثۡمُهُمَآ أَكۡبَرُ مِن نَّفۡعِهِمَاۗ وَيَسۡـَٔلُونَكَ مَاذَا يُنفِقُونَۖ قُلِ ٱلۡعَفۡوَۗ كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ ٱللَّهُ لَكُمُ ٱلۡأٓيَٰتِ لَعَلَّكُمۡ تَتَفَكَّرُونَ
Ey Peyğəmbər! Səhabələrin səndən xamr (xamr: insanın ağlını başından alıb aparan hər bir şeyə xamr deyilir) və bu içkinin hökmü bunu satmaq və almaq barəsində soruşurlar? Səndən qumar (qumar: yarışda iştirak edən hər iki oyunçu tərəfindən təyin edilmiş mükafatı rəqabət yolu ilə götürməyə qumar deyilir) barəsində soruşanlara cavab olaraq de: "Onların hər ikisində həm: ağlın getməsi, malın əldən çıxması, aranızda ədavətin və qəzəbin yaranması kimi dini və dünyavi böyük zərərlər və fəsadlar vardır və həm də ki, mal əldə etmək kimi insanlar üçün kiçik bir mənfəət də vardır. Amma hər ikisinin zərəri və günahı hər ikisinin mənfəətlərindən daha böyükdür". Zərəri mənfəətindən daha çox olan şeydən ağıllı insan uzaq durar. Ey Peyğəmbər! Səhabələrin səndən Allah yolunda mallarından nə xərcləyəcəkləri və sədəqə verəcəkləri barədə soruşurlar? Onlara cavab olaraq de: "Ehtiyacınızdan artıq qalan malınızı Allah yolunda xərcləyin!". (Bu hökm, İslamın ilk vaxtında idi, sonra Allah xüsusi mallardan və müəyyən miqdarda zəkat verməyi vacib etdi). Heç bir anlaşılmazlıq olmayan bu kimi ayələrlə Allah sizə şəriətin hökmlərini belə bəyan edir ki, bəlkə, fikirləşəsiniz.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• الجهل بعواقب الأمور قد يجعل المرء يكره ما ينفعه ويحب ما يضره، وعلى المرء أن يسأل الله الهداية للرشاد.
• İşlərin sonunun necə bitəcəyini bilməmək, insanın ona faydalı bir şeyin pis görməsinə və ona zərərli bir şeyin isə sevməsinə gətirib çıxara bilər. Buna görə də insan, daima Allahdan hidayət və düzgün yol istəməlidir.
• جاء الإسلام بتعظيم الحرمات والنهي عن الاعتداء عليها، ومن أعظمها صد الناس عن سبيل الله تعالى.
• İslam dini haramlardan çəkinməyi və insanlara qarşı həddi aşmamağı əmr edir. Bu haramların ən böyüyü də, insanları uca Allahın yolundan yayındırmaqdır.
• لا يزال الكفار أبدًا حربًا على الإسلام وأهله حتَّى يخرجوهم من دينهم إن استطاعوا، والله موهن كيد الكافرين.
• Kafirlər, müsəlmanları öz dinlərindən çıxarana qədər, İslam və İslam əhli ilə daim mübarizə aparacaqlar. Allah kafirlərin hiyləsini zəiflədər.
فِي ٱلدُّنۡيَا وَٱلۡأٓخِرَةِۗ وَيَسۡـَٔلُونَكَ عَنِ ٱلۡيَتَٰمَىٰۖ قُلۡ إِصۡلَاحٞ لَّهُمۡ خَيۡرٞۖ وَإِن تُخَالِطُوهُمۡ فَإِخۡوَٰنُكُمۡۚ وَٱللَّهُ يَعۡلَمُ ٱلۡمُفۡسِدَ مِنَ ٱلۡمُصۡلِحِۚ وَلَوۡ شَآءَ ٱللَّهُ لَأَعۡنَتَكُمۡۚ إِنَّ ٱللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٞ
Allah bunu, sizə dünyada və axirətdə fayda verən şeylər barədə fikirləşməniz üçün qanun etdi. Ey Peyğəmbər! Səhabələrin səndən yetimə baxmaq və onlarla necə rəftar etmək barəsində soruşurlar? Səndən: Yetimələrə pul xərclədikdə, onları yedizdirdikdə və onlar üçün yaşayış yeri təmin etdikdə onların mallarını öz mallarına qatsınlarmı -deyə soruşurlar? Onlara cavab olaraq de: "Yetimlərin malını qorumaq məqsədi ilə onlardan heç bir əvəz almadan, yaxud onların malını öz mallarınıza qatmadan çoxaltsanız, onların malını qorumağınız sizin üçün Allah yanında daha xeyirlidir və daha böyük savabdır". Əgər onların malını məişət, yaşayış yeri kimi və s. buna oxşar şeylərdə öz malınıza qatsanız, sizə günah olmaz, onlar sizin qardaşlarınızdır, qardaşlar isə biri-birinə kömək edər və biri-birinin ehtiyacını ödəyər. Allah, yetimə himayədarliq edən kimsələrdən yetimin malına şərik olub onların malını zay edənləri də, onlara yaxşılıq edənləri də bilir. Əgər Allah yetimlərin malına görə sizi çətinləşdirmək istəsəydi, əlbəttə ki, çətinləşdirərdi. Lakin uca və pak olan Allah sizə yetimlərlə davranmaq yolunu asanlaşdırmışdır, çünki Allahın şəriəti asanlıq üzərində bina edilmişdir. Həqiqətən, Allah qüdrətlidir heç kim Ona qələbə çala bilməz və O, xəlq etməyində, işlərində və şəriətində hikmətlidir.
التفاسير العربية:
وَلَا تَنكِحُواْ ٱلۡمُشۡرِكَٰتِ حَتَّىٰ يُؤۡمِنَّۚ وَلَأَمَةٞ مُّؤۡمِنَةٌ خَيۡرٞ مِّن مُّشۡرِكَةٖ وَلَوۡ أَعۡجَبَتۡكُمۡۗ وَلَا تُنكِحُواْ ٱلۡمُشۡرِكِينَ حَتَّىٰ يُؤۡمِنُواْۚ وَلَعَبۡدٞ مُّؤۡمِنٌ خَيۡرٞ مِّن مُّشۡرِكٖ وَلَوۡ أَعۡجَبَكُمۡۗ أُوْلَٰٓئِكَ يَدۡعُونَ إِلَى ٱلنَّارِۖ وَٱللَّهُ يَدۡعُوٓاْ إِلَى ٱلۡجَنَّةِ وَٱلۡمَغۡفِرَةِ بِإِذۡنِهِۦۖ وَيُبَيِّنُ ءَايَٰتِهِۦ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمۡ يَتَذَكَّرُونَ
Ey möminlər! Allaha şərik qoşan qadınlar Tək Allaha iman gətirib, İslam dininə daxil olmayınca onlarla evlənməyin. Həqiqətən, Allaha və rəsuluna iman gətirmiş bir qul qadın, gözəlliyi və malı sizi heyran etmiş, bütlərə ibadət edən azad qadından daha xeyirlidir. Müsəlman qadınları müşrik kişilərə ərə verməyin. Həqiqətən, Allaha və rəsuluna iman gətirmiş bir kölə, sizi heyran edən azad müşrik bir kişidən daha xeyirlidir. Şirk ilə vəsf olunan - kişilər və qadınlar - kimsələr sözləri və əməlləri ilə sizi Cəhhənəmə daxil olmaqa sürükləyirlər. Allah isə sizi cənnətə aparan saleh əməllərə və Öz izni və lütfü ilə sizi günahlardan bağışlanmağa dəvət edir. O, Öz ayələrini insanlara bəyan edir ki, bəlkə onlar, dəlillərdən düşünüb ibrət alıb, əməl etsinlər.
التفاسير العربية:
وَيَسۡـَٔلُونَكَ عَنِ ٱلۡمَحِيضِۖ قُلۡ هُوَ أَذٗى فَٱعۡتَزِلُواْ ٱلنِّسَآءَ فِي ٱلۡمَحِيضِ وَلَا تَقۡرَبُوهُنَّ حَتَّىٰ يَطۡهُرۡنَۖ فَإِذَا تَطَهَّرۡنَ فَأۡتُوهُنَّ مِنۡ حَيۡثُ أَمَرَكُمُ ٱللَّهُۚ إِنَّ ٱللَّهَ يُحِبُّ ٱلتَّوَّٰبِينَ وَيُحِبُّ ٱلۡمُتَطَهِّرِينَ
Ey Peyğəmbər! Səhabələrin səndən heyz barəsində soruşurlar. (Heyz: müəyyən vaxtlarda qadının bətnindən ifraz olan təbii qandır) Onlara cavab olaraq de: "Heyz kişi və qadın üçün bir əziyyətdir. Həmin vaxt qadınla cinsi əlaqədə olmaqdan uzaq durun. Bu qan onlardan kəsilib qüsl alıb təmizlənənə qədər qadınlarla əlaqədə olayın. Qan kəsilib bundan təmizləndikdən sonra isə Allahın sizə icazə verdiyi qayda üzrə onlar pak olduğu halda ön tərəfdən əlaqədə olun". Şübhəsiz ki, Allah günahlardan çoxlu tövbə edənləri də pisliklərdən təmizlənənləri də sevir.
التفاسير العربية:
نِسَآؤُكُمۡ حَرۡثٞ لَّكُمۡ فَأۡتُواْ حَرۡثَكُمۡ أَنَّىٰ شِئۡتُمۡۖ وَقَدِّمُواْ لِأَنفُسِكُمۡۚ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّكُم مُّلَٰقُوهُۗ وَبَشِّرِ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ
Qadınlarınız sizin əkin tarlanızdır. Torpaq bəhrə verdiyi kimi, qadınlarınız da sizin üçün övlad dünyaya gətirirlər. Əkin tarlanıza istədiyiniz tərəfdən, istədiyiniz kimi gəlin, əgər bu öndəndirsə! Özünüz üçün qabaqcadan yaxşı əməllər hazırlayın! Bu yaxşı əməllərdən biridə, kişinin zövcəsinə Allaha yaxınlaşmaq və saleh zürriyyət istəmək məqsədi ilə əlaqədə olmasıdır. Allahın əmrlərinə tabe olub, qadağanlardan çəkinməklə Allahdan qorxun. Bu əmr və qadağalardan biridə, Allahın sizin üçün qadınlar barədə qoyduğu qanundur. Bilin ki, siz qiyamət günü Allahla qarşılaşacaq və Onun hüzurunda duracaqsınız və O, sizin əməllərinizin mükafatını verəcəkdir. Ey Peyğəmbər! Möminlərə Rəbbləri ilə qarşılaşdıqda onları sevindirəcək əbədi qalan nemətlər və Allahın kərim üzünə baxmaqla müjdə ver.
التفاسير العربية:
وَلَا تَجۡعَلُواْ ٱللَّهَ عُرۡضَةٗ لِّأَيۡمَٰنِكُمۡ أَن تَبَرُّواْ وَتَتَّقُواْ وَتُصۡلِحُواْ بَيۡنَ ٱلنَّاسِۚ وَٱللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٞ
Allaha olan andınızı yaxşılıq etmənizə, Allahdan qorxmanıza və insanlar arasında sülh yaratmanıza dair bir maneəyə çevirməyin. Əksinə, əgər yaxşılıq etməyəcəyinizə dair and içdikdə, həmən yaxılıqı edin və andlarınızın kəffarəsini verin. Allah sizin dediklərinizi eşidən, əməllərinizi isə biləndir və əməllərinizin mükafatını da verəcəkdir!
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• تحريم النكاح بين المسلمين والمشركين، وذلك لبُعد ما بين الشرك والإيمان.
• Müsəlmanlar və müşriklər arasında nikahın haram olması. Bu şirklə iman arasında olan uzaqlığa görədir.
• دلت الآية على اشتراط الولي عند عقد النكاح؛ لأن الله تعالى خاطب الأولياء لمّا نهى عن تزويج المشركين.
• Ayə, nikah bağlandığı zaman qadının vəlisinin nikahda iştirak etməsinin şərt olmasına dəlalər edir, çünki Uca Allah müşrik kişiləri evləndirməyi qadağan etdikdə, bunu vəlilərə xitab etmişdir.
لَّا يُؤَاخِذُكُمُ ٱللَّهُ بِٱللَّغۡوِ فِيٓ أَيۡمَٰنِكُمۡ وَلَٰكِن يُؤَاخِذُكُم بِمَا كَسَبَتۡ قُلُوبُكُمۡۗ وَٱللَّهُ غَفُورٌ حَلِيمٞ
Allah sizi: "Xeyr, Allaha and olsun", "Bəli, Allaha and olsun" kimi səhvən, qərəzsiz içdiyiniz andlara görə hesaba çəkməz, buna görə sizə kəffarə vacib olmaz və sizə əzab verməz. Lakin O, sizi qəsdən içdiyiniz andlara görə hesaba çəkəcəkdir. Allah qullarının günahlarını bağışlayandır və həlimdir, onlara əzabı tezləşdirməz.
التفاسير العربية:
لِّلَّذِينَ يُؤۡلُونَ مِن نِّسَآئِهِمۡ تَرَبُّصُ أَرۡبَعَةِ أَشۡهُرٖۖ فَإِن فَآءُو فَإِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِيمٞ
Zövcələri ilə yaxınlıq etməyəcəylərinə and içən kimsələr, and içdikləri vaxtdan başlayaraq dörd aydan çox keçməmək şərti ilə gözləməlidirlər. Buna ərəb dilində "İylə" -deyilir. Əgər onlar, zövcələrinə yaxınlıq etməyəcəklərinə görə and içdikdən sonra, dörd ay və ya dörd aydan az müddət ərzində andlarından dönüb, yaxınlıq etsələr, əlbəttə ki, Allah bağışlayandır, onların bu günahını bağışlayar və onlara qarşı rəhmlidir belə ki, sizin üçün bu anddan çıxış yolu qoyaraq, sizə kəffarə verməyi vacib etmişdir.
التفاسير العربية:
وَإِنۡ عَزَمُواْ ٱلطَّلَٰقَ فَإِنَّ ٱللَّهَ سَمِيعٌ عَلِيمٞ
Əgər onlar zövcələrinə yaxınlaşmaqı davamiyyətli olaraq tərk edib və andlarından dönməyib, boşanmaq qərarına gəlsələr, şübhəsiz ki, Allah onların talaq dedikləri sözlərini də eşidəndir, onların hər bir halını və qəlblərin də olanı da biləndir və onların əməllərinin müqabilini də verəcəkdir!
