ߞߎ߬ߙߣߊ߬ ߞߟߊߒߞߋ ߞߘߐ ߟߎ߬ ߘߟߊߡߌߘߊ - الترجمة الكردية للمختصر في تفسير القرآن الكريم * - ߘߟߊߡߌߘߊ ߟߎ߫ ߦߌ߬ߘߊ߬ߥߟߊ


ߞߘߐ ߟߎ߬ ߘߟߊߡߌ߬ߘߊ߬ߟߌ ߝߐߘߊ ߘߏ߫: ߟߏ߲߫ ߞߍߕߊ ߝߐߘߊ   ߟߝߊߙߌ ߘߏ߫:

سورەتی الواقعة

ߝߐߘߊ ߟߊߢߌߣߌ߲ ߘߏ߫:
بيان أحوال العباد يوم المعاد.
ڕوونکردنەوەى حاڵی بەندەکان لە ڕۆژی قیامەتدا.

إِذَا وَقَعَتِ ٱلۡوَاقِعَةُ
کە ڕۆژی قیامەت ھات و ڕوویدا، ئیتر ھیچ چارەیەک نییە و هەر ڕوو دەدات.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
لَيۡسَ لِوَقۡعَتِهَا كَاذِبَةٌ
ئەو کاتە ھیچ کەسێک نییە کە بە درۆی بزانێت و باوەڕی پێ نەکات، کە چۆن لە دونیادا باوەڕیان پێی نەبوو.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
خَافِضَةٞ رَّافِعَةٌ
نزم کەرەوەیە بۆ کافر و خوانەناسان، بە فڕێدانیان بۆ ناو دۆزەخ، وە بەرزکەرەوەیە بۆ ئیمانداران و خۆپارێزان بۆ ناو بەھەشت.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
إِذَا رُجَّتِ ٱلۡأَرۡضُ رَجّٗا
کاتێک زەوی بەتوندی دەلەرزێت و دەشڵەقێت و لەنگەری تێک دەچێت.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَبُسَّتِ ٱلۡجِبَالُ بَسّٗا
کێوەکانیش ورد و خاش دەبن، تەخت و ساف دەکرێن.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
فَكَانَتۡ هَبَآءٗ مُّنۢبَثّٗا
کێوەکان دەبنە تەپ و تۆز و پەرش و بڵاو دەبنەوە و لەجێگای خۆیان نامێنن.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَكُنتُمۡ أَزۡوَٰجٗا ثَلَٰثَةٗ
ئەو ڕۆژه ئێوە دەبنە سێ دەستە و تاقمەوە:
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
فَأَصۡحَٰبُ ٱلۡمَيۡمَنَةِ مَآ أَصۡحَٰبُ ٱلۡمَيۡمَنَةِ
دەستەیەکیان دەستەی ڕاستن، ئەوانەی کەنامەی کرداریان بە دەستی ڕاست وەردەگرن، ئای چەند گەورە و بڵندە جێگاکەیان!!
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَأَصۡحَٰبُ ٱلۡمَشۡـَٔمَةِ مَآ أَصۡحَٰبُ ٱلۡمَشۡـَٔمَةِ
ھەروەھا دەستەی چەپ، ئەوانەی کەنامەی کرداریان بەدەستی چەپ وەردەگرن، ئای چەند خراپ و ناخۆشە جێگاکەیان!!
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَٱلسَّٰبِقُونَ ٱلسَّٰبِقُونَ
دەستەیەکی تریش، دیارە پێشکەوتووەکانن، ئەوانە کەسانێکن کاتی خۆی لە ھەوڵدا بوون و بە پەرۆش بوون بۆ کاری چاکە و بانگەوازی بۆ یەکخواناسی و دینداری، ئەوا ئێستەش لەڕیزەکانی پێشەوەن بۆ چوونە بەھەشت.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
أُوْلَٰٓئِكَ ٱلۡمُقَرَّبُونَ
ئەوانە له نزیکەكانن لای الله تەعالا.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
فِي جَنَّٰتِ ٱلنَّعِيمِ
ئەو بەختەوەرانە لە باخەکانی بەھەشتی پڕ لەناز و نیعەمەت و خۆشییەکی بێ سنووردان.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ثُلَّةٞ مِّنَ ٱلۡأَوَّلِينَ
ئەوانە زۆربەیان لە ئەوانەن کەپەیڕەوی ئەم دینە دەکەن و کۆمەڵێکیشیان لە پەیڕەوانی ئاینى پێغەمبەرانی پێشوون.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَقَلِيلٞ مِّنَ ٱلۡأٓخِرِينَ
وە ھەندێک لەوانەش ئەو ئیماندارانەن کە لەپاش پێشکەوتووەکان دێن تا کۆتایی زەمان ئەوانە پێشکەوتوون لەپلەکاندا و نزیکن لە پەروەردگاریان.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
عَلَىٰ سُرُرٖ مَّوۡضُونَةٖ
ئەوانە کە باسکران لە ڕۆژی قیامەتدا لەبەھەشتی ڕازاوەدا لەسەر تەخت و قەنەفەی بەزێڕ و یاقوت و مەرجان چنراو دانیشتوون.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
مُّتَّكِـِٔينَ عَلَيۡهَا مُتَقَٰبِلِينَ
بەرانبەر بەیەکتری دادەنیشن و پاڵ دەدەنەوە، کەسیان سەیری پشتی ئەوی تریان ناکات.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ߟߝߊߙߌ ߟߎ߫ ߢߊ߬ߕߣߐ ߘߏ߫ ߞߐߜߍ ߣߌ߲߬ ߞߊ߲߬:
• دوام تذكر نعم الله وآياته سبحانه موجب لتعظيم الله وحسن طاعته.
بەردەوام یادخستنەوەی ناز و نیعمەتەکانی پەروەردگار بەڵگەکانی ئەوە دەگەیەنێت کە پێویستە ھەردەم بەگەورەی بزانین و بە چاکی بیپەرستین.

