ترجمة معاني القرآن الكريم - الترجمة الكردية الكرمانجية * - فهرس التراجم
التوبة
فَسِيحُواْ فِي ٱلۡأَرۡضِ أَرۡبَعَةَ أَشۡهُرٖ وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّكُمۡ غَيۡرُ مُعۡجِزِي ٱللَّهِ وَأَنَّ ٱللَّهَ مُخۡزِي ٱلۡكَٰفِرِينَ
2. ڤێجا [گەلی گاوران] چار هەیڤان [مەخسەد هەیڤێت حەرامكرینە كو شەڕ تێدا بێتەكرن: (رجب، ذی القعدە، ذی الحجە، محرم)] بێ ترس و ئێمن د ئەردیدا بگەڕن، و بزانن هوین نەشێن خودێ نەچار بكەن [كو هەوە ب بەر ئیزایێ نەئێخیت]، و ب ڕاستی خودێ ڕسواكەرێ گاورانە.
التفاسير العربية:
وَأَذَٰنٞ مِّنَ ٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦٓ إِلَى ٱلنَّاسِ يَوۡمَ ٱلۡحَجِّ ٱلۡأَكۡبَرِ أَنَّ ٱللَّهَ بَرِيٓءٞ مِّنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ وَرَسُولُهُۥۚ فَإِن تُبۡتُمۡ فَهُوَ خَيۡرٞ لَّكُمۡۖ وَإِن تَوَلَّيۡتُمۡ فَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّكُمۡ غَيۡرُ مُعۡجِزِي ٱللَّهِۗ وَبَشِّرِ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ بِعَذَابٍ أَلِيمٍ
3. و ئەڤە ئاگەهداركرنە ژ بەرێ خودێ و پێغەمبەرێ ویڤە، د ڕۆژا جەژنا حەجیاندا، بۆ هەمی خەلكی، كو خودێ و پێغەمبەرێ وی د بەرینە ژ موشركان [ئەوێت پەیمانا خۆ دشكێنن]، ڤێجا ئەگەر تۆبە بكەن، ئەڤە د خێرا هەوەدایە و ئەگەر هوین ڕوییێ خۆ وەرگێڕن [و ل سەر شركا خۆ بمینن] ڤێجا بزانن هوین نە نەچاركەرێت خودێنە، [كو وەلێ بكەن نەشێت هەوە ئیزا بدەت] و [تو هەی موحەممەد] مزگینییێ ب ئیزایەكا ب ژان و دژوار بدە ئەوێت گاور بوویین.
التفاسير العربية:
إِلَّا ٱلَّذِينَ عَٰهَدتُّم مِّنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ ثُمَّ لَمۡ يَنقُصُوكُمۡ شَيۡـٔٗا وَلَمۡ يُظَٰهِرُواْ عَلَيۡكُمۡ أَحَدٗا فَأَتِمُّوٓاْ إِلَيۡهِمۡ عَهۡدَهُمۡ إِلَىٰ مُدَّتِهِمۡۚ إِنَّ ٱللَّهَ يُحِبُّ ٱلۡمُتَّقِينَ
4. و ژ بلی وان [موشركان] ئەوێت هەوە پەیمان دایینێ پاشی وان چو ژ پەیمانا خۆ كێم نەكربیت و نەبوویینە پشتەڤان و هاریكارێت كەسەكێ ل سەر هەوە، پەیمانا وان بگەهیننە وەختێ وێ یێ دیاركری، ب ڕاستی خودێ حەژ پارێزكاران دكەت [ئەوێت پارێزكارییا خودێ د وی تشتیدا دكەن ئەوێ ل سەر وان حەرامكری و پەیمانا خۆ ب جهـ دئینن].
التفاسير العربية:
فَإِذَا ٱنسَلَخَ ٱلۡأَشۡهُرُ ٱلۡحُرُمُ فَٱقۡتُلُواْ ٱلۡمُشۡرِكِينَ حَيۡثُ وَجَدتُّمُوهُمۡ وَخُذُوهُمۡ وَٱحۡصُرُوهُمۡ وَٱقۡعُدُواْ لَهُمۡ كُلَّ مَرۡصَدٖۚ فَإِن تَابُواْ وَأَقَامُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتَوُاْ ٱلزَّكَوٰةَ فَخَلُّواْ سَبِيلَهُمۡۚ إِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِيمٞ
5. ڤێجا ئەگەر هەیڤێت ب ڕویمەت و حەرامكری بۆرین و دەركەڤتن، هەمی موشركان بكوژن، ل هەر جهەكێ هوین لێ ببینن و ب دەست هەوە بكەڤن، و بگرن و ئێخسیر بكەن و ل دۆر بزڤڕن و هەمی زێرەڤانگەهان لێ بگرن، ڤێجا ئەگەر تۆبەكرن و نڤێژكرن و زەكاتا مالێ خۆ دان، ڤێجا ڕێكا وان بەردەن، ب ڕاستی خودێ گونەهـ ژێبەر و دلۆڤانە.
التفاسير العربية:
وَإِنۡ أَحَدٞ مِّنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ ٱسۡتَجَارَكَ فَأَجِرۡهُ حَتَّىٰ يَسۡمَعَ كَلَٰمَ ٱللَّهِ ثُمَّ أَبۡلِغۡهُ مَأۡمَنَهُۥۚ ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمۡ قَوۡمٞ لَّا يَعۡلَمُونَ
6. و ئەگەر ئێك ژ موشركان خۆ هاڤێتە بەختێ تە، بحەوینە دا كەلامێ خودێ گولێ ببیت [و قورئانێ بۆ بخوینە]، پاشی بگەهینە وی جهی یێ لێ ئێمن ببیت، چونكی ب ڕاستی ئەو ملەتەكێ نەزانن.
التفاسير العربية:
كَيۡفَ يَكُونُ لِلۡمُشۡرِكِينَ عَهۡدٌ عِندَ ٱللَّهِ وَعِندَ رَسُولِهِۦٓ إِلَّا ٱلَّذِينَ عَٰهَدتُّمۡ عِندَ ٱلۡمَسۡجِدِ ٱلۡحَرَامِۖ فَمَا ٱسۡتَقَٰمُواْ لَكُمۡ فَٱسۡتَقِيمُواْ لَهُمۡۚ إِنَّ ٱللَّهَ يُحِبُّ ٱلۡمُتَّقِينَ
7. چاوا موشركان دێ پەیمان ل دەڤ خودێ و پێغەمبەرێ وی هەبن، ژ بلی وان ئەوێت هەوە پەیمان ل كەعبەیێ دایییێ، هندی ئەو د گەل هەوە د ڕاست بن، هوین ژی د گەل وان د ڕاست بن، ب ڕاستی خودێ حەژ پارێزكاران دكەت [جهئینانا پەیمانێ ژ پارێزكارییێیە].
التفاسير العربية:
كَيۡفَ وَإِن يَظۡهَرُواْ عَلَيۡكُمۡ لَا يَرۡقُبُواْ فِيكُمۡ إِلّٗا وَلَا ذِمَّةٗۚ يُرۡضُونَكُم بِأَفۡوَٰهِهِمۡ وَتَأۡبَىٰ قُلُوبُهُمۡ وَأَكۡثَرُهُمۡ فَٰسِقُونَ
8. چاوا [دێ وان پەیمانا خودێ و پێغەمبەری هەبیت] ئەگەر ئەو ب سەر هەوە بكەڤن، مرۆڤانی و پەیمانێ بەرچاڤ ناگرن، ب دەڤێ خۆ هەوە ڕازی دكەن [ئانكو دەڤنەرمییێ د گەل هەوە دكەن، و دلێ وان ل سەر هەوە تژی كەرب و كینە]، و دلێ وان ناگریت [ئەو ئەوا د گەل هەوە دبێژن ب جهـ بێت]، و باراپتر ژ وان ڕێ دەركەڤتینە.
التفاسير العربية:
فَإِن تَابُواْ وَأَقَامُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتَوُاْ ٱلزَّكَوٰةَ فَإِخۡوَٰنُكُمۡ فِي ٱلدِّينِۗ وَنُفَصِّلُ ٱلۡأٓيَٰتِ لِقَوۡمٖ يَعۡلَمُونَ
11. ئەگەر تۆبەكرن و نڤێژكرن و زەكات دان، ڤێجا برایێت هەوەنە د دینیدا، و ئەم ب درێژی و ب هەمی ڕەنگان نیشان و ئایەتێت خۆ بۆ وان دیار دكەین، ئەوێت دزانن.
التفاسير العربية:
وَإِن نَّكَثُوٓاْ أَيۡمَٰنَهُم مِّنۢ بَعۡدِ عَهۡدِهِمۡ وَطَعَنُواْ فِي دِينِكُمۡ فَقَٰتِلُوٓاْ أَئِمَّةَ ٱلۡكُفۡرِ إِنَّهُمۡ لَآ أَيۡمَٰنَ لَهُمۡ لَعَلَّهُمۡ يَنتَهُونَ
12. و ئەگەر پەیمانێت خۆ ئەوێت ب سویند موكوم كرین، پشتی د گەل هەوە دایین بشكێنن، و ئەزماندرێژی د ڕاستا دینێ هەوەدا كرن [تان تێ قوتان]، ڤێجا سەرێت گاورییێ بكوژن، ب ڕاستی وان چو سویند و پەیمان نینن، بەلكی بەس بكەن و ب پاشڤە بچن.
التفاسير العربية:
أَلَا تُقَٰتِلُونَ قَوۡمٗا نَّكَثُوٓاْ أَيۡمَٰنَهُمۡ وَهَمُّواْ بِإِخۡرَاجِ ٱلرَّسُولِ وَهُم بَدَءُوكُمۡ أَوَّلَ مَرَّةٍۚ أَتَخۡشَوۡنَهُمۡۚ فَٱللَّهُ أَحَقُّ أَن تَخۡشَوۡهُ إِن كُنتُم مُّؤۡمِنِينَ
13. ئەرێ ما هوین [گەلی موسلمانان] شەڕێ وان ناكەن، ئەوێت سویند و پەیمانێت خۆ شكاندین، و ل بەر بوون پێغەمبەری دەربێخن، و دەستپێكێ وان شەڕ د گەل هەوە كربوو، ما هوین ژ وان دترسن [لەوا هوین شەڕێ وان ناكەن]؟ خودێ هەژیترە هوین ژێ بترسن ئەگەر هوین خودان باوەر بن.
التفاسير العربية:
أَمۡ حَسِبۡتُمۡ أَن تُتۡرَكُواْ وَلَمَّا يَعۡلَمِ ٱللَّهُ ٱلَّذِينَ جَٰهَدُواْ مِنكُمۡ وَلَمۡ يَتَّخِذُواْ مِن دُونِ ٱللَّهِ وَلَا رَسُولِهِۦ وَلَا ٱلۡمُؤۡمِنِينَ وَلِيجَةٗۚ وَٱللَّهُ خَبِيرُۢ بِمَا تَعۡمَلُونَ
16. ئەرێ هوین ل وێ هزرێنە [هۆسا بێ جەڕباندن] بێنە هێلان، و خودێ نەزانیت كێ ژ هەوە جیهاد كرییە و كێ ژ هەوە ژ بلی خودێ و پێغەمبەرێ وی و موسلمانان، كەسەك بۆ خۆ نەكربیتە نێزیك و خۆشتڤی، و خودێ ژ هەر كارەكێ هوین دكەن ئاگەهدارە [ئانكو هوین ل وێ هزرێنە بێنە هێلان، بێی كو جیهادێ بكەن و خۆ ژ موشركان بشۆن].
التفاسير العربية:
مَا كَانَ لِلۡمُشۡرِكِينَ أَن يَعۡمُرُواْ مَسَٰجِدَ ٱللَّهِ شَٰهِدِينَ عَلَىٰٓ أَنفُسِهِم بِٱلۡكُفۡرِۚ أُوْلَٰٓئِكَ حَبِطَتۡ أَعۡمَٰلُهُمۡ وَفِي ٱلنَّارِ هُمۡ خَٰلِدُونَ
17. بۆ موشركان نابیت و نەدورستە، و ئەو ب خۆ شادەیییێ ب گاورییێ ل سەر خۆ ددەن، كو ئەو مزگەفتێت خودێ ئاڤا بكەن، كار و كریارێت ڤان [ئەوێت شانازییێ پێ دبەن] پویچ بوون، و هەروهەر دێ د ئاگریدا مینن.
التفاسير العربية:
إِنَّمَا يَعۡمُرُ مَسَٰجِدَ ٱللَّهِ مَنۡ ءَامَنَ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ وَأَقَامَ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتَى ٱلزَّكَوٰةَ وَلَمۡ يَخۡشَ إِلَّا ٱللَّهَۖ فَعَسَىٰٓ أُوْلَٰٓئِكَ أَن يَكُونُواْ مِنَ ٱلۡمُهۡتَدِينَ
18. ب ڕاستی بەس ئەو دێ مزگەفتێت خودێ ئاڤاكەت، ئەوێ باوەری ب خودێ و ب ڕۆژا ئاخرەتێ ئینایی، و نڤێژێ بكەت و زەكاتێ بدەت، و ژ خودێ پێڤە ژ كەسێ نەترسیت، ڤێجا هیڤییە ئەڤە ژ ڕاستەڕێكرییان بن.
التفاسير العربية:
۞ أَجَعَلۡتُمۡ سِقَايَةَ ٱلۡحَآجِّ وَعِمَارَةَ ٱلۡمَسۡجِدِ ٱلۡحَرَامِ كَمَنۡ ءَامَنَ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ وَجَٰهَدَ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِۚ لَا يَسۡتَوُۥنَ عِندَ ٱللَّهِۗ وَٱللَّهُ لَا يَهۡدِي ٱلۡقَوۡمَ ٱلظَّٰلِمِينَ
19. ئەرێ هوین [كارێ] ئاڤدانا حەجییان و ئاڤاكرنا [سەخبێكرنا ئاڤاهییێ] كەعبەیێ، وەكی [كارێ] وی ددانن ئەوێ باوەری ب خودێ و ڕۆژا قیامەتێ ئینایی و جیهاد د ڕێكا خودێدا كری، ئەڤە ل دەڤ خودێ نەوەكی ئێكن، و خودێ ب خۆ ملەتێ ستەمكار ڕاستەڕێ ناكەت.
