د معناګانو ژباړه سورت المدثر - فارسي ژبې ته د المختصر فی تفسیر القرآن الکریم ژباړه - د قرآن کریم دائرة المعارف

سوره مدثر

د سورت د مقصدونو څخه:

الأمر بالاجتهاد في دعوة المكذبين، وإنذارهم بالآخرة والقرآن.

امر به تلاش در راه دعوت تکذیب کنندگان و هشدار به آنان با ذکر آخرت و قرآن.

---

آیت: 1

یٰۤاَیُّهَا الْمُدَّثِّرُ ۟ۙ

ای کسی‌که خودش را با لباسش پوشانیده (یعنی پیامبر صلی الله علیه وسلم ).

آیت: 2

قُمْ فَاَنْذِرْ ۟ۙ

برخیز و از عذاب الله بترسان.

آیت: 3

وَرَبَّكَ فَكَبِّرْ ۟ۙ

و پروردگارت را بزرگ شمار.

آیت: 4

وَثِیَابَكَ فَطَهِّرْ ۟ۙ

و نفس خویش را از گناهان و لباست را از نجاست‌ها پاک کن.

آیت: 5

وَالرُّجْزَ فَاهْجُرْ ۟ۙ

و از عبادت بت‌ها دوری گزین.

آیت: 6

وَلَا تَمْنُنْ تَسْتَكْثِرُ ۟ۙ

و به سبب بزرگ پنداشتن عمل نیک خود، بر پروردگارت منت نگذار.

آیت: 7

وَلِرَبِّكَ فَاصْبِرْ ۟ؕ

و در برابر آزارهایی که با آنها روبرو می‌شوی به خاطر الله شکیبایی کن.

آیت: 8

فَاِذَا نُقِرَ فِی النَّاقُوْرِ ۟ۙ

پس آن‌گاه که برای بار دوم در صور دمیده شود.

آیت: 9

فَذٰلِكَ یَوْمَىِٕذٍ یَّوْمٌ عَسِیْرٌ ۟ۙ

آن روز، روزی سخت است.

آیت: 10

عَلَی الْكٰفِرِیْنَ غَیْرُ یَسِیْرٍ ۟

بر کافران به الله و رسولش آسان نیست.

آیت: 11

ذَرْنِیْ وَمَنْ خَلَقْتُ وَحِیْدًا ۟ۙ

- ای رسول- مرا با کسی‌که او را در شکم مادرش تک و تنها بدون مال یا فرزند آفریدم (یعنی ولید بن مُغِیره) واگذار.

آیت: 12

وَّجَعَلْتُ لَهٗ مَالًا مَّمْدُوْدًا ۟ۙ

و مال زیادی برایش قرار دادم.

آیت: 13

وَّبَنِیْنَ شُهُوْدًا ۟ۙ

و پسرانی برایش قرار دادم که همراهش حاضر هستند و در محافل با او حضور دارند و به خاطر مال زیادش در هیچ سفری از او جدا نمی‌شوند.

آیت: 14

وَّمَهَّدْتُّ لَهٗ تَمْهِیْدًا ۟ۙ

و در زندگی و روزی و فرزند از هر نظر برایش گستراندم.

آیت: 15

ثُمَّ یَطْمَعُ اَنْ اَزِیْدَ ۟ۙ

باز هم با وجود کفرش به من طمع دارد که پس از اینکه تمام این موارد را به او دادم برایش بیفزایم.

آیت: 16

كَلَّا ؕ— اِنَّهٗ كَانَ لِاٰیٰتِنَا عَنِیْدًا ۟ؕ

امر آن‌گونه که تصور کرد نیست، زیرا او ستیزه‌جو و تکذیب‌ کنندۀ آیاتی است که بر رسول مان نازل کردیم.

آیت: 17

سَاُرْهِقُهٗ صَعُوْدًا ۟ؕ

به‌زودی عذابی سخت بر دوش او می‌گذارم که توان تحملش را ندارد.

آیت: 18

اِنَّهٗ فَكَّرَ وَقَدَّرَ ۟ۙ

همانا این کافر که نعمت‌های مذکور را به او ارزانی داشتم برای ابطال آنچه قرآن در مورد او می‌گوید اندیشید، و طرحی در ذهنش آماده کرد.

په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:

• المشقة تجلب التيسير.

سختی و دشواری، زمینۀ آسان‌گیری را فراهم می‌آورد.

• وجوب الطهارة من الخَبَث الظاهر والباطن.

وجوب طهارتِ پلیدی‌های ظاهری و باطنی.