• انقطاع تكذيب الكفار بمعاينة مشاهد القيامة.
ھەر بە بینینی ڕۆژی قیامەت ئیتر بێباوەڕەكان ناتوانن بەدرۆی بزانن و باوەڕی پێ نەكەن.

• تفاوت درجات أهل الجنة بتفاوت أعمالهم.
پلە بەندی خەڵکی بەھەشت بەپێی کردارەکانیانە.

يَطُوفُ عَلَيۡهِمۡ وِلۡدَٰنٞ مُّخَلَّدُونَ
بەسەریاندا ئەگەڕێن بۆ خزمەتکردنیان چەند مێردمنداڵێک کە ھەمیشە بەو حاڵەیانەوە دەمێننەوە و پیر نابن و نامرن.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
بِأَكۡوَابٖ وَأَبَارِيقَ وَكَأۡسٖ مِّن مَّعِينٖ
بە پیاڵەی بێ دەسک و لوولە و گۆزەی بەدەسک و لوولەدار و بەکاسە شەرابی ڕووبارێک لەبەھەشت کە وشک ناکات.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
لَّا يُصَدَّعُونَ عَنۡهَا وَلَا يُنزِفُونَ
وەک شەرابی دونیا نییە، نەسەریان بەخواردنەوەی دێشێت و نەھۆشیان لەدەست ئەچێت و نەسەرخۆش دەبن.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَفَٰكِهَةٖ مِّمَّا يَتَخَيَّرُونَ
ئەو مێردمنداڵانە میوەیان بەسەردا ئەگێڕن لەو جۆرەی کە خۆیان حەزیان لێیەتی.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَلَحۡمِ طَيۡرٖ مِّمَّا يَشۡتَهُونَ
گۆشتی پەلەوەریشیان بۆ دێنن لەو جۆرەی کە خۆیان حەزی لێ دەکەن.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَحُورٌ عِينٞ
بۆ بەھەشتییەکان لەبەھەشتدا حۆری جوانی چاو گەورەیشیان بۆ ئامادەکراوە.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
كَأَمۡثَٰلِ ٱللُّؤۡلُوِٕ ٱلۡمَكۡنُونِ
لە وێنەی مرواریی لەناو سەدەفا داپۆشراوە.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
جَزَآءَۢ بِمَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ
ھەموو ئەمە لەپاداشتی ئەو کردەوە باشانەدا کە لەدونیادا ئەیانکردن.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
لَا يَسۡمَعُونَ فِيهَا لَغۡوٗا وَلَا تَأۡثِيمًا
ئەوانە لەو بەھەشتەدا گوێیان لە قسەی بێ مانا و پڕوپووچ و قسەی گوناهـ نابێت.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
إِلَّا قِيلٗا سَلَٰمٗا سَلَٰمٗا
ئەوەی کە دەیبیستن تەنھا سڵاوی فریشتەکانە بۆیان، وە سڵاوی خۆیان لە یەکتری.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَأَصۡحَٰبُ ٱلۡيَمِينِ مَآ أَصۡحَٰبُ ٱلۡيَمِينِ
وە دەستەى ڕاستان ئەوانەی کە کتێبەکەیان بەدەستی ڕاستیان پێیان دەدرێت چەندێک قەدر و پلەو پایەیان گەورەیە لەلای الله!!
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
فِي سِدۡرٖ مَّخۡضُودٖ
ئەوانە لەژێر سێبەری درەختی سیدر (كنار) دان، تایبەتی بێ دڕکی بێ ئەزیەت.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَطَلۡحٖ مَّنضُودٖ
ھەروەھا درەختی مۆزیش کە چین چین لەسەر یەک سەفتە کراون.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَظِلّٖ مَّمۡدُودٖ
لە ژێر سێبەری درێژکراوەی بەردەوامی جوان و ڕازاوەی باخەکان.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَمَآءٖ مَّسۡكُوبٖ
لەنێو باخەکاندا ئاوی ڕەوان و نەوەستاوی بەردەوامی تێدایە.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَفَٰكِهَةٖ كَثِيرَةٖ
میوەھاتی زۆر و ھەمەچەشن باخەکانیانی ڕازاندۆتەوە.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
لَّا مَقۡطُوعَةٖ وَلَا مَمۡنُوعَةٖ
نە بەرو بومیان تەواو دەبێت - یانی وەرزی تایبەتیان نییە - نە لێیان ئەگیرێتەوە، وە نە لێیان دەبڕێت.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَفُرُشٖ مَّرۡفُوعَةٍ
ھەروەھا فەرشی جوان لە شوێنە بەرزەکاندا ڕاخراون لەژێر قەنەفه و پاڵپشتەكاندا.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