التفاسير العربية:
ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَهَاجَرُواْ وَجَٰهَدُواْ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ بِأَمۡوَٰلِهِمۡ وَأَنفُسِهِمۡ أَعۡظَمُ دَرَجَةً عِندَ ٱللَّهِۚ وَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡفَآئِزُونَ
20. ئەوێت باوەری ئینایین و مشەخت بوویین و جیهاد ب خۆ و مالێ خۆ د ڕێكا خودێدا كرین، ل دەڤ خودێ پایە و پەییسكێت وان بلندترن، [ئانكو قەدرێ وان مەزنترە]. و ئەها ئەڤەنە یێت سەرفەراز.
التفاسير العربية:
خَٰلِدِينَ فِيهَآ أَبَدًاۚ إِنَّ ٱللَّهَ عِندَهُۥٓ أَجۡرٌ عَظِيمٞ
التفاسير العربية:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا تَتَّخِذُوٓاْ ءَابَآءَكُمۡ وَإِخۡوَٰنَكُمۡ أَوۡلِيَآءَ إِنِ ٱسۡتَحَبُّواْ ٱلۡكُفۡرَ عَلَى ٱلۡإِيمَٰنِۚ وَمَن يَتَوَلَّهُم مِّنكُمۡ فَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلظَّٰلِمُونَ
23. گەلی خودان باوەران، باب و باپیر و برایێت خۆ نەهەلگرن هەڤال و خۆشتڤی، ئەگەر وان گاوری شوینا باوەرییێ هەلبژارت، و هەر كەسێ ژ هەوە وان بۆ خۆ بكەتە خۆشتڤی [پشتی گاوری هەلبژارتی]، ئەڤە ئەو ژ ستەمكارانە.
التفاسير العربية:
قُلۡ إِن كَانَ ءَابَآؤُكُمۡ وَأَبۡنَآؤُكُمۡ وَإِخۡوَٰنُكُمۡ وَأَزۡوَٰجُكُمۡ وَعَشِيرَتُكُمۡ وَأَمۡوَٰلٌ ٱقۡتَرَفۡتُمُوهَا وَتِجَٰرَةٞ تَخۡشَوۡنَ كَسَادَهَا وَمَسَٰكِنُ تَرۡضَوۡنَهَآ أَحَبَّ إِلَيۡكُم مِّنَ ٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦ وَجِهَادٖ فِي سَبِيلِهِۦ فَتَرَبَّصُواْ حَتَّىٰ يَأۡتِيَ ٱللَّهُ بِأَمۡرِهِۦۗ وَٱللَّهُ لَا يَهۡدِي ٱلۡقَوۡمَ ٱلۡفَٰسِقِينَ
24. بێژە: ئەگەر بابێت هەوە و زارۆكێت هەوە و برایێت هەوە و ژنێت هەوە، و عەشیرەتا هەوە و مالێ هەوە ب دەست خۆڤە ئینایی، و بازرگانییا هوین ژێ بترسن بشكێت و نەچیت، و خانییێت هەوە پێ خۆش، ل دەڤ هەوە شرینتر و خۆشتڤیتر بن ژ خودێ و پێغەمبەرێ وی و ژ جیهادا د ڕێكا خودێدا، ڤێجا خۆ بگرن هەتا فەرمانا خودێ دئێت، و خودێ ب خۆ ملەتێ ژ ڕێ دەركەڤتی ڕاستەڕێ ناكەت.
التفاسير العربية:
لَقَدۡ نَصَرَكُمُ ٱللَّهُ فِي مَوَاطِنَ كَثِيرَةٖ وَيَوۡمَ حُنَيۡنٍ إِذۡ أَعۡجَبَتۡكُمۡ كَثۡرَتُكُمۡ فَلَمۡ تُغۡنِ عَنكُمۡ شَيۡـٔٗا وَضَاقَتۡ عَلَيۡكُمُ ٱلۡأَرۡضُ بِمَا رَحُبَتۡ ثُمَّ وَلَّيۡتُم مُّدۡبِرِينَ
25. ب سویند خودێ هوین ل گەلەك جهان ب سەرئێخستن، و هاریكارییا هەوە كر [وەكی بەدرێ و حودەیبییێ و خەیبەرێ و ڤەكرنا مەكەهێ]، و ڕۆژا حونەینێ ژی [هاریكارییا هەوە كر]، گەلەكییا هەوە هوین گەرمكرن [و هەوە گۆت: ئەڤرۆ گەلەك بەرامبەر كێمەكا ناشكێن] و ڤێ گەلەكییێ چو فایدە ژی نەگەهاندە هەوە، و چو ژ هەوە نەدا پاش، و ئەرد ب بەرفرەهییا خۆڤە ل هەوە بەرتەنگ بوو، پاشی هەوە بەرێ خۆ وەرگێڕا و هوین ڕەڤین.
التفاسير العربية:
ثُمَّ أَنزَلَ ٱللَّهُ سَكِينَتَهُۥ عَلَىٰ رَسُولِهِۦ وَعَلَى ٱلۡمُؤۡمِنِينَ وَأَنزَلَ جُنُودٗا لَّمۡ تَرَوۡهَا وَعَذَّبَ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْۚ وَذَٰلِكَ جَزَآءُ ٱلۡكَٰفِرِينَ
26. پاشی خودێ [پشتی هوین ڕەڤین] دلخۆشییا خۆ ب سەر پێغەمبەرێ خۆ و خودان باوەراندا ئینا خوارێ، و لەشكەرەك [بۆ پشتەڤانییا هەوە] ئینا خوارێ، هەوە نەددیتن، و ئەوێت گاوربوویین ئەشكەنجەدان و ئەڤەیە جزایێ گاوران.
التفاسير العربية:
ثُمَّ يَتُوبُ ٱللَّهُ مِنۢ بَعۡدِ ذَٰلِكَ عَلَىٰ مَن يَشَآءُۗ وَٱللَّهُ غَفُورٞ رَّحِيمٞ
التفاسير العربية:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ إِنَّمَا ٱلۡمُشۡرِكُونَ نَجَسٞ فَلَا يَقۡرَبُواْ ٱلۡمَسۡجِدَ ٱلۡحَرَامَ بَعۡدَ عَامِهِمۡ هَٰذَاۚ وَإِنۡ خِفۡتُمۡ عَيۡلَةٗ فَسَوۡفَ يُغۡنِيكُمُ ٱللَّهُ مِن فَضۡلِهِۦٓ إِن شَآءَۚ إِنَّ ٱللَّهَ عَلِيمٌ حَكِيمٞ
28. گەلی خودان باوەران، ب ڕاستی هندی موشركن د پیسن [پیساتییا وان یا شركێ و سالۆخەت و هزروبیرانە]، ڤێجا بلا پشتی ڤێ سالێ [كو سالا نەهی مشەختی بوو] نێزیكی مزگەفتا كەعبەیێ نەبن، [و نابیت ژ نوكە و پێڤە بێنە كەعبەیێ بۆ حەجێ و عومرەیێ] و ئەگەر هوین [ژ نەهاتنا وان بۆ مزگەفتێ] ژ خیزانییێ (هەژاریێ) بترسن [چونكی ب هاتنا وان ڕەواجەك دكەڤیتە كڕین و فرۆتنا هەوە]، ڤێجا ئەگەر خودێ بڤێت دێ هەوە ژ كەرەما خۆ دەولەمەند كەت. ب ڕاستی خودێ یێ زانا و كاربنەجهە.
التفاسير العربية:
قَٰتِلُواْ ٱلَّذِينَ لَا يُؤۡمِنُونَ بِٱللَّهِ وَلَا بِٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ وَلَا يُحَرِّمُونَ مَا حَرَّمَ ٱللَّهُ وَرَسُولُهُۥ وَلَا يَدِينُونَ دِينَ ٱلۡحَقِّ مِنَ ٱلَّذِينَ أُوتُواْ ٱلۡكِتَٰبَ حَتَّىٰ يُعۡطُواْ ٱلۡجِزۡيَةَ عَن يَدٖ وَهُمۡ صَٰغِرُونَ
29. [گەلی خودان باوەران] شەڕی د گەل وان بكەن ئەوێت باوەرییێ ب خودێ و ڕۆژا قیامەتێ نەئینن، و ئەوا خودێ و پێغەمبەرێ وی حەرامكری، حەرام نەكەن، و دینێ ڕاست بۆ خۆ نەكەنە دین، ژ وان ئەوێت كتێب بۆ هاتین [جوهی و فەلە] هەتا ب دەستێت خۆ زێرەسەرێ ددەن و ئەو یێت شكەستی.
التفاسير العربية:
وَقَالَتِ ٱلۡيَهُودُ عُزَيۡرٌ ٱبۡنُ ٱللَّهِ وَقَالَتِ ٱلنَّصَٰرَى ٱلۡمَسِيحُ ٱبۡنُ ٱللَّهِۖ ذَٰلِكَ قَوۡلُهُم بِأَفۡوَٰهِهِمۡۖ يُضَٰهِـُٔونَ قَوۡلَ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ مِن قَبۡلُۚ قَٰتَلَهُمُ ٱللَّهُۖ أَنَّىٰ يُؤۡفَكُونَ
30. و جوهییان گۆت: عوزەیر كوڕێ خودێیە، و فەلەیان گۆت: عیسا كوڕێ خودێیە، ئەڤە گۆتنا وانە ئەو ب دەڤێ خۆ [ڤێ] دبێژن [بێ نیشان و بێ بەلگە و گۆترە]، چاڤ ل وان دكەن یێت بەری وان گاور بوویین [د چەرخ و سەردەمێت بۆریدا وەكی یۆنان و ڕۆمانان]، خودێ وان بكوژیت [لەعنەتان ل وان بكەت]، چاوا ئەو بەرێ خۆ ژ هەقییێ وەردگێڕن بۆ پویچییێ؟!
التفاسير العربية:
ٱتَّخَذُوٓاْ أَحۡبَارَهُمۡ وَرُهۡبَٰنَهُمۡ أَرۡبَابٗا مِّن دُونِ ٱللَّهِ وَٱلۡمَسِيحَ ٱبۡنَ مَرۡيَمَ وَمَآ أُمِرُوٓاْ إِلَّا لِيَعۡبُدُوٓاْ إِلَٰهٗا وَٰحِدٗاۖ لَّآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَۚ سُبۡحَٰنَهُۥ عَمَّا يُشۡرِكُونَ
31. ئەوان [مەخسەد جوهی و فەلە] زانا و عیبادەتكەرێت خۆ و عیسایێ كوڕێ مەریەمێ بۆ خۆ خودا دانایینە، و فەرمانا وان نەهاتییە كرن ژ خودایەكی زێدەتر بپەرێسن، كو ژ وی پێڤەتر چو خودایێت دی نینن، و ب ڕاستی ئەو یێ پاك و پاقژە ژ وی سالۆخی ئەوێ موشرك ددەنێ.
التفاسير العربية:
يُرِيدُونَ أَن يُطۡفِـُٔواْ نُورَ ٱللَّهِ بِأَفۡوَٰهِهِمۡ وَيَأۡبَى ٱللَّهُ إِلَّآ أَن يُتِمَّ نُورَهُۥ وَلَوۡ كَرِهَ ٱلۡكَٰفِرُونَ
32. دڤێن [و ل بەر دگەڕن] ڕۆناهییا خودێ [كو قورئانە] ب دەڤێت خۆ بڤەمرینن، و خودێ ناهێلیت، هەتا ڕۆناهییا خۆ تەمام نەكەت و ب سەرنەئێخیت، خۆ گاوران پێ نەخۆش ژی بیت.
التفاسير العربية:
هُوَ ٱلَّذِيٓ أَرۡسَلَ رَسُولَهُۥ بِٱلۡهُدَىٰ وَدِينِ ٱلۡحَقِّ لِيُظۡهِرَهُۥ عَلَى ٱلدِّينِ كُلِّهِۦ وَلَوۡ كَرِهَ ٱلۡمُشۡرِكُونَ
33. ئەو [خودێ] ئەوە یێ پێغەمبەرێ خۆ ب ڕێكا ڕاستەڕێكرنێ [كو قورئانە] و ب دینێ ڕاست هنارتی، دا بكەتە سەرپشكا هەمی دینان، و ب سەر هەمی دینان بێخیت، بلا موشركان پێ نەخۆش ژی بیت.
التفاسير العربية:
۞ يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ إِنَّ كَثِيرٗا مِّنَ ٱلۡأَحۡبَارِ وَٱلرُّهۡبَانِ لَيَأۡكُلُونَ أَمۡوَٰلَ ٱلنَّاسِ بِٱلۡبَٰطِلِ وَيَصُدُّونَ عَن سَبِيلِ ٱللَّهِۗ وَٱلَّذِينَ يَكۡنِزُونَ ٱلذَّهَبَ وَٱلۡفِضَّةَ وَلَا يُنفِقُونَهَا فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ فَبَشِّرۡهُم بِعَذَابٍ أَلِيمٖ
34. گەلی ئەوێت هەوە باوەری ئینایین، ب ڕاستی گەلەك ژ زانا و عیبادەتكەران [ژ فەلە و جوهییان] مالێ خەلكی ب نەهەقی دخۆن [ب ڕێكا بەرتیلێ و سەلەفێ و حەرامییێ]، و ڕێكا خودێ ژ خەلكی دگرن، و ئەوێت زێر و زیڤان ددانە سەرێك [و هەقێ خودێ ژێ دەرنەئێخن] و د ڕێكا خودێدا نەمەزێخن، ڤێجا [هەی موحەممەد] تو مزگینییێ ب ئیزایەكا ب ژان و دژوار بدە وان.