التفاسير العربية:
وَٱلۡمُطَلَّقَٰتُ يَتَرَبَّصۡنَ بِأَنفُسِهِنَّ ثَلَٰثَةَ قُرُوٓءٖۚ وَلَا يَحِلُّ لَهُنَّ أَن يَكۡتُمۡنَ مَا خَلَقَ ٱللَّهُ فِيٓ أَرۡحَامِهِنَّ إِن كُنَّ يُؤۡمِنَّ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِۚ وَبُعُولَتُهُنَّ أَحَقُّ بِرَدِّهِنَّ فِي ذَٰلِكَ إِنۡ أَرَادُوٓاْ إِصۡلَٰحٗاۚ وَلَهُنَّ مِثۡلُ ٱلَّذِي عَلَيۡهِنَّ بِٱلۡمَعۡرُوفِۚ وَلِلرِّجَالِ عَلَيۡهِنَّ دَرَجَةٞۗ وَٱللَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ
Boşanmış qadınlar üç heyz gözləməli və bu müddət ərzində başqasına ərə getməməlidirlər. Əgər onlar həqiqətən Allaha və Axirət gününə iman gətiriblərsə, Allahın onların bətnində yaratdığını uşağı gizlətmək onlara caiz deyildir. Bu müddət ərzində ərləri, onları qaytarmağa daha çox haqlıdırlar. Əgər onlar bu barışmaqla mehriban münasibət yaradıb və talaqa səbəb olan şeyləri aradan qaldırmaqa qəsd edirlərsə. Ərlərinin qadınlar üzərində adətə müvafiq haqları olduğu kimi qadınların da haqları vardır. Kişilər qadınlar üzərində ixtiyar sahibi və həmçinin talaqın da onların ixtiyarında olduğu üçün, kişilərin qadınlar üzərində olan haqları bir dərəcə üstündür. Allah qüdrətlidir heç kim Ona qələbə çala bilməz və O, işlərində və şəriətində hikmətlidir.
التفاسير العربية:
ٱلطَّلَٰقُ مَرَّتَانِۖ فَإِمۡسَاكُۢ بِمَعۡرُوفٍ أَوۡ تَسۡرِيحُۢ بِإِحۡسَٰنٖۗ وَلَا يَحِلُّ لَكُمۡ أَن تَأۡخُذُواْ مِمَّآ ءَاتَيۡتُمُوهُنَّ شَيۡـًٔا إِلَّآ أَن يَخَافَآ أَلَّا يُقِيمَا حُدُودَ ٱللَّهِۖ فَإِنۡ خِفۡتُمۡ أَلَّا يُقِيمَا حُدُودَ ٱللَّهِ فَلَا جُنَاحَ عَلَيۡهِمَا فِيمَا ٱفۡتَدَتۡ بِهِۦۗ تِلۡكَ حُدُودُ ٱللَّهِ فَلَا تَعۡتَدُوهَاۚ وَمَن يَتَعَدَّ حُدُودَ ٱللَّهِ فَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلظَّٰلِمُونَ
Ər, sahib olduğu talaqın sayı ikidir. Belə ki, ər, talaq verir sonra qaytarır, sonra talaq verir yenə də qaytarır. İki talaq bitdikdən sonra ər zövcəsini öz ismətində şəriətə müvafiq qayda üzrə saxlamalı yaxud zövcəsinə xoş münasibət göstərib və onun haqqlarını verdikdən sonra üçüncü dəfə talaq verməlidir. -Ey Ərlər- Zövcələrinizə mehr olaraq verdiklərinizdən bir şey götürmək sizə halal olmaz. Yalnız qadın ərinin əxlaqından yaxud zahiri görnüşündən xoşlanmazsa və ər-arad bu xoşlanmamanın səbəbindən biri-birilərin üzərinə düşən haqqları verə bilməyəcəklərini zənn edərlərsə bu zaman bunu yaxın qohum-əqrəbasına yaxud da ki, başqa bir kimsəyə ərz etsinlər. Əgər kişi və qadın tərəfi, onların biri-birinə qarşı olan ailə haqqlarını yerinə yetirə yetiməyəcəklərindən qorxsalar, bu zaman qadın, əri onu boşanması üçün ərinə əvəz olaraq bir şey verməsində ikisinə də heç bir günah yoxdur. Bu şəri hökmlər, halal və haram arasını ayırd edən hökmlərdir bu hökmləri aşmayın! Kim Allahın halal və haram arasında olan hüdudlarını aşarsa, məhz onlar, özlərini həlaka, Allahın qəzəbinə və əzabına sürüklədikləri üçün zalımlardır.
التفاسير العربية:
فَإِن طَلَّقَهَا فَلَا تَحِلُّ لَهُۥ مِنۢ بَعۡدُ حَتَّىٰ تَنكِحَ زَوۡجًا غَيۡرَهُۥۗ فَإِن طَلَّقَهَا فَلَا جُنَاحَ عَلَيۡهِمَآ أَن يَتَرَاجَعَآ إِن ظَنَّآ أَن يُقِيمَا حُدُودَ ٱللَّهِۗ وَتِلۡكَ حُدُودُ ٱللَّهِ يُبَيِّنُهَا لِقَوۡمٖ يَعۡلَمُونَ
Əgər əri onu üçüncü dəfə boşayarsa, bundan sonra o qadın, birinci ərinə halal olmaq məqsəd ilə deyil, əksinə, öz istəyi ilə düzgün nikah kəsildikdən sonra, başqa bir kişiyə ərə gedib və ikinci əri onunla cinsi əlaqədə olmayınca birinci ərinə halal olmaz. Əgər ikinci əri onu boşasa, yaxud vəfat etsə, hər birinin üzərinə vacib olan şəri hökmləri yerinə yetirəcəklərini zənn etdikləri təqdirdə nikah kəsib və qadının mehrini verib, yenidən evlənmələrində ikisinə də heç bir günah yoxdur. Bunlar şəri hökmlərdir, Allah bunları, Onun hökmlərini və hüdudlarını anlayan insanlar üçün bəyan edir. Çünki bu hökmlərdən bəhrələnən məhz insanlardır.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• بيَّن الله تعالى أحكام النكاح والطلاق بيانًا شاملًا حتى يعرف الناس حدود الحلال والحرام فلا يتجاوزونها.
• Uca Allah, insanarın halal və haram hüdudlarını bilmələri və bu hüdudları aşmamaları üçün, nikah və talaq hökmlərini açıq-aydın bəyan etmişdir.
• عظَّم الله شأن النكاح وحرم التلاعب فيه بالألفاظ فجعلها ملزمة، وألغى التلاعب بكثرة الطلاق والرجعة فجعل لها حدًّا بطلقتين رجعيتين ثم تحرم عليه إلا أن تنكح زوجا غيره ثم يطلقها، أو يموت عنها.
• Allah nikah məsuliyyətini əzəmətli etmiş, nikah barədə söz ilə zarafat etməyi isə haram etmişdir. Hər kim nikah sözü ilə ciddi və zarafat edərsə, o kimsəyə sözün həqiqi mahiyyətini vacib etmişir. Allah çox sayda talaq verib sonra yenidən qaytarmağı ləğv etmiş və bunu yalnız iki talaq və iki qaytarmaq olmaqla son hədd qoymuşdur, bundan sonra isə qadın başqasına ərə gedib boşanmayınca kişiyə ölənə qədər həmən qadınla evlənməyi haram etmişdir.
وَإِذَا طَلَّقۡتُمُ ٱلنِّسَآءَ فَبَلَغۡنَ أَجَلَهُنَّ فَأَمۡسِكُوهُنَّ بِمَعۡرُوفٍ أَوۡ سَرِّحُوهُنَّ بِمَعۡرُوفٖۚ وَلَا تُمۡسِكُوهُنَّ ضِرَارٗا لِّتَعۡتَدُواْۚ وَمَن يَفۡعَلۡ ذَٰلِكَ فَقَدۡ ظَلَمَ نَفۡسَهُۥۚ وَلَا تَتَّخِذُوٓاْ ءَايَٰتِ ٱللَّهِ هُزُوٗاۚ وَٱذۡكُرُواْ نِعۡمَتَ ٱللَّهِ عَلَيۡكُمۡ وَمَآ أَنزَلَ عَلَيۡكُم مِّنَ ٱلۡكِتَٰبِ وَٱلۡحِكۡمَةِ يَعِظُكُم بِهِۦۚ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ بِكُلِّ شَيۡءٍ عَلِيمٞ
Qadınlarınızı boşadığınız və onların gözləmə müddəti sona yaxınlaşdığı zaman onları ya şəriətə müvafiq qayda üzrə qaytarın, ya da müvafiq qayda üzrə rici talaq etmədən gözləmə müddəti bitənə qədər buraxın. Cahillik dövründə etdikləri kimi qadınlara təcavüz etmək və zərər vurmaq məqsədilə onları qaytarmayın. Kim bunu qadına zərər vermək məqsədi ilə etsə, nəfsini günaha və əzaba məruz qoyduğu üçün özünə zülm etmiş olar. Allahın ayələrini ələ salmaq və ayələrə qarşı cürət etməklə istehza etməyin. Allahın sizə olan nemətlərini və bu nemətlərin ən əzəmətlisi olan, sizə nazil etdiyi Quran və Sünnə nemətini yadınıza salın. Allah bu nemətləri sizin Ona ümid və qorxu ilə ibadət etməniz üçün yadınıza salır. Allahın əmrlərinə tabe olub qadağanlarından çəkinməklə Ondan qorxun və bilin ki, Allah hər şeyi bilir, Ona heç bir şey gizli qalmaz və Allah etdiyiniz əməllərin müqabilini də verəcəkdir.
التفاسير العربية:
وَإِذَا طَلَّقۡتُمُ ٱلنِّسَآءَ فَبَلَغۡنَ أَجَلَهُنَّ فَلَا تَعۡضُلُوهُنَّ أَن يَنكِحۡنَ أَزۡوَٰجَهُنَّ إِذَا تَرَٰضَوۡاْ بَيۡنَهُم بِٱلۡمَعۡرُوفِۗ ذَٰلِكَ يُوعَظُ بِهِۦ مَن كَانَ مِنكُمۡ يُؤۡمِنُ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِۗ ذَٰلِكُمۡ أَزۡكَىٰ لَكُمۡ وَأَطۡهَرُۚ وَٱللَّهُ يَعۡلَمُ وَأَنتُمۡ لَا تَعۡلَمُونَ
Qadınlarınızı üç talaqdan az sayda boşadığınız və gözləmə müddəti başa çatdığı zaman - ey vəlilər- o qadınlar yenidən əvvəlki ərləri ilə öz aralarında razılığa gəlib yeni bir nikah bağladıqdan sonra ərə getmək istəsələr onlara mane olmayın. Onların yenidən əvvəlki ərlərinə qayıtmağa mane olmağı qadağan edən bu hökm, sizlərdən Allaha və axirət gününə iman gətirənlər üçün bir öyüd-nəsihətdir. Bu sizin üçün daha çox xeyirlidir və namusunuz və əməlləriniz üçün daha pakdır. Allah işlərin həqiqətini və sonunu bilir, siz isə bunuları bilmirsiniz.
التفاسير العربية:
۞ وَٱلۡوَٰلِدَٰتُ يُرۡضِعۡنَ أَوۡلَٰدَهُنَّ حَوۡلَيۡنِ كَامِلَيۡنِۖ لِمَنۡ أَرَادَ أَن يُتِمَّ ٱلرَّضَاعَةَۚ وَعَلَى ٱلۡمَوۡلُودِ لَهُۥ رِزۡقُهُنَّ وَكِسۡوَتُهُنَّ بِٱلۡمَعۡرُوفِۚ لَا تُكَلَّفُ نَفۡسٌ إِلَّا وُسۡعَهَاۚ لَا تُضَآرَّ وَٰلِدَةُۢ بِوَلَدِهَا وَلَا مَوۡلُودٞ لَّهُۥ بِوَلَدِهِۦۚ وَعَلَى ٱلۡوَارِثِ مِثۡلُ ذَٰلِكَۗ فَإِنۡ أَرَادَا فِصَالًا عَن تَرَاضٖ مِّنۡهُمَا وَتَشَاوُرٖ فَلَا جُنَاحَ عَلَيۡهِمَاۗ وَإِنۡ أَرَدتُّمۡ أَن تَسۡتَرۡضِعُوٓاْ أَوۡلَٰدَكُمۡ فَلَا جُنَاحَ عَلَيۡكُمۡ إِذَا سَلَّمۡتُم مَّآ ءَاتَيۡتُم بِٱلۡمَعۡرُوفِۗ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ بِمَا تَعۡمَلُونَ بَصِيرٞ
Analar öz övladlarını kamil iki il əmizdirməlidirlər. Bu, iki il əmizdirmə müddəti əmizdirməni tamamlamaq istəyənlər üçündür. Boşanmış süd əmizdirən anaların yeməyi və geyimi şəriətə müxalif olmamaq şərti ilə insanların adəti üzrə uşağın atasının üzərinə düşür. Allah heç kəsi imkanı və qüvvəsi çatdığından artıq yüklənməz. Valideyinlərdən hər hansı birinə, biri-birinə əziyyət verməsi üçün uşağı vasitə etməsi halal olmaz. Əgər uşağın atası və uşağın malı yoxdursa bu zaman atanın üzərində olan bu haqq eynilə varisin üzərinə düşür. Əgər ata və ana uşağın xeyri üçün öz aralarında məsləhətləşib razılığa gəldikdən sonra uşağı iki il tamam olmazdan əvvəl süddən kəsmək istəsələr, bu işdə ikisinə də heç bir günah olmaz. Əgər siz uşaqlarınızı doğma analarından başqa süd anasına əmizdirmək istəyirsinizsə və süd əmizdirən qadınların haqqını kəsmədən və gecikdirmədən şəriətə müvafiq qayda üzrə ödəsəniz, yenədə sizə heç bir günah olmaz. Allahın əmrlərini yerinə yetirib, qadağanlarından çəkinməklə Ondan qorxun və bilin ki, Allah sizin nə etdiklərinizi görür və heç bir şey gizli qalmaz və O, etdiyiniz əməllərə görə sizin mükafatınızı verəcəkdir.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• نهي الرجال عن ظلم النساء سواء كان بِعَضْلِ مَوْلِيَّتِه عن الزواج، أو إجبارها على ما لا تريد.