إِنَّآ أَنشَأۡنَٰهُنَّ إِنشَآءٗ
ئێمە ئەو حۆرییانەمان بە بەدیهێنانێكی تایبەت بەدیهێناوه.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
فَجَعَلۡنَٰهُنَّ أَبۡكَارًا
بە کچی و دەس بۆ نەبراوەیی بەدیمان هێناون.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
عُرُبًا أَتۡرَابٗا
کە ھاوسەرەکانیان زۆر خۆش دەوێت و ھەمووشیان ھاوتەمەنن لە تەمەنی جوانیدان.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
لِّأَصۡحَٰبِ ٱلۡيَمِينِ
ئەمانە ھەمووی بۆ دەستەی ڕاستانە، ئەوانەی لەسەرەتاوە نامەی کردەوەکانیان درایە دەستی ڕاستیان، ئەوەیش نیشانەی خۆشبەختیانە.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ثُلَّةٞ مِّنَ ٱلۡأَوَّلِينَ
بێگومان ئەوانە دەستەیەکی زۆریان لە باوەڕدارانی گەلانی پێشوون.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَثُلَّةٞ مِّنَ ٱلۡأٓخِرِينَ
ھەروەھا کۆمەڵێکی زۆریشیان لەشوێنکەوتوانی کۆتا پێغەمبەر موحەممەدن (صلی الله علیه وسلم) کە کۆتا ئومەتە.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَأَصۡحَٰبُ ٱلشِّمَالِ مَآ أَصۡحَٰبُ ٱلشِّمَالِ
وە دەستەى چەپان ئەوانەی کە کتێبەکەیان بەدەستی چەپیان پێیان دەدرێت چەندێک حاڵ و چارەنووسیان خراپە!!
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
فِي سَمُومٖ وَحَمِيمٖ
ئەوانە لە ڕۆژی دواییدا لەناو ھەوا و گڕەیەکی زۆر گەرم و ئاوێکی بە کوڵدا دەبن.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَظِلّٖ مِّن يَحۡمُومٖ
لەناو سێبەری دووکەڵی ڕەشی دۆزەخدان.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
لَّا بَارِدٖ وَلَا كَرِيمٍ
نەفێنکە و نەخۆشە و نەدیمەنێکی جوانە و نەبەکەڵکی ئەوە دێت ساتێك لەسایەیدا حەساوەبن.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
إِنَّهُمۡ كَانُواْ قَبۡلَ ذَٰلِكَ مُتۡرَفِينَ
بەڕاستی ئەوانە لە ژیانی دونیایاندا بە لوتبەرزی ومەغرورییەوە لەناو ناز و نیعمەتدا دەژیان و تەنھا خەریکی تێرکردنی ھەوا و ئارەزووی خۆیان بوون.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَكَانُواْ يُصِرُّونَ عَلَى ٱلۡحِنثِ ٱلۡعَظِيمِ
بەردەوامیش لەسەر گوناھە گەورەکان پێیان دادەگرت و باوەڕیان بە(اللە تعالی) نەبوو،و بتەکانیان دەپەرست و شەریک و ھاوەڵیان بۆ پەروەردگاری تاک و تەنھا بڕیار دەدا.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَكَانُواْ يَقُولُونَ أَئِذَا مِتۡنَا وَكُنَّا تُرَابٗا وَعِظَٰمًا أَءِنَّا لَمَبۡعُوثُونَ
زیندووبوونەوەیان بە ئەستەم دەزانی و بە گاڵتەوە دەیانوت: ئایا کە مردین و بووین بەخۆڵ و خاک و ئێسک و پرووسکی ڕزیوو، ئایا جارێکی تر زیندوو دەکرێینەوە؟!
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
أَوَءَابَآؤُنَا ٱلۡأَوَّلُونَ
ئایا باوباپیرانی پێشوومان کە لەپێش ئێمە مردوون ئەوانیش زیندوو دەکرێنەوە؟
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
قُلۡ إِنَّ ٱلۡأَوَّلِينَ وَٱلۡأٓخِرِينَ
- ئەی پێغەمبەر (صلی الله علیه وسلم) - تۆش بەو بێباوەڕانە بڵێ کە باوەڕیان بە ڕۆژی قیامەت نییە: سەرجەم ئادەمیزادانی پێشین و دوایین.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
لَمَجۡمُوعُونَ إِلَىٰ مِيقَٰتِ يَوۡمٖ مَّعۡلُومٖ
گشتیان لەکاتێکی دیاریکراودا کە ڕۆژی قیامەتە کۆ ئەکرێنەوە، بۆ سزا و پاداشت وەرگرتنەوە کەھیچ مەجالێکی تێدا نییە وڕوودەدات.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ߟߝߊߙߌ ߟߎ߫ ߢߊ߬ߕߣߐ ߘߏ߫ ߞߐߜߍ ߣߌ߲߬ ߞߊ߲߬:
• العمل الصالح سبب لنيل النعيم في الآخرة.
کردەوەی چاک ھۆکارە بۆ بەدەست ھێنانی خۆشییەکانی ڕۆژی دوایی.