التفاسير العربية:
يَوۡمَ يُحۡمَىٰ عَلَيۡهَا فِي نَارِ جَهَنَّمَ فَتُكۡوَىٰ بِهَا جِبَاهُهُمۡ وَجُنُوبُهُمۡ وَظُهُورُهُمۡۖ هَٰذَا مَا كَنَزۡتُمۡ لِأَنفُسِكُمۡ فَذُوقُواْ مَا كُنتُمۡ تَكۡنِزُونَ
35. ڕۆژا [زێڕ و زیڤ] د ئاگرێ جەهنەمێدا دئێنە سۆركرن و گەرمكرن، و ئەنییێت وان و تەنشتێت وان و پشتێت وان پێ دئێنە داخكرن، [دێ بێژنە وان] ئەها ئەڤە ئەوە یا هەوە بۆ خۆ دانایە سەرێك، ڤێجا تامكەنە وێ [بخۆن] یا هەوە بۆ خۆ دانایە سەرێك.
التفاسير العربية:
إِنَّ عِدَّةَ ٱلشُّهُورِ عِندَ ٱللَّهِ ٱثۡنَا عَشَرَ شَهۡرٗا فِي كِتَٰبِ ٱللَّهِ يَوۡمَ خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ مِنۡهَآ أَرۡبَعَةٌ حُرُمٞۚ ذَٰلِكَ ٱلدِّينُ ٱلۡقَيِّمُۚ فَلَا تَظۡلِمُواْ فِيهِنَّ أَنفُسَكُمۡۚ وَقَٰتِلُواْ ٱلۡمُشۡرِكِينَ كَآفَّةٗ كَمَا يُقَٰتِلُونَكُمۡ كَآفَّةٗۚ وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ مَعَ ٱلۡمُتَّقِينَ
36. ب ڕاستی ژ ڕۆژا خودێ ئەرد و ئەسمان چێكرین، هەژمارا مەهان ل دەڤ خودێ دوازدە مەهن، هەروەكی خودێ د كتێبا خۆدا [دەپێ پارستی] بنەجهكری، ژ وان مەهان چار ژێ ب ڕویمەتن [د وان مەهاندا (ذو القعدە، ذو الحجە، موحەررەم و ڕەجەب) شەڕ و كوشتن تێدا نەدورستە]، ئەڤەیە [ئیسلامە] دینێ ڕاست و دورست [ئەوێ قەدرێ ڤان مەهان دگریت]، ڤێجا د ڤان مەهاندا ستەمێ ل خۆ نەكەن [ئانكو كوشتنێ تێدا نەكەن]. و هوین هەمی پێكڤە شەڕێ موشركان بكەن، هەروەكی ئەو هەمی پێكڤە شەڕێ هەوە دكەن، و بزانن خودێ د گەل پارێزكارانە.
التفاسير العربية:
إِنَّمَا ٱلنَّسِيٓءُ زِيَادَةٞ فِي ٱلۡكُفۡرِۖ يُضَلُّ بِهِ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ يُحِلُّونَهُۥ عَامٗا وَيُحَرِّمُونَهُۥ عَامٗا لِّيُوَاطِـُٔواْ عِدَّةَ مَا حَرَّمَ ٱللَّهُ فَيُحِلُّواْ مَا حَرَّمَ ٱللَّهُۚ زُيِّنَ لَهُمۡ سُوٓءُ أَعۡمَٰلِهِمۡۗ وَٱللَّهُ لَا يَهۡدِي ٱلۡقَوۡمَ ٱلۡكَٰفِرِينَ
37. ب ڕاستی گیرۆكرنا [پاشئێخستنا] ڕویمەتا مەهێ بۆ مەهەكا دی [ئانكو گوهۆڕینا وان هەیڤێت خودان ڕویمەت و شەڕ تێدا حەرام ب هندەك مەهێت دی، دا ڕویمەتێ وێ بشكێنن] زێدەبوونە د گاورییێدا، ئەوێت گاوربوویین پێ بەرزە و گومڕا دبن، سالەكێ حەلال دكەن و سالا دی حەرام دكەن، دا هندی وێ هەژمارێ لێ بكەن یا خودێ حەرامكری، ڤێجا ئەو ب ڤێ كریارا خۆ حەرامێ خودێ حەلال دكەن. كارێ وان یێ خراب یێ بۆ وان هاتییە خەملاندن، و خودێ ب خۆ ژی ئەوێت گاور ڕاستەڕێ ناكەت.
التفاسير العربية:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ مَا لَكُمۡ إِذَا قِيلَ لَكُمُ ٱنفِرُواْ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ ٱثَّاقَلۡتُمۡ إِلَى ٱلۡأَرۡضِۚ أَرَضِيتُم بِٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَا مِنَ ٱلۡأٓخِرَةِۚ فَمَا مَتَٰعُ ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَا فِي ٱلۡأٓخِرَةِ إِلَّا قَلِيلٌ
38. گەلی خودان باوەران هەوە خێرە، ئەگەر بۆ هەوە هاتە گۆتنێ، هوین هەمی د ڕێكا خودێدا دەركەڤن بۆ جیهادێ، [هوین] د ئەردیدا لەش گران دبن، ئەرێ هەوە ژیانا ئاخرەتێ دا ب ژیانا دنیایێ؟ ڤێجا [بزانن] خۆشییا ژیانا دنیایێ ل بەر یا ئاخرەتێ چو نینە، یا كێم و بێ قیمەتە.
التفاسير العربية:
إِلَّا تَنفِرُواْ يُعَذِّبۡكُمۡ عَذَابًا أَلِيمٗا وَيَسۡتَبۡدِلۡ قَوۡمًا غَيۡرَكُمۡ وَلَا تَضُرُّوهُ شَيۡـٔٗاۗ وَٱللَّهُ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٌ
39. و ئەگەر هوین [گەلی خودان باوەران] هەمی پێكڤە نەچنە جیهادێ، دێ خودێ ب ئیزایەكا دژوار هەوە ئیزادەت، و دێ هەوە ب غەیری هەوە گوهۆڕیت. و هوین نەشێن چو زیانێ ژی بگەهیننێ، ب ڕاستی خودێ ل سەر هەمی تشتان یێ دەستهەلاتدارە.
التفاسير العربية:
إِلَّا تَنصُرُوهُ فَقَدۡ نَصَرَهُ ٱللَّهُ إِذۡ أَخۡرَجَهُ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ ثَانِيَ ٱثۡنَيۡنِ إِذۡ هُمَا فِي ٱلۡغَارِ إِذۡ يَقُولُ لِصَٰحِبِهِۦ لَا تَحۡزَنۡ إِنَّ ٱللَّهَ مَعَنَاۖ فَأَنزَلَ ٱللَّهُ سَكِينَتَهُۥ عَلَيۡهِ وَأَيَّدَهُۥ بِجُنُودٖ لَّمۡ تَرَوۡهَا وَجَعَلَ كَلِمَةَ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ ٱلسُّفۡلَىٰۗ وَكَلِمَةُ ٱللَّهِ هِيَ ٱلۡعُلۡيَاۗ وَٱللَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ
40. ئەگەر هوین [گەلی خودان باوەران] پشتەڤانی و هاریكارییا وی [پێغەمبەرێ من، موحەممەد] نەكەن، نێ ب ڕاستی خودێ هاریكارییا وی كر، وەختێ گاوران ئەو [پێغەمبەر ل مەكەهێ] ئێك ژ دویان [كو ئەبو بەكرە] دەرئێخستی، وەختێ ئەو هەردو د شكەفتێڤە بوون، دەمێ دگۆتە هەڤالێ خۆ [ئەبو بەكری] ب خەم نەكەڤە، نێ خودێ یێ د گەل مە، [هنگی] خودێ دلرەحەتییا خۆ ب سەردا داڕێت و پشتەڤانییا وی ب لەشكەرەكی كر هەوە نەددیت، و داخوازا گاوران بۆ [شركێ و گاورییێ] ب بن ئێخست، و داخوازا خودێ [بۆ ئیسلامێ] ب سەرئێخست و بلندكر، و خودێ ب خۆ سەردەست و كاربنەجهە.
التفاسير العربية:
ٱنفِرُواْ خِفَافٗا وَثِقَالٗا وَجَٰهِدُواْ بِأَمۡوَٰلِكُمۡ وَأَنفُسِكُمۡ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِۚ ذَٰلِكُمۡ خَيۡرٞ لَّكُمۡ إِن كُنتُمۡ تَعۡلَمُونَ
41. و هوین [گەلی خودان باوەران] ب دلخوازی و دلنەخوازی و ب گەنج و پیرەمێرڤە و ب سوار و پەیادەڤە و د خۆشی و نەخۆشییاندا و ب زاڕۆك و بێ زاڕۆكڤە و ب بارسڤكی و ب بارگرانیڤە و ب مال و جانێ خۆڤە، جیهادێ د ڕێكا خودێدا بكەن، ئەڤە بۆ هەوە چێترە ئەگەر هوین بزانن.
التفاسير العربية:
لَوۡ كَانَ عَرَضٗا قَرِيبٗا وَسَفَرٗا قَاصِدٗا لَّٱتَّبَعُوكَ وَلَٰكِنۢ بَعُدَتۡ عَلَيۡهِمُ ٱلشُّقَّةُۚ وَسَيَحۡلِفُونَ بِٱللَّهِ لَوِ ٱسۡتَطَعۡنَا لَخَرَجۡنَا مَعَكُمۡ يُهۡلِكُونَ أَنفُسَهُمۡ وَٱللَّهُ يَعۡلَمُ إِنَّهُمۡ لَكَٰذِبُونَ
42. ئەگەر [گازیكرنا تە هەی موحەممەد بۆ شەڕی نەبایە] و بۆ دەستكەڤتییەكێ نێزیك بایە یان ژی بۆ وەغەرەكا ناڤنجی بایە [نەیا دویر و نەیا نێزیك بایە]، ب ڕاستی دا ل دویڤ تە ئێن، بەلێ ب ڕاستی زەحمەت و وەستاندنێ ئەو دویرئێخستن و لەشگران كرن، و دێ ب خودێ سویند خۆن [و دێ بێژن:] ئەگەر ئەم شیاباینە، ب ڕاستی دا د گەل هەوە دەركەڤین [ب ڤەمانا خۆ ژ جیهادێ] خۆ بەرئاتاف دكەن، و خودێ ب خۆ دزانیت ئەو درەوینن.
التفاسير العربية:
لَا يَسۡتَـٔۡذِنُكَ ٱلَّذِينَ يُؤۡمِنُونَ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ أَن يُجَٰهِدُواْ بِأَمۡوَٰلِهِمۡ وَأَنفُسِهِمۡۗ وَٱللَّهُ عَلِيمُۢ بِٱلۡمُتَّقِينَ
44. ئەوێت باوەرییێ ب خودێ و ڕۆژا قیامەتێ دئینن، دەستویرییێ ژ تە ناخوازن كو ئەو ب خۆ و مالێ خۆ جیهادێ د ڕێكا خودێدا بكەن، و خودێ ئاگەهـ ژ پارێزكاران هەیە.
التفاسير العربية:
إِنَّمَا يَسۡتَـٔۡذِنُكَ ٱلَّذِينَ لَا يُؤۡمِنُونَ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ وَٱرۡتَابَتۡ قُلُوبُهُمۡ فَهُمۡ فِي رَيۡبِهِمۡ يَتَرَدَّدُونَ
45. بەلێ بەس ئەو دەستویرییێ ژ تە دخوازن [ژ جیهادێ ڤەمینن] ئەوێت باوەری ب خودێ و ڕۆژا قیامەتێ نەی، و دلێت وان ب گۆمان، ڤێجا ئەو د گۆمان و دودلییا خۆدا دزڤڕن.
التفاسير العربية:
۞ وَلَوۡ أَرَادُواْ ٱلۡخُرُوجَ لَأَعَدُّواْ لَهُۥ عُدَّةٗ وَلَٰكِن كَرِهَ ٱللَّهُ ٱنۢبِعَاثَهُمۡ فَثَبَّطَهُمۡ وَقِيلَ ٱقۡعُدُواْ مَعَ ٱلۡقَٰعِدِينَ
46. و ئەگەر [راست دبێژن] وان ڤیابایە دەركەڤن [بۆ جیهادێ] دا كاری بۆ كەن، بەلێ خودێ ڕابوونا وان نەڤیا، ڤێجا ل بەر وان گران كر، و گۆتنە ئێكدو د گەل ڕوینشتییان [بچویك و پیرەمێر و ژنان] بڕوینن.
التفاسير العربية:
لَوۡ خَرَجُواْ فِيكُم مَّا زَادُوكُمۡ إِلَّا خَبَالٗا وَلَأَوۡضَعُواْ خِلَٰلَكُمۡ يَبۡغُونَكُمُ ٱلۡفِتۡنَةَ وَفِيكُمۡ سَمَّٰعُونَ لَهُمۡۗ وَٱللَّهُ عَلِيمُۢ بِٱلظَّٰلِمِينَ
47. و ئەگەر ئەو د گەل هەوە دەركەڤتبانە ژی، ژ خرابییێ پێڤەتر ل هەوە زێدە نەدكرن، و دا د ناڤ هەوەدا ئێن و چن و خرابییێ هەلئێخن، سەرگێڕییێ بۆ هەوە دخوازن، و د ناڤ هەوەدا یێت هەین [سست و لاواز] گوهدارییا وان دكەن، و خودێ ئاگەهـ ژ ستەمكاران هەیە.
التفاسير العربية:
لَقَدِ ٱبۡتَغَوُاْ ٱلۡفِتۡنَةَ مِن قَبۡلُ وَقَلَّبُواْ لَكَ ٱلۡأُمُورَ حَتَّىٰ جَآءَ ٱلۡحَقُّ وَظَهَرَ أَمۡرُ ٱللَّهِ وَهُمۡ كَٰرِهُونَ
48. ب ڕاستی وان بەری نوكە ژی [بەری تەبووكێ] كارێ خرابییێ بۆ هەوە دكر، و هەمی كار بۆ تە دئینان و دبرن [پیلان و ئۆیین بۆ تە دگێڕان، دا تە ژ جیهادێ سست بكەن]، هەتا ڕۆژا هەقییێ هاتی [هاریكاری و پشتەڤانییا تە هاتییە كرن] و دینێ خودێ ب سەركەڤتی، و وان [ئەڤێت ڤەمایین ژ جیهادێ] ئەڤە نەدڤیا و د سەر وانڕا ئەڤە هاتەكرن.