• Kişiləri qadınlara zülm etməkdən qadağan etmək. İstər bu zülm, vəlinin, qadını evlənməyə mane olması ilə olsun, istərsə də ki, qadını istəmədiyi şeyə məcbur etməklə.
• حَفِظَ الشرع للأم حق الرضاع، وإن كانت مطلقة من زوجها، وعليه أن ينفق عليها ما دامت ترضع ولده.
• Şəriət ananın əmizdirmə hüququnu qorumuşdur. Əgər ana ərindən boşanıbsa, uşağı əmizdirdiyi təqdirdə uşağın atası, ananın əmizdirmə haqqını ödəməlidir.
وَٱلَّذِينَ يُتَوَفَّوۡنَ مِنكُمۡ وَيَذَرُونَ أَزۡوَٰجٗا يَتَرَبَّصۡنَ بِأَنفُسِهِنَّ أَرۡبَعَةَ أَشۡهُرٖ وَعَشۡرٗاۖ فَإِذَا بَلَغۡنَ أَجَلَهُنَّ فَلَا جُنَاحَ عَلَيۡكُمۡ فِيمَا فَعَلۡنَ فِيٓ أَنفُسِهِنَّ بِٱلۡمَعۡرُوفِۗ وَٱللَّهُ بِمَا تَعۡمَلُونَ خَبِيرٞ
Sizlərdən ölənlərin və özlərindən sonra tərk etdiyikləri hamilə olmayan zövcələri, özlərini dörd ay on gün müddətində gözləməsi vacibdir. Onlara bu müddət ərzində ərinin evindən kənara çıxması, zinət əşyalarından istifadə etməsi və ərə getməsi caiz deyildir. Ey Vəlilər! Onların gözləmə müddəti bitdikdən sonra, bu müddət ərzində onlara qadağan olan şeyləri, şəriətə və adətə müvafiq qayda üzrə, özləri barədə etdikləri işə görə sizə günah sayılmaz. Allah nə etdiklərinizdən xəbərdardır, aşkara çıxartdıqınız və gizlində saxladıqınız işlərdən Ona heç bir şey gizli qalmaz və O, sizin əməllərinizin müqabilini verəcəkdir.
التفاسير العربية:
وَلَا جُنَاحَ عَلَيۡكُمۡ فِيمَا عَرَّضۡتُم بِهِۦ مِنۡ خِطۡبَةِ ٱلنِّسَآءِ أَوۡ أَكۡنَنتُمۡ فِيٓ أَنفُسِكُمۡۚ عَلِمَ ٱللَّهُ أَنَّكُمۡ سَتَذۡكُرُونَهُنَّ وَلَٰكِن لَّا تُوَاعِدُوهُنَّ سِرًّا إِلَّآ أَن تَقُولُواْ قَوۡلٗا مَّعۡرُوفٗاۚ وَلَا تَعۡزِمُواْ عُقۡدَةَ ٱلنِّكَاحِ حَتَّىٰ يَبۡلُغَ ٱلۡكِتَٰبُ أَجَلَهُۥۚ وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ يَعۡلَمُ مَا فِيٓ أَنفُسِكُمۡ فَٱحۡذَرُوهُۚ وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ غَفُورٌ حَلِيمٞ
Əri ölmüş yaxud üç talaqdan sonra ərindən tam boşanmış, gözləmə müddətində olan qadınlara elçi göndərmək istəyinizi açıq-aydın deyil: "Gözləmə müddətin sona çatdıqda mənə xəbər edərsən" buna oxşar işarə ilə bildirməkdə sizə heç bir günah yoxdur. Həmçinin gözləmə müddətində olan qadınla, gözləmə müddəti bitdikdən sonra onunla evlənmək istəyinin qəlbinizdə olmasında sizə heç bir günah yoxdur. Siz onlara çox rəğbət etdiyiniz üçün, onları mütləq xatırlayacağınızı Allah bilir və elə buna görə də sizə bunu açıq-aydın deyil, işarə ilə bildirmənizə icazə vermişdir. Lakin onlar gözləmə müddətində olduqca, onlarla nikah bağlamaq üçün gizlicə vədələşməkdən çəkinin. Onlara yalnız şəriətə müvafiq qayda üzrə söz deyin, buda ki, onlara olan istəyinizi işarə ilə bildirməkdir. Gözləmə müddəti bitməyincəyə qədər onlarla nikah bağlamayın. Bilin ki, Allah sizin qəlblərinizdə, sizə halal va ya haram etdiyindən nələrin gizlin saxladığınızı bilir. Allahdan qorxun və Onun əmrinə müxalif olmayın! Bilin ki, Allah, Ona tövbə edən qullarının günahlarını bağışlayandır və həlimdir onlara əzab verməyə tələsməz.
التفاسير العربية:
لَّا جُنَاحَ عَلَيۡكُمۡ إِن طَلَّقۡتُمُ ٱلنِّسَآءَ مَا لَمۡ تَمَسُّوهُنَّ أَوۡ تَفۡرِضُواْ لَهُنَّ فَرِيضَةٗۚ وَمَتِّعُوهُنَّ عَلَى ٱلۡمُوسِعِ قَدَرُهُۥ وَعَلَى ٱلۡمُقۡتِرِ قَدَرُهُۥ مَتَٰعَۢا بِٱلۡمَعۡرُوفِۖ حَقًّا عَلَى ٱلۡمُحۡسِنِينَ
Nikah bağladıqdan sonra cinsi əladəqdə olmadan və müəyyən bir mehr təyin etmədiyinizdən əvvəl zövcələrinizi boşasanız, sizə heç bir günah gəlməz. Əgər onları bu halda boşamalı olsanız, onlara mehr verməniz vacib deyildir. Vacib olan isə, onların könülünü almaq üçün, imkan daxilində, əgər kişi varlıdırsa çox mal, əgər kasıbdırsa az mal verməsidir. Bu mal vermək, yaxşılıq edənlərin əməllərində və müamələlərində vacib bir haqqdır.
التفاسير العربية:
وَإِن طَلَّقۡتُمُوهُنَّ مِن قَبۡلِ أَن تَمَسُّوهُنَّ وَقَدۡ فَرَضۡتُمۡ لَهُنَّ فَرِيضَةٗ فَنِصۡفُ مَا فَرَضۡتُمۡ إِلَّآ أَن يَعۡفُونَ أَوۡ يَعۡفُوَاْ ٱلَّذِي بِيَدِهِۦ عُقۡدَةُ ٱلنِّكَاحِۚ وَأَن تَعۡفُوٓاْ أَقۡرَبُ لِلتَّقۡوَىٰۚ وَلَا تَنسَوُاْ ٱلۡفَضۡلَ بَيۡنَكُمۡۚ إِنَّ ٱللَّهَ بِمَا تَعۡمَلُونَ بَصِيرٌ
Əgər nikah bağladıqdan sonra cinsi əladəqdə olmazdan əvvəl, müəyyən bir mehr təyin etdikdən sonra zövcələrinizi boşasanız, təyin etdiyinizin mehrin yarısını onlara verməniz vacibdir. Qadınların - əgər onların ağlı kamildirsə - bunu sizə bağışlaması, yaxud da ərlərin bunu qadınalara kamil olaraq bağışlaması isə müstəsnadır. Əgər öz aranızda haqqlarınızı biri-birinizə bağışlasanız, bu Allahdan qorxmaqa və Onun taətinə daha yaxındır. Həqiqətən Allah sizin nə etdiklərinizi görür. Allahın savabına nail olmaq üçün yaxşılıq etməkdə çalışın.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• مشروعية العِدة على من توفي عنها زوجها بأن تمتنع عن الزينة والزواج مدة أربعة أشهر وعشرة أيام.
• Əri ölmüş qadının, dörd ay on gün müddəti ərzində, zinət əşyalarından və ərə getməkdən imtina etməsinin qanun olması.
فَإِنۡ خِفۡتُمۡ فَرِجَالًا أَوۡ رُكۡبَانٗاۖ فَإِذَآ أَمِنتُمۡ فَٱذۡكُرُواْ ٱللَّهَ كَمَا عَلَّمَكُم مَّا لَمۡ تَكُونُواْ تَعۡلَمُونَ
Əgər düşməndən və s. bu kimi şeylərdən qorxsanız və namazı tam şəkildə yerinə yetirməyə qadir olmasanız, onda namazı gedərək ayaq üstə və ya dəvə, at və s. bu kimi minik üzərində oturaq halda, yaxud necə bacarırsınızsa elə də qılın. Təhlükə sizdən sovuşduqda isə Allahı, sizə öyrətdiyi kimi yad edin! Allahın sizə öyrətdiklərindən biri də, namaz qıldıqda Allahı kamil və tam şəkildə zikr etməkdir. Həmçinin Allahı, sizə nur və doğru yol kimi bilmədiyiniz şeyləri öyrətdiyi üçün zikr edin.
التفاسير العربية:
وَٱلَّذِينَ يُتَوَفَّوۡنَ مِنكُمۡ وَيَذَرُونَ أَزۡوَٰجٗا وَصِيَّةٗ لِّأَزۡوَٰجِهِم مَّتَٰعًا إِلَى ٱلۡحَوۡلِ غَيۡرَ إِخۡرَاجٖۚ فَإِنۡ خَرَجۡنَ فَلَا جُنَاحَ عَلَيۡكُمۡ فِي مَا فَعَلۡنَ فِيٓ أَنفُسِهِنَّ مِن مَّعۡرُوفٖۗ وَٱللَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٞ
Sizlərdən ölən və özündən sonra zövcələr qoyub gedən kimsələr zövcələrinə kamil bir ilin tamamınadək evlərindən çıxarmamaqı və onların maddi tələbatını ödənilməsini vərəsəsinə vəsiyyət etməlidirlər. Vərəsəniz də onların özləri barədə etdiklərinə görə, meyitin vəsiyyətini yerinə yetirmək üçün, onları zorla yaşadıqları evindən çıxarmamalıdır. Əgər onlar öz istəkləri ilə kamil bir il tamam olmazdan əvvəl çıxıb getsələr, onların zinət əşyalarından və ətirdən istifadə etdiklərinə görə həm sizə, həm də ki, onlara günah olmaz. Allah qüdrətlidir, heç kimsə onu məğlub edə bilməz, O, işlərində, şəri hökmlərin də və insanlar üçün təyin etdiyi qədərin də hikmət sahibidir. Əksər təfsir aimlərin rəyinə əsasən, bu əyənin hökmü, Uca Allahın: (Sizdən ölənlərin qoyub getdiyi qadınlar dörd ay on gün (başqa ərə getməyib) özlərini gözləməlidirlər) [Bəqərə: 234] ayəsi ilə nəsx olunmuşdur.
التفاسير العربية:
وَلِلۡمُطَلَّقَٰتِ مَتَٰعُۢ بِٱلۡمَعۡرُوفِۖ حَقًّا عَلَى ٱلۡمُتَّقِينَ
Boşanmış qadınların boşanma səbəbindən sınmış könüllərini almaq üçün, şəriətə müvafiq qayda üzrə, ərin maddi imkanının az və çoxluğunu nəzərə alaraq, qadınlara geyim, mal və s. bu kimi yaxşılıq etmək lazımdır. Bu hökm, Uca Allahın əmrini yerinə yetirib, qadağanından çəkinən müttəqilər üzərində bir borcdur.
التفاسير العربية:
كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ ٱللَّهُ لَكُمۡ ءَايَٰتِهِۦ لَعَلَّكُمۡ تَعۡقِلُونَ
Ey möminlər! Yuxarıda qeyd edilən açıq-aydın izah kimi, Allah, Onun hüdudlarını və hökmlərini əhatə edən ayələrini sizə belə bəyan edir ki, bəlkə siz bunları başa düşüb, bunlara əməl edib, dünya və axirətdə xeyirə nail olasınız.
التفاسير العربية:
۞ أَلَمۡ تَرَ إِلَى ٱلَّذِينَ خَرَجُواْ مِن دِيَٰرِهِمۡ وَهُمۡ أُلُوفٌ حَذَرَ ٱلۡمَوۡتِ فَقَالَ لَهُمُ ٱللَّهُ مُوتُواْ ثُمَّ أَحۡيَٰهُمۡۚ إِنَّ ٱللَّهَ لَذُو فَضۡلٍ عَلَى ٱلنَّاسِ وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَ ٱلنَّاسِ لَا يَشۡكُرُونَ
Ey Peyğəmbər! Məgər çoxlu sayda insanların vəba yaxud başqa bir xəstəlik üzündən, ölümdən qorxaraq, yurdlarını tərk edib getmə xəbəri sənə gəlib çatmadımı? Onlar İsrail oğullarından bir tayfa idi. Allah onlara: "Ölün!"– dedi. Onlarda dərhal öldülər. Sonra isə Allah onlara, bütün işlərin Onun əlində olduğunu, onların özlərinə nə bir xeyir nə də ki, bir zərər verməyə qabir olmadığlarını bəyan etmək üçün onları yenidən diriltdi. Həqiqətən, Allah insanlara bol-bol nemətlər bəxş edən və onlara qarşı lütfkardır, lakin insanların çoxu bu nemətlərə görə Allaha şükür etməzlər!
التفاسير العربية:
وَقَٰتِلُواْ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ سَمِيعٌ عَلِيمٞ
Ey möminlər! Allahın düşmənləri ilə Onun dininə yarım etmək və Allahın adını uca tutmaq üçün vuruşun. Bilin ki, Allah sizin sözlərinizi eşidəndir, qəlblərinizdə olanı da və əməllərinizi də biləndir və O, etdiyiniz əməllərin müqabilini verəcəldir.
التفاسير العربية:
مَّن ذَا ٱلَّذِي يُقۡرِضُ ٱللَّهَ قَرۡضًا حَسَنٗا فَيُضَٰعِفَهُۥ لَهُۥٓ أَضۡعَافٗا كَثِيرَةٗۚ وَٱللَّهُ يَقۡبِضُ وَيَبۡصُۜطُ وَإِلَيۡهِ تُرۡجَعُونَ
Sizlərdən malını yaxşı niyyətlə və könül xoşluğu ilə Allah yolunda xərcləyib, borc verən kimdir ki, Allahda ona verdiyi borcun bol-bol əvəzini qaytarsın?! Allah kimin ruzisini azaldar, sağlamlığını və s. bu kimi nemətləri əlindən alar, kimi də Öz hikməti və adilliyi ilə ona olan nemətini bol edər. Siz axirətdə yalnız Ona qaytarılacaqsınız və O, etdiyiniz əməllərin müqabilini verəcəldir.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• الحث على المحافظة على الصلاة وأدائها تامة الأركان والشروط، فإن شق عليه صلَّى على ما تيسر له من الحال.
