ترجمهٔ معانی سوره سوره مدثر - ترجمه ى فارسى كتاب مختصر در تفسير قرآن كريم - دایرة المعارف قرآن کریم

سوره مدثر

از اهداف این سوره:

الأمر بالاجتهاد في دعوة المكذبين، وإنذارهم بالآخرة والقرآن.

امر به تلاش در راه دعوت تکذیب کنندگان و هشدار به آنان با ذکر آخرت و قرآن.

---

آیه: 1

یٰۤاَیُّهَا الْمُدَّثِّرُ ۟ۙ

ای کسی‌که خودش را با لباسش پوشانیده (یعنی پیامبر صلی الله علیه وسلم ).

آیه: 2

قُمْ فَاَنْذِرْ ۟ۙ

برخیز و از عذاب الله بترسان.

آیه: 3

وَرَبَّكَ فَكَبِّرْ ۟ۙ

و پروردگارت را بزرگ شمار.

آیه: 4

وَثِیَابَكَ فَطَهِّرْ ۟ۙ

و نفس خویش را از گناهان و لباست را از نجاست‌ها پاک کن.

آیه: 5

وَالرُّجْزَ فَاهْجُرْ ۟ۙ

و از عبادت بت‌ها دوری گزین.

آیه: 6

وَلَا تَمْنُنْ تَسْتَكْثِرُ ۟ۙ

و به سبب بزرگ پنداشتن عمل نیک خود، بر پروردگارت منت نگذار.

آیه: 7

وَلِرَبِّكَ فَاصْبِرْ ۟ؕ

و در برابر آزارهایی که با آنها روبرو می‌شوی به خاطر الله شکیبایی کن.

آیه: 8

فَاِذَا نُقِرَ فِی النَّاقُوْرِ ۟ۙ

پس آن‌گاه که برای بار دوم در صور دمیده شود.

آیه: 9

فَذٰلِكَ یَوْمَىِٕذٍ یَّوْمٌ عَسِیْرٌ ۟ۙ

آن روز، روزی سخت است.

آیه: 10

عَلَی الْكٰفِرِیْنَ غَیْرُ یَسِیْرٍ ۟

بر کافران به الله و رسولش آسان نیست.

آیه: 11

ذَرْنِیْ وَمَنْ خَلَقْتُ وَحِیْدًا ۟ۙ

- ای رسول- مرا با کسی‌که او را در شکم مادرش تک و تنها بدون مال یا فرزند آفریدم (یعنی ولید بن مُغِیره) واگذار.

آیه: 12

وَّجَعَلْتُ لَهٗ مَالًا مَّمْدُوْدًا ۟ۙ

و مال زیادی برایش قرار دادم.

آیه: 13

وَّبَنِیْنَ شُهُوْدًا ۟ۙ

و پسرانی برایش قرار دادم که همراهش حاضر هستند و در محافل با او حضور دارند و به خاطر مال زیادش در هیچ سفری از او جدا نمی‌شوند.

آیه: 14

وَّمَهَّدْتُّ لَهٗ تَمْهِیْدًا ۟ۙ

و در زندگی و روزی و فرزند از هر نظر برایش گستراندم.

آیه: 15

ثُمَّ یَطْمَعُ اَنْ اَزِیْدَ ۟ۙ

باز هم با وجود کفرش به من طمع دارد که پس از اینکه تمام این موارد را به او دادم برایش بیفزایم.

آیه: 16

كَلَّا ؕ— اِنَّهٗ كَانَ لِاٰیٰتِنَا عَنِیْدًا ۟ؕ

امر آن‌گونه که تصور کرد نیست، زیرا او ستیزه‌جو و تکذیب‌ کنندۀ آیاتی است که بر رسول مان نازل کردیم.

آیه: 17

سَاُرْهِقُهٗ صَعُوْدًا ۟ؕ

به‌زودی عذابی سخت بر دوش او می‌گذارم که توان تحملش را ندارد.

آیه: 18

اِنَّهٗ فَكَّرَ وَقَدَّرَ ۟ۙ

همانا این کافر که نعمت‌های مذکور را به او ارزانی داشتم برای ابطال آنچه قرآن در مورد او می‌گوید اندیشید، و طرحی در ذهنش آماده کرد.

از فواید آیات این صفحه:

• المشقة تجلب التيسير.

سختی و دشواری، زمینۀ آسان‌گیری را فراهم می‌آورد.

• وجوب الطهارة من الخَبَث الظاهر والباطن.

وجوب طهارتِ پلیدی‌های ظاهری و باطنی.

