ترجمة معاني القرآن الكريم - الترجمة البشتوية للمختصر في تفسير القرآن الكريم * - فهرس التراجم
سورة النحل - النحل
من مقاصد السورة:
التذكير بالنعم الدالة على المنعم سبحانه وتعالى.
اَتٰۤی اَمْرُ اللّٰهِ فَلَا تَسْتَعْجِلُوْهُ ؕ— سُبْحٰنَهٗ وَتَعٰلٰی عَمَّا یُشْرِكُوْنَ ۟
راغی ستاسو هغه عذاب -ای کافرانو- چې الله تعالی پرې حکم کړی و نو تاسو يې په تلوار سره مه غواړئ مخکې د هغه د راتګ د وخت نه، پاک دی الله تعالی او اوچت دی د هغو شریکانو نه چې دا مشرکین يې ورسره جوړوي.
التفاسير العربية:
یُنَزِّلُ الْمَلٰٓىِٕكَةَ بِالرُّوْحِ مِنْ اَمْرِهٖ عَلٰی مَنْ یَّشَآءُ مِنْ عِبَادِهٖۤ اَنْ اَنْذِرُوْۤا اَنَّهٗ لَاۤ اِلٰهَ اِلَّاۤ اَنَا فَاتَّقُوْنِ ۟
رالیږي الله تعالی ملاېکې په وحې سره د خپلې فیصلې مطابق په هغه چا چې ويې غواړي د خپلو رسولانو څخه: دا چې وویروئ -ای پیغمبرانو- خلک د الله تعالی سره د شرک کولو نه، نو نشته په حق سره لایق د بندګۍ مګر زه یم، نو زما څخه وویریږئ -ای خلکو- په عملي کولو د حکمونو زما او په ځان ساتلو زما له نواهیو څخه.
التفاسير العربية:
خَلَقَ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضَ بِالْحَقِّ ؕ— تَعٰلٰی عَمَّا یُشْرِكُوْنَ ۟
الله تعالی اسمانونه او ځمکه په داسې ډول پیداکړي چې مخکې يې مثال نه و د حق د ښکاره کولو لپاره، نو دا دواړه يې بې فایدې نه دي پیداکړي، بلکې دا دواړه يې د دې لپاره پیدا کړي چې د هغه پر لویۍدلیل وي، پاک دی الله تعالی د دوی د شریک جوړولو نه د دې سره بل څوک.
التفاسير العربية:
خَلَقَ الْاِنْسَانَ مِنْ نُّطْفَةٍ فَاِذَا هُوَ خَصِیْمٌ مُّبِیْنٌ ۟
الله تعالی انسان له سپکې نطفې (څاڅکي د منیو) څخه پیداکړی، نو بیا يې زیات (لوی) کړی پیدایښت د دې وروسته د پیدایښت نه، نو پس ناڅاپه دا سخت جګړه کوونکی دی په باطل سره د دې لپاره چې حق پرې پټ کړي، ښکاره کوونکی دی خپلې جګړې لره.
التفاسير العربية:
وَالْاَنْعَامَ خَلَقَهَا لَكُمْ فِیْهَا دِفْءٌ وَّمَنَافِعُ وَمِنْهَا تَاْكُلُوْنَ ۟
او چارپایان د اوښانو او غواګانو او ګډو څخه الله تعالی ستاسو د فایدو لپاره پیداکړي -ای خلکو- او د دې د فایدو څخه ګرموالی دی د هغې په وړیو او وژغنو، او نورې فایدې دي د دې په شیدو او څرمنو او شاګانو کې، او د دې څخه تاسو خوراک هم کوئ.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• عناية الله ورعايته بصَوْن النبي صلى الله عليه وسلم وحمايته من أذى المشركين.
د الله تعالی ساتنه او پاملرنه په ساتلو او بچ کولو د پیغمبر صلی الله علیه وسلم کې د مشرکینو د تکلیفونو څخه.
• التسبيح والتحميد والصلاة علاج الهموم والأحزان، وطريق الخروج من الأزمات والمآزق والكروب.
د الله تعالی پاکي بیانول او د هغه حمد او ثنا ویل او لمونځ کول د غمونو او خفګانونو علاج دی، او د سختیو او کړاونو څخه د وتلو لار ده.
• المسلم مطالب على سبيل الفرضية بالعبادة التي هي الصلاة على الدوام حتى يأتيه الموت، ما لم يغلب الغشيان أو فقد الذاكرة على عقله.
مسلمان باندې فرض دی عبادت چې هغه په همیشه ډول لمونځ کول دي د مرګ د راتللو پورې، تر څو چې بې هوشه نه وي او یا يې حافظه د لاسه نه وي ورکړي.
• سمى الله الوحي روحًا؛ لأنه تحيا به النفوس.
وَتَحْمِلُ اَثْقَالَكُمْ اِلٰی بَلَدٍ لَّمْ تَكُوْنُوْا بٰلِغِیْهِ اِلَّا بِشِقِّ الْاَنْفُسِ ؕ— اِنَّ رَبَّكُمْ لَرَءُوْفٌ رَّحِیْمٌ ۟ۙ
او پورته کوي دا څاروي چې مونږ تاسو لره پیداکړي درانه بارونه ستاسې په سفرونو کې داسې ښارونو ته چې نه یاستئ تاسې رسیدونکي دغو ښارونو ته مګر په ډیر لوی مشقت د نفسونو سره، بیشکه رب ستاسې -ای خلکو- خامخا زیات شفقت والا دی، مهربانه دی په تاسې داسې چې تاسو لره يې دا څاروي مسخر کړي.
التفاسير العربية:
وَّالْخَیْلَ وَالْبِغَالَ وَالْحَمِیْرَ لِتَرْكَبُوْهَا وَزِیْنَةً ؕ— وَیَخْلُقُ مَا لَا تَعْلَمُوْنَ ۟
او الله تعالی پیدا کړي ستاسې لپاره آسونه او قچرې او خره د دې لپاره چې په دوی باندې سپاره شئ، او خپل بارونه پرې پورته کړئ، او د دې لپاره چې ستاسو لپاره ښایست شي چې تاسې پرې د خلکو په منځ کې ځانونه ښایسته کوئ، او پیداکوي الله تعالی هغه چې تاسو يې نه پیژنئ د هغه څه نه چې هغه يې د پیدایښت اراده ولري.
التفاسير العربية:
وَعَلَی اللّٰهِ قَصْدُ السَّبِیْلِ وَمِنْهَا جَآىِٕرٌ ؕ— وَلَوْ شَآءَ لَهَدٰىكُمْ اَجْمَعِیْنَ ۟۠
او په الله تعالی باندې دی بیان د نیغې لارې چې د هغه رضا ته رسیدونکې ده او هغه اسلام دی، او بعضي د لارو نه هغه د شیطان لارې دي چې کږي دي د حق نه، او هره لاره بغیر د اسلام د لارې نه چې ده نو هغه کږه لاره ده، او که چیرته الله تعالی غوښتلی وی چې تاسې ټولو ته د ایمان توفیق درکړي نو خامخا به يې درکړی وی.
التفاسير العربية:
هُوَ الَّذِیْۤ اَنْزَلَ مِنَ السَّمَآءِ مَآءً لَّكُمْ مِّنْهُ شَرَابٌ وَّمِنْهُ شَجَرٌ فِیْهِ تُسِیْمُوْنَ ۟
هغه الله تعالی خاص هغه ذات دی چې رالیږلي يې دي په تاسو باندې د وریځو نه اوبه، ستاسو لپاره د دې اوبو نه څښاک دی چې تاسو يې ترې هم څښئ او ستاسې څاروي يې ترې هم څښي، او بعضي د دې نه هغه دي چې په دې سره ستاسې ونې او بوټي رازرغونیږي هغه چې تاسو پکې خپل څاروي څروئ.
التفاسير العربية:
یُنْۢبِتُ لَكُمْ بِهِ الزَّرْعَ وَالزَّیْتُوْنَ وَالنَّخِیْلَ وَالْاَعْنَابَ وَمِنْ كُلِّ الثَّمَرٰتِ ؕ— اِنَّ فِیْ ذٰلِكَ لَاٰیَةً لِّقَوْمٍ یَّتَفَكَّرُوْنَ ۟
الله تعالی رازرغونوي تاسو لره په دې اوبو سره فصلونه هغه چې تاسو د هغه نه خوراکونه کوئ، او تاسې لره رازرغونوي په دې سره زیتون، خرما او انګور، او رازرغونوي تاسې لره ټولې میوې، یقینا په دې اوبو کې او د دې نه چې څه راپیداکیږي خامخا دلیل دی په قدرت د الله تعالی باندې د هغه قوم لپاره چې د دې په پيدایښت کې فکر کوي، نو په دې سره د هغه په عظمت او لويي باندې دلیل نیسي.
التفاسير العربية:
وَسَخَّرَ لَكُمُ الَّیْلَ وَالنَّهَارَ ۙ— وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ ؕ— وَالنُّجُوْمُ مُسَخَّرٰتٌ بِاَمْرِهٖ ؕ— اِنَّ فِیْ ذٰلِكَ لَاٰیٰتٍ لِّقَوْمٍ یَّعْقِلُوْنَ ۟ۙ
او مسخر کړی الله تعالی تاسې لره شپه د دې لپاره چې په هغې کې استراحت او ارام وکړئ، او ورځ يې درله مسخر کړې چې تاسو په دې کې هغه څه وکړئ چې تاسې پرې زندګي کوئ، او مسخر کړی يې دی ستاسې د فایدې لپاره لمر، او هغه يې د ډیرې رڼا والا ګرځولی، او سپوږمۍ يې هم او هغه ئې د لږې رڼا والا ګرځولی، او ستوري هم ټول تابع کړی شوي د هغه په امر قدري، په دې سره تاسو لار معلوموئ په تیارو د وچې او دریاب کې، او په دې سره تاسې وختونه معلوموئ او نورې فایدې پرې هم اخلئ، یقینا د دې ټولو مخلوقاتو په مسخر کولو کې خامخا ښکاره دلیلونه دي د الله تعالی په قدرت باندې د هغه قوم لپاره چې د خپلو عقلونو نه کار اخلي، نو خاص دوی هغه کسان دي چې په دې حکمت باندې پوهیږي.