التفاسير العربية:
وَمِنۡهُم مَّن يَقُولُ ٱئۡذَن لِّي وَلَا تَفۡتِنِّيٓۚ أَلَا فِي ٱلۡفِتۡنَةِ سَقَطُواْۗ وَإِنَّ جَهَنَّمَ لَمُحِيطَةُۢ بِٱلۡكَٰفِرِينَ
49. هەیە ژ وان دبێژتە تە دەستویرا من بدە [ئەز نەئێمە شەڕێ ڕۆمێ]، و من نەئێخە د گونەهێدا، بزانن گونەهـ ئەوە یا ئەو كەڤتینێ و یا ئەو تێدا [كو حەز دكەن ڤەمینن]، ب ڕاستی جەهنەم یا وەرهاتییە ل دۆر گاوران.
التفاسير العربية:
إِن تُصِبۡكَ حَسَنَةٞ تَسُؤۡهُمۡۖ وَإِن تُصِبۡكَ مُصِيبَةٞ يَقُولُواْ قَدۡ أَخَذۡنَآ أَمۡرَنَا مِن قَبۡلُ وَيَتَوَلَّواْ وَّهُمۡ فَرِحُونَ
50. ئەگەر قەنجییەك [سەركەڤتن و دەستكەڤتییەك] بگەهیتە تە پێ نەخۆش دبن، و ئەگەر خرابییەك [د ڕێكا خودێدا بێتە سەرێ تە چ برینداركرن چ كوشتن] دێ بێژن: ب ڕاستی مە بەری نوكە كارێ خۆ كربوو، [لەوا ئەم دەرنەكەڤتین] و بەرێ خۆ ددەنە مالێت خۆ و ئەو یێت كەیفخۆش.
التفاسير العربية:
قُل لَّن يُصِيبَنَآ إِلَّا مَا كَتَبَ ٱللَّهُ لَنَا هُوَ مَوۡلَىٰنَاۚ وَعَلَى ٱللَّهِ فَلۡيَتَوَكَّلِ ٱلۡمُؤۡمِنُونَ
51. بێژە ب ڕاستی چو بەلا و ئاتاف مە ناهنگێڤن، ئەو نەبن یێت خودێ بۆ مە نڤێسین، هەر ئەوە [خودێیە] پشتەڤان و هاریكارێ مە، ڤێجا بلا خودان باوەر پشتا خۆ ب خودێ گرێ بدەن.
التفاسير العربية:
قُلۡ هَلۡ تَرَبَّصُونَ بِنَآ إِلَّآ إِحۡدَى ٱلۡحُسۡنَيَيۡنِۖ وَنَحۡنُ نَتَرَبَّصُ بِكُمۡ أَن يُصِيبَكُمُ ٱللَّهُ بِعَذَابٖ مِّنۡ عِندِهِۦٓ أَوۡ بِأَيۡدِينَاۖ فَتَرَبَّصُوٓاْ إِنَّا مَعَكُم مُّتَرَبِّصُونَ
52. بێژە [هەی موحەممەد] ما هوین ل هیڤییێنە چ ب سەرێ مە بێت، ژ بلی ئێك ژ دو قەنجییان [سەركەڤتن و سەربلندی، یان ژی شەهیدبوون و لێبۆرین]، و ب ڕاستی ئەم ژی بۆ هەوە ل هیڤییێنە [ئێك ژ دویان ب سەرێ هەوە بێت]، خودێ ب ئیزایەكێ ژ دەڤ خۆ هەوە بهنگێڤیت یان ب دەستێت مە [هەوە بدەتە كوشتن ل سەر گاورییێ]، ڤێجا چاڤەڕێ بن، ئەم ژی د گەل هەوە چاڤەڕێینە.
التفاسير العربية:
وَمَا مَنَعَهُمۡ أَن تُقۡبَلَ مِنۡهُمۡ نَفَقَٰتُهُمۡ إِلَّآ أَنَّهُمۡ كَفَرُواْ بِٱللَّهِ وَبِرَسُولِهِۦ وَلَا يَأۡتُونَ ٱلصَّلَوٰةَ إِلَّا وَهُمۡ كُسَالَىٰ وَلَا يُنفِقُونَ إِلَّا وَهُمۡ كَٰرِهُونَ
54. و چو نەهێلا مەزاختن و خێرێت وان ژ وان بێنە وەرگرتن، ئەو نەبیت كو وان باوەری ب خودێ و پێغەمبەرێ وی نەئینا، و نڤێژێ ناكەن ئەگەر ب خرچ و خاڤی نەبیت، و چو نادەن و نامەزێخن ئەگەر ژ نەچاری نەبیت.
التفاسير العربية:
فَلَا تُعۡجِبۡكَ أَمۡوَٰلُهُمۡ وَلَآ أَوۡلَٰدُهُمۡۚ إِنَّمَا يُرِيدُ ٱللَّهُ لِيُعَذِّبَهُم بِهَا فِي ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَا وَتَزۡهَقَ أَنفُسُهُمۡ وَهُمۡ كَٰفِرُونَ
55. ڤێجا بلا مال و زاڕۆكێت وان [یێت گەلەك] تە عەجێبگرتی نەكەن، خودێ دڤێت د ژیانا دنیایێدا وان پێ ئەزیەت بدەت، و پاشی وان بمرینیت و ئەو گاور.
التفاسير العربية:
وَيَحۡلِفُونَ بِٱللَّهِ إِنَّهُمۡ لَمِنكُمۡ وَمَا هُم مِّنكُمۡ وَلَٰكِنَّهُمۡ قَوۡمٞ يَفۡرَقُونَ
56. [دوڕوی] ب خودێ سویند دخۆن كو ئەو ژ هەوەنە و یێت د گەل هەوە، و ئەو ب خۆ نە ژ هەوەنە، بەلێ ئەو دەستەكەكن دترسن [ئەوا هاتییە سەرێ گاوران ب سەرێ وان ژی بێت، ژ بەر هندێ ژ درەو بۆ هەوە سویند دخۆن، كو موسلمانن و خودان باوەرن وەكی هەوە، و ئەو ب خۆ وەسا نینە].
التفاسير العربية:
وَمِنۡهُم مَّن يَلۡمِزُكَ فِي ٱلصَّدَقَٰتِ فَإِنۡ أُعۡطُواْ مِنۡهَا رَضُواْ وَإِن لَّمۡ يُعۡطَوۡاْ مِنۡهَآ إِذَا هُمۡ يَسۡخَطُونَ
58. و هندەك ژ وان د لێكڤەكرنا دەستكەڤتیاندا، تە لەكەدار دكەن، و تانان دهاڤێژنە تە، ڤێجا ئەگەر ژ وی مالی گەهشتە وان ڕازی بوون، و ئەگەر نەگەهشتە وان عێجز و نەڕازی دبن.
التفاسير العربية:
وَلَوۡ أَنَّهُمۡ رَضُواْ مَآ ءَاتَىٰهُمُ ٱللَّهُ وَرَسُولُهُۥ وَقَالُواْ حَسۡبُنَا ٱللَّهُ سَيُؤۡتِينَا ٱللَّهُ مِن فَضۡلِهِۦ وَرَسُولُهُۥٓ إِنَّآ إِلَى ٱللَّهِ رَٰغِبُونَ
59. و ئەگەر ب وی تشتێ كو خودێ و پێغەمبەرێ وی دایییە وان [ژ دەستكەڤتی و غەنیمەیان] ڕازی بانە، و گۆتبانە: خودێ بەسی مەیە، خودێ دێ ژ كەرەما خۆ دەتە مە و پێغەمبەرێ وی ژی [ژ كەرەما خودێ دێ دەتە مە]، و ب ڕاستی ئەم ل هیڤییا خودایێ خۆینە [ئەڤە دا بۆ وان چێتر بیت].
التفاسير العربية:
۞ إِنَّمَا ٱلصَّدَقَٰتُ لِلۡفُقَرَآءِ وَٱلۡمَسَٰكِينِ وَٱلۡعَٰمِلِينَ عَلَيۡهَا وَٱلۡمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمۡ وَفِي ٱلرِّقَابِ وَٱلۡغَٰرِمِينَ وَفِي سَبِيلِ ٱللَّهِ وَٱبۡنِ ٱلسَّبِيلِۖ فَرِيضَةٗ مِّنَ ٱللَّهِۗ وَٱللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٞ
60. ب ڕاستی زەكات بەس بۆ وانە ئەوێت هەژار و بەلنگاز، و ئەوێت ل سەر شۆل دكەن [بۆ كۆمكرنا زەكاتێ]، و ئەوێت دلێ وان بەر ب ئیسلامێڤە دئێتە كێشان [ژ كەسێت موسلمان بوویین و هێژ موكوم نەبوویین، یان گرەگرێت گاوران دا ژ زیانا وان بێتە پاشڤەبرن و دلێ وان بۆ ئیسلامێ بێتە نەرمكرن]، و بۆ ئازاكرنا بەندەیان و بۆ دەینداران، و بۆ ڕێیا خودێ (جیهادێ ب هەمی ڕەنگانڤە) و ڕێڤنگانە، ئەڤە فەرزە ژ دەڤ خودێ، و خودێ ب خۆ یێ زانا و كاربنەجهە.
التفاسير العربية:
وَمِنۡهُمُ ٱلَّذِينَ يُؤۡذُونَ ٱلنَّبِيَّ وَيَقُولُونَ هُوَ أُذُنٞۚ قُلۡ أُذُنُ خَيۡرٖ لَّكُمۡ يُؤۡمِنُ بِٱللَّهِ وَيُؤۡمِنُ لِلۡمُؤۡمِنِينَ وَرَحۡمَةٞ لِّلَّذِينَ ءَامَنُواْ مِنكُمۡۚ وَٱلَّذِينَ يُؤۡذُونَ رَسُولَ ٱللَّهِ لَهُمۡ عَذَابٌ أَلِيمٞ
61. و ژ وان [دوڕوییان] هەنە ئەزیەتێ دگەهیننە پێغەمبەری و دبێژن: ئەو گوهێ خۆ ددەتە هەمی تشتان و هەمییێ باوەر دكەت، بێژە: بەلێ ئەو گوهدارییا هەمی تشتی دكەت، بەلێ گوهدارییا وی بۆ خێرا هەوەیە، باوەرییێ ب خودێ دئینیت و باوەر ژ خودان باوەران دكەت، و دلۆڤانییە بۆ ئەوێت باوەری ئینایین ژ هەوە، و ئەوێت ئەزیەتێ دگەهیننە پێغەمبەرێ خودێ، ئیزایەكا ب ژان و دژوار بۆ وان هەیە.
التفاسير العربية:
أَلَمۡ يَعۡلَمُوٓاْ أَنَّهُۥ مَن يُحَادِدِ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥ فَأَنَّ لَهُۥ نَارَ جَهَنَّمَ خَٰلِدٗا فِيهَاۚ ذَٰلِكَ ٱلۡخِزۡيُ ٱلۡعَظِيمُ
63. ئەرێ ما وان نەزانییە، هەر كەسێ دژاتی و دژمناتییا خودێ و پێغەمبەرێ وی بكەت، نێ ب ڕاستی ئاگرێ دۆژەهێ بۆ وییە و دێ هەروهەر تێدا بیت، ئەڤەیە ڕسواتی و شەرمزارییا مەزن.
التفاسير العربية:
يَحۡذَرُ ٱلۡمُنَٰفِقُونَ أَن تُنَزَّلَ عَلَيۡهِمۡ سُورَةٞ تُنَبِّئُهُم بِمَا فِي قُلُوبِهِمۡۚ قُلِ ٱسۡتَهۡزِءُوٓاْ إِنَّ ٱللَّهَ مُخۡرِجٞ مَّا تَحۡذَرُونَ
64. دوڕوی دترسن سۆرەتەك د دەرهەقێ واندا [ئان ل سەر وان] بێتە خوارێ، یا د دلێ واندا [ڤەشارتی] بۆ وان بێژیت، [هەی موحەممەد] بێژە [وان]: تڕانەیان بكەن، نێ ئەوا هوین ژێ دترسن، خودێ دێ ئاشكەرا كەت.
التفاسير العربية:
وَلَئِن سَأَلۡتَهُمۡ لَيَقُولُنَّ إِنَّمَا كُنَّا نَخُوضُ وَنَلۡعَبُۚ قُلۡ أَبِٱللَّهِ وَءَايَٰتِهِۦ وَرَسُولِهِۦ كُنتُمۡ تَسۡتَهۡزِءُونَ
65. و ئەگەر تو پسیارا وان بكەی [ژ وی تشتێ وان گۆتی] دێ سویند خۆن و بێژن مە بەس تڕانە د ناڤبەرا خۆدا دكرن و بەس ئاخڤتن بوو، و مە چو مەخسەد پێ نەبوون. بێژە: ئەرێ هەوە تڕانە ب خودێ و ئایەتێت وی و پێغەمبەرێ وی دكرن؟!
التفاسير العربية:
لَا تَعۡتَذِرُواْ قَدۡ كَفَرۡتُم بَعۡدَ إِيمَٰنِكُمۡۚ إِن نَّعۡفُ عَن طَآئِفَةٖ مِّنكُمۡ نُعَذِّبۡ طَآئِفَةَۢ بِأَنَّهُمۡ كَانُواْ مُجۡرِمِينَ
66. [هەی موحەممەد بێژە دوڕوییان:] مهانە و هەجەتان نەگرن (عوزران نەخوازن) [ژ هەوە نائێنە وەرگرتن]، ب ڕاستی هوین گاوربوون پشتی هەوە باوەری ئینایی، ئەگەر ئەم ل دەستەكەكێ ژ هەوە ببۆرین و ئازا بكەین [ئەوێت دوڕوییاتییا خۆ هێلایین] دەستەكەكێ دێ ئیزا دەین، چونكی ئەو ب ڕاستی گونەهكار بوون.