• الإنعام على الفاجر استدراج له وليس إكرامًا.

نعمت‌بخشیدن بر فاجر، نزدیک‌ کردن تدریجی او به‌سوی عذاب است و اکرام به شمار نمی‌رود.

آیه: 19

فَقُتِلَ كَیْفَ قَدَّرَ ۟ۙ

نفرین و عذاب بر او باد چگونه ارزیابی کرد.

آیه: 20

ثُمَّ قُتِلَ كَیْفَ قَدَّرَ ۟ۙ

باز هم نفرین و عذاب بر او باد، چگونه سنجید و ارزیابی کرد.

آیه: 21

ثُمَّ نَظَرَ ۟ۙ

دوباره در آنچه که می‌گوید نگریست و اندیشید.

آیه: 22

ثُمَّ عَبَسَ وَبَسَرَ ۟ۙ

سپس چون چیزی نیافت که با آن بر قرآن عیب وارد کند چهره در هم کشید و خشم کرد.

آیه: 23

ثُمَّ اَدْبَرَ وَاسْتَكْبَرَ ۟ۙ

سپس از ایمان روی گرداند و از پیروی پیامبر صلی الله علیه وسلم خودداری کرد.

آیه: 24

فَقَالَ اِنْ هٰذَاۤ اِلَّا سِحْرٌ یُّؤْثَرُ ۟ۙ

پس گفت: این چیزی که محمد آورده است سخن الله نیست، بلکه سحری است که از دیگران روایت می‌کند.

آیه: 25

اِنْ هٰذَاۤ اِلَّا قَوْلُ الْبَشَرِ ۟ؕ

کلام الله نیست، بلکه کلام انسان است.

آیه: 26

سَاُصْلِیْهِ سَقَرَ ۟

به‌زودی این کافر را در یکی از طبقات جهنم، یعنی سَقَر که گرمایی کشنده دارد وارد می‌کنم.

آیه: 27

وَمَاۤ اَدْرٰىكَ مَا سَقَرُ ۟ؕ

و - ای محمد- تو چه می‌دانی که سَقَر چیست؟!

آیه: 28

لَا تُبْقِیْ وَلَا تَذَرُ ۟ۚ

از عذاب‌شدۀ در خویش چیزی باقی نمی‌گذارد مگر اینکه او را فرا می‌گیرد، و رها نمی‌کند، سپس همان‌گونه که بود بازمی‌گردد، سپس بر او فرود می‌آید، و به همین ترتیب ادامه دارد.

آیه: 29

لَوَّاحَةٌ لِّلْبَشَرِ ۟ۚ

پوست‌ها را سخت می‌سوزاند و تغییر می‌دهد.

آیه: 30

عَلَیْهَا تِسْعَةَ عَشَرَ ۟ؕ

بر آن نوزده فرشته گمارده شده است، که خزانه‌دارانش هستند.

آیه: 31

وَمَا جَعَلْنَاۤ اَصْحٰبَ النَّارِ اِلَّا مَلٰٓىِٕكَةً ۪— وَّمَا جَعَلْنَا عِدَّتَهُمْ اِلَّا فِتْنَةً لِّلَّذِیْنَ كَفَرُوْا ۙ— لِیَسْتَیْقِنَ الَّذِیْنَ اُوْتُوا الْكِتٰبَ وَیَزْدَادَ الَّذِیْنَ اٰمَنُوْۤا اِیْمَانًا وَّلَا یَرْتَابَ الَّذِیْنَ اُوْتُوا الْكِتٰبَ وَالْمُؤْمِنُوْنَ ۙ— وَلِیَقُوْلَ الَّذِیْنَ فِیْ قُلُوْبِهِمْ مَّرَضٌ وَّالْكٰفِرُوْنَ مَاذَاۤ اَرَادَ اللّٰهُ بِهٰذَا مَثَلًا ؕ— كَذٰلِكَ یُضِلُّ اللّٰهُ مَنْ یَّشَآءُ وَیَهْدِیْ مَنْ یَّشَآءُ ؕ— وَمَا یَعْلَمُ جُنُوْدَ رَبِّكَ اِلَّا هُوَ ؕ— وَمَا هِیَ اِلَّا ذِكْرٰی لِلْبَشَرِ ۟۠