التفاسير العربية:
وَمَا ذَرَاَ لَكُمْ فِی الْاَرْضِ مُخْتَلِفًا اَلْوَانُهٗ ؕ— اِنَّ فِیْ ذٰلِكَ لَاٰیَةً لِّقَوْمٍ یَّذَّكَّرُوْنَ ۟
او مسخر کړي ئې دي ستاسې لپاره هغه څه چې په ځمکه کې يې پیداکړي د هغه څه نه چې رنګونه يې مختلف دي د معدنونو او حیواناتو او نباتاتو او کښتونو څخه، یقینا په دې بیان شویو مخلوقاتو او مسخر شویو شیانو کې خامخا ښکاره دلیل دی د الله پاک په قدرت باندې د هغه قوم لپاره چې عبرت اخلي، او پدې پوهیږي چې بیشکه الله تعالی قدرت لرونکی او انعام کوونکی دی.
التفاسير العربية:
وَهُوَ الَّذِیْ سَخَّرَ الْبَحْرَ لِتَاْكُلُوْا مِنْهُ لَحْمًا طَرِیًّا وَّتَسْتَخْرِجُوْا مِنْهُ حِلْیَةً تَلْبَسُوْنَهَا ۚ— وَتَرَی الْفُلْكَ مَوَاخِرَ فِیْهِ وَلِتَبْتَغُوْا مِنْ فَضْلِهٖ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُوْنَ ۟
او هغه الله پاک داسې ذات دی چې تابع کړی يې دی ستاسو لپاره دریاب، نو تاسو ته يې توفیق درکړی په هغه کې د سورلئ کولو او د راویستلو د هغه څه چې په دې کې دي؛ د دې لپاره چې وخورئ تاسې د هغو ماهیانو څخه چې تاسو يې ښکار کوئ غوښه تازه او نرمه، او راوباسئ د دې نه اسباب د ښایست چې تاسو يې هم اغوندئ او ستاسې زنانه يې هم اغوندي لکه د ملغلرې، او وینې ته کښتۍ چې د دریاب چپي څیروي، او تاسې په دې کښتیو کې سپریږئ لپاره د لټولو د مهربانۍ د الله تعالی چې د سوداګرۍ د ګټې نه په لاس راځي، او امید دی چې تاسې به د الله تعالی د نعمتونو شکر ادا کړئ، او یواځې د هغه به بندګي وکړئ.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• من عظمة الله أنه يخلق ما لا يعلمه جميع البشر في كل حين يريد سبحانه.
د الله تعالی د لويی څخه دا دي چې داسې شیان پیداکوي په هر وخت کې چې يې وغواړي چې انسانان پرې نه پوهیږي.
• خلق الله النجوم لزينة السماء، والهداية في ظلمات البر والبحر، ومعرفة الأوقات وحساب الأزمنة.
الله تعالی ستوري پیداکړي د اسمان د ښایست لپاره، او د خلکو د لارښودنې لپاره په تیارو د وچې او لمدې کې، او لپاره د پیژندلو د وختونو او د زمانې د حسابونو.
• الثناء والشكر على الله الذي أنعم علينا بما يصلح حياتنا ويعيننا على أفضل معيشة.
شکر ویستل او ثناء ویل په هغه الله تعالی باندې چې په مونږ ئې انعامات کړي په داسې څه سره چې زمونږ زندګي پرې برابریږي او زمونږ سره مدد کوي په ښه زندګۍ تیرولو.
• الله سبحانه أنعم علينا بتسخير البحر لتناول اللحوم (الأسماك)، واستخراج اللؤلؤ والمرجان، وللركوب، والتجارة، وغير ذلك من المصالح والمنافع.
الله پاک پر موږ د درياب په اېل کولو سره پېرزوينه کړې ده، د کبانو د غوښو په ترلاسه کولو او ملغلرو او مرجان په را اېستلو، سپرلۍ، سوداګرۍ او داسې نورو مصلحتونو او ګټو سره.
وَاَلْقٰی فِی الْاَرْضِ رَوَاسِیَ اَنْ تَمِیْدَ بِكُمْ وَاَنْهٰرًا وَّسُبُلًا لَّعَلَّكُمْ تَهْتَدُوْنَ ۟ۙ
او پیداکړي ئې دي په ځمکه کې غرونه مضبوطوي ئې د دې لپاره چې په تاسو ونه خوځیږي او کږه نشي، او په دې کې يې نهرونه روان کړي د دې لپاره چې اوبه ترې وڅښئ، او خپل څاروي او فصلونه پرې اوبه کړئ، او پدې کې لارې جوړې کړي چې تاسې پرې لاړ شئ، نو تاسو به خپلو هدفونو ته ورسیږئ پرته له دې چې بې لارې شئ.
التفاسير العربية:
اَفَمَنْ یَّخْلُقُ كَمَنْ لَّا یَخْلُقُ ؕ— اَفَلَا تَذَكَّرُوْنَ ۟
ایا هغه ذات چې دا او نور شیان پیداکولی شي د هغه چا په شان کیدلی شي چې هیڅ نشي پیداکولی؟! ایا تاسې دا الله تعالی لویي او عظمت نه رایادوئ هغه ذات چې هر شی پيداکولی شي، او یواځې هغه د عبادت مستحق وګڼئ، او د هغه سره هغه څوک مه شریکوئ چې هیڅ هم نشي پيداکولی؟
التفاسير العربية:
وَاِنْ تَعُدُّوْا نِعْمَةَ اللّٰهِ لَا تُحْصُوْهَا ؕ— اِنَّ اللّٰهَ لَغَفُوْرٌ رَّحِیْمٌ ۟
او که چیرته تاسې کوشش وکړئ -ای خلکو- د شمیرلو د الله تعالی د ډيرو نعمتونو هغه چې په تاسې ئې کړي دي، او د هغو د راګیرولو نو دا تاسو نشئ کولی د هغو د ډیروالی او مختلف والی له وجې، بیشکه الله تعالی خامخا بخښنه کوونکی دی داسې چې تاسې يې د هغه د شکر ایستلو نه د غفلت په وجه نه يئ رانیولي، مهربانه دی په تاسې داسې چې ستاسې څخه يې د ګناهونو او ستاسې د کوتاهئ په وجه دا نعمتونه ندي پرې کړي.
التفاسير العربية:
وَالَّذِیْنَ یَدْعُوْنَ مِنْ دُوْنِ اللّٰهِ لَا یَخْلُقُوْنَ شَیْـًٔا وَّهُمْ یُخْلَقُوْنَ ۟ؕ
او هغه کسان چې مشرکین يې پرته له الله تعالی څخه بنده ګي کوي هیڅ شی هم نشي پیدا کولی او اګر که لږ هم وي، او هغه څوک چې دوی يې پرته له الله تعالی نه بندګي کوي دوی يې پخپله جوړوي، نو دوی څنګه پرته له الله تعالی د هغو بتانو بنده ګي کوي چې دوی يې په خپلو لاسونو جوړوي؟!
التفاسير العربية:
اَمْوَاتٌ غَیْرُ اَحْیَآءٍ ؕۚ— وَمَا یَشْعُرُوْنَ ۙ— اَیَّانَ یُبْعَثُوْنَ ۟۠
او سره د دې نه چې دوی خپل معبودان په خپلو لاسونو جوړ کړي نو دوی جمادات هم دي چې ژوند او پوهه (علم) پکې هم نشته، نو دوی پدې هم نه پوهیږي چې دوی به کله د خپلو عبادت کوونکو سره د قیامت په ورځ دوباره راپاڅي، د دې لپاره چې دوی ټول د جهنم په اور کې وغورځيږي.
التفاسير العربية:
اِلٰهُكُمْ اِلٰهٌ وَّاحِدٌ ۚ— فَالَّذِیْنَ لَا یُؤْمِنُوْنَ بِالْاٰخِرَةِ قُلُوْبُهُمْ مُّنْكِرَةٌ وَّهُمْ مُّسْتَكْبِرُوْنَ ۟
حقدار د بندګۍ ستاسې په حق سره هغه یو معبود دی چې هیڅ شریک ورله نشته او هغه الله تعالی دی، او هغه کسان چې ایمان نه راوړي په دویم ځل راژوندي کیدلو د بدلې لپاره، زړونه د دوی انکار کوونکي دي د الله تعالی یووالي لره ځکه چې دوی ویره نه لري، نو دا ایمان نه لري په حساب کتاب او نه په سزا باندې، او دوی لویي کوونکي دي حق نه قبلوي، او نه ورته غاړه ږدي.
التفاسير العربية:
لَا جَرَمَ اَنَّ اللّٰهَ یَعْلَمُ مَا یُسِرُّوْنَ وَمَا یُعْلِنُوْنَ ؕ— اِنَّهٗ لَا یُحِبُّ الْمُسْتَكْبِرِیْنَ ۟
خامخا یقینا الله تعالی پوهیږي په هغه څه چې دوی يې پټوي د عملونو نه، او پوهیږي په هغه چې دوی يې پټوي د دې نه، نه پټيږي په هغه باندې د دې نه هیڅ شی، او خامخا به ورله پرې بدله ورکوي، بیشکه دا پاک ذات نه خوښوي لويي کوونکي د خپلې بندګۍ نه او هغه ته د غاړه کیښودلو نه، بلکې بد ګڼي دوی لره ډیر بد.
التفاسير العربية:
وَاِذَا قِیْلَ لَهُمْ مَّاذَاۤ اَنْزَلَ رَبُّكُمْ ۙ— قَالُوْۤا اَسَاطِیْرُ الْاَوَّلِیْنَ ۟ۙ
او کله چې وویل شي دې خلکو ته چې انکار کوي د الله تعالی د یووالي نه، او نسبت د دروغو کوي دوباره زندګۍ ته: الله تعالی په محمد صلی الله علیه وسلم باندې څه رالیږلي، دوی وايې: هیڅ يې هم نه دي رالیږلي، بلکې د ځانه يې د پخوانیو قیصې او دروغ راوړي.