• الإنعام على الفاجر استدراج له وليس إكرامًا.

نعمت‌بخشیدن بر فاجر، نزدیک‌ کردن تدریجی او به‌سوی عذاب است و اکرام به شمار نمی‌رود.

آیت: 19

فَقُتِلَ كَیْفَ قَدَّرَ ۟ۙ

نفرین و عذاب بر او باد چگونه ارزیابی کرد.

آیت: 20

ثُمَّ قُتِلَ كَیْفَ قَدَّرَ ۟ۙ

باز هم نفرین و عذاب بر او باد، چگونه سنجید و ارزیابی کرد.

آیت: 21

ثُمَّ نَظَرَ ۟ۙ

دوباره در آنچه که می‌گوید نگریست و اندیشید.

آیت: 22

ثُمَّ عَبَسَ وَبَسَرَ ۟ۙ

سپس چون چیزی نیافت که با آن بر قرآن عیب وارد کند چهره در هم کشید و خشم کرد.

آیت: 23

ثُمَّ اَدْبَرَ وَاسْتَكْبَرَ ۟ۙ

سپس از ایمان روی گرداند و از پیروی پیامبر صلی الله علیه وسلم خودداری کرد.

آیت: 24

فَقَالَ اِنْ هٰذَاۤ اِلَّا سِحْرٌ یُّؤْثَرُ ۟ۙ

پس گفت: این چیزی که محمد آورده است سخن الله نیست، بلکه سحری است که از دیگران روایت می‌کند.

آیت: 25

اِنْ هٰذَاۤ اِلَّا قَوْلُ الْبَشَرِ ۟ؕ

کلام الله نیست، بلکه کلام انسان است.

آیت: 26

سَاُصْلِیْهِ سَقَرَ ۟

به‌زودی این کافر را در یکی از طبقات جهنم، یعنی سَقَر که گرمایی کشنده دارد وارد می‌کنم.

آیت: 27

وَمَاۤ اَدْرٰىكَ مَا سَقَرُ ۟ؕ

و - ای محمد- تو چه می‌دانی که سَقَر چیست؟!

آیت: 28

لَا تُبْقِیْ وَلَا تَذَرُ ۟ۚ

از عذاب‌شدۀ در خویش چیزی باقی نمی‌گذارد مگر اینکه او را فرا می‌گیرد، و رها نمی‌کند، سپس همان‌گونه که بود بازمی‌گردد، سپس بر او فرود می‌آید، و به همین ترتیب ادامه دارد.

آیت: 29

لَوَّاحَةٌ لِّلْبَشَرِ ۟ۚ

پوست‌ها را سخت می‌سوزاند و تغییر می‌دهد.

آیت: 30

عَلَیْهَا تِسْعَةَ عَشَرَ ۟ؕ

بر آن نوزده فرشته گمارده شده است، که خزانه‌دارانش هستند.

آیت: 31

وَمَا جَعَلْنَاۤ اَصْحٰبَ النَّارِ اِلَّا مَلٰٓىِٕكَةً ۪— وَّمَا جَعَلْنَا عِدَّتَهُمْ اِلَّا فِتْنَةً لِّلَّذِیْنَ كَفَرُوْا ۙ— لِیَسْتَیْقِنَ الَّذِیْنَ اُوْتُوا الْكِتٰبَ وَیَزْدَادَ الَّذِیْنَ اٰمَنُوْۤا اِیْمَانًا وَّلَا یَرْتَابَ الَّذِیْنَ اُوْتُوا الْكِتٰبَ وَالْمُؤْمِنُوْنَ ۙ— وَلِیَقُوْلَ الَّذِیْنَ فِیْ قُلُوْبِهِمْ مَّرَضٌ وَّالْكٰفِرُوْنَ مَاذَاۤ اَرَادَ اللّٰهُ بِهٰذَا مَثَلًا ؕ— كَذٰلِكَ یُضِلُّ اللّٰهُ مَنْ یَّشَآءُ وَیَهْدِیْ مَنْ یَّشَآءُ ؕ— وَمَا یَعْلَمُ جُنُوْدَ رَبِّكَ اِلَّا هُوَ ؕ— وَمَا هِیَ اِلَّا ذِكْرٰی لِلْبَشَرِ ۟۠