• Namazı qorumaqa və onun ərkanlarını və şərtlərini tam şəkildə yerinə yetirərək qılmaqa təşviq etmək. Əgər bu çür qılmaq ona çətin olarsa, bu zaman bacardığı kimi qılmalıdır.
أَلَمۡ تَرَ إِلَى ٱلۡمَلَإِ مِنۢ بَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ مِنۢ بَعۡدِ مُوسَىٰٓ إِذۡ قَالُواْ لِنَبِيّٖ لَّهُمُ ٱبۡعَثۡ لَنَا مَلِكٗا نُّقَٰتِلۡ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِۖ قَالَ هَلۡ عَسَيۡتُمۡ إِن كُتِبَ عَلَيۡكُمُ ٱلۡقِتَالُ أَلَّا تُقَٰتِلُواْۖ قَالُواْ وَمَا لَنَآ أَلَّا نُقَٰتِلَ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ وَقَدۡ أُخۡرِجۡنَا مِن دِيَٰرِنَا وَأَبۡنَآئِنَاۖ فَلَمَّا كُتِبَ عَلَيۡهِمُ ٱلۡقِتَالُ تَوَلَّوۡاْ إِلَّا قَلِيلٗا مِّنۡهُمۡۚ وَٱللَّهُ عَلِيمُۢ بِٱلظَّٰلِمِينَ
Ey Peyğəmbər! Məgər Musadan - aleyhissəlam - sonra İsrail oğullarından əsil-nəcabətli insanların xəbəri sənə gəlib çatmadımı?! O zaman onlar öz peyğəmbərlərinə dedilər: "Bizə elə bir hökmdar təyin et ki, biz də onunla birğə Allah yolunda vuruşaq!" O da onlara belə dedi: "Allah sizə vuruşmaqı vacib etsə, ola bilsin ki, vuruşmayasınız?" Onlar peyğəmbərlərinin özləri barədə bu zənninə inkar edərək dedilər: "Bizə Allah yolunda vuruşmaqa mane olan nədir ki, artıq vuruşmaqı tələb edən səbəblər də vardır?. Çünki düşmənlərimiz bizi vətənimizdən çıxarmış və övladlarımızı da əsir almışdır, elə isə biz, vətənimizi və övladlarımızı onlardan xilas etmək üçün vuruşmalıyıq". Amma Allah vuruşmaqı onlara vacib edildikdə isə onlardan az bir qismi istisna olmaqla hamısı döyüşdən üz çevirdib, verdikləri əhdi yerinə yetirmədilər. Allah, Onun əmrindən üz çevirən, əhdini pozan zalımları tanıyır və onların etdikləri əməllərin müqabilini verəcəkdir.
التفاسير العربية:
وَقَالَ لَهُمۡ نَبِيُّهُمۡ إِنَّ ٱللَّهَ قَدۡ بَعَثَ لَكُمۡ طَالُوتَ مَلِكٗاۚ قَالُوٓاْ أَنَّىٰ يَكُونُ لَهُ ٱلۡمُلۡكُ عَلَيۡنَا وَنَحۡنُ أَحَقُّ بِٱلۡمُلۡكِ مِنۡهُ وَلَمۡ يُؤۡتَ سَعَةٗ مِّنَ ٱلۡمَالِۚ قَالَ إِنَّ ٱللَّهَ ٱصۡطَفَىٰهُ عَلَيۡكُمۡ وَزَادَهُۥ بَسۡطَةٗ فِي ٱلۡعِلۡمِ وَٱلۡجِسۡمِۖ وَٱللَّهُ يُؤۡتِي مُلۡكَهُۥ مَن يَشَآءُۚ وَٱللَّهُ وَٰسِعٌ عَلِيمٞ
Peyğəmbərləri onlara dedi: "Allah Talutu onun bayrağı altında vuruşmanız üçün sizə hökmdar təyin etdi!". Onlardan əsil-nəcabətli olanlar, peyğəmbərlərinin bu seçiminə üz çevirib, inkar edərək dedilər: "O bizim üzərimizdə necə hökmdar ola bilər ki, biz hökmdarlığa ondan daha çox layiqik, çünki o, hökümdar övladı deyildir və ona hökümdar olması üçün heç böyük var-dövlət də verilməmişdir". Bu zaman Peyğəmbərləri onlara dedi: "Allah onu sizin üzərinizə hökmdar seçdi və elm və bədəncə sizdən üstün etdi. Allah Öz mülkünü hikməti və rəhməti ilə istədiyi kəsə verir. Allahın lütfü genişdir və bu lütfü istədiyinə bəxş edir və insanlardan buna kimin layiq olduğunu da bilir.
التفاسير العربية:
وَقَالَ لَهُمۡ نَبِيُّهُمۡ إِنَّ ءَايَةَ مُلۡكِهِۦٓ أَن يَأۡتِيَكُمُ ٱلتَّابُوتُ فِيهِ سَكِينَةٞ مِّن رَّبِّكُمۡ وَبَقِيَّةٞ مِّمَّا تَرَكَ ءَالُ مُوسَىٰ وَءَالُ هَٰرُونَ تَحۡمِلُهُ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةُۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَةٗ لَّكُمۡ إِن كُنتُم مُّؤۡمِنِينَ
Peyğəmbərləri onlara dedi: "Allahın onu sizin üzərinizdə hökmdar seçməsinin doğruluğunun əlaməti, Allahın, sizə içərisində bir rahatlıq olan tabutu - bu, İsrail oğullarından alınmış böyük bir sandığ idi - qaytarmasıdır. Bu tabutun içərisində, Musa və Harun ailəsinin qoyduğu, əsa və Tövratın bəzi lövhələri kimi qalıqlar var idi. Əgər siz həqiqətən möminsinizsə, bunda sizin üçün açıq-aydın əlamət vardır.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• التنبيه إلى أهم صفات القائد التي تؤهله لقيادة الناس؛ وهي العلم بما يكون قائدًا فيه، والقوة عليه.
• Başçının insanları idarə etmək üçün ona lazım olduğu ən mühüm keyfiyyət, onun elimli və qüvvətli olmasıdır.
• إرشاد من يتولى قيادة الناس إلى ألا يغتر بأقوالهم حتى يبلوهم، ويختبر أفعالهم بعد أقوالهم.
• Başçı kimsələri, başçılıq etdiyi insanları imtahan etməyincə sözlərinə aldanmamsına və onların sözlərini əməllərindən sonra yoxlamayınca inanmamaqa yönəltmək.
• أن الاعتبارات التي قد تشتهر بين الناس في وزن الآخرين والحكم عليهم قد لا تكون هي الموازين الصحيحة عند الله تعالى، بل هو سبحانه يصطفي من يشاء من خلقه بحكمته وعلمه.
• İnsanların başqa insanları dəyərləndirib, onlara qiymət verməsi heç də Uca Allah yanında elə olduğu demək deyildir. Əksinə Pak olan Allah Öz hikməti və elmi ilə qullarından istədiyini seçər.
فَلَمَّا فَصَلَ طَالُوتُ بِٱلۡجُنُودِ قَالَ إِنَّ ٱللَّهَ مُبۡتَلِيكُم بِنَهَرٖ فَمَن شَرِبَ مِنۡهُ فَلَيۡسَ مِنِّي وَمَن لَّمۡ يَطۡعَمۡهُ فَإِنَّهُۥ مِنِّيٓ إِلَّا مَنِ ٱغۡتَرَفَ غُرۡفَةَۢ بِيَدِهِۦۚ فَشَرِبُواْ مِنۡهُ إِلَّا قَلِيلٗا مِّنۡهُمۡۚ فَلَمَّا جَاوَزَهُۥ هُوَ وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ مَعَهُۥ قَالُواْ لَا طَاقَةَ لَنَا ٱلۡيَوۡمَ بِجَالُوتَ وَجُنُودِهِۦۚ قَالَ ٱلَّذِينَ يَظُنُّونَ أَنَّهُم مُّلَٰقُواْ ٱللَّهِ كَم مِّن فِئَةٖ قَلِيلَةٍ غَلَبَتۡ فِئَةٗ كَثِيرَةَۢ بِإِذۡنِ ٱللَّهِۗ وَٱللَّهُ مَعَ ٱلصَّٰبِرِينَ
Talut qoşunla birlikdə yurdundan çıxdıqda onlara dedi: "Allah sizi bir çayla imtahan edəcək. Kim ondan içsə, məndən deyildir və döyüşdə mənimlə birgə olmasın. Kim ondan içməsə, o, məndəndir, döyüşdə mənimlə birgə ola bilər. Lakin məcbur olub bir ovuc miqdarında su içənə heç bir günah olmaz". Əsgərlərdən şiddətli sususluqa səbir edən az bir qismi istisna olmaqla hamısı o çaydan su içdilər. Talut və onunla olan möminlər çayı birlikdə keçdikdən sonra əsgərlərindən bəziləri dedilər: "Bu gün bizim Calut və onun qoşunu ilə döyüşməyə gücümüz çatmayacaq". Bu zaman, qiyamət günü Allahla qarşılaşacaqlarına yəqin olanlar isə dedilər: "Neçə-neçə sayı az olan mömin dəstə Allahın izni və yardımı ilə sayı çox olan kafir dəstəyə qalib gəlmişdir! Qələbə çalmaq üçün əsas imandır, çoxluq deyildir. Allah səbr edən qulları ilə birgədir, onlara qüvvət verər və yardım edər".
التفاسير العربية:
وَلَمَّا بَرَزُواْ لِجَالُوتَ وَجُنُودِهِۦ قَالُواْ رَبَّنَآ أَفۡرِغۡ عَلَيۡنَا صَبۡرٗا وَثَبِّتۡ أَقۡدَامَنَا وَٱنصُرۡنَا عَلَى ٱلۡقَوۡمِ ٱلۡكَٰفِرِينَ
Onlar Calutun və onun qoşununun qarşısına çıxdıqda Allaha dua edərək dedilər: "Ey Rəbbimiz! Qəlbimizə möhkəm səbr ver, düşmənimizin qarşısından qaçmamaq və məğlub olmamağımız üçün qədəmlərimizi sabit et, qüvvətin və köməyin ilə kafir qövmə qələbə çalmaqda bizə yardım et!"
التفاسير العربية:
فَهَزَمُوهُم بِإِذۡنِ ٱللَّهِ وَقَتَلَ دَاوُۥدُ جَالُوتَ وَءَاتَىٰهُ ٱللَّهُ ٱلۡمُلۡكَ وَٱلۡحِكۡمَةَ وَعَلَّمَهُۥ مِمَّا يَشَآءُۗ وَلَوۡلَا دَفۡعُ ٱللَّهِ ٱلنَّاسَ بَعۡضَهُم بِبَعۡضٖ لَّفَسَدَتِ ٱلۡأَرۡضُ وَلَٰكِنَّ ٱللَّهَ ذُو فَضۡلٍ عَلَى ٱلۡعَٰلَمِينَ
Allahın izni ilə onları məğlub etdilər. Davud, onların başçıları Calutu öldürdü. Allah ona hökmranlıq və peyğəmbərlik bəxş etdi, ona istədiyi müxtəlif növ elmlər öyrətdi (zireh düzəltmək, quşların dilini bilmək, gözəl səslə oxumaq) və dünya və axirətdə ona fayda verən xeyirləri onun üçün çəm etdi. Əgər Allah bəzi insanların fəsadını digərləri ilə dəf etməsəydi, yer üzü fəsad törədənlərin əməllərindən viran qalardı. Lakin Allah bütün bəşəriyyətə qarşı lütfkardır.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• من حكمة القائد أن يُعرِّض جيشه لأنواع الاختبارات التي يتميز بها جنوده ويعرف الثابت من غيره.
• Sərkərdənin, qoşun içərsindəki əsgərlərin hansıların digərindən daha cəsarətli və cürətli olduğunu bilməsi üçün, onları müxtəlif növ imtahanlara çəkməsi, hikmətindəndir.
• العبرة في النصر ليست بمجرد كثرة العدد والعدة فقط، وإنما معونة الله وتوفيقه أعظم الأسباب للنصر والظَّفَر.
• Düşmən üzərində qələbə çalmaq üçün təkcə sayın çoxluqu və döyüş ləvazimatının yetərli olması kifayət etməz. Yalnız Allahın yardımı və müvəffəq etməsi, qələbə və zəfər çalmaq üçün ən böyük səbəblərdəndir.
• لا يثبت عند الفتن والشدائد إلا من عَمَرَ اليقينُ بالله قلوبَهم، فمثل أولئك يصبرون عند كل محنة، ويثبتون عند كل بلاء.
• Fitnələr və çətin anlarda yalnız qəlbləri Allaha yəqinliklə inanan kimsələr sabit qalar. Məhz belə kimsələr, hər bir imtahanda və müsibətdə səbir edib, sabit qalanlardır.
۞ تِلۡكَ ٱلرُّسُلُ فَضَّلۡنَا بَعۡضَهُمۡ عَلَىٰ بَعۡضٖۘ مِّنۡهُم مَّن كَلَّمَ ٱللَّهُۖ وَرَفَعَ بَعۡضَهُمۡ دَرَجَٰتٖۚ وَءَاتَيۡنَا عِيسَى ٱبۡنَ مَرۡيَمَ ٱلۡبَيِّنَٰتِ وَأَيَّدۡنَٰهُ بِرُوحِ ٱلۡقُدُسِۗ وَلَوۡ شَآءَ ٱللَّهُ مَا ٱقۡتَتَلَ ٱلَّذِينَ مِنۢ بَعۡدِهِم مِّنۢ بَعۡدِ مَا جَآءَتۡهُمُ ٱلۡبَيِّنَٰتُ وَلَٰكِنِ ٱخۡتَلَفُواْ فَمِنۡهُم مَّنۡ ءَامَنَ وَمِنۡهُم مَّن كَفَرَۚ وَلَوۡ شَآءَ ٱللَّهُ مَا ٱقۡتَتَلُواْ وَلَٰكِنَّ ٱللَّهَ يَفۡعَلُ مَا يُرِيدُ
Biz sənə xəbər verdiyimiz elçilərin bəzilərini vəhy nazil etmə, tərəfdarlar və dərəcələr baxımından digərlərindən üstün etdik. Allah onlardan Musa - aleyhissəlam - kimi bəzisi ilə danışmış və Muhamməd (sallallahu aleyhi və səlləm) kimi bəzisini isə yüksək dərəcələrə qaldırmışdir, çünki Allah onu, bütün bəşəriyyətə peyğəmbər göndərmiş, peyğəmbərliyə onunla da xitam vermiş və ümmətini isə bütün ümmətlərdən üstün edilmişdir. Biz Məryəm oğlu İsaya onun peyğəmbərliyinə dəlalət edən: ölüləri dirildmək, anadangəlmə korları və cüzam xəstəliyinə tutulanları sağaldmaq kimi açıq-aydın möcüzələr verdik və Biz onu, Allahın əmrlərini yerinə yetirmək üçün Cəbrail - aleyhissəlam - ilə qüvvətləndirdik. Əgər Allah istəsəydi, peyğəmbərlərdən sonra gələnlər özlərinə açıq-aydın dəlillər gəldikdən sonra bir-biriləri ilə vuruşmazdılar. Lakin onlar ixtilaf etdilər və bu səbəbdən ayrılığa düşdülər. Onlardan kimisi Allaha iman gətirdi, kimisi də, kafir oldu. Əgər Allah onların vuruşmamasını istəsəydi, onlar bir-biriləri ilə vuruşmazdılar. Lakin Allah istədiyini edər. İstədiyini rəhməti və lütfü ilə imana yönəldir, istədiyini isə ədaləti və hikməti ilə haqq yoldan azdırır.