التفاسير العربية:
لِیَحْمِلُوْۤا اَوْزَارَهُمْ كَامِلَةً یَّوْمَ الْقِیٰمَةِ ۙ— وَمِنْ اَوْزَارِ الَّذِیْنَ یُضِلُّوْنَهُمْ بِغَیْرِ عِلْمٍ ؕ— اَلَا سَآءَ مَا یَزِرُوْنَ ۟۠
نو عاقبت د دوی د اخري انجام به دا شي چې بار به کړي ګناهونه خپل پغیر له کمي نه، او بار به کړي د بعضې د ګناهونو د هغو کسانو نه چې دوی بې لارې کړي د اسلام دین نه د ناپوهۍ او تقلید د وجې نه، نو څومره زیات دی بدوالی د هغو بارولو د ګناهونو خپلو او د ګناهونو د خپلو پیرویانو.
التفاسير العربية:
قَدْ مَكَرَ الَّذِیْنَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَاَتَی اللّٰهُ بُنْیَانَهُمْ مِّنَ الْقَوَاعِدِ فَخَرَّ عَلَیْهِمُ السَّقْفُ مِنْ فَوْقِهِمْ وَاَتٰىهُمُ الْعَذَابُ مِنْ حَیْثُ لَا یَشْعُرُوْنَ ۟
یقینا راتګ کړی وو مخکې د دوی نه نورو کافرانو په چلونو باندې خپلو پیغمبرانو ته، نو الله تعالی د دوی ابادیانې د بیخه ورانې کړې، او په دوی باندې د چتونو څخه رواغورځیدې، او د داسې ځای څخه ورته عذاب راغی چې دوی يې هیڅ توقع او تمه نه لرله، پس بیشکه دوی خو په دې تمه وو چې د دوی کورونه به دوی وساتي، نو دوی په خپلو کورونو کې هلاک شول.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• في الآيات من أصناف نعم الله على العباد شيء عظيم، مجمل ومفصل، يدعو الله به العباد إلى القيام بشكره وذكره ودعائه.
په دې ایتونو کې د الله تعالی د مختلفو نعمتونو څخه په بندګانو باندې ډیر لوی شی دی، په مختصر او تفصیلي ډول، الله تعالی په دې بیان سره بندګان خپل شکر ادا کولو او خپل ذکر او دعا طرف ته رابلي.
• طبيعة الإنسان الظلم والتجرُّؤ على المعاصي والتقصير في حقوق ربه، كَفَّار لنعم الله، لا يشكرها ولا يعترف بها إلا من هداه الله.
د انسان طبیعت ظلم کول او په ګناه باندې جرات کول او د خپل رب په حقونو کې کوتاهي کول دي، ناشکري کوونکی دی د الله تعالی په نعمتونو، نه يې شکر ادا کوي او نه پرې اعتراف کوي مګر هغه څوک چې الله تعالی ورته هدایت کړی وي.
ثُمَّ یَوْمَ الْقِیٰمَةِ یُخْزِیْهِمْ وَیَقُوْلُ اَیْنَ شُرَكَآءِیَ الَّذِیْنَ كُنْتُمْ تُشَآقُّوْنَ فِیْهِمْ ؕ— قَالَ الَّذِیْنَ اُوْتُوا الْعِلْمَ اِنَّ الْخِزْیَ الْیَوْمَ وَالسُّوْٓءَ عَلَی الْكٰفِرِیْنَ ۟ۙ
بیا به د قیامت په ورځ سپک کړي دوی لره الله تعالی په عذاب سره، او وبه يې شرموي، او ورته به ووايې: څه شول شریکان زما هغه چې تاسې شریکان کول زما سره په بندګۍ کې، او تاسې به زما د پیغمبرانو او د مومنانو سره د هغوی په وجه دښمني کوله؟ وبه وايې هغه حقپرست علماء: بیشکه رسوايې او عذاب د قیامت د ورځې خامخا واقع کیدونکی دی په کافرانو باندې.
التفاسير العربية:
الَّذِیْنَ تَتَوَفّٰىهُمُ الْمَلٰٓىِٕكَةُ ظَالِمِیْۤ اَنْفُسِهِمْ ۪— فَاَلْقَوُا السَّلَمَ مَا كُنَّا نَعْمَلُ مِنْ سُوْٓءٍ ؕ— بَلٰۤی اِنَّ اللّٰهَ عَلِیْمٌۢ بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُوْنَ ۟
هغه کسان دي چې اخلي به ساګانې د هغوی ملک الموت او د هغه ملګري د ملاېکو نه او حال دا چې دوی پوښلي ځانونه خپل په ظلم سره په کفر کولو په الله تعالی باندې، نو دوی غاړه کیښوده تسلیم شول په دوی باندې د مرګ د راتللو د وجې نه، او دوی انکار وکړ، د هغه کفر او ګناهونو څخه چې دوی پکې وو؛ د دوی دا ګومان و چې ګویا کې دا انکار به دوی ته فایده ورسوي، نو دوی ته به وویل شي: تاسې دروغ وايې، بیشکه تاسې کافرانو وئ ګناهونه مو کول، بیشکه الله تعالی پوهه دی په هغو عملونو چې تاسې په دنیا کې کول، په هغه باندې د دې نه هیڅ شي پټ نشي پاتي کیدلی، او خامخا به درله پرې سزا درکوي.
التفاسير العربية:
فَادْخُلُوْۤا اَبْوَابَ جَهَنَّمَ خٰلِدِیْنَ فِیْهَا ؕ— فَلَبِئْسَ مَثْوَی الْمُتَكَبِّرِیْنَ ۟
او دوی ته به وویل شي: ننوځئ ستاسو د عملونو مطابق دروازو د جهنم ته تل به پدې کې اوسیږئ همیشه، نو خامخا ډیر بد دی ځای د اوسیدلو د هغه چا لپاره چې لويي کوي د ایمان راوړلو نه په الله تعالی باندې او د هغه یواځي بندګۍ کولو نه.
التفاسير العربية:
وَقِیْلَ لِلَّذِیْنَ اتَّقَوْا مَاذَاۤ اَنْزَلَ رَبُّكُمْ ؕ— قَالُوْا خَیْرًا ؕ— لِلَّذِیْنَ اَحْسَنُوْا فِیْ هٰذِهِ الدُّنْیَا حَسَنَةٌ ؕ— وَلَدَارُ الْاٰخِرَةِ خَیْرٌ ؕ— وَلَنِعْمَ دَارُ الْمُتَّقِیْنَ ۟ۙ
او وبه ویل شي هغو کسانو ته چې ویریدلي د خپل رب څخه په عملي کولو د حکمونو د هغه او په ځان ساتلو د هغه د نواهیو څخه: ستاسو رب پر محمد صلی الله علیه وسلم باندې څه شي رالیږلي دي؟ هغوی جواب ورکړ: الله تعالی ډیر لوی خیر رالیږلی، د هغو کسانو لپاره چې د الله تعالی بندګي يې په ښه ډول کړې ده او د هغه د بندګانو سره يې په دې دنیا کې ښایسته سلوک او تعامل کړی بدلې ښایسته دي، د هغې نه کامیابي او د رزق پراخي ده، او هغه ثواب چې الله تعالی په اخرت کې دوی لره تیار کړی ډیر غوره دی د هغه نه چې دوی لره يې په دنیا کې په تلوار سره ورکړی، او خامخا ډیر غوره دی کور د تقوی کوونکو خپل رب ته په عملي کولو د هغه د حکمونو او په ځان ساتلو سره د هغه د نواهیو څخه چې هغه د اخرت کور دی.
التفاسير العربية:
جَنّٰتُ عَدْنٍ یَّدْخُلُوْنَهَا تَجْرِیْ مِنْ تَحْتِهَا الْاَنْهٰرُ لَهُمْ فِیْهَا مَا یَشَآءُوْنَ ؕ— كَذٰلِكَ یَجْزِی اللّٰهُ الْمُتَّقِیْنَ ۟ۙ
جنتونه د اوسیدلو او د ارامتیا دي دوی به ورته ورننوځي، بهیږي به لاندې د ماڼیو او د ونو د هغو ویالې، دوی لره به په دې جنتونو کې هغه څه وي چې د دوی نفسونه يې غواړي د خوراکونو او څښاک او نورو شیانو څخه، او د دې بدلې په شان چې الله تعالی يې د محمد صلی الله علیه وسلم د امت څخه متقیانو ته ورکوي د پخوانیو امتونو متقیانو ته به هم ورکولی شي.
التفاسير العربية:
الَّذِیْنَ تَتَوَفّٰىهُمُ الْمَلٰٓىِٕكَةُ طَیِّبِیْنَ ۙ— یَقُوْلُوْنَ سَلٰمٌ عَلَیْكُمُ ۙ— ادْخُلُوا الْجَنَّةَ بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُوْنَ ۟
هغه کسان چې ساه اخلي ملک الموت او د هغه ملګري د هغوی نه پداسې حال کې چې د هغوی زړونه د کفر نه پاک وي، ملاېکې به ورته داسې وايې: سلام دي وي پرتاسې، د هر یو مصیبت نه په امن کې یاستئ، ننوځئ تاسې جنت ته په سبب د هغو عملونو چې تاسې کول په دنیا کې د صحیح عقیدې او نیک عمل څخه.