و ما مأموران دوزخ را تنها از میان فرشتگان بر گزیده ایم، و انسان توانایی مقابله با آن ها را ندارد، و تعداد آن ها را جز آزمایشی برای کسانی که به الله کفر ورزیده اند، قرار ندادیم؛ تا در مورد آن ها هر چه كه می خواهند بگویند و در نهایت عذاب بر آنان دوچندان می شود، و تا یهود که تورات، و نصاری که انجیل به آن ها داده شده، اطمینان حاصل کنند که قرآن، تصدیق کننده ی آنچه مى باشد در کتاب هایشان است. همچنین مؤمنان زمانی که این (موضوع مورد) توافق را می بینند، ایمانشان افزايش يابد و یهود، نصاری و مؤمنان (در حق بودنش) شک و تردیدی نکنند، و تا کسانی که در دل هایشان بيمارى و ترديد وجود دارد و همچنين کافران، بگویند: الله با تعیین این عدد عجیب چه چیزی را اراده کرده است؟! همچنان که الله متعال تکذیب کننده ی این عدد را گمراه، و تصدیق کننده ی آن را مورد هدایت قرار داده است؛ هر کس را بخواهد گمراه و هر کس را بخواهد هدایت می دهد. به علت كثرت و فراوانی، کسی جز پروردگار از (انواع و ماهیت) لشکریانش آگاه نیست، و دوزخ جز اندرزى براى مردمان نيست تا با آن به بزرگی الله متعال پی ببرند.

آیه: 32

كَلَّا وَالْقَمَرِ ۟ۙ

سخن آن‌گونه نیست که یکی از مشرکان ادعا می‌کند یارانش برای چیره‌شدن بر خزانه‌داران جهنم کافی هستند. الله به ماه سوگند یاد فرمود.

آیه: 33

وَالَّیْلِ اِذْ اَدْبَرَ ۟ۙ

و به شب آن‌گاه که پشت کند سوگند یاد فرمود.

آیه: 34

وَالصُّبْحِ اِذَاۤ اَسْفَرَ ۟ۙ

و به صبح آن‌گاه که روشنایی آورد سوگند یاد فرمود.

آیه: 35

اِنَّهَا لَاِحْدَی الْكُبَرِ ۟ۙ

که آتش جهنم به‌طور قطع یکی از بلایای بزرگ است.

آیه: 36

نَذِیْرًا لِّلْبَشَرِ ۟ۙ

وسیلۀ تهدید و ترساندن مردم است.

آیه: 37

لِمَنْ شَآءَ مِنْكُمْ اَنْ یَّتَقَدَّمَ اَوْ یَتَاَخَّرَ ۟ؕ

- ای مردم- برای هرکس از شما که بخواهد با ایمان به الله و عمل صالح پیشی جوید، یا با کفر و گناهان عقب بکشد.

آیه: 38

كُلُّ نَفْسٍ بِمَا كَسَبَتْ رَهِیْنَةٌ ۟ۙ

هرکس در قبال اعمالی‌که کسب کرده گرفتار است. پس یا اعمالش او را نابود می‌کند، یا او را از نابودی می‌رهاند و نجات می‌دهد.

آیه: 39

اِلَّاۤ اَصْحٰبَ الْیَمِیْنِ ۟ؕۛ

مگر مؤمنان که در قبال گناهان‌شان مواخذه نمی‌شوند، بلکه به‌سبب اعمال صالحی که دارند مورد عفو قرار می‌گیرند.

آیه: 40

فِیْ جَنّٰتٍ ۛ۫— یَتَسَآءَلُوْنَ ۟ۙ

و آنها روز قیامت در بهشت‌هایی هستند و از یکدیگر می‌پرسند.

آیه: 41

عَنِ الْمُجْرِمِیْنَ ۟ۙ

در مورد کافران که خودشان را با گناهانی که انجام دادند نابود کردند.

آیه: 42

مَا سَلَكَكُمْ فِیْ سَقَرَ ۟

به آنها می‌گویند: چه چیزی شما را وارد جهنم کرد؟

آیه: 43

قَالُوْا لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلِّیْنَ ۟ۙ

کافران این‌گونه به آنها پاسخ می‌دهند: از کسانی‌که نماز واجب را در زندگی دنیا برپا می‌داشتند نبودیم.

آیه: 44

وَلَمْ نَكُ نُطْعِمُ الْمِسْكِیْنَ ۟ۙ

و از آنچه که الله به ما عطا کرده بود به فقیر اطعام نمی‌کردیم.

آیه: 45

وَكُنَّا نَخُوْضُ مَعَ الْخَآىِٕضِیْنَ ۟ۙ

و همراه پیروان باطل بودیم که هرجا می‌گشتند با آنها می‌گشتیم، و با گمراهان و فریب ‌خوردگان سخن می‌گفتیم.