• الترف والتنعم من أسباب الوقوع في المعاصي.
ڕابواردن و خۆشییەکانی دونیا ھۆکارن بۆ تووشبوون بە تاوان.

• خطر الإصرار على الذنب.
مەترسی بەردەوام بوون لەسەر تاوان.

ثُمَّ إِنَّكُمۡ أَيُّهَا ٱلضَّآلُّونَ ٱلۡمُكَذِّبُونَ
پاشان ئێوە ئەی ئەوانەى زیندووبوونەوە بەدرۆ دەزانن کە گومڕان و لاتان داوە لە ڕێبازی ڕاست، لە ڕۆژی قیامەتدا لە داری زەقوم دەخۆن کە خراپترین بەرووبومە و پیسترینیانە.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
لَأٓكِلُونَ مِن شَجَرٖ مِّن زَقُّومٖ
پاشان ئێوە ئەی ئەوانەى زیندووبوونەوە بەدرۆ دەزانن کە گومڕان و لاتان داوە لە ڕێبازی ڕاست لە ڕۆژی قیامەتدا لە داری زەقوم دەخۆن کە خراپترین بەرووبومە و پیسترینیانە.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
فَمَالِـُٔونَ مِنۡهَا ٱلۡبُطُونَ
بەناچاری دەبێت ورگ و سکی بەتاڵتان لەو بەرە تاڵە پڕ بکەن.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
فَشَٰرِبُونَ عَلَيۡهِ مِنَ ٱلۡحَمِيمِ
جا کە ئەو (زەققوم) ە دەخۆن، تینوویان دەبێت و لە تینوێتیدا ئاوی زۆر گەرمی بەسەردا دەخۆنەوە.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
فَشَٰرِبُونَ شُرۡبَ ٱلۡهِيمِ
ئەوەندەی لێ دەخۆنەوە وەکو حوشتری تینوو، کە ھەرچەند ئاو بخواتەوە تێر نابێت، وەک ئەو حوشترەیە کەلەبەر نەخۆشییەک لەئاو خواردنەوە تێر نابێت.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
هَٰذَا نُزُلُهُمۡ يَوۡمَ ٱلدِّينِ
ئەوەی کە باسکرا لە خواردنی تاڵ و ئاوی زۆر گەرم، ئەوە خوان و میوانداریەکەیانە کە بەو خوانە پێشوازیان لێدەکرێت لە ڕۆژی سزادا.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
نَحۡنُ خَلَقۡنَٰكُمۡ فَلَوۡلَا تُصَدِّقُونَ
ئێمە ئێوەمان بەدیھێناوە ئەی بێباوەڕەکان، لە کاتێکدا ئێوە ھەر نەبوون، دەی ئەوە بۆ باوەڕ ناکەن کە ئێمە دوای مردنتان زیندووتان دەکەینەوە.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
أَفَرَءَيۡتُم مَّا تُمۡنُونَ
ئایا نابینن ئەی خەڵکینە ئەو ئاوی تۆوەی کە فڕێی دەدەنە ناو منداڵدانی ھاوسەرەکانتان؟!
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ءَأَنتُمۡ تَخۡلُقُونَهُۥٓ أَمۡ نَحۡنُ ٱلۡخَٰلِقُونَ
ئاخۆ ئێوەن ئەو ئاوەتان لەسکی دایکدا کردووە بە ئادەمیزادێکی ڕێکو پێک و تەواو، یان ئێمەین دەیکەین بەو ئادەمیزادە؟!
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
نَحۡنُ قَدَّرۡنَا بَيۡنَكُمُ ٱلۡمَوۡتَ وَمَا نَحۡنُ بِمَسۡبُوقِينَ
ئێمە ئەجەل و کاتی مەرگمان لە نێوانتانا بۆ ھەر یەکێکتان دیاری کردووە و لەو کاتە دیاری کراوەدا ئەیمرێنین و کەس لێمان پێش ناکەوێت، وە کەسیش لە دەستمان ھەڵنایەت، وە ھیچ شتێکیش ڕێمان لێ ناگرێت وبێ توانا نین.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
عَلَىٰٓ أَن نُّبَدِّلَ أَمۡثَٰلَكُمۡ وَنُنشِئَكُمۡ فِي مَا لَا تَعۡلَمُونَ
لەوەى بیگۆڕین ئەوەى ئێستا ئێوە لەسەرین لە بەدیهێنان وشێوە و وێنە لەوەى کە دەیزانن، ودروستتان بکەین بەشێوەیەک کە ئێوە نایزانن لە بەدیهێنان و وێناکردن.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَلَقَدۡ عَلِمۡتُمُ ٱلنَّشۡأَةَ ٱلۡأُولَىٰ فَلَوۡلَا تَذَكَّرُونَ
دیارە ئێوە لە پەیدابونی یەکەمجارتان ھەندێک زانیاریتان ھەیە، کە چۆن لەنەبوون پەروەردگار ئێوەی ھێناوەتە مەیدانی بوونەوە، باشە ئێوە تێنافکرن؟! دیارە ئەوەی کە یەکەم جار ئێوەی لە نەبوون بەدیھێناوە، زۆر ئاسانتر دەتوانێت دووبارە زیندووتان بکاتەوە دوای مردن.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
أَفَرَءَيۡتُم مَّا تَحۡرُثُونَ