التفاسير العربية:
هَلْ یَنْظُرُوْنَ اِلَّاۤ اَنْ تَاْتِیَهُمُ الْمَلٰٓىِٕكَةُ اَوْ یَاْتِیَ اَمْرُ رَبِّكَ ؕ— كَذٰلِكَ فَعَلَ الَّذِیْنَ مِنْ قَبْلِهِمْ ؕ— وَمَا ظَلَمَهُمُ اللّٰهُ وَلٰكِنْ كَانُوْۤا اَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُوْنَ ۟
انتظار نه کوي دا مشرکین دروغجن ګڼوونکي مګر د دې خبرې چې راشي دوی ته ملک الموت او د هغه ملګري د ملاېکو نه د دوی د ساه ګانو د اخیستلو او د دوی د مخونو او شاګانو دوهلو لپاره، او یا راشي دوی ته د الله تعالی حکم په بیخ کندۍ کولو د دوی سره په عذاب باندې په دنیا کې؟ د دې کار په شان کار چې د مکې مشرکانو په مکه کې کاوه د دوی نه مخکې مشرکینو هم کاوه نو الله تعالی هغوی هلاک کړل، او په دوې يې ظلم نه و کړی کله چې يې هلاکول، بلکې دوی په خپلو ځانونو باندې ظلم کاوه په وروستلو د هغوی ځایونو د هلاکت ته په الله تعالی باندې په کفر کولو سره.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• فضيلة أهل العلم، وأنهم الناطقون بالحق في الدنيا ويوم يقوم الأشهاد، وأن لقولهم اعتبارًا عند الله وعند خلقه.
د اهل علم (علماوو) فضیلت، او یقینا دوی ګویا دي په حق باندې په دنیا کې او په هغه ورځ چې ګواهي کوونکي به راپاڅیږي (د قیامت ورځ)، او د دوی وینا د الله تعالی په نزد هم مقبوله ده او د هغه د مخلوقاتو په نزد هم مقبوله ده.
• من أدب الملائكة مع الله أنهم أسندوا العلم إلى الله دون أن يقولوا: إنا نعلم ما كنتم تعملون، وإشعارًا بأنهم ما علموا ذلك إلا بتعليم من الله تعالى.
د ملاېکو د الله تعالی سره د ادب څخه دا دی چې دوی د علم نسبت الله تعالی ته وکړ پرته لدې چې ووايې: چې یقینا مونږ پوهیږو په هغه څه چې تاسې کول، او په دې کې خبر ورکول دي چې یقینا دوی په دې نه پوهیدل مګر د الله تعالی له طرفه دوی ته دا ښودل شوي وو.
وَقَالَ الَّذِیْنَ اَشْرَكُوْا لَوْ شَآءَ اللّٰهُ مَا عَبَدْنَا مِنْ دُوْنِهٖ مِنْ شَیْءٍ نَّحْنُ وَلَاۤ اٰبَآؤُنَا وَلَا حَرَّمْنَا مِنْ دُوْنِهٖ مِنْ شَیْءٍ ؕ— كَذٰلِكَ فَعَلَ الَّذِیْنَ مِنْ قَبْلِهِمْ ۚ— فَهَلْ عَلَی الرُّسُلِ اِلَّا الْبَلٰغُ الْمُبِیْنُ ۟
او ویلي دي هغو کسانو چې د الله تعالی سره یې په بندګۍ کې نور څوک شریک کړي وو: که چیرته الله تعالی غوښتلی وی چې مونږ یواځې د هغه بندګي وکړو، او هیڅ څوک ورسره شریک نه کړو نو مونږ به بل د هیچا بندګي نه وی کړی، نه مونږ او نه زمونږ پلرونو مخکې زمونږ څخه، او که چیرته الله تعالی غوښتلی وی چې مونږ دې هیڅ شی هم حرام نه کړو نو مونږ به نه وی حرام کړی، د دې باطل دلیل په شان پخوانیو کافرانو هم ویلي وو، نو نشته په پیغمبرانو باندې مګر رسول ښکاره د هغه څه چې دوی ته پرې امر شوی، او یقینا هغوی رسول کړي وو، او د کافرانو لپاره په تقدیر باندې عذر نیول هیڅ دلیل نه دی وروسته د دې نه چې الله تعالی دوی ته اراده او اختیار ورکړی و، او دوی ته يې پیغمبران لیږلي وو.
التفاسير العربية:
وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِیْ كُلِّ اُمَّةٍ رَّسُوْلًا اَنِ اعْبُدُوا اللّٰهَ وَاجْتَنِبُوا الطَّاغُوْتَ ۚ— فَمِنْهُمْ مَّنْ هَدَی اللّٰهُ وَمِنْهُمْ مَّنْ حَقَّتْ عَلَیْهِ الضَّلٰلَةُ ؕ— فَسِیْرُوْا فِی الْاَرْضِ فَانْظُرُوْا كَیْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُكَذِّبِیْنَ ۟
او یقینا مونږ لیږلی په هر یو پخواني امت کې پیغمبر چې امر به يې کاوه خپل امت ته په دې خبره چې یواځې د الله تعالی بندګي وکړي، او د هغه نه پرته د بتانو او شیطانانو بندګي پریږدي، نو ځنې د دوی نه هغه وو چې الله تعالی ورته توفیق ورکړی و نو په پیغمبر يې ایمان راوړ، او د هغه د وحې تابعداري يې وکړه، او ځنې د دوی نه هغه و چې په الله تعالی يې کفر وکړ او د هغه د پیغمبر نافرماني يې وکړه نو د ایمان توفیق ورته ورنکړل شو، او ګمراهي پرې لازمه شوه، نو وګرځئ تاسې په ځمکه کې د دې لپاره چې په خپلو سترګو يې ووینئ چې څرنګه و اخری انجام د دروغجن ګڼوونکو کله چې په هغوی باندې عذاب او هلاکت راغی.
التفاسير العربية:
اِنْ تَحْرِصْ عَلٰی هُدٰىهُمْ فَاِنَّ اللّٰهَ لَا یَهْدِیْ مَنْ یُّضِلُّ وَمَا لَهُمْ مِّنْ نّٰصِرِیْنَ ۟
که چیرته ته کوشش وکړې -ای پیغمبره- څومره چې ستا وسه وي د رابللو د دوی (توحید ته)، او ته حرص وکړې د دوی په هدایت باندې، او له اسبابو هم کار واخلې؛ نو یقینا الله تعالی د هدایت توفیق هغه چا ته نه ورکوي چې ګمراه يې کړي، او نشته دوی لره د الله تعالی نه پرته بل څوک چې د دوی مدد وکړي په بچ کولو د عذاب سره د دوی نه.
التفاسير العربية:
وَاَقْسَمُوْا بِاللّٰهِ جَهْدَ اَیْمَانِهِمْ ۙ— لَا یَبْعَثُ اللّٰهُ مَنْ یَّمُوْتُ ؕ— بَلٰی وَعْدًا عَلَیْهِ حَقًّا وَّلٰكِنَّ اَكْثَرَ النَّاسِ لَا یَعْلَمُوْنَ ۟ۙ
او قسم کړي دي دروغجن ګڼوونکو بیرته راژوندي کولو لره داسې چې مبالغه ئې کړي په خپل قسم باندې سخت او کلک دي په دې کې چې: الله تعالی بیرته نه راژوندي کوي هغه څوک چې مړه شي، بغیر له دې نه چې دوی لره دې څه دلیل وي په دې خبره، ولی نه، خامخا به الله تعالی هغه څوک بیرته راژوندي کوي چې مړه شوي، دا وعده ده په الله تعالی باندې وعده ریښتیني، خو لیکن ډیر د خلکو څخه نه پوهیږي چې بیشکه الله تعالی مړي بیرته راژوندي کوي، نو د دې وجې نه د بیرته راژوندي کولو نه انکار کوي.
التفاسير العربية:
لِیُبَیِّنَ لَهُمُ الَّذِیْ یَخْتَلِفُوْنَ فِیْهِ وَلِیَعْلَمَ الَّذِیْنَ كَفَرُوْۤا اَنَّهُمْ كَانُوْا كٰذِبِیْنَ ۟
الله تعالی به ټول بیرته د قیامت په ورځ د دې لپاره راژوندي کوي چې ښکاره کړي دوی ته حقیقت د هغه څه چې دوی په کې اختلاف کاوه د الله تعالی د یووالي او بیرته راژوندي کولو او پیغمبرۍ نه، او د دې لپاره چې کافرانو ته پته ولږي چې یقینا دوی دروغجن وو په خپله دې دعوه کې چې ګویا کې د الله تعالی سره نور شریکان هم شته او د دوی په انکار کولو کې د بیرته راژوندي کولو نه.
التفاسير العربية:
وَالَّذِیْنَ هَاجَرُوْا فِی اللّٰهِ مِنْ بَعْدِ مَا ظُلِمُوْا لَنُبَوِّئَنَّهُمْ فِی الدُّنْیَا حَسَنَةً ؕ— وَلَاَجْرُ الْاٰخِرَةِ اَكْبَرُ ۘ— لَوْ كَانُوْا یَعْلَمُوْنَ ۟ۙ
او هغه کسان چې پریښودي يې دي خپل کورونه او خپلې کورنۍ او خپل مالونه او هجرت يې کړی د کفري ملک نه اسلامي ملک ته لپاره د لټولو د رضا د الله تعالی وروسته د دې نه چې کافرانو ورته عذابونه ورکړي و او په دوی يې تنګسیا راوستلې وه خامخا به ورکړو مونږ دوی لره په دنیا کې داسې کور چې دوی به پکې عزتمند وي، او خامخا ثواب د اخرت ډیر لوی دی ځکه چې د هغه ثواب څخه جنت هم دی، که چیرته د هجرت نه پاتي کیدونکو ته د مهاجرینو ثواب معلوم وی نو هیڅکله به د هجرت څخه نه وی وروسته شوي.
التفاسير العربية:
الَّذِیْنَ صَبَرُوْا وَعَلٰی رَبِّهِمْ یَتَوَكَّلُوْنَ ۟
دا هجرت کوونکي د الله تعالی په لار کې خاص همدوی هغه کسان دي چې صبر ئې کړی د خپلو قومونږ په تکلیفونو او په جداوالي د خپلو کورنیو او وطنونو، او د الله تعالی په تابعدارۍ يې صبر کړی، او خاص هم دوی یواځې په خپل رب باندې اعتماد کوي په خپلو ټولو کارونو کې، نو الله تعالی دوی ته دا لویه بدله ورکړه.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• العاقل من يعتبر ويتعظ بما حل بالضالين المكذبين كيف آل أمرهم إلى الدمار والخراب والعذاب والهلاك.