التفاسير العربية:
ٱلۡمُنَٰفِقُونَ وَٱلۡمُنَٰفِقَٰتُ بَعۡضُهُم مِّنۢ بَعۡضٖۚ يَأۡمُرُونَ بِٱلۡمُنكَرِ وَيَنۡهَوۡنَ عَنِ ٱلۡمَعۡرُوفِ وَيَقۡبِضُونَ أَيۡدِيَهُمۡۚ نَسُواْ ٱللَّهَ فَنَسِيَهُمۡۚ إِنَّ ٱلۡمُنَٰفِقِينَ هُمُ ٱلۡفَٰسِقُونَ
67. دوڕوی ژ ژن و مێران ژ ئێكن [ئانكو هەمی وەكی ئێكن د دوڕوییاتییێدا]، فەرمانێ ب خرابییێ دكەن و ڕێ ل باشییێ دگرن، و دەستێت خۆ دگرن (دمچینن) و قەلساتییێ دكەن، خودێ ژ بیركرن [فەرمانا وی ب پشت گوهێ خۆڤە هاڤێتن] خودێ ژی ئەو هێلان [و دلۆڤانی و كەرەما خۆ ژ وان بڕی]، ب ڕاستی دوڕوی ئەون یێت ژ ڕێ دەركەڤتین.
التفاسير العربية:
وَعَدَ ٱللَّهُ ٱلۡمُنَٰفِقِينَ وَٱلۡمُنَٰفِقَٰتِ وَٱلۡكُفَّارَ نَارَ جَهَنَّمَ خَٰلِدِينَ فِيهَاۚ هِيَ حَسۡبُهُمۡۚ وَلَعَنَهُمُ ٱللَّهُۖ وَلَهُمۡ عَذَابٞ مُّقِيمٞ
68. خودێ بۆ دوڕوییان ژ ژن و مێران و گاوران ئاگرێ دۆژەهێ بەرهەڤ كرییە، و هەروهەر دێ تێدا بن و ئەو بەسی وانە، و خودێ ئەو یێت ژ دلۆڤانییا خۆ دویرئێخستین، و ئیزایەكا هەروهەر بۆ وان هەیە.
التفاسير العربية:
كَٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِكُمۡ كَانُوٓاْ أَشَدَّ مِنكُمۡ قُوَّةٗ وَأَكۡثَرَ أَمۡوَٰلٗا وَأَوۡلَٰدٗا فَٱسۡتَمۡتَعُواْ بِخَلَٰقِهِمۡ فَٱسۡتَمۡتَعۡتُم بِخَلَٰقِكُمۡ كَمَا ٱسۡتَمۡتَعَ ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِكُم بِخَلَٰقِهِمۡ وَخُضۡتُمۡ كَٱلَّذِي خَاضُوٓاْۚ أُوْلَٰٓئِكَ حَبِطَتۡ أَعۡمَٰلُهُمۡ فِي ٱلدُّنۡيَا وَٱلۡأٓخِرَةِۖ وَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡخَٰسِرُونَ
69. [گەلی دوڕوییان] هوین ژی وەكی ئەوێت بەری خۆ، ئەو ژ هەوە ب هێزتر بوون، و پتر ژ هەوە مال و زاڕۆ هەبوون، ڤێجا وان خۆشی ب بارا خۆ ژ دنیایێ بر، و هەوە ژی كەیف و خۆشی ب بارا خۆ بر، و هوین كەڤتنە د پویچاتییێدا هەروەكی ئەو كەڤتینە د پویچاتییێدا، [خودانێت ڤان سالۆخان] ئەڤان كار و كریارێت وان د دنیا و ئاخرەتێدا پویچ بوون، و هەر ئەڤەنە زیانكار.
التفاسير العربية:
أَلَمۡ يَأۡتِهِمۡ نَبَأُ ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِهِمۡ قَوۡمِ نُوحٖ وَعَادٖ وَثَمُودَ وَقَوۡمِ إِبۡرَٰهِيمَ وَأَصۡحَٰبِ مَدۡيَنَ وَٱلۡمُؤۡتَفِكَٰتِۚ أَتَتۡهُمۡ رُسُلُهُم بِٱلۡبَيِّنَٰتِۖ فَمَا كَانَ ٱللَّهُ لِيَظۡلِمَهُمۡ وَلَٰكِن كَانُوٓاْ أَنفُسَهُمۡ يَظۡلِمُونَ
70. ما بۆ [دوڕوییان] بەحسێ یێت بەری وان نەهاتییە كرن [كا چ ب سەرێ وان هات]، ملەتێ نووح، و عاد [ملەتێ هوود پێغەمبەر]، و (ثمود) [ملەتێ صالح پێغەمبەر]، و ملەتێ ئیبراهیم پێغەمبەر و خەلكێ مەدیەنێ [ملەتێ شوعەیب پێغەمبەر]، و گوندێت هاتینە سەروبنكرن [گوندێت (لوط) پێغەمبەر]، پێغەمبەرێت وان ب نیشان و بەلگەیێت ئاشكەراكەر بۆ وان هاتن [وان باوەری ب پێغەمبەرێت خۆ نەئینا، ڤێجا خودێ ئیزا ب سەردا داڕێت]، ڤێجا خودێ نە ئەوە یێ ستەمێ ل وان بكەت، بەلێ وان ب خۆ ستەم ل خۆ كر.
التفاسير العربية:
وَٱلۡمُؤۡمِنُونَ وَٱلۡمُؤۡمِنَٰتُ بَعۡضُهُمۡ أَوۡلِيَآءُ بَعۡضٖۚ يَأۡمُرُونَ بِٱلۡمَعۡرُوفِ وَيَنۡهَوۡنَ عَنِ ٱلۡمُنكَرِ وَيُقِيمُونَ ٱلصَّلَوٰةَ وَيُؤۡتُونَ ٱلزَّكَوٰةَ وَيُطِيعُونَ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥٓۚ أُوْلَٰٓئِكَ سَيَرۡحَمُهُمُ ٱللَّهُۗ إِنَّ ٱللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٞ
71. زەلام و ژنێت خودان باوەران هاریكار و پشتەڤانێت ئێكن، فەرمانێ ب قەنجی و باشییێ دكەن و ڕێكێ ل خرابییێ دگرن، و نڤێژێت خۆ [ب ڕەنگێ پێدڤی] دكەن و زەكاتێ ددەن، و گوهدارییا خودێ و پێغەمبەرێ وی دكەن، ئەڤان خودێ دێ دلۆڤانییێ پێ بەت، ب ڕاستی خودێ سەردەست و كاربنەجهە.
التفاسير العربية:
وَعَدَ ٱللَّهُ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ وَٱلۡمُؤۡمِنَٰتِ جَنَّٰتٖ تَجۡرِي مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ خَٰلِدِينَ فِيهَا وَمَسَٰكِنَ طَيِّبَةٗ فِي جَنَّٰتِ عَدۡنٖۚ وَرِضۡوَٰنٞ مِّنَ ٱللَّهِ أَكۡبَرُۚ ذَٰلِكَ هُوَ ٱلۡفَوۡزُ ٱلۡعَظِيمُ
72. خودێ سۆزا دایییە خودان باوەران، ژ ژن و مێران، كو بەحەشتێت ڕویبار د بنڕا دچن و دئێن و هەروهەر تێدا بن، و خانییێت خۆش د بەحەشتا عەدەندا بكەتە بارا وان، و ڕازیبوونا خودێ ژ ڤێ هەمییێ مەزنترە، و ئەڤەیە سەرفەرازییا مەزن.
التفاسير العربية:
يَحۡلِفُونَ بِٱللَّهِ مَا قَالُواْ وَلَقَدۡ قَالُواْ كَلِمَةَ ٱلۡكُفۡرِ وَكَفَرُواْ بَعۡدَ إِسۡلَٰمِهِمۡ وَهَمُّواْ بِمَا لَمۡ يَنَالُواْۚ وَمَا نَقَمُوٓاْ إِلَّآ أَنۡ أَغۡنَىٰهُمُ ٱللَّهُ وَرَسُولُهُۥ مِن فَضۡلِهِۦۚ فَإِن يَتُوبُواْ يَكُ خَيۡرٗا لَّهُمۡۖ وَإِن يَتَوَلَّوۡاْ يُعَذِّبۡهُمُ ٱللَّهُ عَذَابًا أَلِيمٗا فِي ٱلدُّنۡيَا وَٱلۡأٓخِرَةِۚ وَمَا لَهُمۡ فِي ٱلۡأَرۡضِ مِن وَلِيّٖ وَلَا نَصِيرٖ
74. [دوڕوی] ب خودێ سویند دخۆن، وان نەگۆتییە [ئەگەر ڕاست موحەممەد پێغەمبەر بیت، ئەم ژ كەران ژی خرابترین] و ب ڕاستی وان پەیڤا گاورییێ گۆت، و پشتی موسلمان بوویین گاور بوونەڤە، و ئەو كرنە دلێ خۆ یا ب دەست وانڤە نەهاتی [كو كوشتنا پێغەمبەرییە]، و چو كێماسی و ڕەخنە ل سەر [پێغەمبەری] نەبوون، ئەو نەبیت خودێ و پێغەمبەرێ وی ئەو ژ كەرەما خودێ بێ منەت كرن. ڤێجا ئەگەر ئەو تۆبە بكەن، تۆبە بۆ وان چێترە و ئەگەر ئەو ڕوییێ خۆ [ژ تۆبە و باوەرییێ] وەرگێڕن، ب ڕاستی خودێ دێ وان د دنیا و ئاخرەتێدا ب بەر ئیزایەكا ب ژان و دژوار ئێخیت، و وان د ئەردیدا چو هەڤال و پشتەڤان و هاریكار نابن [وان ژ ئیزایێ ڕزگار بكەن].
التفاسير العربية:
۞ وَمِنۡهُم مَّنۡ عَٰهَدَ ٱللَّهَ لَئِنۡ ءَاتَىٰنَا مِن فَضۡلِهِۦ لَنَصَّدَّقَنَّ وَلَنَكُونَنَّ مِنَ ٱلصَّٰلِحِينَ
75. و ژ وان [دوڕوییان] هەنە پەیمانێ د گەل خودێ ددەن، ئەگەر [خودێ] ژ كەرەما خۆ مالی بدەتە مە، ب ڕاستی و ب سویند ئەم دێ خێر و سەدەقەیان دەین، و ئەم دێ بینە ژ مرۆڤێت قەنجیكار.
التفاسير العربية:
فَأَعۡقَبَهُمۡ نِفَاقٗا فِي قُلُوبِهِمۡ إِلَىٰ يَوۡمِ يَلۡقَوۡنَهُۥ بِمَآ أَخۡلَفُواْ ٱللَّهَ مَا وَعَدُوهُ وَبِمَا كَانُواْ يَكۡذِبُونَ
77. ڤێجا [چڕویكییێ] دوڕوییاتییەكا بەردەوام هێلا د دلێ واندا، هەتا ڕۆژا دگەهنە خودێ، ژ بەر جهنەئینانا پەیمانا وان دایی، و ژ بەر درەوێت وان دكرن.
التفاسير العربية:
أَلَمۡ يَعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ يَعۡلَمُ سِرَّهُمۡ وَنَجۡوَىٰهُمۡ وَأَنَّ ٱللَّهَ عَلَّٰمُ ٱلۡغُيُوبِ
التفاسير العربية:
ٱلَّذِينَ يَلۡمِزُونَ ٱلۡمُطَّوِّعِينَ مِنَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ فِي ٱلصَّدَقَٰتِ وَٱلَّذِينَ لَا يَجِدُونَ إِلَّا جُهۡدَهُمۡ فَيَسۡخَرُونَ مِنۡهُمۡ سَخِرَ ٱللَّهُ مِنۡهُمۡ وَلَهُمۡ عَذَابٌ أَلِيمٌ
79. ئەو [دوڕوییێت] چكییان ددەنە خودان باوەرێن، ژ دل و گیان [گەلەك] سەدەقەیان ددەن [دبێژن: ئەڤە بۆ ڕویمەتییێیە نە ژ بۆ ڕازیبوونا خودێیە]، و [ژ خودان باوەران] ئەوێت چو نەبینن بدەن ژ بلی پێچێبوونا خۆ، [دوڕوی] تڕانەیان بۆ خۆ پێ دكەن [و دبێژن: خودێ چو پاكی ب ڤێ كێمێ نینە]، خودێ ئەو جزادان ل سەر تڕانەیێت وان، و ئیزایەكا ب ژان و دژوار بۆ وان هەیە.
التفاسير العربية:
ٱسۡتَغۡفِرۡ لَهُمۡ أَوۡ لَا تَسۡتَغۡفِرۡ لَهُمۡ إِن تَسۡتَغۡفِرۡ لَهُمۡ سَبۡعِينَ مَرَّةٗ فَلَن يَغۡفِرَ ٱللَّهُ لَهُمۡۚ ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمۡ كَفَرُواْ بِٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦۗ وَٱللَّهُ لَا يَهۡدِي ٱلۡقَوۡمَ ٱلۡفَٰسِقِينَ
80. چ تو داخوازا گونەهـ ژێبرنێ بۆ وان [دوڕوییان] بكەی، یان ژی داخوازا گونەهـ ژێبرنێ بۆ وان نەكەی، خۆ ئەگەر حەفتێ جاران داخوازا گونەهـ ژێبرنێ بۆ وان بكەی، هەر خودێ گونەهێت وان ژێ نابەت، چونكی ب ڕاستی وان باوەری ب خودێ و پێغەمبەرێ وی نەئینا، و خودێ ب خۆ ملەتێ ژ ڕێ دەركەڤتی، ڕاستەڕێ ناكەت.
التفاسير العربية:
فَرِحَ ٱلۡمُخَلَّفُونَ بِمَقۡعَدِهِمۡ خِلَٰفَ رَسُولِ ٱللَّهِ وَكَرِهُوٓاْ أَن يُجَٰهِدُواْ بِأَمۡوَٰلِهِمۡ وَأَنفُسِهِمۡ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ وَقَالُواْ لَا تَنفِرُواْ فِي ٱلۡحَرِّۗ قُلۡ نَارُ جَهَنَّمَ أَشَدُّ حَرّٗاۚ لَّوۡ كَانُواْ يَفۡقَهُونَ
81. ئەڤێت ڤەمایین [ژ دوڕوییێت دەستویر خواستین، و نەچۆینە تەبووكێ] ب ڕوینشتنا خۆ [د مالێت خۆدا]، پشتی پێغەمبەرێ خودێ چۆیی، خۆشبوون، و نەڤیان ب خۆ و مالێ خۆ جیهادێ د ڕێكا خودێدا بكەن، و گۆتنە [خەلكی] د گەرمێدا دەرنەكەڤن، بێژە: ئاگرێ جەهنەمێ گەرمترە، ئەگەر ئەو تێ بگەهن.