ئەی باشە ئێوە سەرنجی ئەو تۆوە نادەن کەزەوی بۆ ئەکێڵن و دەیچێنن؟!
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ءَأَنتُمۡ تَزۡرَعُونَهُۥٓ أَمۡ نَحۡنُ ٱلزَّٰرِعُونَ
ئایا ئێوە ئەو تۆوە ئەڕوێنن یان ئێمە ڕواندوومانە؟!
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
لَوۡ نَشَآءُ لَجَعَلۡنَٰهُ حُطَٰمٗا فَظَلۡتُمۡ تَفَكَّهُونَ
ئەگەر بمانویستایە ئەو تۆوە داچێنراوەمان کەسەوز بووە و کاتی پێگەشتنی نزیک بوو، ئەمانکرد بە پووش و پەڵاشێکی وشک، ئەوسا ئیتر ھەر دەبوو قسە و باسی لەسەر بکەن و بڵێن: بۆ وای لێ ھات؟!!
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
إِنَّا لَمُغۡرَمُونَ
ئەتانوت: ئێمە زیان لێکەوتووین، کە ئەو ھەموو ھەوڵەمان بەخەسار چوو، ڕەنجەڕۆ بووین!!
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
بَلۡ نَحۡنُ مَحۡرُومُونَ
بەڵکو ئێمە بێ بەش و نائومێد بووین لەبەروبوومی ئەو ھەموو کشتوکاڵە.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
أَفَرَءَيۡتُمُ ٱلۡمَآءَ ٱلَّذِي تَشۡرَبُونَ
ئەی باشە سەرنجی ئەو ئاوە نادەن کە دەیخۆنەوە کاتێک تینوتانە؟!
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ءَأَنتُمۡ أَنزَلۡتُمُوهُ مِنَ ٱلۡمُزۡنِ أَمۡ نَحۡنُ ٱلۡمُنزِلُونَ
ئایا ئێوە داتانباراندووە لەو ھەورانەی ئاسمان، یان ئێمە دایدەبارێنین؟!
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
لَوۡ نَشَآءُ جَعَلۡنَٰهُ أُجَاجٗا فَلَوۡلَا تَشۡكُرُونَ
خۆ ئەگەر بمانەوێت دەیکەینە خوێیاوێکی تاڵ و سوێر و بێ سود، باشە ئەوە ئێوە بۆچی شوكر و سوپاسی (اللە تعالی) ناکەن لەسەر ئەو ئاوە سازگارەی کە بەڕەحم و میهرەبانی خۆی بۆی ناردوونەتە خوارەوە؟!!
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
أَفَرَءَيۡتُمُ ٱلنَّارَ ٱلَّتِي تُورُونَ
ئەی سەرنجی ئەو ئاگرەتان نەداوە کە دایدەگرسێنن و جۆرەھا سوودی لێ وەردەگرن؟!
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ءَأَنتُمۡ أَنشَأۡتُمۡ شَجَرَتَهَآ أَمۡ نَحۡنُ ٱلۡمُنشِـُٔونَ
ئایا ئێوە ئەو درەختەتان بەدیھێناوە کە ئاگری پێ دەکەنەوە، یان ئێمە بەسۆز و بەزەیی خۆمان بۆمان بەدی ھێناون؟!
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
نَحۡنُ جَعَلۡنَٰهَا تَذۡكِرَةٗ وَمَتَٰعٗا لِّلۡمُقۡوِينَ
ئێمە ئەو ئاگرەمان کردووە بە یادخەرەوەیەک بۆتان تا ئاگری دۆزەختان بیر بێتەوە، ھەروەھا بۆ ئەوەی گەشتیاران سوودی لێ وەربگرن.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
فَسَبِّحۡ بِٱسۡمِ رَبِّكَ ٱلۡعَظِيمِ
- ئەی پێغەمبەر (صلی الله علیه وسلم) - پەروەردگاری گەورە و بەرزی بێ وێنەت لە ھەموو کەم و کورتی و عەیبێک بە دوور ڕابگرە.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
۞ فَلَآ أُقۡسِمُ بِمَوَٰقِعِ ٱلنُّجُومِ
الله تەعالا سوێند بەجێگا و خولگەی ئەستێرەکان دەخوات.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَإِنَّهُۥ لَقَسَمٞ لَّوۡ تَعۡلَمُونَ عَظِيمٌ
کە ئەگەر بزانن سوێند پێخواردنیان گەلێک گەورەیە، چونکە ئەو سوێند پێخوراوانە نیشانەی مەزنی ئەو پەروەردگارەیە کە بەدیھێناون، لەگەڵ گەورەیی نیشانە و بەڵگە و پەند وئامۆژگاریەكان، كە ناژمێردرێن و سنوریان بۆ دانانرێت.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ߟߝߊߙߌ ߟߎ߫ ߢߊ߬ߕߣߐ ߘߏ߫ ߞߐߜߍ ߣߌ߲߬ ߞߊ߲߬:
• دلالة الخلق الأول على سهولة البعث ظاهرة.
کاتێک خواى گەورە بوونەوەرەکانى بەدیهێنا لەسەرەتادا -لەیەکەم جاردا- لە نەبوونەوە ئەمە بەڵگەیە لەسەر ئاسانی دووبارە زیندووکردنەوەی مردووان لە ڕۆژی قیامەتدا.