عاقل هغه څوک دی چې عبرت او پند اخلي په هغه عذاب چې په دروغجنو ګمراهانو راغلی څرنګه ورسیده د هغوی د کار عاقبت د هلاکت او خرابۍ او عذاب او هلاکت طرف ته.
• الحكمة من البعث والمعاد إظهار الله الحقَّ فيما يختلف فيه الناس من أمر البعث وكل شيء.
د بیرته راژوندي کولو او راګرځیدلو څخه حکمت دا دی چې الله تعالی حق ښکاره کوي په هغه څه کې چې خلکو پکې اختلاف کاوه.
• فضيلة الصّبر والتّوكل: أما الصّبر: فلما فيه من قهر النّفس، وأما التّوكل: فلأن فيه الثقة بالله تعالى والتعلق به.
د صبر او بروسې فضيلت، کوم چې صبر دی په هغو کې د نفس مغلوبول دي او په بروسه کې پر الله باور او له هغه سره اړيکه ده.
• جزاء المهاجرين الذين تركوا ديارهم وأموالهم وصبروا على الأذى وتوكّلوا على ربّهم، هو الموطن الأفضل، والمنزلة الحسنة، والعيشة الرّضية، والرّزق الطّيّب الوفير، والنّصر على الأعداء، والسّيادة على البلاد والعباد.
بدله د هغو مهاجرینو چې خپل کورونه او مالونه يې پریښي او په تکلیفونو باندې يې صبر کړی او په خپل رب يې توکل کړی، هغه غوره ځای د اوسیدو دی، او ښایسته مرتبه ده، او خوشحاله زندګي ده، او پراخه پاک رزق دی، او په دښمنانو کامیابي ده، او په ښارونو او بندګانو مشري ده.
وَمَاۤ اَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِكَ اِلَّا رِجَالًا نُّوْحِیْۤ اِلَیْهِمْ فَسْـَٔلُوْۤا اَهْلَ الذِّكْرِ اِنْ كُنْتُمْ لَا تَعْلَمُوْنَ ۟ۙ
او مونږ نه دي لیږلي مخکې ستا نه -ای پیغمبره- مګر سړي د انسانانو نه وحي مو کوله هغوی ته، نو مونږ هیڅکله د ملاېیکو څخه پیغمبران نه دي لیږلي، او دا زمونږ همیشنۍ طریقه ده، او که چیرته تاسې د دې نه انکار کوئ نو بیا پوښتنه وکړئ د پخوانیو کتابونو والا نه تاسې ته به خبر درکړي چې بیشکه پیغمبران انسانان وو، او ملاېکې نه وې، که چیرته تاسې په دې نه پوهیږئ چې ګویا کې دوی انسانان وو.
التفاسير العربية:
بِالْبَیِّنٰتِ وَالزُّبُرِ ؕ— وَاَنْزَلْنَاۤ اِلَیْكَ الذِّكْرَ لِتُبَیِّنَ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ اِلَیْهِمْ وَلَعَلَّهُمْ یَتَفَكَّرُوْنَ ۟
مونږ لیږلي وو دا پیغمبران د انسانانو څخه په ښکاره دلیلونو سره، او په رالیږل شویو کتابونو، او مونږ تا ته رالیږلی -ای پیغمبره- قران کریم د دې لپاره چې بیان کړي خلکو ته هغه چې د دې څخه وضاحت ته احتیاج لري، او د دې لپاره چې دوی خپل عقلونه په کار واچوي، نو د هغه د مضمون څخه به پند واخلي.
التفاسير العربية:
اَفَاَمِنَ الَّذِیْنَ مَكَرُوا السَّیِّاٰتِ اَنْ یَّخْسِفَ اللّٰهُ بِهِمُ الْاَرْضَ اَوْ یَاْتِیَهُمُ الْعَذَابُ مِنْ حَیْثُ لَا یَشْعُرُوْنَ ۟ۙ
آیا په امن کې دي هغه کسان چې چلونه ئې جوړول د دې لپاره چې د الله تعالی د لارې نه خلک بند کړي د دې نه چې ښکته به بوځي الله تعالی دوی لره په ځمکه کې لکه څرنګه چې ئې په قارون ښکته کړې وه، او یا به ورته د داسې طرف نه عذاب راشي چې دوی يې د راتګ هیڅ فکر نه کاوه.
التفاسير العربية:
اَوْ یَاْخُذَهُمْ عَلٰی تَخَوُّفٍ ؕ— فَاِنَّ رَبَّكُمْ لَرَءُوْفٌ رَّحِیْمٌ ۟
او که ایا دوی په امن کې دي د دې نه چې وبه رسیږي دوی ته د الله تعالی عذاب د دوی د ویرې په وخت کې د هغه نه، نو پس الله تعالی قدرت لرونکی دی په عذاب ورکولو باندې په هر حالت کې، بیشکه ستاسې رب خامخا شفقت کوونکی مهربان دی؛ تلوار نه کوي په عذاب ورکولو باندې شاید بنده ګان يې هغه ته توبه وباسي.
التفاسير العربية:
اَوَلَمْ یَرَوْا اِلٰی مَا خَلَقَ اللّٰهُ مِنْ شَیْءٍ یَّتَفَیَّؤُا ظِلٰلُهٗ عَنِ الْیَمِیْنِ وَالشَّمَآىِٕلِ سُجَّدًا لِّلّٰهِ وَهُمْ دٰخِرُوْنَ ۟
او دا دروغجن ګڼوونکي خلک نه ګوري په کتلو د فکر سره د الله تعالی مخلوقاتو ته، چې اوړي سیوري د هغو ښی او چپ طرف ته د لمر د حرکت او د هغه د ورځې د تللو مطابق او د سپوږمۍ د حرکت مطابق د شپې له خوا، عاجزي کوونکي دي خپل رب ته سجده کوونکي دي هغه ته په حقیقي سجده کولو سره، او دا عاجزي کوونکي دي.
التفاسير العربية:
وَلِلّٰهِ یَسْجُدُ مَا فِی السَّمٰوٰتِ وَمَا فِی الْاَرْضِ مِنْ دَآبَّةٍ وَّالْمَلٰٓىِٕكَةُ وَهُمْ لَا یَسْتَكْبِرُوْنَ ۟
او یواځې الله تعالی ته سجده کوي ټول هغه څوک چې په اسمانونو او ځمکو کې دي د زنده سرو (ګرځیدونکو نه په ځمکه کې) نه، او خاص یواځې هغه ته ملاېکې هم سجده کوي، او هغوی د الله تعالی د بندګۍ او تابعدارۍ نه لويي نه کوي.
التفاسير العربية:
وَقَالَ اللّٰهُ لَا تَتَّخِذُوْۤا اِلٰهَیْنِ اثْنَیْنِ ۚ— اِنَّمَا هُوَ اِلٰهٌ وَّاحِدٌ ۚ— فَاِیَّایَ فَارْهَبُوْنِ ۟
او الله پاک خپلو ټولو بندګانو ته فرمایلي دي: تاسې مه نیسئ حقدار د بندګۍ دوه، یقینا الله تعالی یواځې هغه حقدار د بندګۍ دی په حقه سره چې دویم او هیڅ شریک ورله نشته، نو خاص زما څخه تاسې وویریږئ، او پرته له ما څخه د بل چا نه مه ویریږئ.
التفاسير العربية:
وَلَهٗ مَا فِی السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ وَلَهُ الدِّیْنُ وَاصِبًا ؕ— اَفَغَیْرَ اللّٰهِ تَتَّقُوْنَ ۟
او خاص یواځې هغه لره دي هغه څه چې په اسمانونو او ځمکه کې دي په پيدایښت او ملکیت او تدبیر سره، او خاص یواځې هغه لره تابعداري او عاجزي او اخلاص ثابت دی، نو آیا تاسې پرته له الله تعالی څخه د بل چا نه ویریږئ؟! نه، بلکې یواځې د هغه څخه وویریږئ.
التفاسير العربية:
وَمَا بِكُمْ مِّنْ نِّعْمَةٍ فَمِنَ اللّٰهِ ثُمَّ اِذَا مَسَّكُمُ الضُّرُّ فَاِلَیْهِ تَجْـَٔرُوْنَ ۟ۚ
او په تاسې چې څومره نعمتونه دي -ای خلکو- که دیني دي او یا دنیوي نو دا ټول یواځې د الله پاک څخه دي نه د بل چا څخه، نو بیا چې کله تاسې ته څه مصیبت او مرض او ولږه ورسیږي نو یواځې هغه ته په دعا سره عاجزي کوئ؛ د دې لپاره چې ستاسې څخه هغه مصیبت لرې کړي چې تاسې ته دررسیدلی، نو هغه څوک چې نعمتونه ورکوي او مصیبتونه لری کوي هغه ذات لره واجب دي چې یواځې یې بندګي وشي.
التفاسير العربية:
ثُمَّ اِذَا كَشَفَ الضُّرَّ عَنْكُمْ اِذَا فَرِیْقٌ مِّنْكُمْ بِرَبِّهِمْ یُشْرِكُوْنَ ۟ۙ
بیا چې کله الله تعالی ستاسې دعا قبوله کړي نو ستاسې څخه هغه مصیبت لرې کړي چې کوم درته رسیدلی و نو په دغه وخت کې یوه ډله ستاسې نه د خپل رب سره شریکان جوړوي، داسې چې د هغه سره د بل چا بندګي هم کوي، نو دا څومره بد کار دی؟!.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• على المجرم أن يستحي من ربه أن تكون نعم الله عليه نازلة في جميع اللحظات ومعاصيه صاعدة إلى ربه في كل الأوقات.