التفاسير العربية:
فَلۡيَضۡحَكُواْ قَلِيلٗا وَلۡيَبۡكُواْ كَثِيرٗا جَزَآءَۢ بِمَا كَانُواْ يَكۡسِبُونَ
التفاسير العربية:
فَإِن رَّجَعَكَ ٱللَّهُ إِلَىٰ طَآئِفَةٖ مِّنۡهُمۡ فَٱسۡتَـٔۡذَنُوكَ لِلۡخُرُوجِ فَقُل لَّن تَخۡرُجُواْ مَعِيَ أَبَدٗا وَلَن تُقَٰتِلُواْ مَعِيَ عَدُوًّاۖ إِنَّكُمۡ رَضِيتُم بِٱلۡقُعُودِ أَوَّلَ مَرَّةٖ فَٱقۡعُدُواْ مَعَ ٱلۡخَٰلِفِينَ
83. ڤێجا ئەگەر خودێ تو [ژ تەبووكێ] ڤەگەڕاندییە مەدینەیێ ل نك دەستەكەكێ ژ وان [ژ یێت ڤەمایی]، و دەستویر ژ تە خواستن بۆ دەركەڤتنێ [بۆ خەزایەكا دی ژ بلی تەبووكێ]، بێژە: هوین چو جاران د گەل من دەرناكەڤن، و هوین چو جاران د گەل من شەڕێ چو دژمنان ناكەن، ب ڕاستی هوین جارا ئێكێ ب ڕوینشتنا خۆ د خۆش بوون، ڤێجا هوین ژی د گەل ڤەمایییان بمیننە ڕوینشتی.
التفاسير العربية:
وَلَا تُصَلِّ عَلَىٰٓ أَحَدٖ مِّنۡهُم مَّاتَ أَبَدٗا وَلَا تَقُمۡ عَلَىٰ قَبۡرِهِۦٓۖ إِنَّهُمۡ كَفَرُواْ بِٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦ وَمَاتُواْ وَهُمۡ فَٰسِقُونَ
84. [هەی موحەممەد] هەر كەسێ ژ وان بمریت نڤێژێ ل سەر نەكەی، و ل سەر گۆڕێ وی [د وەختێ ڤەشارتنێدا] ڕانەوەستە، ب ڕاستی وان باوەری ب خودێ و پێغەمبەرێ وی نەئینایییە، و مرن و ئەو ژ ڕێ دەركەڤتی.
التفاسير العربية:
وَإِذَآ أُنزِلَتۡ سُورَةٌ أَنۡ ءَامِنُواْ بِٱللَّهِ وَجَٰهِدُواْ مَعَ رَسُولِهِ ٱسۡتَـٔۡذَنَكَ أُوْلُواْ ٱلطَّوۡلِ مِنۡهُمۡ وَقَالُواْ ذَرۡنَا نَكُن مَّعَ ٱلۡقَٰعِدِينَ
86. و ئەگەر سۆرەتەك هاتە خوارێ، و تێدا هاتبیت باوەرییێ ب خودێ بینن، و د گەل پێغەمبەرێ وی جیهادێ بكەن، ئەوێت دەولەمەند دەستویرییێ ژ تە دخوازن و دبێژن: بهێلن ئەم ژی د گەل ڕوینشتییان بمینین.
التفاسير العربية:
لَٰكِنِ ٱلرَّسُولُ وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ مَعَهُۥ جَٰهَدُواْ بِأَمۡوَٰلِهِمۡ وَأَنفُسِهِمۡۚ وَأُوْلَٰٓئِكَ لَهُمُ ٱلۡخَيۡرَٰتُۖ وَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡمُفۡلِحُونَ
88. بەلێ پێغەمبەری و ئەوێت باوەری د گەل ئینایین، ب خۆ و مالێ خۆ جیهاد كرن، خێروبێرێت دنیایێ و ئاخرەتێ بۆ وانن، و ئەون یێت سەرفەراز.
التفاسير العربية:
وَجَآءَ ٱلۡمُعَذِّرُونَ مِنَ ٱلۡأَعۡرَابِ لِيُؤۡذَنَ لَهُمۡ وَقَعَدَ ٱلَّذِينَ كَذَبُواْ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥۚ سَيُصِيبُ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ مِنۡهُمۡ عَذَابٌ أَلِيمٞ
90. و كۆچەرێت عەرەبان [ئەوێت ل دەشتێ ئاكنجی] ئەوێت هەجەت گرتین، دا دەستویری بۆ وان بێتە دان [كو بمینن و پشكدارییێ د تەبووكێدا نەكەن]، و ئەوێت خودێ و پێغەمبەرێ وی درەوین دانایین، ئەو ڕوینشتن [هەر نەهاتن عوزرێ ژی بخوازن]، ئەوێت گاوربوویین ژ وان، نێزیك دێ ئیزایەكا ب ژان و دژوار وان گریت.
التفاسير العربية:
لَّيۡسَ عَلَى ٱلضُّعَفَآءِ وَلَا عَلَى ٱلۡمَرۡضَىٰ وَلَا عَلَى ٱلَّذِينَ لَا يَجِدُونَ مَا يُنفِقُونَ حَرَجٌ إِذَا نَصَحُواْ لِلَّهِ وَرَسُولِهِۦۚ مَا عَلَى ٱلۡمُحۡسِنِينَ مِن سَبِيلٖۚ وَٱللَّهُ غَفُورٞ رَّحِيمٞ
91. گونەهـ ل سەر لاواز و نەساخ و ئەوێت چو نەبینن [بۆ جیهادێ] خەرج بكەن نینە [ئەگەر پشكدارییێ د جیهادێدا نەكەن]، ئەگەر ئەو باوەرییێ ب خودێ و پێغەمبەری بینن، و گوهدارییا وان بكەن، چو گونەهـ ل سەر خودان عوزران نینە و گازندە ژێ نائێتەكرن، خودێ ب خۆ گونەهـ ژێبەر و دلۆڤانە.
التفاسير العربية:
وَلَا عَلَى ٱلَّذِينَ إِذَا مَآ أَتَوۡكَ لِتَحۡمِلَهُمۡ قُلۡتَ لَآ أَجِدُ مَآ أَحۡمِلُكُمۡ عَلَيۡهِ تَوَلَّواْ وَّأَعۡيُنُهُمۡ تَفِيضُ مِنَ ٱلدَّمۡعِ حَزَنًا أَلَّا يَجِدُواْ مَا يُنفِقُونَ
92. و چو گونەهـ ل سەر وان نینە ئەوێت وەختێ بێنە دەڤ تە دا تو وان سویار بكەی، تە گۆت: من چو نینە هەوە لێ سویار بكەم، بەرێ خۆ وەرگێڕان و چاڤێت وان تژی ڕۆندك دبوون ژ خەماندا، چونكی وان چو نەددیت د ڕێكا خودێدا بمەزێخن.
التفاسير العربية:
۞ إِنَّمَا ٱلسَّبِيلُ عَلَى ٱلَّذِينَ يَسۡتَـٔۡذِنُونَكَ وَهُمۡ أَغۡنِيَآءُۚ رَضُواْ بِأَن يَكُونُواْ مَعَ ٱلۡخَوَالِفِ وَطَبَعَ ٱللَّهُ عَلَىٰ قُلُوبِهِمۡ فَهُمۡ لَا يَعۡلَمُونَ
93. ب ڕاستی ڕێكا جزادانێ و ژێ وەرنەگرتنێ و گونەهكاركرنێ، بەس ل سەر وانە ئەوێت دەستویرییێ ژ تە دخوازن [كو نەئێنە جیهادێ]، و ئەو ب خۆ یێت دەولەمەند، ڕازی بوون د گەل ژنان [روینشتی] بمینن، و خودێ دلێ وان مۆركرییە، ڤێجا ژ بەر هندێ ئەو نوزانن.
التفاسير العربية:
يَعۡتَذِرُونَ إِلَيۡكُمۡ إِذَا رَجَعۡتُمۡ إِلَيۡهِمۡۚ قُل لَّا تَعۡتَذِرُواْ لَن نُّؤۡمِنَ لَكُمۡ قَدۡ نَبَّأَنَا ٱللَّهُ مِنۡ أَخۡبَارِكُمۡۚ وَسَيَرَى ٱللَّهُ عَمَلَكُمۡ وَرَسُولُهُۥ ثُمَّ تُرَدُّونَ إِلَىٰ عَٰلِمِ ٱلۡغَيۡبِ وَٱلشَّهَٰدَةِ فَيُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ
94. [هەی پێغەمبەر] دەمێ هوین ژ جیهادێ ڤەدگەڕن، [دوڕوی] دێ ئێن داخوازا لێبۆرینێ ژ هەوە كەن، بێژە: داخوازا لێبۆرینێ نەكەن [چو عوزران نەخوازن]، ئەم باوەر ژ هەوە ناكەین، ب ڕاستی خودێ ئەم ب سەر سالۆخێت هەوە هلكرین، و خودێ و پێغەمبەرێ وی دێ كریارێت هەوە بینن [كا دێ خرابی و دوڕوییاتییا خۆ هێلن، یان دێ هەر ل سەر مینن]، پاشی دێ زڤڕنە دەڤ زانایێ نەپەنی و ئاشكەرایان، و دێ هەوە ئاگەهداری كار و كریارێت هەوە كەت [دێ هەوە ل دویڤ كریارێت هەوە ئیزادەت].
التفاسير العربية:
سَيَحۡلِفُونَ بِٱللَّهِ لَكُمۡ إِذَا ٱنقَلَبۡتُمۡ إِلَيۡهِمۡ لِتُعۡرِضُواْ عَنۡهُمۡۖ فَأَعۡرِضُواْ عَنۡهُمۡۖ إِنَّهُمۡ رِجۡسٞۖ وَمَأۡوَىٰهُمۡ جَهَنَّمُ جَزَآءَۢ بِمَا كَانُواْ يَكۡسِبُونَ
95. گاڤا هوین زڤڕینە دەڤ وان، دێ بۆ هەوە ب خودێ سویند خۆن، دا هوین ل وان ببۆرن و لێ نەگرن، ڤێجا هوین ڕوییێ خۆ ژ وان وەرگێڕن، ب ڕاستی ئەو د پیسن و جهێ وان دۆژەهە، جزایێ كریارێت وان كرین.
التفاسير العربية:
ٱلۡأَعۡرَابُ أَشَدُّ كُفۡرٗا وَنِفَاقٗا وَأَجۡدَرُ أَلَّا يَعۡلَمُواْ حُدُودَ مَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ عَلَىٰ رَسُولِهِۦۗ وَٱللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٞ
97. گاوری و دوڕوییاتییا كۆچەرێت عەرەبان [ئەعرابان] پترە [ژ یا خەلكێ باژێران]، و شاییترن، ئەو بڕیار و ئەحكامێت خودێ ل سەر پێغەمبەرێ خۆ ئینایینە خوارێ نەزانن [پێدڤییە بزانین زێدەگاوری و دوڕوییاتییا وان یا هندێیە ئەو ل دویڤ سەرێ خۆ یێت ڕابووین، و كەس نەبوو وان شیرەت بكەت و ژ زانایان د دویر بوون، و چو ژ كتێبا خودێ و سونەتا پێغەمبەرێ وی نوزانن]. و خودێ ب خۆ یێ زانا و كاربنەجهە.
التفاسير العربية:
وَمِنَ ٱلۡأَعۡرَابِ مَن يَتَّخِذُ مَا يُنفِقُ مَغۡرَمٗا وَيَتَرَبَّصُ بِكُمُ ٱلدَّوَآئِرَۚ عَلَيۡهِمۡ دَآئِرَةُ ٱلسَّوۡءِۗ وَٱللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٞ
98. و ژ وان ئەعرابان، هەنە تشتێ دكەنە خێر ب خوسارەتی ددانن، و ل هیڤییێنە بەلا و ئاتاف بێنە سەرێ هەوە، بەلا و ئاتاف ب سەرێ وان بهێن و خودێ ب خۆ یێ گوهدێر و زانایە.
التفاسير العربية:
وَمِنَ ٱلۡأَعۡرَابِ مَن يُؤۡمِنُ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ وَيَتَّخِذُ مَا يُنفِقُ قُرُبَٰتٍ عِندَ ٱللَّهِ وَصَلَوَٰتِ ٱلرَّسُولِۚ أَلَآ إِنَّهَا قُرۡبَةٞ لَّهُمۡۚ سَيُدۡخِلُهُمُ ٱللَّهُ فِي رَحۡمَتِهِۦٓۚ إِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِيمٞ
99. و ژ ئەعرابان ژی هەنە باوەرییێ ب خودێ و ڕۆژا قیامەتێ دئینن، و تشتێ دمەزێخن، نێزیكبوون ژ خودێ دبینن، و [ژ مەزاختنا خۆ] دوعایێت پێغەمبەری و داخوازا گونەهـ ژێبرنێ دڤێن. بلا ب ئاگەهـ بن كو ئەڤ مەزاختنە نێزیكبوونە بۆ وان [وان نێزیكی ڕازیبوون و دلۆڤانییا خودێ دكەت]، خودێ دێ وان ئێخیتە بەر دلۆڤانییا خۆ [ئانكو د بەحەشتێدا]، ب ڕاستی خودێ گونەهـ ژێبەر و دلۆڤانە.