التفاسير العربية:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ أَنفِقُواْ مِمَّا رَزَقۡنَٰكُم مِّن قَبۡلِ أَن يَأۡتِيَ يَوۡمٞ لَّا بَيۡعٞ فِيهِ وَلَا خُلَّةٞ وَلَا شَفَٰعَةٞۗ وَٱلۡكَٰفِرُونَ هُمُ ٱلظَّٰلِمُونَ
Ey Allaha iman gətirib Onun rəsuluna tabe olan kimsələr! Qiyamət günü gəlməmişdən öncə, sizə ruzi verdiyimiz müxtəlif növlü halal mallardan Allah yolunda xərcləyin! O gün inasan, ona fayda verən bir şeyi qazanması üçün alış-verişin etməsi mümkün olmaz, çətin vaxta yardım edən dost, köməyə gəlməz və Allahın istədiyi və Özünün razı qaldığı kimsələr müstəsna olmaqla heç bir vasitəçi, ondan heç bir zərəri uzaqlaşdıra yaxud ona bir xeyir verə bilməz. Kafirlər, Uca Allaha küfür etdikləri üçün həqiqi zalımdırlar.
التفاسير العربية:
ٱللَّهُ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ ٱلۡحَيُّ ٱلۡقَيُّومُۚ لَا تَأۡخُذُهُۥ سِنَةٞ وَلَا نَوۡمٞۚ لَّهُۥ مَا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَمَا فِي ٱلۡأَرۡضِۗ مَن ذَا ٱلَّذِي يَشۡفَعُ عِندَهُۥٓ إِلَّا بِإِذۡنِهِۦۚ يَعۡلَمُ مَا بَيۡنَ أَيۡدِيهِمۡ وَمَا خَلۡفَهُمۡۖ وَلَا يُحِيطُونَ بِشَيۡءٖ مِّنۡ عِلۡمِهِۦٓ إِلَّا بِمَا شَآءَۚ وَسِعَ كُرۡسِيُّهُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَۖ وَلَا يَـُٔودُهُۥ حِفۡظُهُمَاۚ وَهُوَ ٱلۡعَلِيُّ ٱلۡعَظِيمُ
Allahdan başqa ibadətə layiq olan heç bir ilah yoxdur, O, Diridir. Ölüm və naqislik olmayan kamil həyata sahibdir. O, Özünü idarə edən, heç bir məxluqata ehtiyacı olmayan əksinə bütün məxluqat, hər bir işində Ona möhtac olan Qəyyumudur. O, kamil həyata və qəyyumluğa sahib olduğu üçün Onu, nə mürgü, nə də yuxu tutar. Göylərdə və yerdə nə varsa hamısı yalnız Ona məxsusdur. Onun izni və razılığı olmadan Onun yanında kimsə başqasına şəfaət edə bilər O, məxluqatın olub keçmiş, hələ baş verməmiş və gələcəkdə baş verəcək bütün işlərini bilir. Onlar Uca Allahın elmindən, yalnız Onun, insanlara bildirmək istədiyindən başqa heç bir şey bilməzlər. Onun Kürsüsü -Kürsü: Rəbbin iki ayağını qoyduğu yerdir- göylər və yerin geniş və əzəmətli olmasına rəğmən bütünlüklə əhatə edir. Bunları qoruyub saxlamaq Ona çətin yaxud da ağır gəlməz. O, zatı, qüdrəti və hökmüranlığı ilə Ucadır, mülkündə və sultanlığında ən böyükdür.
التفاسير العربية:
لَآ إِكۡرَاهَ فِي ٱلدِّينِۖ قَد تَّبَيَّنَ ٱلرُّشۡدُ مِنَ ٱلۡغَيِّۚ فَمَن يَكۡفُرۡ بِٱلطَّٰغُوتِ وَيُؤۡمِنۢ بِٱللَّهِ فَقَدِ ٱسۡتَمۡسَكَ بِٱلۡعُرۡوَةِ ٱلۡوُثۡقَىٰ لَا ٱنفِصَامَ لَهَاۗ وَٱللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ
Kiminsə İslam dininə daxil olamsı üçün məcburiyyət yoxdur. Çünki bu din, haqq və açıq-aydın bir dindir elə buna görə də kiminsə bu dinə daxil olması üçün məcburiyyətə ehtiyac yoxdur. Artıq doğru yol azğınlıqdan aydın fərqlənir. Hər kim Allahdan başqa hər bir ibadət olunanları inkar edib tək Allaha iman gətirərsə, artıq o, Qiyamət günü nicat tapmaq üçün heç vaxt qırılmayan, ən möhkəm səbəb ilə dindən yapışmış olar. Allah qullarının dedikləri hər bir şeyi eşidəndir, etdikləri hər bir şeyi biləndir və onların etdikləri əməllərin müqabilini verəcəkdir.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• أن الله تعالى قد فاضل بين رسله وأنبيائه، بعلمه وحكمته سبحانه.
• Uca Allah Öz elmi və hikməti ilə rəsullarını və peyğəmbərlərini dərəcə baxımından bəzilərini digərlərindən üstün etmişdir.
• إثبات صفة الكلام لله تعالى على ما يليق بجلاله، وأنه قد كلم بعض رسله كموسى ومحمد عليهما الصلاة والسلام.
• Uca Allahın calalına layiq şəkildə kəlam sifətinin isbatı. Çünki O, Musa - aleyhissəlam - və Muhamməd (aleyhiməs-salətu vəs-səlləm) kimi bəzi rəsullahı ilə danışmışdır.
• الإيمان والهدى والكفر والضلال كلها بمشيئة الله وتقديره، فله الحكمة البالغة، ولو شاء لهدى الخلق جميعًا.
• İman, doğru yol, küfür və zəlalət bunların hamısı Allahın istəyi və qədəri ilədir. O, böyük hikmət sahibidir. Əgər Allah istəsəydi bütün məxluqatı doğru yola yönəldərdi.
• آية الكرسي هي أعظم آية في كتاب الله، لما تضمنته من ربوبية الله وألوهيته وبيان أوصافه .
• Kürsü ayəsi özlüyündə Allahın Rəbbliyini, İlahlığını və İzzət və Calal sahibi olan Allahın vəsflərini bəyan etdiyi üçün bu ayə, Allahın kitabında ən əzəmətli ayə hesab edilir.
ٱللَّهُ وَلِيُّ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ يُخۡرِجُهُم مِّنَ ٱلظُّلُمَٰتِ إِلَى ٱلنُّورِۖ وَٱلَّذِينَ كَفَرُوٓاْ أَوۡلِيَآؤُهُمُ ٱلطَّٰغُوتُ يُخۡرِجُونَهُم مِّنَ ٱلنُّورِ إِلَى ٱلظُّلُمَٰتِۗ أُوْلَٰٓئِكَ أَصۡحَٰبُ ٱلنَّارِۖ هُمۡ فِيهَا خَٰلِدُونَ
Allah Ona iman gətirənlərlə dostluq edər, onları müvəffəq edər, işlərində kömək olar və onları küfür və cəhalət zülmətlərdən iman və elm nura çıxarar. Kafirlərin dostları isə onlara küfrü gözəl göstərən və onları iman və elm nurdan küfür və cəhalət zülmətlərinə çıxaran ilahlar və bütlərdir. Onlar od sakinləridirlər və onlar orada əbədi qalacaqlar!
التفاسير العربية:
أَلَمۡ تَرَ إِلَى ٱلَّذِي حَآجَّ إِبۡرَٰهِـۧمَ فِي رَبِّهِۦٓ أَنۡ ءَاتَىٰهُ ٱللَّهُ ٱلۡمُلۡكَ إِذۡ قَالَ إِبۡرَٰهِـۧمُ رَبِّيَ ٱلَّذِي يُحۡيِۦ وَيُمِيتُ قَالَ أَنَا۠ أُحۡيِۦ وَأُمِيتُۖ قَالَ إِبۡرَٰهِـۧمُ فَإِنَّ ٱللَّهَ يَأۡتِي بِٱلشَّمۡسِ مِنَ ٱلۡمَشۡرِقِ فَأۡتِ بِهَا مِنَ ٱلۡمَغۡرِبِ فَبُهِتَ ٱلَّذِي كَفَرَۗ وَٱللَّهُ لَا يَهۡدِي ٱلۡقَوۡمَ ٱلظَّٰلِمِينَ
Ey Peyğəmbər! Sən, İbrahim - aleyhissəlam - ilə Allahın Rəbb olması və təkliyi barədə mücadələ edən tağutun cürətindən daha təcüblü bir şey gördünmü?! O, Allaha qarşı cürət etdi, çünki Allah ona mal-dövlət verdi o isə bunun əvəzində həddini aşdı. İbrahim ona Rəbbinin sifətlərini bəyan edərək dedi: "Mənim Rəbbim bütün məxluqatı dirildir və öldürür!". O azğın inadkarlıq edərək: "Mən də, dirildirəm və öldürürəm, belə ki, istədiyimi öldürürəm və istədiyimi də əff edirəm!"– dedi. Bu zaman İbrahim - aleyhissəlam - ona daha tutarlı bir dəlil gətirərək belə dedi: "Mənim ibadət etdiyim Rəbbim günəşi məşriq tərəfdən gətirir, sən isə onu məğrib tərəfdəndən gətir!". Bu zaman o azğın çaşbaş qaldıb, heç bir söz deyə bilmədi və dəlilin qüvvətindən məğlub oldu. Allah zalımlərin zülmünə və tüğyanına görə onları Öz doğru yola yönəlməyə müvəffəq etməz.
التفاسير العربية:
أَوۡ كَٱلَّذِي مَرَّ عَلَىٰ قَرۡيَةٖ وَهِيَ خَاوِيَةٌ عَلَىٰ عُرُوشِهَا قَالَ أَنَّىٰ يُحۡيِۦ هَٰذِهِ ٱللَّهُ بَعۡدَ مَوۡتِهَاۖ فَأَمَاتَهُ ٱللَّهُ مِاْئَةَ عَامٖ ثُمَّ بَعَثَهُۥۖ قَالَ كَمۡ لَبِثۡتَۖ قَالَ لَبِثۡتُ يَوۡمًا أَوۡ بَعۡضَ يَوۡمٖۖ قَالَ بَل لَّبِثۡتَ مِاْئَةَ عَامٖ فَٱنظُرۡ إِلَىٰ طَعَامِكَ وَشَرَابِكَ لَمۡ يَتَسَنَّهۡۖ وَٱنظُرۡ إِلَىٰ حِمَارِكَ وَلِنَجۡعَلَكَ ءَايَةٗ لِّلنَّاسِۖ وَٱنظُرۡ إِلَى ٱلۡعِظَامِ كَيۡفَ نُنشِزُهَا ثُمَّ نَكۡسُوهَا لَحۡمٗاۚ فَلَمَّا تَبَيَّنَ لَهُۥ قَالَ أَعۡلَمُ أَنَّ ٱللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٞ
Yaxud da damları çökmüş, divarları uçulmuş, sakinləri həlak olub xarabalığa və susuz düzənliyə çevrilmiş bir kəndin yanından keçən kimsəni gördünmü? O kimsə təcüblənərək demişdi: "Allah bu kəndin sakinləri öldükdən sonra onu necə dirildəcəkdir?". Allah onu yüz il müddətində ölü saxladı, sonra dirildib ondan: "Nə qədər ölü qaldın?"– deyə soruşdu. O: "Bir gün və ya bir gündən də az müddət ölü qaldım!"– deyə cavab verdi. Allah buyurdu: "Əksinə, sən tam yüz il ölü qaldın. Yediyinə və içdiyinə bax, bunlar xarab olmadan əvvəlki halında qaldı. Baxmayar ki, yekək-içmək tez bir zamanda xarab olur. Ölmüş uzunqulağına da bax! Biz səni insanlar üçün, onlar öldükdən sonra Allahın onları yenidən diritməyə qadir olduğuna dəlalət edən açıq-aydın bir əlamət edəcəyik. Uzunqulağının dağılmış və bir-dirindən uzaq düşmüş sümüklərinə də bax, gör Biz onları necə qaldırır və necə bir-birinə birləşdirir, sonra da, onların üstünü necə ətlə örtürük və onu bir daha necə həyata qaytarırıq". O, buna şahid olub, həqiqət ona bəlli olduqda, bunu etiraf edərək: "Mən artıq, Allahı hər şeyə qadir olduğunu bildim!"– dedi.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• من أعظم ما يميز أهل الإيمان أنهم على هدى وبصيرة من الله تعالى في كل شؤونهم الدينية والدنيوية، بخلاف أهل الكفر.
• İman əhlini küfür əhlindən ayır edən ən böyük əlamət, iman əhlinin hər bir dini və dünyavi işlərində, Uca Allahdan olan doğru yolu və bəsirət üzərində olmasıdır.
• من أعظم أسباب الطغيان الغرور بالقوة والسلطان حتى يعمى المرء عن حقيقة حاله.
• Həddi aşmağın ən başlıca səbəbi, insanın öz həqiqi halını görə bilməyəcək dərəcədə kor olub, güc-qüvvəti və hökmüranlığı ilə qürurlanmasıdır.