مجرم (ګناهګار) باید د خپل رب څخه وشرمیږي داسې چې د الله تعالی نعمتونه په هغه باندې په هر وخت کې نازلیدونکي دي او د هغه ګناهونه په هر وخت کې خپل رب ته ختوونکي دي.
• ينبغي لأهل الكفر والتكذيب وأنواع المعاصي الخوف من الله تعالى أن يأخذهم بالعذاب على غِرَّة وهم لا يشعرون.
کافرانو او دروغ ګڼوونکو او هر قسم ګناهګارانو لره پکار دي چې د الله تعالی څخه وویریږي د دې نه چې دوی لره په ناڅاپي عذاب سره راونیسي او دوی به نه پوهیږي.
• جميع النعم من الله تعالى، سواء المادية كالرّزق والسّلامة والصّحة، أو المعنوية كالأمان والجاه والمنصب ونحوها.
ټول نعمتونه د الله تعالی له طرفه دي، برابره خبره ده که مادي دي لکه رزق، سلامتیا او صحتمندي، او که یا معنوي دي لکه امن، مرتبه، منصب او داسې نور.
• لا يجد الإنسان ملجأً لكشف الضُّرِّ عنه في وقت الشدائد إلا الله تعالى فيضجّ بالدّعاء إليه؛ لعلمه أنه لا يقدر أحد على إزالة الكرب سواه.
انسان نه بیامومي هیڅ یوځای د پناه د هغه نه د تکلیف د لرې کولو لپاره د سختئ په وخت کې مګر الله تعالی نو بیا هغه ته په دعا کولو سره په چغو شي؛ د هغه د پوهې د وجې نه چې بیشکه د الله تعالی پرته بل هیڅوک هم د مصیبت د لرې کولو وسع نه لري.
لِیَكْفُرُوْا بِمَاۤ اٰتَیْنٰهُمْ ؕ— فَتَمَتَّعُوْا ۫— فَسَوْفَ تَعْلَمُوْنَ ۟
شرکي عقیدې دوی وګرځول کفر کوونکي د هغه د نعمتونو چې په دوی باندې يې کړي، او د هغو نعمتونو څخه د تکلیف لرې کول وو؛ نو د دې وجې نه دوی ته وویل شو: فایدې واخلئ په هغو نعمتونو چې تاسې پکې یاستئ تر دې چې راشي تاسې ته عذاب د الله تعالی په ځنډ سره او په تلوار سره.
التفاسير العربية:
وَیَجْعَلُوْنَ لِمَا لَا یَعْلَمُوْنَ نَصِیْبًا مِّمَّا رَزَقْنٰهُمْ ؕ— تَاللّٰهِ لَتُسْـَٔلُنَّ عَمَّا كُنْتُمْ تَفْتَرُوْنَ ۟
او جوړوي دا مشرکان خپلو هغو بتانو لره چې په هیڅ هم نه پوهیږي -ځکه چې هغه جمادات دي، او هیڅ فایده او نقصان چاته نشي رسولی- یوه برخه د خپلو هغو مالونو څخه چې مونږ دوی ته ورکړي، په دې سره دوی هغو ته ځان نږدې کوي، قسم په الله تعالی خامخا به ستاسې څخه پوښتنه کیدلی شي-ای مشرکینو- د قیامت په ورځ د هغه ګمان باره کې چې تاسې کاوه چې دا بتان د بندګۍ حقدار دي، او دا چې هغوی لره ستاسې د مالونو نه برخه ده.
التفاسير العربية:
وَیَجْعَلُوْنَ لِلّٰهِ الْبَنٰتِ سُبْحٰنَهٗ ۙ— وَلَهُمْ مَّا یَشْتَهُوْنَ ۟
او نسبت کوي دا مشرکین الله تعالی ته د لورګانو، او دوی دا عقیده لري چې دا ملاېکې دي، نو هغه ته د اولاد نسبت کوي، او داسې څه ورله اختیاروي چې د خپلو ځانونو لپاره يې نه خوښوي، پاک دی الله تعالی د هغه څه نه چې دوی ئې ورله مقرروي د دې بچو نه، او د ځان لپاره هغه څه مقرروي چې د دوی نفسونه يې غواړي د نارینو بچو نه، نو کومه یوه ګناه ډیر لویه ده د دې څخه؟!.
التفاسير العربية:
وَاِذَا بُشِّرَ اَحَدُهُمْ بِالْاُ ظَلَّ وَجْهُهٗ مُسْوَدًّا وَّهُوَ كَظِیْمٌ ۟ۚ
او کله چې خبر ورکړل شي یو کس ته د دوی نه په پیدایښټ د لور تک تور شي مخ د هغه د ډیرو بدو ګڼلو د هغه څه نه چې دوی ته پرې زیری ورکړی شوی، او زړه يې د غم او خفګان نه ډک شي، بیا دا الله تعالی ته د هغه څه نسبت کوي چې د خپل ځان لپاره يې نه خوښوي!.
التفاسير العربية:
یَتَوَارٰی مِنَ الْقَوْمِ مِنْ سُوْٓءِ مَا بُشِّرَ بِهٖ ؕ— اَیُمْسِكُهٗ عَلٰی هُوْنٍ اَمْ یَدُسُّهٗ فِی التُّرَابِ ؕ— اَلَا سَآءَ مَا یَحْكُمُوْنَ ۟
پټیږي د خپل قوم نه د بد خبر له وجې نه چې دې ته پرې زیری ورکړی شوی د پیدایښت د لور نه، خپل ځان سره سوچ او فکر کوي: چې آیا وساتي دې لور لره سره د شرم او سر ټیټۍ نه او که یا يې ژوندۍ ښخه کړي، نو په خاورو کې به يې پټه کړي؟ څومره بده ده هغه فیصله چې دا مشرکین يې کوي، کله چې دوی د خپل رب لپاره د هغه څه فیصله کوي چې د خپل ځان لپاره يې بد ګڼي.
التفاسير العربية:
لِلَّذِیْنَ لَا یُؤْمِنُوْنَ بِالْاٰخِرَةِ مَثَلُ السَّوْءِ ۚ— وَلِلّٰهِ الْمَثَلُ الْاَعْلٰی ؕ— وَهُوَ الْعَزِیْزُ الْحَكِیْمُ ۟۠
د هغو کافرانو لپاره چې په اخرت ایمان نه لري صفت ناکاره دی، د ضرورت نه بچي ته، او ناپوهي، او کفر، او الله تعالی لره دي ښایسته او اوچت صفتونه د عزت ، کمال او مالدارۍ او علم نه، او هغه الله پاک زورور دی په خپله بادشاهۍ کې هغه چې هیڅوک پرې نشي غالب کیدلی، حکیم دی په خپل پیدایښت، تدبیر او شریعت کې.
التفاسير العربية:
وَلَوْ یُؤَاخِذُ اللّٰهُ النَّاسَ بِظُلْمِهِمْ مَّا تَرَكَ عَلَیْهَا مِنْ دَآبَّةٍ وَّلٰكِنْ یُّؤَخِّرُهُمْ اِلٰۤی اَجَلٍ مُّسَمًّی ۚ— فَاِذَا جَآءَ اَجَلُهُمْ لَا یَسْتَاْخِرُوْنَ سَاعَةً وَّلَا یَسْتَقْدِمُوْنَ ۟
او که سزا ورکولی الله پاک خلکو ته د هغوی د ظلم او په هغه باندې د کفر په وجه نو پریښودی به يې نه وای په ځمکه باندې هيڅ یو انسان او نه حیوان چې د ځمکې پر مخ حرکت کوي، خو لیکن هغه پاک ذات وروسته کوي دوی لره نیټې مقرری ته په خپل علم کې، نو کله چې دغه د هغه په علم کې مقرره نېټه راشي دوی نه وروسته کیږي د هغې نه او نه مخکې کیږي د هغې نه، او اګر که لږ وخت هم وي.
التفاسير العربية:
وَیَجْعَلُوْنَ لِلّٰهِ مَا یَكْرَهُوْنَ وَتَصِفُ اَلْسِنَتُهُمُ الْكَذِبَ اَنَّ لَهُمُ الْحُسْنٰی ؕ— لَا جَرَمَ اَنَّ لَهُمُ النَّارَ وَاَنَّهُمْ مُّفْرَطُوْنَ ۟
او دوی جوړوي الله پاک لره هغه چې هغوی يې بد ګڼي نسبت د هغې خپلو ځانونو ته د لورګانو څخه، او د دوی ژبې په دروغو باندې بیان کوي داچې دوی لره د الله تعالی په نزد ښایسته مرتبې دي که چیرته دا صحیح شي چې دوی به خامخا بیرته راپورته کیږی لکه دوی چې وايې، خامخا دوی لره اور دی، او دوی خامخا پریښودونکي دي په دې اور کې، هیڅکله به د دې نشي راویستل کیدلی.
التفاسير العربية:
تَاللّٰهِ لَقَدْ اَرْسَلْنَاۤ اِلٰۤی اُمَمٍ مِّنْ قَبْلِكَ فَزَیَّنَ لَهُمُ الشَّیْطٰنُ اَعْمَالَهُمْ فَهُوَ وَلِیُّهُمُ الْیَوْمَ وَلَهُمْ عَذَابٌ اَلِیْمٌ ۟
قسم په الله تعالی یقینا مونږ لیږلي پیغمبران ډیرو امتونو ته ستا نه مخکې: -ای پیغمبره- نو ښایسته کړي دوي ته شیطان خپل بد کارونه د شرک او کفر او ګناهونو څخه، نو هغه د دوی د دروغو مددګار دی د قیامت په ورځ نو د هغه څخه دې مرسته وغواړي، او دوی لره د قیامت په ورځ دردناک عذاب دي.