التفاسير العربية:
وَٱلسَّٰبِقُونَ ٱلۡأَوَّلُونَ مِنَ ٱلۡمُهَٰجِرِينَ وَٱلۡأَنصَارِ وَٱلَّذِينَ ٱتَّبَعُوهُم بِإِحۡسَٰنٖ رَّضِيَ ٱللَّهُ عَنۡهُمۡ وَرَضُواْ عَنۡهُ وَأَعَدَّ لَهُمۡ جَنَّٰتٖ تَجۡرِي تَحۡتَهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ خَٰلِدِينَ فِيهَآ أَبَدٗاۚ ذَٰلِكَ ٱلۡفَوۡزُ ٱلۡعَظِيمُ
100. و پێشییێت ئێكێ ژ مشەخت و هاریكاران و ئەوێت ب قەنجی ب دویڤ وان كەڤتین، خودێ ژ وان ڕازی بوویییە و ئەو ژی [ب تشتێ خودێ دایییە وان] ڕازی بوویینە، بەحەشتێت ڕویبار د بنڕا دچن بۆ وان بەرهەڤكرینە، و هەروهەر دێ تێدا مینن، ئەڤەیە سەركەڤتنا مەزن.
التفاسير العربية:
وَمِمَّنۡ حَوۡلَكُم مِّنَ ٱلۡأَعۡرَابِ مُنَٰفِقُونَۖ وَمِنۡ أَهۡلِ ٱلۡمَدِينَةِ مَرَدُواْ عَلَى ٱلنِّفَاقِ لَا تَعۡلَمُهُمۡۖ نَحۡنُ نَعۡلَمُهُمۡۚ سَنُعَذِّبُهُم مَّرَّتَيۡنِ ثُمَّ يُرَدُّونَ إِلَىٰ عَذَابٍ عَظِيمٖ
101. و ژ وان ئەعرابێت دۆرماندۆری هەوە دوڕوی هەنە، و ژ خەلكێ مەدینەیێ ژی هەنە پەلەوان ل سەر دوڕوییاتییێ، تو وان نانیاسی، ئەم وان دنیاسین، دوقات ئەم دێ وان ئیزادەین [د دنیایێدا ب شەرمزارییێ و ئیزایا گۆڕێ، و ل ئاخرەتێ ب ئیزایا دۆژەهێ]، پاشی دێ ئێنە ڤەگێڕان بۆ ئیزایەكا مەزن [ڕۆژا قیامەتێ].
التفاسير العربية:
وَءَاخَرُونَ ٱعۡتَرَفُواْ بِذُنُوبِهِمۡ خَلَطُواْ عَمَلٗا صَٰلِحٗا وَءَاخَرَ سَيِّئًا عَسَى ٱللَّهُ أَن يَتُوبَ عَلَيۡهِمۡۚ إِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِيمٌ
102. و هندەكێت دی ژ خەلكێ مەدینەیێ [ژ وان بوون ئەوێت ژ تەبووكێ ڤەمایین] گونەهێت خۆ ل سەر خۆ ئاشكەرا كرن، كارێ خۆ یێ چاك [جیهادا خۆ یا بەری تەبووكێ] و هندەكێ دی یێ خراب [ڤەمانا خۆ ژ تەبووكێ] تێكەل كرن، بەلكی خودێ تۆبەیا وان قەبویل بكەت، ب ڕاستی خودێ گونەهـ ژێبەر و دلۆڤانە.
التفاسير العربية:
خُذۡ مِنۡ أَمۡوَٰلِهِمۡ صَدَقَةٗ تُطَهِّرُهُمۡ وَتُزَكِّيهِم بِهَا وَصَلِّ عَلَيۡهِمۡۖ إِنَّ صَلَوٰتَكَ سَكَنٞ لَّهُمۡۗ وَٱللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ
103. زەكاتێ ژ مالێ وان وەرگرە، وان پێ پاك و پاقژ بكە ژ گونەهان، و بۆ وان [پشتی تو زەكاتێ ژ وان وەردگری] دوعایان بكە، ب ڕاستی دوعایێت تە بۆ وان ڤەهەسیان و دلرەحەتییە، و خودێ ب خۆ گوهدێر و دلۆڤانە.
التفاسير العربية:
وَقُلِ ٱعۡمَلُواْ فَسَيَرَى ٱللَّهُ عَمَلَكُمۡ وَرَسُولُهُۥ وَٱلۡمُؤۡمِنُونَۖ وَسَتُرَدُّونَ إِلَىٰ عَٰلِمِ ٱلۡغَيۡبِ وَٱلشَّهَٰدَةِ فَيُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ
105. [هەی موحەممەد] بێژە: [وان ئەوێت تۆبە كرین] [چ كارێ هەوە پێ خۆش] بكەن، خودێ و پێغەمبەرێ وی و خودان باوەر دێ كارێ هەوە بینن، و ب ڕاستی هوین هەمی دێ ب بال زانایێ نهینی و بەرچاڤانڤە ئێنە ڤەگەڕاندن، ڤێجا ئەو دێ هەوە ب كریارێت هەوە دكرن، ئاگەهداركەت.
التفاسير العربية:
وَءَاخَرُونَ مُرۡجَوۡنَ لِأَمۡرِ ٱللَّهِ إِمَّا يُعَذِّبُهُمۡ وَإِمَّا يَتُوبُ عَلَيۡهِمۡۗ وَٱللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٞ
106. و هندەكێت دی [ژ وان یێت ژ تەبووكێ ڤەمایین: (مورارەیێ كوڕێ ڕەبیع و كەعبێ كوڕێ مالك و هیلالێ كوڕێ ئومەیە)] هەنە، كاروبارێ وان یێ ڕاوەستیایییە هەتا فەرمانا خودێ د ڕاستا واندا دیار دبیت، ئان دێ وان ئیزا دەت ئان [خودێ] دێ تۆبەیا وان قەبویل كەت، و خودێ ب خۆ یێ زانا و كاربنەجهە.
التفاسير العربية:
وَٱلَّذِينَ ٱتَّخَذُواْ مَسۡجِدٗا ضِرَارٗا وَكُفۡرٗا وَتَفۡرِيقَۢا بَيۡنَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ وَإِرۡصَادٗا لِّمَنۡ حَارَبَ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥ مِن قَبۡلُۚ وَلَيَحۡلِفُنَّ إِنۡ أَرَدۡنَآ إِلَّا ٱلۡحُسۡنَىٰۖ وَٱللَّهُ يَشۡهَدُ إِنَّهُمۡ لَكَٰذِبُونَ
107. و ئەوێت [ژ وان دوڕوییان ئەوێت ڤەمایین ژ تەبووكێ] مزگەفتەك بۆ زیان گەهاندنێ [ب موسلمانان]، و ب هێزكرنا گاورییێ و ژێكڤەكرنا خودان باوەران، و بۆ خۆبەرهەڤكرن و خۆگرتنێ ل هیڤییا وی یێ بەری نوكە شەڕێ خودێ و پێغەمبەرێ وی كری، ئاڤاكرین، و سویند ژی دخۆن كو مە ژ قەنجییێ پێڤەتر [ژ ئاڤاكرنا مزگەفتێ] چو یێ دی نەڤیایییە، و خودێ شادەیییێ ددەت كو ئەو ب ڕاستی [د ڤێ سویندخوارنا خۆدا] درەوینن.
التفاسير العربية:
لَا تَقُمۡ فِيهِ أَبَدٗاۚ لَّمَسۡجِدٌ أُسِّسَ عَلَى ٱلتَّقۡوَىٰ مِنۡ أَوَّلِ يَوۡمٍ أَحَقُّ أَن تَقُومَ فِيهِۚ فِيهِ رِجَالٞ يُحِبُّونَ أَن يَتَطَهَّرُواْۚ وَٱللَّهُ يُحِبُّ ٱلۡمُطَّهِّرِينَ
108. چوجا لێ ڕانەوەستە و نڤێژێ تێدا نەكە، ئەو مزگەفتا جارا ئێكێ ل سەر تەقوا و ترسا خودێ هاتییە ئاڤاكرن، هەژیترە تو نڤێژێ تێدا بكەی، هندە زەلام یێت تێدا هەین دڤێن خۆ پاقژ بكەن [ب دەستنڤێژگرتنێ و خۆشویشتنێ و دویركەڤتنا گونەهان]، و خودێ ب خۆ ژی حەژ خۆپاقژكەران دكەت.
التفاسير العربية:
أَفَمَنۡ أَسَّسَ بُنۡيَٰنَهُۥ عَلَىٰ تَقۡوَىٰ مِنَ ٱللَّهِ وَرِضۡوَٰنٍ خَيۡرٌ أَم مَّنۡ أَسَّسَ بُنۡيَٰنَهُۥ عَلَىٰ شَفَا جُرُفٍ هَارٖ فَٱنۡهَارَ بِهِۦ فِي نَارِ جَهَنَّمَۗ وَٱللَّهُ لَا يَهۡدِي ٱلۡقَوۡمَ ٱلظَّٰلِمِينَ
109. ئەرێ ئەوێ خیم و بنیاتێ (بنسترێ) [ئاڤاهییێ دینێ] خۆ ل سەر پارێزكاری و ڕازیبوونا خودێ ئاڤاكری چێترە، یان ژی ئەوێ خیمێ [ئاڤاهییێ دینێ] خۆ ل سەر لێڤا كەندالەكێ هەڕفتە ئاڤاكری، ڤێجا [ئاڤاهییێ وان یێ ل سەر لێڤا كەندالی] ئەو هەڕفاندنە د ئاگرێ دۆژەهێدا، و خودێ ب خۆ ملەتێ ستەمكار ڕاستەڕێ ناكەت.
التفاسير العربية:
لَا يَزَالُ بُنۡيَٰنُهُمُ ٱلَّذِي بَنَوۡاْ رِيبَةٗ فِي قُلُوبِهِمۡ إِلَّآ أَن تَقَطَّعَ قُلُوبُهُمۡۗ وَٱللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ
110. ئەو ئاڤاهییێ وان ئاڤاكری دێ هەر مینیت، گۆمان و دودلی د دلێ واندا، هەتا دلێ وان ژێكڤە دبیت و دمرن [ئانكو هندی د ساخن دێ ئەو ئاڤاهی گۆمانێ د دلێت واندا هێلیت]، و خودێ ب خۆ زانا و كاربنەجهە.
التفاسير العربية:
۞ إِنَّ ٱللَّهَ ٱشۡتَرَىٰ مِنَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ أَنفُسَهُمۡ وَأَمۡوَٰلَهُم بِأَنَّ لَهُمُ ٱلۡجَنَّةَۚ يُقَٰتِلُونَ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ فَيَقۡتُلُونَ وَيُقۡتَلُونَۖ وَعۡدًا عَلَيۡهِ حَقّٗا فِي ٱلتَّوۡرَىٰةِ وَٱلۡإِنجِيلِ وَٱلۡقُرۡءَانِۚ وَمَنۡ أَوۡفَىٰ بِعَهۡدِهِۦ مِنَ ٱللَّهِۚ فَٱسۡتَبۡشِرُواْ بِبَيۡعِكُمُ ٱلَّذِي بَايَعۡتُم بِهِۦۚ وَذَٰلِكَ هُوَ ٱلۡفَوۡزُ ٱلۡعَظِيمُ
111. ب ڕاستی خودێ جان و مالێ خودان باوەران، ژ وان كڕییە بەرانبەری هندێ بەحەشتێ بدەتە وان، ئەڤە چونكی ئەو د ڕێكا خودێدا جیهادێ دكەن، ڤێجا ئەو [گاوران] دكوژن و دئێنە كوشتن ژی، ئەڤە پەیمانەكا بنەجهە ل سەر وی [خودێ] د تەورات و ئنجیل و قورئانێدا، و كی هەیە وەكی خودێ پەیمانا خۆ ب جهـ بینیت؟ ڤێجا هوین ب وێ كڕینا خۆ یا هوین پێ هاتینە فرۆتنێ [كو بەحەشتە] شاد و كەیفخۆش بن، نێ سەرفەرازییا مەزن ئەها ئەڤەیە.
التفاسير العربية:
ٱلتَّٰٓئِبُونَ ٱلۡعَٰبِدُونَ ٱلۡحَٰمِدُونَ ٱلسَّٰٓئِحُونَ ٱلرَّٰكِعُونَ ٱلسَّٰجِدُونَ ٱلۡأٓمِرُونَ بِٱلۡمَعۡرُوفِ وَٱلنَّاهُونَ عَنِ ٱلۡمُنكَرِ وَٱلۡحَٰفِظُونَ لِحُدُودِ ٱللَّهِۗ وَبَشِّرِ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ
112. [خودان باوەر] تۆبەدارن ژ هەمی گونەهان، و ل بەر فەرمانا خودێ د ڕاوەستیایینە، و دلسۆزن د پەرستنا خۆدا، و سوپاسییا خودێ د هەمی كراساندا دكەن، و ڕۆژیگر و گەریدەنە د ڕێكا خودێدا، و نڤێژكەرن و فەرماندەنە ب چاكییان، و ڕێنەدەنە و ورێگرن بۆ خرابییان، و پارێزەرن بۆ بڕیار و ئەحكام و تخویبێت خودێ، و مزگینییێ [ب بەحەشتێ] بدە خودان باوەرێت هۆسا.
التفاسير العربية:
مَا كَانَ لِلنَّبِيِّ وَٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ أَن يَسۡتَغۡفِرُواْ لِلۡمُشۡرِكِينَ وَلَوۡ كَانُوٓاْ أُوْلِي قُرۡبَىٰ مِنۢ بَعۡدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُمۡ أَنَّهُمۡ أَصۡحَٰبُ ٱلۡجَحِيمِ
113. نەدورستە بۆ پێغەمبەری و خودان باوەران، داخوازا گونەهـ ژێبرنێ بۆ موشركان بكەن، خۆ ئەگەر مرۆڤێت وان ژی بن [و حەژ وان ژی بكەن]، پشتی بۆ وان دیاربوویی، كو ئەو موشرك ب ڕاستی دۆژهینە.