وَإِذۡ قَالَ إِبۡرَٰهِـۧمُ رَبِّ أَرِنِي كَيۡفَ تُحۡيِ ٱلۡمَوۡتَىٰۖ قَالَ أَوَلَمۡ تُؤۡمِنۖ قَالَ بَلَىٰ وَلَٰكِن لِّيَطۡمَئِنَّ قَلۡبِيۖ قَالَ فَخُذۡ أَرۡبَعَةٗ مِّنَ ٱلطَّيۡرِ فَصُرۡهُنَّ إِلَيۡكَ ثُمَّ ٱجۡعَلۡ عَلَىٰ كُلِّ جَبَلٖ مِّنۡهُنَّ جُزۡءٗا ثُمَّ ٱدۡعُهُنَّ يَأۡتِينَكَ سَعۡيٗاۚ وَٱعۡلَمۡ أَنَّ ٱللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٞ
Ey Peyğəmbər! Bir zaman İbrahimin - aleyhissəlam: "Ey Rəbbim, ölüləri necə dirildiyini mənə öz gözlərimlə göstər!"– dediyini xatırla. Allah ona: "Məgər sən buna inanmırsan?"– deyə buyurdu. İbrahim dedi: "Əlbəttə ki, inanıram! Lakin qəlbimin daha rahat olmasını istəyirəm". Allah ona əmr edərək belə buyurdu: "Dörd cür quş tutub özünə tərəf çək və onları tikə-tikə et, sonra ətrafındaki dağların, hər dağın başına onlardan bir parça qoy, sonra da onları çağır, tələm-tələsik sənin yanına gələcəklər. Artıq onlar yenidən həyata qayıtmışdılar. Ey İbrahim bil ki, Allah Öz mülkündə qüdrətlidir, işində, şəriətində və yaratmaqında hikmət sahibidir!"
التفاسير العربية:
مَّثَلُ ٱلَّذِينَ يُنفِقُونَ أَمۡوَٰلَهُمۡ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ كَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنۢبَتَتۡ سَبۡعَ سَنَابِلَ فِي كُلِّ سُنۢبُلَةٖ مِّاْئَةُ حَبَّةٖۗ وَٱللَّهُ يُضَٰعِفُ لِمَن يَشَآءُۚ وَٱللَّهُ وَٰسِعٌ عَلِيمٌ
Mallarını Allah yolunda xərcləyənlərin savabının misalı əkinçinin münbit torpaqda əkdiyi yeddi sünbül verən bir toxumun misalına bənzəyir ki, bu sünbüllərin hər birində yüz ədəd dən vardır. Allah istədiyi qulunun savabını artırar və mükafatını hesabsız verər. Allahın lütfü, bəxşi genişdir və kimin üçün mükafatın qat-qat artırmaqa layiq olduğunu biləndir.
التفاسير العربية:
ٱلَّذِينَ يُنفِقُونَ أَمۡوَٰلَهُمۡ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ ثُمَّ لَا يُتۡبِعُونَ مَآ أَنفَقُواْ مَنّٗا وَلَآ أَذٗى لَّهُمۡ أَجۡرُهُمۡ عِندَ رَبِّهِمۡ وَلَا خَوۡفٌ عَلَيۡهِمۡ وَلَا هُمۡ يَحۡزَنُونَ
Mallarını Allahın itaətinə və razılığına xərcləyənlərin və sonra xərclədiklərinin ardından onların savabını puç edən söz yaxud əməl ilə minnət qoymayan və əziyyət verməyənlərin mükafatları Rəbbi yanındadır. Qiyamət günü onlara heç bir qorxu olmayacaq və Allahın onlara verdiyi böyük nemətinə görə də kədərlənməyəcəklər.
التفاسير العربية:
۞ قَوۡلٞ مَّعۡرُوفٞ وَمَغۡفِرَةٌ خَيۡرٞ مِّن صَدَقَةٖ يَتۡبَعُهَآ أَذٗىۗ وَٱللَّهُ غَنِيٌّ حَلِيمٞ
Möminin qəlbinə sevinc daxil edən gözəl söz demək və sənə pislik edəni əff etmək, sədəqə verdiyin kimsəyə ardından minnət qoyaraq əziyyətlə verilən sədəqədən daha yaxşıdır. Allahın qullarına ehtiyacı yoxdur, O, həlimdir və onlara əzab verməyə tələsməz.
التفاسير العربية:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا تُبۡطِلُواْ صَدَقَٰتِكُم بِٱلۡمَنِّ وَٱلۡأَذَىٰ كَٱلَّذِي يُنفِقُ مَالَهُۥ رِئَآءَ ٱلنَّاسِ وَلَا يُؤۡمِنُ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِۖ فَمَثَلُهُۥ كَمَثَلِ صَفۡوَانٍ عَلَيۡهِ تُرَابٞ فَأَصَابَهُۥ وَابِلٞ فَتَرَكَهُۥ صَلۡدٗاۖ لَّا يَقۡدِرُونَ عَلَىٰ شَيۡءٖ مِّمَّا كَسَبُواْۗ وَٱللَّهُ لَا يَهۡدِي ٱلۡقَوۡمَ ٱلۡكَٰفِرِينَ
Ey Allaha iman gətirib Onun rəsuluna tabe olan kimsələr! Sədəqələrinizin savabını, Allaha, axirət gününə və o gün Allahın verəcəyi savaba və əzaba inanmayan şəxs kimi sədəqə verdiyiniz kimsəyə minnət qoymaqla və əziyyət verməklə puç etməyin. Çünki bu cür sədəqə verənlərin məsəli, özünü insanlara göstərib, təriflənməsi məqsədilə malını xərcləyən insanın məsəlinə bənzər. Belə insanın misalı üzərində torpaq olan hamar daşın misalına bənzəyir ki, şiddətli bir yağış o daşın üzərində olan torpaqı aparıb, üzərində heç bir şey olmayan, onu çılpaq hala salmış daşa bənzəyir. Özlərini insanlara göstərmək üçün malını xərcləyən kimsə də əməllərinin və xərclədiyinin savabını belə puç edər, sonda Allah yanında o, heç bir şeyə nail ola bilməz. Allah kafir qövmü, Onu, razı salan əməllərə yönəltməz və etdikləri əməllər və xərclədikləri mallar onlara fayda verməz.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• مراتب الإيمان بالله ومنازل اليقين به متفاوتة لا حد لها، وكلما ازداد العبد نظرًا في آيات الله الشرعية والكونية زاد إيمانًا ويقينًا.
• Allaha imanın və Ona olan yəqinliyin mərtəbələri müxtəlifdir və bunun son həddi yoxdur. İnsan, Allahın şəri və kövni ayələrinə nə qədər çox düşünərsə, bir o qədər də Allaha imanı və yəqinliyi artar.
• بَعْثُ الله تعالى للخلق بعد موتهم دليل ظاهر على كمال قدرته وتمام عظمته سبحانه.
• Uca Allahın insanları öldükdən sonra diriltməsi, Onun qüdrətinin kamil və əzəmətinin isə tam olmasına açıq-aydın dəlildir.
• فضل الإنفاق في سبيل الله وعظم ثوابه، إذا صاحبته النية الصالحة، ولم يلحقه أذى ولا مِنّة محبطة للعمل.
• Allah yolunda xərcləməyin fəziləti və savabının böyük olması. Bu mükafata yalnız, ixlasla xərclədiyi zaman və xərclədiyinin ardından, minnət qoyub, əziyyət verərək əməlini puç etməyən insan nail ola bilər.
وَمَثَلُ ٱلَّذِينَ يُنفِقُونَ أَمۡوَٰلَهُمُ ٱبۡتِغَآءَ مَرۡضَاتِ ٱللَّهِ وَتَثۡبِيتٗا مِّنۡ أَنفُسِهِمۡ كَمَثَلِ جَنَّةِۭ بِرَبۡوَةٍ أَصَابَهَا وَابِلٞ فَـَٔاتَتۡ أُكُلَهَا ضِعۡفَيۡنِ فَإِن لَّمۡ يُصِبۡهَا وَابِلٞ فَطَلّٞۗ وَٱللَّهُ بِمَا تَعۡمَلُونَ بَصِيرٌ
Mallarını Allahın razılığını qazanmaq üçün və Allahın vədinə inanaraq rahaq qəlblə, könül xoşluqu ilə xərcləyən möminlərin misalı münbit hündür bir yerdə olan bostanın misalına bənzəyir ki, ona şiddətli yağış düşdükdən sonra o öz bəhrəsini iki qat verər. Yox, əgər ona şiddətli yağış düşməzsə, zərf yağış da düşsə yerin münbit olduğuna görə bu da bəs edər. İxlasla malını Allah yolunda xərcləyənlərin də misalı belədir, Allah onların, Allah üçün xərclədiklərini qəbul edər, hətta xərclədikləri az bir şey olsa da belə onun savabını onlar üçün qat-qat artırar. Allah sizin nə etdiklərinizi görür. Mallarını ixlasla və insalara göstərmək üçün xərcləyən kimsələrin halı Allaha gizli qalmaz və O, hər bir kimsənin etdiyi əməlin müqabilini verəcəkdir.
التفاسير العربية:
أَيَوَدُّ أَحَدُكُمۡ أَن تَكُونَ لَهُۥ جَنَّةٞ مِّن نَّخِيلٖ وَأَعۡنَابٖ تَجۡرِي مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ لَهُۥ فِيهَا مِن كُلِّ ٱلثَّمَرَٰتِ وَأَصَابَهُ ٱلۡكِبَرُ وَلَهُۥ ذُرِّيَّةٞ ضُعَفَآءُ فَأَصَابَهَآ إِعۡصَارٞ فِيهِ نَارٞ فَٱحۡتَرَقَتۡۗ كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ ٱللَّهُ لَكُمُ ٱلۡأٓيَٰتِ لَعَلَّكُمۡ تَتَفَكَّرُونَ
Məgər sizlərdən biri istəyərmi ki, onun xurma və üzüm ağaclarından ibarət, ağacları altından şirin sular axan və içində onun üçün hər cür gözəl meyvələr olan bir bostanı olsun, sonra da o, qocalıb yaşa dolduqda heç bir işə qadir olmadığı zaman, özünün də, zəif, kişik və iş qabiliyyəti olmayan uşaqları olduğu halda, o, həm qocalığına və uşaqlarının kiçik olduğuna görə, həmən ki, onun bağa böyük ehtiyacı olduğu bir vaxta, bağa şiddətli odlu bir külək düşüb bütün bostanı yandırsın?! Malını insanların görməsi üçün xərcləyənin misalı da bu insanın misalına bənzəyir. Belə insan, qiyamət günü savaba daha çox möhtac olduğu vaxt o, Allahın qarşısına heç bir savabı olmadan gələcəkdir. Allah belə bir açıq-aydın bəyanla dünya və axirətdə sizə fayda verən şeyləri izah edir ki, bəlkə bu haqqda fikirləşəsiniz.
التفاسير العربية:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ أَنفِقُواْ مِن طَيِّبَٰتِ مَا كَسَبۡتُمۡ وَمِمَّآ أَخۡرَجۡنَا لَكُم مِّنَ ٱلۡأَرۡضِۖ وَلَا تَيَمَّمُواْ ٱلۡخَبِيثَ مِنۡهُ تُنفِقُونَ وَلَسۡتُم بِـَٔاخِذِيهِ إِلَّآ أَن تُغۡمِضُواْ فِيهِۚ وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ غَنِيٌّ حَمِيدٌ
Ey Allaha iman gətirib Onun rəsuluna tabe olan kimsələr! Qazandığınız pak, halal maldan və sizin üçün torpaqdan çıxartdığımız yer bitkilərindən Allah yolunda xərcləyin. Əgər sizə verilsəydi, pisliyinə görə yalnız göz yumub alacağınız pis şeylərdən xərcləməyə çalışmayın. Məgər özünüzə razı olmadığınız bir şeyi Allah üçünmü razı olursunuz?! Bilin ki, Allah, sizin xərclədiklərinizdən zəngindir və O, zatında və işlərinə tərifəlayiqdir.
التفاسير العربية:
ٱلشَّيۡطَٰنُ يَعِدُكُمُ ٱلۡفَقۡرَ وَيَأۡمُرُكُم بِٱلۡفَحۡشَآءِۖ وَٱللَّهُ يَعِدُكُم مَّغۡفِرَةٗ مِّنۡهُ وَفَضۡلٗاۗ وَٱللَّهُ وَٰسِعٌ عَلِيمٞ
Şeytan sizi yoxsulluqla qorxudaraq, paxıllığa sövq edər və sizi günahlar və asiliklər etməyə çağırar. Allah isə günahlarınızın bağışlanması üçün sizə böyük bağışlanma və bol-bol ruzi vəd edər. Allahın lütfü genişdir və qullarının halından xəbərdardır.
التفاسير العربية:
يُؤۡتِي ٱلۡحِكۡمَةَ مَن يَشَآءُۚ وَمَن يُؤۡتَ ٱلۡحِكۡمَةَ فَقَدۡ أُوتِيَ خَيۡرٗا كَثِيرٗاۗ وَمَا يَذَّكَّرُ إِلَّآ أُوْلُواْ ٱلۡأَلۡبَٰبِ
Allah sözdə və əməldə düzgünə müvəffəq olmağı yalnız istədiyi kəsə bəxş edər. Kimə bu verilərsə, ona çoxlu xeyir verilmiş olar. Allahın ayələrindən yalnız Allahın nuru ilə nurlanan və Onun doğru yolu ilə gedən kamil ağıl sahibləri düşünüb ibrət alarlar.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• المؤمنون بالله تعالى حقًّا واثقون من وعد الله وثوابه، فهم ينفقون أموالهم ويبذلون بلا خوف ولا حزن ولا التفات إلى وساوس الشيطان كالتخويف بالفقر والحاجة.
• Uca Allaha həqiqi iman etmiş möminlər, Allahın vədinə (cənnətin) və savabına inanan, mallarını Allah yolunda heç bir qorxu və hüzn etmədən xərcləyən və şeytanın yoxsulluq və ehtiyacla qorxudan vəsvəsələrinə fikir verməyən kimsələrdir.
• الإخلاص من أعظم ما يبارك الأعمال ويُنمِّيها.
وَمَآ أَنفَقۡتُم مِّن نَّفَقَةٍ أَوۡ نَذَرۡتُم مِّن نَّذۡرٖ فَإِنَّ ٱللَّهَ يَعۡلَمُهُۥۗ وَمَا لِلظَّٰلِمِينَ مِنۡ أَنصَارٍ
Allahın razılığını diləyərək xərclədiyiniz hər bir böyük və kişik sədəqəni və ya Allahın sizə vacib etmədiyi bir ibadəti, Allah üçün özünüzə vacib etdiyinizi də şübhəsiz ki, bunların hamısını Allah bilir. Allah əməllərinizin savabını zay etməz və buna görə Allah sizə böyük mükafat verəcəldir. Allahın hüdudlarını aşıb, vacib olanı verməkdən boyun qaçıran zalimlərin isə qiyamət günü onları əzabdan qoruyan heç köməkçiləri olmaz.