التفاسير العربية:
وَمَاۤ اَنْزَلْنَا عَلَیْكَ الْكِتٰبَ اِلَّا لِتُبَیِّنَ لَهُمُ الَّذِی اخْتَلَفُوْا فِیْهِ ۙ— وَهُدًی وَّرَحْمَةً لِّقَوْمٍ یُّؤْمِنُوْنَ ۟
او مونږ نه دی نازل کړی په تا باندې -ای پیغمبره- قرآن کریم مګر د دې لپاره چې ته تشریح کړې ټولو خلکو ته هغه چې دوی پکې اختلاف کوي د توحید او د بیرته راژوندي کیدلو او د شریعت د احکامو نه، او دا چې قرآن کریم هدایت او رحمت دی ایمان لرونکو لره په الله تعالی او د هغه په پیغمبرانو باندې، او په هغه څه چې په دې قرآن کریم کې دي، نو خاص دوی هغه څوک دي چې په حق باندې فایده اخلي.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• من جهالات المشركين: نسبة البنات إلى الله تعالى، ونسبة البنين لأنفسهم، وأَنفَتُهم من البنات، وتغيّر وجوههم حزنًا وغمَّا بالبنت، واستخفاء الواحد منهم وتغيبه عن مواجهة القوم من شدّة الحزن وسوء الخزي والعار والحياء الذي يلحقه بسبب البنت.
د مشرکینو د ناپوهۍ څخه دا دي: الله تعالی ته د لورګانو نسبت کول، او خپلو ځانونو ته د نارینه بچو نسبت کول، او د هغوی نفرت د لورګانو نه، او د دوی مخونه په لور باندې د غم او مصیبت د وجې نه بدلیدل، او پټیدل د یو کس د دوی نه د خلکو سره د مخامخ کیدلو نه د سخت خفګان له وجې نه او د بدې بی شرمۍ او بې حیايۍ له وجې نه چې دې ته به د لور په وجه رسیږي.
• من سنن الله إمهال الكفار وعدم معاجلتهم بالعقوبة ليترك الفرصة لهم للإيمان والتوبة.
د الله تعالی د طریقو نه دا ده: مهلت ورکول کافرانو ته او هغوی لره په تلوار سره سزا نه ورکول د دې لپاره چې دوی ته د ایمان او توبې فرصت پریږدي.
• مهمة النبي صلى الله عليه وسلم الكبرى هي تبيان ما جاء في القرآن، وبيان ما اختلف فيه أهل الملل والأهواء من الدين والأحكام، فتقوم الحجة عليهم ببيانه.
د پیغمبر صلی الله علیه وسلم لویه دنده دا ده چې تشریح د هغه څه چې په قرآن کریم کې دي، او بیان د هغه څه چې د ملتونو او خواهش پرستو خلکو پکې اختلاف کړی د دین او احکامو نه، نو په دوی باندې به په دې بیان سره دلیل قایم شي.
وَاللّٰهُ اَنْزَلَ مِنَ السَّمَآءِ مَآءً فَاَحْیَا بِهِ الْاَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا ؕ— اِنَّ فِیْ ذٰلِكَ لَاٰیَةً لِّقَوْمٍ یَّسْمَعُوْنَ ۟۠
او الله تعالی د اسمان له طرفه باران نازل کړی، نو راژوندۍ کړي يې ده په دغه باران سره زمکه په راویستلو د بوټو وروسته له هغې نه چې وچه کلکه وه، یقینا د اسمان له طرفه د دې باران په راوریدلو کې، او په دې باران سره د بوټو په راویستلو کې خامخا ښکاره دلیل دی د الله تعالی په قدرت باندې د هغه قوم لپاره چې د الله تعالی خبري اوري او سوچ او فکر پکې کوي.
التفاسير العربية:
وَاِنَّ لَكُمْ فِی الْاَنْعَامِ لَعِبْرَةً ؕ— نُسْقِیْكُمْ مِّمَّا فِیْ بُطُوْنِهٖ مِنْ بَیْنِ فَرْثٍ وَّدَمٍ لَّبَنًا خَالِصًا سَآىِٕغًا لِّلشّٰرِبِیْنَ ۟
او تاسې لره -ای خلکو- په اوښانو او غواګانو او مېږو کې خامخا عبرت دی چې تاسې پرې عبرت واخلئ، داسې چې مونږ په تاسې باندې څښوو د هغوی د غولانځو نه شیدې (پۍ) چې راوتونکي دي د مینځ د هغه څه نه چې په خیټه کې دي د خوشایانو نه او هغه چې په جسم کې دي د وینې نه، او سره د دې نه بیا هم خالص صفا خوندور شیده راوځي چې پاک او ښایسته وي څښوونکو لره.
التفاسير العربية:
وَمِنْ ثَمَرٰتِ النَّخِیْلِ وَالْاَعْنَابِ تَتَّخِذُوْنَ مِنْهُ سَكَرًا وَّرِزْقًا حَسَنًا ؕ— اِنَّ فِیْ ذٰلِكَ لَاٰیَةً لِّقَوْمٍ یَّعْقِلُوْنَ ۟
او ستاسې لپاره پند او عبرت دی په هغه رزق کې چې مونږ يې تاسې ته درکوو د میوو د کجورو نه او د میوو د انګورو نه، نو تاسې جوړوئ د دې نه د نشې شیان چې عقل ختموي، او دا ښه کار نه دی، او تاسې جوړوئ د دې نه ښایسته خوراکونه چې تاسې پرې فایدې اخلئ لکه کجورې (خرما) او وڅکې (ممیز) او سرکه او شربتونه، یقینا په دې ذکر شوو شیانو کې خامخا دلیل دی د الله تعالی په قدرت او د هغه په انعام په خپلو بندګانو باندې د هغه قوم لپاره چې عقل لري، نو خاص هم دوی هغه کسان دي چې عبرت اخلي.
التفاسير العربية:
وَاَوْحٰی رَبُّكَ اِلَی النَّحْلِ اَنِ اتَّخِذِیْ مِنَ الْجِبَالِ بُیُوْتًا وَّمِنَ الشَّجَرِ وَمِمَّا یَعْرِشُوْنَ ۟ۙ
او ستا رب په زړه کې واچوله -ای پیغمبره- مچۍ ته، او هغې ته يې ښودنه کړي چې: ونیسه ځان ته په غرونو کې کورونه، او ونیسه ځان لره کورونه په ونو کې، او په هغو ابادیو کې چې خلک يې جوړوي او په څپرونو کې.
التفاسير العربية:
ثُمَّ كُلِیْ مِنْ كُلِّ الثَّمَرٰتِ فَاسْلُكِیْ سُبُلَ رَبِّكِ ذُلُلًا ؕ— یَخْرُجُ مِنْ بُطُوْنِهَا شَرَابٌ مُّخْتَلِفٌ اَلْوَانُهٗ فِیْهِ شِفَآءٌ لِّلنَّاسِ ؕ— اِنَّ فِیْ ذٰلِكَ لَاٰیَةً لِّقَوْمٍ یَّتَفَكَّرُوْنَ ۟
بیا خوره د هرې میوې نه چې ستا خوښه وي، او په هغو لارو لاړه شه چې ستا رب يې تا ته د تللو ښودنه کړې پداسې حال کې چې تاته به تابع وي، راوځي د دې مچیو د خیټو نه شات چې مختلف رنګونه لري، په دې کې سپن او زیړ او نور رنګونه دي، په دې کې خلکو لره شفا ده، چې د مرضونو علاج پرې کوي، یقینا خامخا د مچیو په دې الهام کې او په دې شاتو کې چې د دې د خیټو نه راوځي خامخا دلیل دی د الله تعالی په قدرت او د هغه په تدبیر باندې د خپلو مخلوقاتو چارو لره د هغه قوم لپاره چې فکر کوي، نو خاص دوی هغه څوک دي چې عبرت اخلي.
التفاسير العربية:
وَاللّٰهُ خَلَقَكُمْ ثُمَّ یَتَوَفّٰىكُمْ وَمِنْكُمْ مَّنْ یُّرَدُّ اِلٰۤی اَرْذَلِ الْعُمُرِ لِكَیْ لَا یَعْلَمَ بَعْدَ عِلْمٍ شَیْـًٔا ؕ— اِنَّ اللّٰهَ عَلِیْمٌ قَدِیْرٌ ۟۠
او الله تعالی تاسې پیدا کړي یاست پغیر د مخکني مثال نه، بیا به تاسې مړه کوي کله چې ستاسې د ژوند مقرره نیټه پوره شي، او ځنې ستاسې نه هغه دي چې د هغه عمر د ژوند ډیرې بدې مرحلې ته ورسیږي چې هغه بوډاوالی دی، نو هیڅ نه پوهیږي په هغه څه چې دا پرې مخکې پوهیده، بیشکه الله تعالی پوهه دی هیڅ شی پرې د خپلو بندګانو د عملونو څخه پټ نشي پاتي کیدلی، قدرت لرونکی ذات دی هیڅ شي یې نشي عاجز کولی.
التفاسير العربية:
وَاللّٰهُ فَضَّلَ بَعْضَكُمْ عَلٰی بَعْضٍ فِی الرِّزْقِ ۚ— فَمَا الَّذِیْنَ فُضِّلُوْا بِرَآدِّیْ رِزْقِهِمْ عَلٰی مَا مَلَكَتْ اَیْمَانُهُمْ فَهُمْ فِیْهِ سَوَآءٌ ؕ— اَفَبِنِعْمَةِ اللّٰهِ یَجْحَدُوْنَ ۟
او الله پاک بعضې ستاسې نه په بعضو نورو غوره کړي دي د هغه رزق له وجې نه چې تاسې ته يې درکړی، نو په تاسې کې يې غریب او مالدار پیدا کړي، او مشر (واکدار) او کشر يې پیدا کړی، نو ندي هغه کسان چې الله تعالی د رزق په وجه غوره کړي؛ ورګرځوونکي د هغه رزق چې دوی ته الله تعالی ورکړی خپلو غلامانو ته داسې چې دوی پکې یوشان شریک شي د دوی سره په بادشاهۍ کې، نو څرنګه دوی خوښوي الله تعالی لره شریکان د هغه د غلامانو (بندګانو) نه، او دوی د ځان لپاره دا نه خوښوي چې د دوی غلامان دې د دوی سره یو شان شریک شي؟ نو دا څومره ظلم دی، او د دې څخه به کوم لوی انکار وي د الله تعالی د نعمتونو نه؟!.