و ما مأموران دوزخ را تنها از میان فرشتگان بر گزیده ایم، و انسان توانایی مقابله با آن ها را ندارد، و تعداد آن ها را جز آزمایشی برای کسانی که به الله کفر ورزیده اند، قرار ندادیم؛ تا در مورد آن ها هر چه كه می خواهند بگویند و در نهایت عذاب بر آنان دوچندان می شود، و تا یهود که تورات، و نصاری که انجیل به آن ها داده شده، اطمینان حاصل کنند که قرآن، تصدیق کننده ی آنچه مى باشد در کتاب هایشان است. همچنین مؤمنان زمانی که این (موضوع مورد) توافق را می بینند، ایمانشان افزايش يابد و یهود، نصاری و مؤمنان (در حق بودنش) شک و تردیدی نکنند، و تا کسانی که در دل هایشان بيمارى و ترديد وجود دارد و همچنين کافران، بگویند: الله با تعیین این عدد عجیب چه چیزی را اراده کرده است؟! همچنان که الله متعال تکذیب کننده ی این عدد را گمراه، و تصدیق کننده ی آن را مورد هدایت قرار داده است؛ هر کس را بخواهد گمراه و هر کس را بخواهد هدایت می دهد. به علت كثرت و فراوانی، کسی جز پروردگار از (انواع و ماهیت) لشکریانش آگاه نیست، و دوزخ جز اندرزى براى مردمان نيست تا با آن به بزرگی الله متعال پی ببرند.

آیت: 32

كَلَّا وَالْقَمَرِ ۟ۙ

سخن آن‌گونه نیست که یکی از مشرکان ادعا می‌کند یارانش برای چیره‌شدن بر خزانه‌داران جهنم کافی هستند. الله به ماه سوگند یاد فرمود.

آیت: 33

وَالَّیْلِ اِذْ اَدْبَرَ ۟ۙ

و به شب آن‌گاه که پشت کند سوگند یاد فرمود.

آیت: 34

وَالصُّبْحِ اِذَاۤ اَسْفَرَ ۟ۙ

و به صبح آن‌گاه که روشنایی آورد سوگند یاد فرمود.

آیت: 35

اِنَّهَا لَاِحْدَی الْكُبَرِ ۟ۙ

که آتش جهنم به‌طور قطع یکی از بلایای بزرگ است.

آیت: 36

نَذِیْرًا لِّلْبَشَرِ ۟ۙ

وسیلۀ تهدید و ترساندن مردم است.

آیت: 37

لِمَنْ شَآءَ مِنْكُمْ اَنْ یَّتَقَدَّمَ اَوْ یَتَاَخَّرَ ۟ؕ

- ای مردم- برای هرکس از شما که بخواهد با ایمان به الله و عمل صالح پیشی جوید، یا با کفر و گناهان عقب بکشد.

آیت: 38

كُلُّ نَفْسٍ بِمَا كَسَبَتْ رَهِیْنَةٌ ۟ۙ

هرکس در قبال اعمالی‌که کسب کرده گرفتار است. پس یا اعمالش او را نابود می‌کند، یا او را از نابودی می‌رهاند و نجات می‌دهد.

آیت: 39

اِلَّاۤ اَصْحٰبَ الْیَمِیْنِ ۟ؕۛ

مگر مؤمنان که در قبال گناهان‌شان مواخذه نمی‌شوند، بلکه به‌سبب اعمال صالحی که دارند مورد عفو قرار می‌گیرند.

آیت: 40

فِیْ جَنّٰتٍ ۛ۫— یَتَسَآءَلُوْنَ ۟ۙ

و آنها روز قیامت در بهشت‌هایی هستند و از یکدیگر می‌پرسند.

آیت: 41

عَنِ الْمُجْرِمِیْنَ ۟ۙ

در مورد کافران که خودشان را با گناهانی که انجام دادند نابود کردند.

آیت: 42

مَا سَلَكَكُمْ فِیْ سَقَرَ ۟

به آنها می‌گویند: چه چیزی شما را وارد جهنم کرد؟

آیت: 43

قَالُوْا لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلِّیْنَ ۟ۙ

کافران این‌گونه به آنها پاسخ می‌دهند: از کسانی‌که نماز واجب را در زندگی دنیا برپا می‌داشتند نبودیم.

آیت: 44

وَلَمْ نَكُ نُطْعِمُ الْمِسْكِیْنَ ۟ۙ

و از آنچه که الله به ما عطا کرده بود به فقیر اطعام نمی‌کردیم.

آیت: 45

وَكُنَّا نَخُوْضُ مَعَ الْخَآىِٕضِیْنَ ۟ۙ

و همراه پیروان باطل بودیم که هرجا می‌گشتند با آنها می‌گشتیم، و با گمراهان و فریب ‌خوردگان سخن می‌گفتیم.