آیه: 46

وَكُنَّا نُكَذِّبُ بِیَوْمِ الدِّیْنِ ۟ۙ

و روز جزا را تکذیب می‌کردیم.

آیه: 47

حَتّٰۤی اَتٰىنَا الْیَقِیْنُ ۟ؕ

و به تکذیب روز جزا ادامه دادیم تا مرگ ما را فرا گرفت، آن‌گاه میان ما و توبه مانع ایجاد کرد.

از فواید آیات این صفحه:

• خطورة الكبر حيث صرف الوليد بن المغيرة عن الإيمان بعدما تبين له الحق.

خطر زیاد کبر چنان‌که ولید بن مُغِیره را پس از اینکه حق برایش آشکار شد از ایمان بازداشت.

• مسؤولية الإنسان عن أعماله في الدنيا والآخرة.

مسئولیت انسان در قبال اعمالش در دنیا و آخرت.

• عدم إطعام المحتاج سبب من أسباب دخول النار.

طعام ‌ندادن به نیازمند یکی از اسباب ورود به جهنم است.

آیه: 48

فَمَا تَنْفَعُهُمْ شَفَاعَةُ الشّٰفِعِیْنَ ۟ؕ

پس شفاعت شفاعتگران، اعم از فرشتگان و پیامبران و صالحان در روز قیامت به آنان سودی نمی رساند؛ چرا که یکی از شروط پذیرش شفاعت، رضایت از شفاعت شده است.

آیه: 49

فَمَا لَهُمْ عَنِ التَّذْكِرَةِ مُعْرِضِیْنَ ۟ۙ

چه چیزی باعث رویگردانی این مشرکان از قرآن شد؟!

آیه: 50

كَاَنَّهُمْ حُمُرٌ مُّسْتَنْفِرَةٌ ۟ۙ

گویی در رویگردانی و فرار از قرآن، گورخرانی بسیار رمنده هستند.

آیه: 51

فَرَّتْ مِنْ قَسْوَرَةٍ ۟ؕ

که از شیری به‌سبب ترس از آن می‌گریزند.

آیه: 52

بَلْ یُرِیْدُ كُلُّ امْرِئٍ مِّنْهُمْ اَنْ یُّؤْتٰی صُحُفًا مُّنَشَّرَةً ۟ۙ

بلکه هر یک از این مشرکان می‌خواهد نامه‌ای برایش ارسال شود که به او خبر می‌دهد محمد رسولی از جانب الله است، و سبب این امر کمبود و ضعف دلایل و حجت‌ها نیست، بلکه فقط ستیزه‌جویی و تکبر است.

آیه: 53

كَلَّا ؕ— بَلْ لَّا یَخَافُوْنَ الْاٰخِرَةَ ۟ؕ

چنین نیست، بلکه سبب استمرار گمراهی آنها این است که به عذاب آخرت ایمان نمی‌آورند، و بر کفرشان باقی می‌مانند.

آیه: 54

كَلَّاۤ اِنَّهٗ تَذْكِرَةٌ ۟ۚ

بدانید که این قرآن اندرز و یادآوری است.

آیه: 55

فَمَنْ شَآءَ ذَكَرَهٗ ۟ؕ

پس هرکس که بخواهد می‌تواند قرآن را بخواند و از آن اندرز گیرد.

آیه: 56

وَمَا یَذْكُرُوْنَ اِلَّاۤ اَنْ یَّشَآءَ اللّٰهُ ؕ— هُوَ اَهْلُ التَّقْوٰی وَاَهْلُ الْمَغْفِرَةِ ۟۠

و پند نمی‌گیرند مگر اینکه الله بخواهد پند بگیرند. او سبحانه سزاوار است که با امتثال اوامر و اجتناب از نواهی‌اش از او ترسیده شود، و سزاوار است که گناهان بندگانش را آن‌گاه که به‌سوی او توبه کنند بیامرزد.

از فواید آیات این صفحه:

• مشيئة العبد مُقَيَّدة بمشيئة الله.

ارادۀ بنده به ارادۀ الله مُقَیّد است.

• حرص رسول الله صلى الله عليه وسلم على حفظ ما يوحى إليه من القرآن، وتكفّل الله له بجمعه في صدره وحفظه كاملًا فلا ينسى منه شيئًا.

اشتیاق پیامبر -صلی الله علیه وسلم- برای حفظ آیاتی که به او وحی می شد، و تضمین الله متعال به جمع کردن قرآن در سینه اش و حفظ آن به صورت کامل، به گونه ای که هرگز چیزی از آن را فراموش نکند.