التفاسير العربية:
وَمَا كَانَ ٱسۡتِغۡفَارُ إِبۡرَٰهِيمَ لِأَبِيهِ إِلَّا عَن مَّوۡعِدَةٖ وَعَدَهَآ إِيَّاهُ فَلَمَّا تَبَيَّنَ لَهُۥٓ أَنَّهُۥ عَدُوّٞ لِّلَّهِ تَبَرَّأَ مِنۡهُۚ إِنَّ إِبۡرَٰهِيمَ لَأَوَّٰهٌ حَلِيمٞ
114. و داخوازا گونەهـ ژێبرنا ئیبراهیم بۆ بابێ خۆ نەدهاتەكرن، ئەگەر ژ پەیمانەكێ نەبایە كو وی دابوو بابێ خۆ [وەختێ گۆتییێ ب ڕاستی ئەز دێ داخوازا گونەهـ ژێبرنێ بۆ تە ژ خودێ كەم]، ڤێجا وەختێ بۆ دیاربوویی [كو بابێ وی] نەیارێ خودێیە، دەست ژێ بەردان و بەرائەتا خۆ ژێ كر، ب ڕاستی ئیبراهیم ژ خودێ ترس و ب نالنال و لێبۆر و نەرم و حەلیمە.
التفاسير العربية:
وَمَا كَانَ ٱللَّهُ لِيُضِلَّ قَوۡمَۢا بَعۡدَ إِذۡ هَدَىٰهُمۡ حَتَّىٰ يُبَيِّنَ لَهُم مَّا يَتَّقُونَۚ إِنَّ ٱللَّهَ بِكُلِّ شَيۡءٍ عَلِيمٌ
115. و خودێ چو ملەتان گومڕا و بەرزە ناكەت پشتی ڕاستەڕێ كرین، هەتا بۆ وان دیار نەكەت كا دێ خۆ ژ چ پارێزن، و ب ڕاستی خودێ ب هەمی تشتان یێ زانایە.
التفاسير العربية:
لَّقَد تَّابَ ٱللَّهُ عَلَى ٱلنَّبِيِّ وَٱلۡمُهَٰجِرِينَ وَٱلۡأَنصَارِ ٱلَّذِينَ ٱتَّبَعُوهُ فِي سَاعَةِ ٱلۡعُسۡرَةِ مِنۢ بَعۡدِ مَا كَادَ يَزِيغُ قُلُوبُ فَرِيقٖ مِّنۡهُمۡ ثُمَّ تَابَ عَلَيۡهِمۡۚ إِنَّهُۥ بِهِمۡ رَءُوفٞ رَّحِيمٞ
117. ب ڕاستی خودێ تۆبە دا سەر پێغەمبەری [گونەهێت وی ژێبرن ژ بەر دەستویردانا وی بۆ دوڕوییان، كو ڕۆژا تەبووكێ ڤەمینن] و مشەختییان و هاریكاران [خەلكێ مەدینەیێ]، ئەوێت وەختێ تەنگاڤییێ خۆ دایینە د گەل پێغەمبەری، پشتی نێزیك بوویی دلێت دەستەكەكێ بۆ هندێ بچن، ڤەمینن [و ژ بەر گرانی و زەحمەتێ خۆ نەدەنە د گەل پێغەمبەری]، پاشی خودێ تۆبە دانا سەر وان و گونەهێت وان ژێبرن. ب ڕاستی ئەو بۆ وان زێدە ب ڕەحم و دلۆڤانە.
التفاسير العربية:
وَعَلَى ٱلثَّلَٰثَةِ ٱلَّذِينَ خُلِّفُواْ حَتَّىٰٓ إِذَا ضَاقَتۡ عَلَيۡهِمُ ٱلۡأَرۡضُ بِمَا رَحُبَتۡ وَضَاقَتۡ عَلَيۡهِمۡ أَنفُسُهُمۡ وَظَنُّوٓاْ أَن لَّا مَلۡجَأَ مِنَ ٱللَّهِ إِلَّآ إِلَيۡهِ ثُمَّ تَابَ عَلَيۡهِمۡ لِيَتُوبُوٓاْۚ إِنَّ ٱللَّهَ هُوَ ٱلتَّوَّابُ ٱلرَّحِيمُ
118. [هەروەسا] تۆبە دا سەر وان هەرسێكێت [ل مەدینەیێ مایین و ژ تەبووكێ] ڤەمایین، [هاتنە جزاكرن ب ڤەبڕینا پەیوەندییان، و ب تێكەلی نەكرنا وان و ژ ڤەمانا خۆ وەسا پەشێمان ببوون]، هەتا ئەرد ب بەرفرەهییا خۆڤە ل وان تەنگ بوویی و بێنا وان چك بوویی و وان زانی، چو پەنا و پارێزەر ژ ئیزایا خودێ نینن ژ بلی ئەو بزڤڕنە خودێ [ب تۆبەكرنێ و ب داخوازا گونەهـ ژێبرنێ]، پاشی خودێ تۆبە دا سەر وان، دا خۆ ل سەر تۆبەیا خۆ ڕاگرن و دا ژ تۆبەداران بن، ب ڕاستی خودێ زێدە تۆبەوەرگر و دلۆڤانە.
التفاسير العربية:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَكُونُواْ مَعَ ٱلصَّٰدِقِينَ
التفاسير العربية:
مَا كَانَ لِأَهۡلِ ٱلۡمَدِينَةِ وَمَنۡ حَوۡلَهُم مِّنَ ٱلۡأَعۡرَابِ أَن يَتَخَلَّفُواْ عَن رَّسُولِ ٱللَّهِ وَلَا يَرۡغَبُواْ بِأَنفُسِهِمۡ عَن نَّفۡسِهِۦۚ ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمۡ لَا يُصِيبُهُمۡ ظَمَأٞ وَلَا نَصَبٞ وَلَا مَخۡمَصَةٞ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ وَلَا يَطَـُٔونَ مَوۡطِئٗا يَغِيظُ ٱلۡكُفَّارَ وَلَا يَنَالُونَ مِنۡ عَدُوّٖ نَّيۡلًا إِلَّا كُتِبَ لَهُم بِهِۦ عَمَلٞ صَٰلِحٌۚ إِنَّ ٱللَّهَ لَا يُضِيعُ أَجۡرَ ٱلۡمُحۡسِنِينَ
120. نابیت بۆ خەلكێ مەدینەیێ و ئەعرابێت [كۆچەرە عەرەب] ل دۆرێت مەدینەیێ خۆ ژ پێغەمبەرێ خودێ ڤەهێلن [و خۆ نەدەنە د گەل د جیهادێدا]، و جانێ خۆ ژ گیانێ پێغەمبەری خۆشتر بڤێن [كو ل خۆ هشیار بن، و خۆ بپارێزن، و پێغەمبەری نە..] چونكی چو تێناتی و وەستیان، و چو برساتی د ڕێكا خودێدا ناگەهیتە وان، و ناچنە چو جهان [ب پییێت خۆ یان ب سومێت دەوارێت خۆ] كو پێ كەربێت گاوران ڤەكەن و دلێت وان بئێشینن و زیانەكێ ناگەهیننە دژمنی [ب كوشتنێ یان ئێخسیركرنێ یان برینداركرنێ]، ئەگەر خودێ پێ كارەكێ چاك بۆ وان نەنڤێسیت، ب ڕاستی خودێ خێرا قەنجیخوازان بەرزە ناكەت.
التفاسير العربية:
وَلَا يُنفِقُونَ نَفَقَةٗ صَغِيرَةٗ وَلَا كَبِيرَةٗ وَلَا يَقۡطَعُونَ وَادِيًا إِلَّا كُتِبَ لَهُمۡ لِيَجۡزِيَهُمُ ٱللَّهُ أَحۡسَنَ مَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ
121. و چو مالی نادەن، چ كێم چ گەلەك، و چو نهالان نابڕن ئەگەر خودێ بۆ وان ب خێر نەنڤێسیت، دا خودێ ژ كریارێت وان چێتر، وان خەلات بكەت [ڤان كاران ب خێر بۆ وان دنڤێسیت].
التفاسير العربية:
۞ وَمَا كَانَ ٱلۡمُؤۡمِنُونَ لِيَنفِرُواْ كَآفَّةٗۚ فَلَوۡلَا نَفَرَ مِن كُلِّ فِرۡقَةٖ مِّنۡهُمۡ طَآئِفَةٞ لِّيَتَفَقَّهُواْ فِي ٱلدِّينِ وَلِيُنذِرُواْ قَوۡمَهُمۡ إِذَا رَجَعُوٓاْ إِلَيۡهِمۡ لَعَلَّهُمۡ يَحۡذَرُونَ
122. و نابیت خودان باوەر هەمی پێكڤە دەركەڤنە جیهادێ، ڤێجا بلا ژ هەر تیپەكێ ژ وان كێمەك بچن و دەركەڤن، دا خۆ د دینیدا شارەزا بكەن، و دا ملەتێ خۆ [ئەوێت چۆیینە جیهادێ] ئاگەهدار بكەن وەختێ دزڤڕنە دەڤ وان، دا ئەو [ملەتێ] خۆ بپارێزن ژ وی تشتێ دڤێت خۆ ژێ بپارێزن.
التفاسير العربية:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ قَٰتِلُواْ ٱلَّذِينَ يَلُونَكُم مِّنَ ٱلۡكُفَّارِ وَلۡيَجِدُواْ فِيكُمۡ غِلۡظَةٗۚ وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ مَعَ ٱلۡمُتَّقِينَ
123. گەلی خودان باوەران شەڕێ وان گاوران بكەن ئەوێت نێزیكی هەوە، و بلا هەوە ب هێز و مێرخاس و چەسپان ببینن، و بزانن ب ڕاستی خودێ د گەل پارێزكارانە.
التفاسير العربية:
وَإِذَا مَآ أُنزِلَتۡ سُورَةٞ فَمِنۡهُم مَّن يَقُولُ أَيُّكُمۡ زَادَتۡهُ هَٰذِهِۦٓ إِيمَٰنٗاۚ فَأَمَّا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ فَزَادَتۡهُمۡ إِيمَٰنٗا وَهُمۡ يَسۡتَبۡشِرُونَ
124. و هەر وەختێ سۆرەتەك بێتە خوارێ، هندەك ژ وان [دوڕوییان بۆ ئێكدو] دبێژن: ئەرێ ئەڤێ [سۆرەتێ] باوەرییا كێ ژ هەوە پتر لێ كر؟ [بێژە: بەلێ] ئەوێت باوەری ئینایین [هەر گاڤەكا سۆرەتەك بێتە خوارێ] باوەرییا وان پتر لێ كر، و ئەو پێ دلشاد و كەیفخۆش دبن [چونكی باوەرییا وان پتر لێ دئێت].
التفاسير العربية:
أَوَلَا يَرَوۡنَ أَنَّهُمۡ يُفۡتَنُونَ فِي كُلِّ عَامٖ مَّرَّةً أَوۡ مَرَّتَيۡنِ ثُمَّ لَا يَتُوبُونَ وَلَا هُمۡ يَذَّكَّرُونَ
126. ئەرێ ما ئەو نابینن سالێ جارەكێ یان دو جاران، ئەم وان [ب نەساخی و هشكاتی، و ب بەرتەنگی و برسێ، و ب بەلا و ئاتافان] دجەڕبینین و ئمتیحانە دكەین، پاشی نە تۆبە دكەن و نە ژی دئیننە بیرا خۆ، و نە پێڤەدچن.
التفاسير العربية:
وَإِذَا مَآ أُنزِلَتۡ سُورَةٞ نَّظَرَ بَعۡضُهُمۡ إِلَىٰ بَعۡضٍ هَلۡ يَرَىٰكُم مِّنۡ أَحَدٖ ثُمَّ ٱنصَرَفُواْۚ صَرَفَ ٱللَّهُ قُلُوبَهُم بِأَنَّهُمۡ قَوۡمٞ لَّا يَفۡقَهُونَ
127. و هەر وەختێ سۆرەتەك بێتە خوارێ هندەك ژ وان [دوڕوییان] بەرێ خۆ ددەنە هندەكان [و دبێژن:] ئەرێ كەس [ژ خودان باوەران] هەوە دبینیت؟ [دا ل ڤێرێ بچین] پاشی ڤەڕەڤین، خودێ دلێت وان [ژ هەقییێ و ڕاستەڕێیییێ] وەرگێڕان، چونكی ب ڕاستی ئەو ملەتەكن بێ فامن و هەقییێ تێ ناگەهن.
التفاسير العربية:
لَقَدۡ جَآءَكُمۡ رَسُولٞ مِّنۡ أَنفُسِكُمۡ عَزِيزٌ عَلَيۡهِ مَا عَنِتُّمۡ حَرِيصٌ عَلَيۡكُم بِٱلۡمُؤۡمِنِينَ رَءُوفٞ رَّحِيمٞ
128. ب ڕاستی پێغەمبەرەكێ وەسا یێ ژ هەوە بۆ هەوە هاتی، وەستیانا هەوە ل سەر وی یا گرانە [ئانكو وی پێ نەخۆشە هوین زەحمەتێ بكێشن و ئیزا بگەهیتە هەوە]، ل سەر ڕاستەڕێكرنا هەوە یێ ڕژدە [و یێ هشیارە ل سەر باوەرییا هەوە]، و بۆ خودان باوەران زێدە دلسۆژ و ب ڕەحمە.
التفاسير العربية:
فَإِن تَوَلَّوۡاْ فَقُلۡ حَسۡبِيَ ٱللَّهُ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَۖ عَلَيۡهِ تَوَكَّلۡتُۖ وَهُوَ رَبُّ ٱلۡعَرۡشِ ٱلۡعَظِيمِ
129. ڤێجا ئەگەر وان ڕوییێ خۆ ژ باوەرییێ [و هەقییێ] وەرگێڕا، بێژە: ئەو خودایێ كو ژ بلی وی چو خودا و چو پەرستی نەیی، بەسی منە، ب ڕاستی من پشتا خۆ ب وی گەرم و موكوم كر، و ئەوە خودانێ عەرشێ مەزن.
التفاسير العربية:
ترجمة معاني سورة: التوبة
ترجمة معاني القرآن الكريم - الترجمة الكردية الكرمانجية - فهرس التراجم
ترجمة معاني القرآن الكريم إلى اللغة الكردية الكرمنجية، ترجمها د. اسماعيل سگێری.