• إنزال الماء وإنبات الأرض والنار التي ينتفع بها الناس نعم تقتضي من الناس شكرها لله، فالله قادر على سلبها متى شاء.
ناردنی باران و سەوزکردنی زەوی و ئاگر کە مرۆڤـ سوودی لێ دەبینێت، ھەموویان ئەوە دەخوازن کە دەبێت مرۆڤ سوپاس گوزاری پەروەردگار بین لەسەریان، چونکە پەروەردگار ھەر کاتێك بیەوێت لێمان دەگرێتەوە.

• الاعتقاد بأن للكواكب أثرًا في نزول المطر كُفْرٌ، وهو من عادات الجاهلية.
ھەر کەسێك باوەڕی وابێت کە ئەستێرەکان ھۆکاری باران بارینن، ئەوە بێ باوەڕە و لە خووی سەردەمی نەفامیه - جاھیلیە-.

إِنَّهُۥ لَقُرۡءَانٞ كَرِيمٞ
ئەم قورئانە کە دەخوێنرێتەوە بۆتان -ئەی خەڵکینە - بە ڕاستی قورئانێکی زۆر بەڕێزە، چونکە زۆر سوود و قازانجی گەورەی تێدایە.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
فِي كِتَٰبٖ مَّكۡنُونٖ
لەناو کتێبێکی پارێزراودا نووسراوەتەوە، پارێزراوە له چاوی خەڵكی، لە -تابلۆ پارێزراوەکە:اللوح المحفوظ - دا.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
لَّا يَمَسُّهُۥٓ إِلَّا ٱلۡمُطَهَّرُونَ
کەس دەستی لێنادات تەنھا فریشتەکان نەبێت، کە پاکن لە ھەرچی تاوان و نەنگی و كەموكورتییەك.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
تَنزِيلٞ مِّن رَّبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ
لە پەروەردگاری ھەموو جیھانەوە ھاتووەتە خوارەوە بۆ موحەممەدی پێغەمبەر (صلی الله علیه وسلم).
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
أَفَبِهَٰذَا ٱلۡحَدِيثِ أَنتُم مُّدۡهِنُونَ
ئەی موشریک و بێباوەڕەکان! ئایا ئێوە گومانتان لەم قورئانە پیرۆزە ھەیە، بۆیە باوەڕی پێ ناکەن و بە درۆی دەزانن.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَتَجۡعَلُونَ رِزۡقَكُمۡ أَنَّكُمۡ تُكَذِّبُونَ
لە جیاتی ئەوەی سوپاسی پەروەردگار بکەن لەسەر ئەو ناز و نیعمەتەی کەپێی بەخشیون کەچی بە درۆی دەزانن و باوەڕی پێ ناکەن و دەڵێن بارانمان بە ھۆی ئەستێرەوە یا ھەر شتێکی تر بۆ باریوە...؟!
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
فَلَوۡلَآ إِذَا بَلَغَتِ ٱلۡحُلۡقُومَ
ئەی کاتێک کە مردن دەتانگاتێ و گیان -ڕۆح- دەگاتە قوڕگتان.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَأَنتُمۡ حِينَئِذٖ تَنظُرُونَ
ئێوەش لەو کاتەدا بەدەوریدان و سەیری دەکەن وا خەریکە گیانی دەردەچێ.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَنَحۡنُ أَقۡرَبُ إِلَيۡهِ مِنكُمۡ وَلَٰكِن لَّا تُبۡصِرُونَ
ئێمە بە قودرەت و زانست و فریشتەکانمانەوە لە ئێوە نزیکترین لە مردووەکەتان، بەڵام ئێوە ئەو فریشتانە نابینن.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
فَلَوۡلَآ إِن كُنتُمۡ غَيۡرَ مَدِينِينَ