آیت: 46

وَكُنَّا نُكَذِّبُ بِیَوْمِ الدِّیْنِ ۟ۙ

و روز جزا را تکذیب می‌کردیم.

آیت: 47

حَتّٰۤی اَتٰىنَا الْیَقِیْنُ ۟ؕ

و به تکذیب روز جزا ادامه دادیم تا مرگ ما را فرا گرفت، آن‌گاه میان ما و توبه مانع ایجاد کرد.

په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:

• خطورة الكبر حيث صرف الوليد بن المغيرة عن الإيمان بعدما تبين له الحق.

خطر زیاد کبر چنان‌که ولید بن مُغِیره را پس از اینکه حق برایش آشکار شد از ایمان بازداشت.

• مسؤولية الإنسان عن أعماله في الدنيا والآخرة.

مسئولیت انسان در قبال اعمالش در دنیا و آخرت.

• عدم إطعام المحتاج سبب من أسباب دخول النار.

طعام ‌ندادن به نیازمند یکی از اسباب ورود به جهنم است.

آیت: 48

فَمَا تَنْفَعُهُمْ شَفَاعَةُ الشّٰفِعِیْنَ ۟ؕ

پس شفاعت شفاعتگران، اعم از فرشتگان و پیامبران و صالحان در روز قیامت به آنان سودی نمی رساند؛ چرا که یکی از شروط پذیرش شفاعت، رضایت از شفاعت شده است.

آیت: 49

فَمَا لَهُمْ عَنِ التَّذْكِرَةِ مُعْرِضِیْنَ ۟ۙ

چه چیزی باعث رویگردانی این مشرکان از قرآن شد؟!

آیت: 50

كَاَنَّهُمْ حُمُرٌ مُّسْتَنْفِرَةٌ ۟ۙ

گویی در رویگردانی و فرار از قرآن، گورخرانی بسیار رمنده هستند.

آیت: 51

فَرَّتْ مِنْ قَسْوَرَةٍ ۟ؕ

که از شیری به‌سبب ترس از آن می‌گریزند.

آیت: 52

بَلْ یُرِیْدُ كُلُّ امْرِئٍ مِّنْهُمْ اَنْ یُّؤْتٰی صُحُفًا مُّنَشَّرَةً ۟ۙ

بلکه هر یک از این مشرکان می‌خواهد نامه‌ای برایش ارسال شود که به او خبر می‌دهد محمد رسولی از جانب الله است، و سبب این امر کمبود و ضعف دلایل و حجت‌ها نیست، بلکه فقط ستیزه‌جویی و تکبر است.

آیت: 53

كَلَّا ؕ— بَلْ لَّا یَخَافُوْنَ الْاٰخِرَةَ ۟ؕ

چنین نیست، بلکه سبب استمرار گمراهی آنها این است که به عذاب آخرت ایمان نمی‌آورند، و بر کفرشان باقی می‌مانند.

آیت: 54

كَلَّاۤ اِنَّهٗ تَذْكِرَةٌ ۟ۚ

بدانید که این قرآن اندرز و یادآوری است.

آیت: 55

فَمَنْ شَآءَ ذَكَرَهٗ ۟ؕ

پس هرکس که بخواهد می‌تواند قرآن را بخواند و از آن اندرز گیرد.

آیت: 56

وَمَا یَذْكُرُوْنَ اِلَّاۤ اَنْ یَّشَآءَ اللّٰهُ ؕ— هُوَ اَهْلُ التَّقْوٰی وَاَهْلُ الْمَغْفِرَةِ ۟۠

و پند نمی‌گیرند مگر اینکه الله بخواهد پند بگیرند. او سبحانه سزاوار است که با امتثال اوامر و اجتناب از نواهی‌اش از او ترسیده شود، و سزاوار است که گناهان بندگانش را آن‌گاه که به‌سوی او توبه کنند بیامرزد.

په دې مخ کې د ایتونو د فایدو څخه:

• مشيئة العبد مُقَيَّدة بمشيئة الله.

ارادۀ بنده به ارادۀ الله مُقَیّد است.

• حرص رسول الله صلى الله عليه وسلم على حفظ ما يوحى إليه من القرآن، وتكفّل الله له بجمعه في صدره وحفظه كاملًا فلا ينسى منه شيئًا.

اشتیاق پیامبر -صلی الله علیه وسلم- برای حفظ آیاتی که به او وحی می شد، و تضمین الله متعال به جمع کردن قرآن در سینه اش و حفظ آن به صورت کامل، به گونه ای که هرگز چیزی از آن را فراموش نکند.