التفاسير العربية:
إِن تُبۡدُواْ ٱلصَّدَقَٰتِ فَنِعِمَّا هِيَۖ وَإِن تُخۡفُوهَا وَتُؤۡتُوهَا ٱلۡفُقَرَآءَ فَهُوَ خَيۡرٞ لَّكُمۡۚ وَيُكَفِّرُ عَنكُم مِّن سَيِّـَٔاتِكُمۡۗ وَٱللَّهُ بِمَا تَعۡمَلُونَ خَبِيرٞ
Malınızdan sədəqə verdikdə onu aşkar verməyiniz necə də gözəldir. Əgər onu yoxsullara gizlində versəniz, bu sizin üçün aşkar verməkdən daha xeyirli olar. Çünki gizli sədəqə vermək ixlasa daha yaxındır. İxlas əhlinin sədəqələri, onların günahlarının üstünü örtməsinə və onların bağışlanmnasına səbəbdir. Allah nə etdiklərinizdən xəbərdardır və əməllərinizdən heç bir şey Ona gizli qalmaz.
التفاسير العربية:
۞ لَّيۡسَ عَلَيۡكَ هُدَىٰهُمۡ وَلَٰكِنَّ ٱللَّهَ يَهۡدِي مَن يَشَآءُۗ وَمَا تُنفِقُواْ مِنۡ خَيۡرٖ فَلِأَنفُسِكُمۡۚ وَمَا تُنفِقُونَ إِلَّا ٱبۡتِغَآءَ وَجۡهِ ٱللَّهِۚ وَمَا تُنفِقُواْ مِنۡ خَيۡرٖ يُوَفَّ إِلَيۡكُمۡ وَأَنتُمۡ لَا تُظۡلَمُونَ
Ey Peygəmbər! Onların haqqı qəbul edib hidayətə gəlmələri və haqqa tabe olub ona boyun əymələri də sənə aid deyildir. Sənə vacib olan yalnız onlara doğru yolu göstərib, tanıtmaqdır. Çünki haqqa və doğru yola müvəffəq olmaq ancaq Allahın əlindədir və O, istədiyini dogru yola yönəldir. Xeyirli şeylərdən xərclədiklərinizin mənfəti sonda sizə qayıdacaqdır, çünki Allahın buna ehtiyac yoxdur. Elə buna görə də xərclədiyinizi ixlasla, Allah üçün xərcləyin. Həqiqi möminlər isə mallarını yalnız Allahın razılığını qazanmaq üçün xərcləyirlər. Malınızdan Allah yolunda az və ya çox olmasından aslı olayaraq nə xərcləsəniz, Allah onun əvəzi heç bir naqislik olmadan sizə tam verilər və şübhəsiz ki, Allah heç kimə zülm etməz.
التفاسير العربية:
لِلۡفُقَرَآءِ ٱلَّذِينَ أُحۡصِرُواْ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ لَا يَسۡتَطِيعُونَ ضَرۡبٗا فِي ٱلۡأَرۡضِ يَحۡسَبُهُمُ ٱلۡجَاهِلُ أَغۡنِيَآءَ مِنَ ٱلتَّعَفُّفِ تَعۡرِفُهُم بِسِيمَٰهُمۡ لَا يَسۡـَٔلُونَ ٱلنَّاسَ إِلۡحَافٗاۗ وَمَا تُنفِقُواْ مِنۡ خَيۡرٖ فَإِنَّ ٱللَّهَ بِهِۦ عَلِيمٌ
Sədəqələrinizi Allah yolunda cihad, ruzi qazanmaq üçün səfər etməyə mane olan yoxsullar üçün edin. Bu kimsələr iffətli olub dilənmədiklərinə görə tanımayan adam onları varlı zənn edir. Bu kimsələrin halına yaxından bələd olan insanlar, onların zahiri görnüşündən və geyimindən ehtiyaclı olduğunu bilirlər. Belə kimsələrin simalarından biri də budur ki, onlar üzə salıb insanlardan bir şeyi israrla istəyən yoxsullar kimi deyillər. Malınızdan Allah yolunda nə xərcləsənizsə, şübhəsiz ki, Allah onu bilir və Allah onun mükafatını sizə artıqlaması ilə verəcəkdir.
التفاسير العربية:
ٱلَّذِينَ يُنفِقُونَ أَمۡوَٰلَهُم بِٱلَّيۡلِ وَٱلنَّهَارِ سِرّٗا وَعَلَانِيَةٗ فَلَهُمۡ أَجۡرُهُمۡ عِندَ رَبِّهِمۡ وَلَا خَوۡفٌ عَلَيۡهِمۡ وَلَا هُمۡ يَحۡزَنُونَ
Mallarını Allahın razılığını diləyərək, insanlara göstərmədən və eşitdirmədən gecə və gündüz, gizli və aşkar xərcləyənlərin Qiyamət gün öz Rəbbi yanında mükafatı vardır. Axirətdə onların heç bir qorxusu olmaz və dünyada əldə edə bilmədikləri nemətlərə görə də onlar kədərlənməzlər. Bunlar Allahın lütfü və neməti sayəsindədir.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• إذا أخلص المؤمن في نفقاته وصدقاته فلا حرج عليه في إظهارها وإخفائها بحسب المصلحة، وإن كان الإخفاء أعظم أجرًا وثوابًا لأنها أقرب للإخلاص.
• Əgər mömin xərclədiyində və sədəqələrində ixlaslı olarsa, ehtiyac varsa, bu zaman xərclədiyini yaxud sədəqə verdiyini aşkar və ya gizli verməsində qəbahət yoxdur. Baxmayaraq ki, bunları gizli etmək ixlasa yaxın olduğu üçün, Allah qatında savabı daha böyükdür.
• دعوة المؤمنين إلى الالتفات والعناية بالمحتاجين الذين تمنعهم العفة من إظهار حالهم وسؤال الناس.
• Möminləri, öz hallarını bildirməkdən və insanlara dilənməkdən həya edən ehtiyaclı kimsələrə diqqət yetirib və onlara qayğı göstərməyə çağırmaq.
• مشروعية الإنفاق في سبيل الله تعالى في كل وقت وحين، وعظم ثوابها، حيث وعد تعالى عليها بعظيم الأجر في الدنيا والآخرة.
• Uca Allah yolunda hər zaman mal xərcləməyin caiz və həmçinin bunun Allah yanında böyük savab olması. Belə ki, Allah, Onun yolunda mal xərcləyənlərə dünya və axirətdə böyük mükafat verəcəyinə vəd etmişdir.
ٱلَّذِينَ يَأۡكُلُونَ ٱلرِّبَوٰاْ لَا يَقُومُونَ إِلَّا كَمَا يَقُومُ ٱلَّذِي يَتَخَبَّطُهُ ٱلشَّيۡطَٰنُ مِنَ ٱلۡمَسِّۚ ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمۡ قَالُوٓاْ إِنَّمَا ٱلۡبَيۡعُ مِثۡلُ ٱلرِّبَوٰاْۗ وَأَحَلَّ ٱللَّهُ ٱلۡبَيۡعَ وَحَرَّمَ ٱلرِّبَوٰاْۚ فَمَن جَآءَهُۥ مَوۡعِظَةٞ مِّن رَّبِّهِۦ فَٱنتَهَىٰ فَلَهُۥ مَا سَلَفَ وَأَمۡرُهُۥٓ إِلَى ٱللَّهِۖ وَمَنۡ عَادَ فَأُوْلَٰٓئِكَ أَصۡحَٰبُ ٱلنَّارِۖ هُمۡ فِيهَا خَٰلِدُونَ
Sələmlə müamələ edib onu alanlar Qiyamət günü qəbirlərindən şeytan toxunmuş kimsənin qalxdığı kimi qalxarlar. O, qəbrindən qalxdıqda, özündən gedən insan kimi gah yıxılaraq, gah da ki, ayaq üstə duraraq qalxar. Bu, onların özlərinə sələm yeməyi halal etdikləri və sələm ilə Allahın halal etdiyi alış-verişin arasında fərq qoymadan: "Alış-veriş də halallıq baxımından sələmçilik kimidir və sonda hər ikisi də malı artırıb çoxaldır!"– demələrinə görə idi. Allah onların bu iddialarını rədd edib, etdikləri müqayisəni batil və dedikləri sözün isə yalan olduğunu bildirmişdir. Uca Allah alış-verişdə ümumi və xüsusi mənfəətlər olduğu üçün onu halal, sələmçiliyin isə zülm və insanların mallarını heç bir qarşılıqsız, batil yolla yemək olduğunu bəyan etmişdir. Hər kim özünə, Rəbbindən sələmin qadağan olması xəbəri gəldikdən sonra sələmçiliyə son qoyub və ondan Allaha tövbə edərsə, keçmişdə aldığı sələmlər ona bağışlanar, buna görə ona günah olmaz və bundan sonra gələcəkdə onun işi Allaha aid olar. Kim də özünə, Allahın sələmi qadağan etdiyi xəbəri çatdıqdan sonra və bunun haram olduğunu bildiyi halda yenidən sələmə qayıdarsa, o, Cəhənnəmə daxil olmağa və orada əbədi qalmağa layiq görülər. Cəhənnəmdə əbədi qalmaq dedikdə, burada sələmin halal olduğunu idda edərək yeyən, yaxud orada əbədi deyil, üzün müddət qalmaq nəzərdə tutulur. Çünki Cəhənnəmdə əbədi olaraq yalnız kafirlər qalacaqlar. Amma tövhid əhli orada əbədi qalmazlar.
التفاسير العربية:
يَمۡحَقُ ٱللَّهُ ٱلرِّبَوٰاْ وَيُرۡبِي ٱلصَّدَقَٰتِۗ وَٱللَّهُ لَا يُحِبُّ كُلَّ كَفَّارٍ أَثِيمٍ
Allah sələm ilə qazanılan malı ya hissi tələf etməklə, ya da həmin malın bərəkərini almaqla mənən məhv edər. Allah sədəqələri isə artırar və onun savabını qat-qat çoxaldar və hər yaxşılığa, onun on mislindən ta yeddi yüz qatınadək hətta bundan da daha artıq əvəz verilər və sədəqə verən kimsələrin mallarına bərəkət verər. Allah hər bir kafr, inadkar, haramı halallaşdıran asi və günah əməllərdə israrlı olan kimsələri sevməz.
التفاسير العربية:
إِنَّ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ وَأَقَامُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتَوُاْ ٱلزَّكَوٰةَ لَهُمۡ أَجۡرُهُمۡ عِندَ رَبِّهِمۡ وَلَا خَوۡفٌ عَلَيۡهِمۡ وَلَا هُمۡ يَحۡزَنُونَ
Həqiqətən, Allaha iman gətirib Onun rəsuluna tabe olan, saleh əməllər edən, namazı Allahın əmr etdiyi kimi tam şəkildə qılan və mallarının zəkatını, zəkat almağa layiq kimsələrə verənlərin mükafatları Rəbbi yanındadır. Axirətdə onların heç bir qorxusu yoxdur və onlar əldə edə bilmədikləri dünya və onun nemətlərinə görə də kədərlənməzlər.
التفاسير العربية:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَذَرُواْ مَا بَقِيَ مِنَ ٱلرِّبَوٰٓاْ إِن كُنتُم مُّؤۡمِنِينَ
Ey Allaha iman gətirib Onun rəsuluna tabe olan kimsələr! Allahın əmrlərini yerinə yetirib qadağanlarından çəkinməklə Ondan qorxun. Əgər siz Allaha və sizi qadağan etdiyi sələmin haram olmasına həqiqi iman etmisinizsə, elə isə insanlarda sələmdən qalan mallarınızı tələb etməkdən əl çəkin.
التفاسير العربية:
فَإِن لَّمۡ تَفۡعَلُواْ فَأۡذَنُواْ بِحَرۡبٖ مِّنَ ٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦۖ وَإِن تُبۡتُمۡ فَلَكُمۡ رُءُوسُ أَمۡوَٰلِكُمۡ لَا تَظۡلِمُونَ وَلَا تُظۡلَمُونَ
Əgər sizə əmr olunanı etməsəniz, Allahın və Onun rəsulunun sizə müharibə elan etdiyini bilin və buna yəqin olun. Yox, əgər sələmi tərk edib, Allaha tövbə etsəniz, borc verdiyiniz mallarınızın maya dəyəri sizindir. Mallarınızın maya dəyərindən artıq almamaqla nə siz zülm edərsiniz, maya dəyərindən naqis qaytarmamaqla nə də sizə zülm olunar.
التفاسير العربية:
وَإِن كَانَ ذُو عُسۡرَةٖ فَنَظِرَةٌ إِلَىٰ مَيۡسَرَةٖۚ وَأَن تَصَدَّقُواْ خَيۡرٞ لَّكُمۡ إِن كُنتُمۡ تَعۡلَمُونَ
Əgər borclu tələb etdiyiniz kəs borcu qaytarmağa qadir deyilsə və maddi durumu çətindirsə, o zaman onun maddi durumu yaxşılaşıb, borcu qaytarmağa imkanı olana qədər ona möhlət verin. Borcu tələb etməyib, borcu ona sədəqə etməyiniz yaxud borcun bir hissəsini ona bağışlamanızın uca Allah yanında sizin üçün nə qədər xeyirli olduğunu biləydiz!
التفاسير العربية:
وَٱتَّقُواْ يَوۡمٗا تُرۡجَعُونَ فِيهِ إِلَى ٱللَّهِۖ ثُمَّ تُوَفَّىٰ كُلُّ نَفۡسٖ مَّا كَسَبَتۡ وَهُمۡ لَا يُظۡلَمُونَ
Hamınız Allahın hüzuruna qaytarılacağınız günün əzabından qorxun! Sonra hər kəsə qazandığı xeyir yaxud şərin əvəzi veriləcək və onlara əməllərinin savabı naqis olmaqla və günahlardan artıq əzab verməklə zülm edilməyəcəkdir.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• من أعظم الكبائر أكل الربا، ولهذا توعد الله تعالى آكله بالحرب وبالمحق في الدنيا والتخبط في الآخرة.