ئایا ئێوە واگومان دەبەن دوای مردنتان زیندوو ناكرێنەوە بۆ لێپرسینەوە و پاداشتدانەوە -جەزادانەوە- لەسەر کردەوەکانتان؟
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
تَرۡجِعُونَهَآ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ
بۆ گیانی مردووەکەتان ناگێڕنەوە بۆ جێی خۆیی و ڕێگری مردنی لێ ناکەن و چاکی ناکەنەوە، ئەگەر ڕاست دەکەن؟! بێگومان ئێوه ناتوانن ئەوە بكەن.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
فَأَمَّآ إِن كَانَ مِنَ ٱلۡمُقَرَّبِينَ
ئەو کەسەی دەمرێت، ئەگەر بە ھۆی ئیمانداری و کردەوە چاکەکانیانەوە لەو کەسانە بێت کە لە خوداوە نزیکن.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
فَرَوۡحٞ وَرَيۡحَانٞ وَجَنَّتُ نَعِيمٖ
ئەوە لەناو بەھەشتدا لەحەسانەوە و ژیانی پڕ لە خۆشی و کامەرانی و ڕزق و ڕەحمەت و ناز و نیعمەتی بەهەشتدان، هەرچییەك ئارەزوو بكەن پێیان دەدرێت.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَأَمَّآ إِن كَانَ مِنۡ أَصۡحَٰبِ ٱلۡيَمِينِ
بەڵام ئەگەر ئەو کەسە لەوانە بوو کە کارنامەکانیان دەدرێتە دەستی ڕاستیان، ئەوە زۆر ڕاناوەستێنرێن، چونكە ئەوانه سەلامەتن و ترسیان نییه لە هیچ شتێك.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
فَسَلَٰمٞ لَّكَ مِنۡ أَصۡحَٰبِ ٱلۡيَمِينِ
بەڵام ئەگەر ئەو کەسە لەوانە بوو کە کارنامەکانیان دەدرێتە دەستی ڕاستیان، ئەوە زۆر ڕاناوەستێنرێن، چونكە ئەوانه سەلامەتن و ترسیان نییه لە هیچ شتێك.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَأَمَّآ إِن كَانَ مِنَ ٱلۡمُكَذِّبِينَ ٱلضَّآلِّينَ
خۆ ئەگەر مردووەکە لەوانە بێت کە پەروەردگار و پێغەمبەر -صلى الله علیه وسلم- و قورئان و ڕۆژی قیامەت بەدرۆئەخەنەوە و بەدرۆیان دائەنێن و گومڕا بوون ولە ڕێی ڕاست لایان داوە.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
فَنُزُلٞ مِّنۡ حَمِيمٖ
ئەوە لە پێشوازی و میواندارییەکەیدا ئاوێکی زۆر گەرمی کوڵ بە کوڵی بۆ ئامادە دەکەن.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
وَتَصۡلِيَةُ جَحِيمٍ
پاشان بە ئاگری دۆزەخ دەسوتێنرێت.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
إِنَّ هَٰذَا لَهُوَ حَقُّ ٱلۡيَقِينِ
بێگومان ئەوەی کە باسکرا - ئەی پێغەمبەر (صلی الله علیه وسلم) - ئەوپەڕی هەقیقەت و ڕاستییە و بە ھیچ شێوەیەک گومان و دوودڵی تێدا نییە.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
فَسَبِّحۡ بِٱسۡمِ رَبِّكَ ٱلۡعَظِيمِ
کەواتە ناوی پەروەردگاری مەزنت پاک و بێگەرد ڕاگرە لە هەموو كەموكورتییەك.
ߊߙߊߓߎߞߊ߲ߡߊ ߞߘߐߦߌߘߊ ߟߎ߬:
ߟߝߊߙߌ ߟߎ߫ ߢߊ߬ߕߣߐ ߘߏ߫ ߞߐߜߍ ߣߌ߲߬ ߞߊ߲߬:
• شدة سكرات الموت وعجز الإنسان عن دفعها.
ناڕەحەتی و بێھۆشییەکانی مەرگ - سکرات الموت - وە بێ توانایی مرۆڤـ لە خۆڕزگارکردن لێی.

• الأصل أن البشر لا يرون الملائكة إلا إن أراد الله لحكمة.
لە ڕاستیدا مرۆڤـ توانای بینینی فریشتەکانی پەروەردگاری نییە، مەگەر پەروەردگار خۆی بیەوێت لەبەر حیكمەتێك كە بیەوێت ببینرێن.

• أسماء الله (الأول، الآخر، الظاهر، الباطن) تقتضي تعظيم الله ومراقبته في الأعمال الظاهرة والباطنة.
ناوەکانی پەروەردگار (الأول، الأخر، الظاھر، الباطن) ئەوە دەگەیەنن کە ناوی پەروەردگار بە گەورە بزانین و بە چاودێری بزانین لەھەموو کردارەکانماندا، لە ئاشکرا یان لە پەنھانیدا.

 
ߞߘߐ ߟߎ߬ ߘߟߊߡߌ߬ߘߊ߬ߟߌ ߝߐߘߊ ߘߏ߫: ߟߏ߲߫ ߞߍߕߊ ߝߐߘߊ
ߝߐߘߊ ߟߎ߫ ߦߌ߬ߘߊ߬ߥߟߊ ߞߐߜߍ ߝߙߍߕߍ
 
ߞߎ߬ߙߣߊ߬ ߞߟߊߒߞߋ ߞߘߐ ߟߎ߬ ߘߟߊߡߌߘߊ - الترجمة الكردية للمختصر في تفسير القرآن الكريم - ߘߟߊߡߌߘߊ ߟߎ߫ ߦߌ߬ߘߊ߬ߥߟߊ

الترجمة الكردية للمختصر في تفسير القرآن الكريم، صادر عن مركز تفسير للدراسات القرآنية.

ߘߊߕߎ߲߯ߠߌ߲