• Ən böyük günahlardan biri də, sələm yeməkdir. Elə bu səbəbdən uca Allah, o kimsəyə dünyada ona hərb elan etmək və onu məhv etməklə, axirətdə isə qəbirindən cin vurmuş dəli kimi qalxacağı ilə hədələmişdir.
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ إِذَا تَدَايَنتُم بِدَيۡنٍ إِلَىٰٓ أَجَلٖ مُّسَمّٗى فَٱكۡتُبُوهُۚ وَلۡيَكۡتُب بَّيۡنَكُمۡ كَاتِبُۢ بِٱلۡعَدۡلِۚ وَلَا يَأۡبَ كَاتِبٌ أَن يَكۡتُبَ كَمَا عَلَّمَهُ ٱللَّهُۚ فَلۡيَكۡتُبۡ وَلۡيُمۡلِلِ ٱلَّذِي عَلَيۡهِ ٱلۡحَقُّ وَلۡيَتَّقِ ٱللَّهَ رَبَّهُۥ وَلَا يَبۡخَسۡ مِنۡهُ شَيۡـٔٗاۚ فَإِن كَانَ ٱلَّذِي عَلَيۡهِ ٱلۡحَقُّ سَفِيهًا أَوۡ ضَعِيفًا أَوۡ لَا يَسۡتَطِيعُ أَن يُمِلَّ هُوَ فَلۡيُمۡلِلۡ وَلِيُّهُۥ بِٱلۡعَدۡلِۚ وَٱسۡتَشۡهِدُواْ شَهِيدَيۡنِ مِن رِّجَالِكُمۡۖ فَإِن لَّمۡ يَكُونَا رَجُلَيۡنِ فَرَجُلٞ وَٱمۡرَأَتَانِ مِمَّن تَرۡضَوۡنَ مِنَ ٱلشُّهَدَآءِ أَن تَضِلَّ إِحۡدَىٰهُمَا فَتُذَكِّرَ إِحۡدَىٰهُمَا ٱلۡأُخۡرَىٰۚ وَلَا يَأۡبَ ٱلشُّهَدَآءُ إِذَا مَا دُعُواْۚ وَلَا تَسۡـَٔمُوٓاْ أَن تَكۡتُبُوهُ صَغِيرًا أَوۡ كَبِيرًا إِلَىٰٓ أَجَلِهِۦۚ ذَٰلِكُمۡ أَقۡسَطُ عِندَ ٱللَّهِ وَأَقۡوَمُ لِلشَّهَٰدَةِ وَأَدۡنَىٰٓ أَلَّا تَرۡتَابُوٓاْ إِلَّآ أَن تَكُونَ تِجَٰرَةً حَاضِرَةٗ تُدِيرُونَهَا بَيۡنَكُمۡ فَلَيۡسَ عَلَيۡكُمۡ جُنَاحٌ أَلَّا تَكۡتُبُوهَاۗ وَأَشۡهِدُوٓاْ إِذَا تَبَايَعۡتُمۡۚ وَلَا يُضَآرَّ كَاتِبٞ وَلَا شَهِيدٞۚ وَإِن تَفۡعَلُواْ فَإِنَّهُۥ فُسُوقُۢ بِكُمۡۗ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَۖ وَيُعَلِّمُكُمُ ٱللَّهُۗ وَٱللَّهُ بِكُلِّ شَيۡءٍ عَلِيمٞ
Ey Allaha iman gətirib Onun rəsuluna tabe olan kimsələr! Borcla müamilə etdiyiniz zaman, müəyyən bir müddətədək bir-birinizə borc verdikdə, onu yazın. Qoy bunu aranızda bir katib haqq, vicdan və şəriətə müvafiq qayda da yazsın. Katib borcu Allahın ona öyrətdiyinə müvafiq və ədalətlə yazmaqdan imtina etməsin. Qoy o, borc alan adamın şəxsi təsdiqi ilə olması üçün onun dediyini yazsın. Rəbbi olan Allahdan qorxsun və borcun dəyərindən, növündən və keyfiyyətindən heç bir şey azaltmasın. Əgər borc alan adam özü yaza bilmirsə və ya dəli və kiçik olduğu üçün zəifdirsə yaxud lal olduğuna görə yazdırmağa qadir deyilsə, və s. buna oxşar hallar olarsa, qoy onun himayədarı onun yerinə borcu ədalət və vicdanla yazdırsın. Aranızdakı kişilərdən iki nəfər ağıllı və ədalətli şahid tutun. Əgər iki kişi olmazsa, dinindən və əxlaqından razı olduğunuz şahidlərdən bir kişi və iki qadını şahid tutun ki, əgər qadınlardan biri unutduqda, bacısı onun yadına salsın. Şahidlər borca görə şahidlik etməyə çağırıldıqda, şahid olmaqdan imtina etməsinlər. Şahid olduqları işi əda etmək üçün dəvət olunsalar, bu zaman şahid olduqlarını gəlib xəbər vermələri onlar üzərində bir haqqdır. Borcun az və ya çox olmasından aslı olmayaraq, onun müəyyən etdiyiniz qaytarılma vaxtını yazmaqdan bezməyin. Borcu yazmağınız, Allahın şəriətində daha ədalətli, şahidlik etmək və etdikdən sonra olduğu kimi xəbər vermək üçün daha düzgündür və borcun növündə, miqdarında və qaytarma müddətində şübhəyə düşməməyiniz üçün daha münasibdir. Yalnız öz aranızda nağd alıb və qiymətini də nağd ödədiyiniz ticarət bundan istisnadır. Ehtiyac olmadığı təqdirdə bunu yazmamağınız isə sizin üçün günah deyildir. Mübahisəyə səbəb ola biləcək işlərin qarşısını almaq məqsədi ilə alış-veriş etdikdə şahid tutmaq sizə qanun edilmişdir. Katiblərə və şahidlərə zərər vermək və həmçinin onlardan katiblik və şahidlik etmələrini tələb edən kimsələrə zərər vermək caiz deyildir. Əgər siz onlara zərər versəniz, şübhəsiz ki, bu sizin, Allahın taətindən çıxıb Ona qarşı asilik etmənizdir. Ey Möminlər! Allahın əmrlərini yerinə yetirməklə və qadağanlarından çəkinməklə Ondan qorxun! Allah dünya və axirətdə sizə mənfətli olan şeyləri öyrədir. Allah bütün işləri biləndir və Ona heç bir şey qizli qalmaz!
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• وجوب تسمية الأجل في جميع المداينات وأنواع الإجارات.
• Sonda ixtilaf və mübahisə olmaması üçün borc verdikdə borcu və sairə başqa maliyyə məsələlərini yazmaqın qanun sayılması.
• Yetkinlik yaşına çatmayan az yaşlıların acizlik və ya ağıldan zəif yaxud yaşlarının kiçik olduğu səbəbindən onlara himayəçilik etməyin vacibliyi.
۞ وَإِن كُنتُمۡ عَلَىٰ سَفَرٖ وَلَمۡ تَجِدُواْ كَاتِبٗا فَرِهَٰنٞ مَّقۡبُوضَةٞۖ فَإِنۡ أَمِنَ بَعۡضُكُم بَعۡضٗا فَلۡيُؤَدِّ ٱلَّذِي ٱؤۡتُمِنَ أَمَٰنَتَهُۥ وَلۡيَتَّقِ ٱللَّهَ رَبَّهُۥۗ وَلَا تَكۡتُمُواْ ٱلشَّهَٰدَةَۚ وَمَن يَكۡتُمۡهَا فَإِنَّهُۥٓ ءَاثِمٞ قَلۡبُهُۥۗ وَٱللَّهُ بِمَا تَعۡمَلُونَ عَلِيمٞ
Əgər siz müsafir olduğunuz vaxt borc vəsiqəsini yazdırmağa katib tapmasanız, borclu olan şəxsin borc sahibinə girov verməsi yetərlidir. Beləliklə o girov, borc sahibi malını, borclu olan insandan alana qədər malının məninatçısı olar. Əgər sizlərdən biri digərinə etibar edirsə, bu zaman borcu yazmaq, şahid tutmaq və ya girov almaq lazim deyil və bu halda borc, borclu olan insanın üzərində əmanətdir və borcu sahibinə qaytarması vacibdir. Etibar olunmuş kəs bu əmanətə görə Allahdan qorxsun və ondan heç bir şeyi inkar etməsin. Əgər borclu olan insan əmanəti inkar edərsə, bu zaman şahidlik edən şəxs, etdiyi şəhadəti əda etməlidir və şahidliyi gizlətməsi isə caiz deyildir. Kim onu gizlədirsə, şübhəsiz ki, onun qəlbi günahkardır. Allah nə etdiklərinizi bilir, Ona heç bir şey gizli qalmaz və O, sizin əməllərinizin əvəzini verəcəkdir.
التفاسير العربية:
لِّلَّهِ مَا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَمَا فِي ٱلۡأَرۡضِۗ وَإِن تُبۡدُواْ مَا فِيٓ أَنفُسِكُمۡ أَوۡ تُخۡفُوهُ يُحَاسِبۡكُم بِهِ ٱللَّهُۖ فَيَغۡفِرُ لِمَن يَشَآءُ وَيُعَذِّبُ مَن يَشَآءُۗ وَٱللَّهُ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٌ
Göylərdə və yerdə nə varsa, onları xəlq etmək, onlara sahib olmaq və onları idarə etmək tək Allaha məxsusdur. Qəlbinizdə olanı üzə çıxarsanız da, gizlətsəniz də, Allah onu bilir və buna görə sizi hesaba çəkəcəkdir. O, bundan sonra istədiyini lütfü və rəhməti ilə bağışlayar, istədiyinə də, ədaləti və hikməti ilə əzab verər. Allah hər şeyə qadirdir!
التفاسير العربية:
ءَامَنَ ٱلرَّسُولُ بِمَآ أُنزِلَ إِلَيۡهِ مِن رَّبِّهِۦ وَٱلۡمُؤۡمِنُونَۚ كُلٌّ ءَامَنَ بِٱللَّهِ وَمَلَٰٓئِكَتِهِۦ وَكُتُبِهِۦ وَرُسُلِهِۦ لَا نُفَرِّقُ بَيۡنَ أَحَدٖ مِّن رُّسُلِهِۦۚ وَقَالُواْ سَمِعۡنَا وَأَطَعۡنَاۖ غُفۡرَانَكَ رَبَّنَا وَإِلَيۡكَ ٱلۡمَصِيرُ
Muhəmməd peyğəmbər (sallallahu aleyhi və səlləm) Rəbbindən ona nazil edilən hər bir şeyə iman gətirdi, möminlər də, həmçinin iman gətirdilər. Onların hamısı Allaha, Onun bütün mələklərinə, peyğəmbərlərə nazil etdiyi bütün kitablarına və göndərdiyi bütün elçilərinə iman gətirdilər. Onlar: "Biz Allahın elçiləri arasında fərq qoymuruq!" -deyərək elçilərə iman gətirdilər. Onlar həmçinin, belə dedilər: "Bizə əmr edib, qadağan etdiyini eşitdik və biz Sənə, bizə əmr etdiyini etmək və qadağan etdiyindən çəkinməklə itaət etdik! Ey Rəbbimiz, biz Səndən, bizi bağışlamağını diləyirik, hər bir işimizdə dönüş də, yalnız tək Sənədir!"
التفاسير العربية:
لَا يُكَلِّفُ ٱللَّهُ نَفۡسًا إِلَّا وُسۡعَهَاۚ لَهَا مَا كَسَبَتۡ وَعَلَيۡهَا مَا ٱكۡتَسَبَتۡۗ رَبَّنَا لَا تُؤَاخِذۡنَآ إِن نَّسِينَآ أَوۡ أَخۡطَأۡنَاۚ رَبَّنَا وَلَا تَحۡمِلۡ عَلَيۡنَآ إِصۡرٗا كَمَا حَمَلۡتَهُۥ عَلَى ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِنَاۚ رَبَّنَا وَلَا تُحَمِّلۡنَا مَا لَا طَاقَةَ لَنَا بِهِۦۖ وَٱعۡفُ عَنَّا وَٱغۡفِرۡ لَنَا وَٱرۡحَمۡنَآۚ أَنتَ مَوۡلَىٰنَا فَٱنصُرۡنَا عَلَى ٱلۡقَوۡمِ ٱلۡكَٰفِرِينَ
Allah hər insanı yalnız onun bacardığı əməllərlə mükəlləf edər. Çünki Allahın dini asanlıq üzərində bina edilmiş və dində məşəqqət yoxdur. Kim xeyir qazanarsa, ona əməlinin savabı naqis edilmədən verilər. Kim də şər qazanarsa, qazandığı şərin cəzası başqasına deyil, yalnız öz üzərinə yüklənər. Peyğəmbər və möminlər dedilər: "Ey Rəbbimiz, bizdən ixtiyarsız yaxud sözdə və əməldə unudaraq xəta etsək, bizi cəzalandırma! Ey Rəbbimiz, bizdən əvvəlkiləri zülümlərinə görə əzabla yüklədiyin yəhudilər kimi, bizi ağır yüklə yükləmə! Ey Rəbbimiz, gücümüz çatmayan və bacarmadığımız əmr və qadağalarla bizə daşıtdırma! Günahlarımızdan keç, bizi bağışla, Öz lütfünlə bizə rəhm et! Sən bizim himayədarımız və yardımçımızsan! Kafir qövmə qalib gəlməkdə bizə yardım et!"
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• جواز أخذ الرهن لضمان الحقوق في حال عدم القدرة على توثيق الحق، إلا إذا وَثِقَ المتعاملون بعضهم ببعض.
• Haqqı təsdiq etmək mümkün olmadıqda, hüquqların zəmanətini təmin edilməsi üçün girov götürmək caizdir. Bundan, yalnız hərəflərin biri-birinə etibar etməsi müsnəsnadır.
• حرمة كتمان الشهادة وإثم من يكتمها ولا يؤديها.
• كمال علم الله تعالى واطلاعه على خلقه، وقدرته التامة على حسابهم على ما اكتسبوا من أعمال.
• Uca Allahın elminin kami olması, qullarının hər bir halını bilməsi və etdikləri əməlləri isə hesab etməsinə tam qadir olması.
• تقرير أركان الإيمان وبيان أصوله.
ترجمة معاني سورة: البقرة
ترجمة معاني القرآن الكريم - الترجمة الأذرية للمختصر في تفسير القرآن الكريم - فهرس التراجم
الترجمة الأذرية للمختصر في تفسير القرآن الكريم، صادر عن مركز تفسير للدراسات القرآنية.