التفاسير العربية:
وَاللّٰهُ جَعَلَ لَكُمْ مِّنْ اَنْفُسِكُمْ اَزْوَاجًا وَّجَعَلَ لَكُمْ مِّنْ اَزْوَاجِكُمْ بَنِیْنَ وَحَفَدَةً وَّرَزَقَكُمْ مِّنَ الطَّیِّبٰتِ ؕ— اَفَبِالْبَاطِلِ یُؤْمِنُوْنَ وَبِنِعْمَتِ اللّٰهِ هُمْ یَكْفُرُوْنَ ۟ۙ
او الله تعالی پیداکړي تاسې لره -ای خلکو- ستاسو د جنس نه بیبیاني چې تاسې مطمئن کیږئ او خوشحالیږئ په هغوی سره، او ستاسې لپاره يې ستاسې د بیبیانو نه بچي او لمسي پیداکړي، او تاسې لره يې رزق درکړی د خوراکي شیانو نه -لکه غوښه او دانې او میوې- پاکې د هغو نه، نو آیا دا خلک په باطلو شیانو د بوتانو څخه ایمان راوړي، او د الله تعالی په هغو ډیرو نعمتونو چې دوی يې شمیرلی هم نشي ناشکري کوي او د الله تعالی شکر نه ادا کوي داسې چې یوازې په هغه ایمان راوړي؟!.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• جعل تعالى لعباده من ثمرات النخيل والأعناب منافع للعباد، ومصالح من أنواع الرزق الحسن الذي يأكله العباد طريًّا ونضيجًا وحاضرًا ومُدَّخَرًا وطعامًا وشرابًا.
الله تعالی خپلو بندګانو لره د کجورو (خرماو) او د انګورو د میوو نه فایدې ګرځولي، او نور مصلحتونه د مختلف قسمونو د ښایسته خوراکونو نه هغه چې بندګان يې تازه خوري او جمع کوي يې هم او خوراک او څښاک ترې هم جوړوي.
• في خلق النحلة الصغيرة وما يخرج من بطونها من عسل لذيذ مختلف الألوان بحسب اختلاف أرضها ومراعيها، دليل على كمال عناية الله تعالى، وتمام لطفه بعباده، وأنه الذي لا ينبغي أن يوحَّد غيره ويُدْعى سواه.
د شاتو کوچنۍ مچۍ او هغو خوندورو، رنګارنګ ګبينو (عسلو) په ييدايښت کې چې له ګېډو يې را وځي، بېل بېل رنګونه لري د هغوی د ځمکې او څړځای د اختلاف له امله د الله تعالی پر بشپړه پاملرنه او پر خپلو بنده ګانو يې د هراړخيزه مهربانۍ دليل دی او دا چې هغه داسې ذات دی چې په کار نه ده له هغه پرته بل څوک یوازې وګڼل شي او له هغه پرته بل څوک را وبلل شي.
• من منن الله العظيمة على عباده أن جعل لهم أزواجًا ليسكنوا إليها، وجعل لهم من أزواجهم أولادًا تقرُّ بهم أعينهم، ويخدمونهم ويقضون حوائجهم، وينتفعون بهم من وجوه كثيرة.
د الله تعالی د لویو احساناتو څخه په خپلو بندګانو دا دي چې هغوی لره یې بیبیانې پیدا کړي چې هغوی ته ارام ویسي او مطمئن شي، او دوی لره يې د دوی د بیبیانو نه بچي پيدا کړي چې د دوی سترګې پرې یخې شي، او د دوی خدمت وکړي او د دوی ضرورتونه پوره کړي، او په ډيرو طریقو سره ترې فایدې واخلي.
وَیَعْبُدُوْنَ مِنْ دُوْنِ اللّٰهِ مَا لَا یَمْلِكُ لَهُمْ رِزْقًا مِّنَ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ شَیْـًٔا وَّلَا یَسْتَطِیْعُوْنَ ۟ۚ
او دا مشرکان بندګي کوي پرته له الله تعالی نه د بتانو، چې دوی طاقت نه لري چې دوی ته روزي ورکړي د هیڅ شي څخه نه د آسمانونو او نه د ځمکې نه، او نه د دوی څخه دا کیدلی شي چې د دې مالکان دي شي؛ ځکه چې دوی جمادات دي چې نه پکې سا شته او نه علم.
التفاسير العربية:
فَلَا تَضْرِبُوْا لِلّٰهِ الْاَمْثَالَ ؕ— اِنَّ اللّٰهَ یَعْلَمُ وَاَنْتُمْ لَا تَعْلَمُوْنَ ۟
نو تاسې مه جوړوئ -ای خلکو- الله تعالی لره مثالونه د دې بتانو نه چې نه چا ته فایده رسولی شي او نه د چا څخه ضرر دفع کولی شي، نو نشته الله تعالی لره هم مثل تر دې چې تاسې يې ورسره په عبادت کې شریک کړئ، یقینا الله تعالی پوهیږي په هغه چې هغه لره کوم د عزت او کمال صفتونه دي، او تاسې په دې نه پوهیږئ، نو ځکه تاسې د هغه سره په شرک کولو کې اخته کیږئ، او د هغه سره ستاسې د بتانو په یوشان والي کې.
التفاسير العربية:
ضَرَبَ اللّٰهُ مَثَلًا عَبْدًا مَّمْلُوْكًا لَّا یَقْدِرُ عَلٰی شَیْءٍ وَّمَنْ رَّزَقْنٰهُ مِنَّا رِزْقًا حَسَنًا فَهُوَ یُنْفِقُ مِنْهُ سِرًّا وَّجَهْرًا ؕ— هَلْ یَسْتَوٗنَ ؕ— اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ ؕ— بَلْ اَكْثَرُهُمْ لَا یَعْلَمُوْنَ ۟
بیان کړی الله پاک مثال لپاره د رد کولو په مشرکینو باندې: یو بنده چې غلام (مرېی) هم وي او د واک نه هم عاجز وي، هغه سره څه نه وي چې خرچ يې کړي، او بل بنده چې ازاد وي مونږ ورله د خپل فضل نه حلال مال هم ورکړی وي، چې څرنګه يې خوښه وي همغه شان واک پکې کوي، نو هغه د دې مال نه خرچ کوي په پټه او ښکاره څرنګه چې وغواړي، نو دا دواړه کسان ندي برابر، نو څرنګه تاسې برابروالی راولئ د الله تعالی -چې څښتن او واکدار دی په خپله بادشاهئ کې څرنګه چې وغواړي- او ستاسې د عاجزو بتانو ترمنځ؟! ټول ثنا او صفتونه خاص الله تعالی لره دي چې د ثنا مستحق دی، بلکې اکثر د مشرکینو نه د الله تعالی په عبادت سره یواځې والي باندې نه پوهیږي.
التفاسير العربية:
وَضَرَبَ اللّٰهُ مَثَلًا رَّجُلَیْنِ اَحَدُهُمَاۤ اَبْكَمُ لَا یَقْدِرُ عَلٰی شَیْءٍ وَّهُوَ كَلٌّ عَلٰی مَوْلٰىهُ ۙ— اَیْنَمَا یُوَجِّهْهُّ لَا یَاْتِ بِخَیْرٍ ؕ— هَلْ یَسْتَوِیْ هُوَ ۙ— وَمَنْ یَّاْمُرُ بِالْعَدْلِ ۙ— وَهُوَ عَلٰی صِرَاطٍ مُّسْتَقِیْمٍ ۟۠
او بیان کړی الله تعالی بل مثال په مشرکینو باندې د رد لپاره چې هغه د دوه کسانو مثال دی: یو د هغوی نه چاړا دی چې هیڅ نه اوري او نه خبرې کولی شي او نه په څه پوهیږي؛ د هغه د کوڼوالي او ګونګوالي د وجې نه، ځان ته هم فایده نشي رسولی او بل چا ته هم فایده نشي رسولی، او هغه دروند بوج وي په خپل مالک باندې، څوک چې د دې پاملرنه کوي، چې کوم طرف ته يې ولیږي هیڅ خیر نه راوړي، او خپل مقصد ته هم نشي رسیدلی، آیا برابر دی هغه څوک چې د ایې حال وي د هغه چا سره چې هغه برابر وي اوریدل او خبرې هم کولی شي، بل چا ته یې خیر هم رسیږي، نو هغه خلکو ته امر کوي په عدل سره، او په خپل هم برابر وي، نو په سمه لاره روان وي چې هیڅ شک او کوږوالی پکې نه وي؟! نو څرنګه تاسې برابروالی راولئ -ای مشرکینو- د الله تعالی تر منځ چې د عزت او کمال صفتونه لري او ستاسې د بتانو تر منځ چې نه څه اوریدل کولی شي او نه څه ویلی شي، او نه چا ته خیر رسولی شي، او نه د چا څخه ضرر لری کولی شي؟!.
التفاسير العربية:
وَلِلّٰهِ غَیْبُ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ ؕ— وَمَاۤ اَمْرُ السَّاعَةِ اِلَّا كَلَمْحِ الْبَصَرِ اَوْ هُوَ اَقْرَبُ ؕ— اِنَّ اللّٰهَ عَلٰی كُلِّ شَیْءٍ قَدِیْرٌ ۟
او یواځې الله تعالی لره علم د هغه څه چې پټ دي په اسمانونو کې، او علم د هغه څه چې پټ دي په ځمکه کې، نو هغه یواځې خاص دی د دې په علم باندې پرته له نورو د هغه د مخلوقاتو څخه، او ندی حال د قیامت هغه چې د خاصو پټو علمونو نه دی په تلوار سره راتللو کې کله چې يې وغواړي مګر په شان د بندولو د بڼو د سترګو او د خلاصولو د هغې، بلکې د دې نه هم ډیر نږدې، یقینا الله تعالی په هر شي باندې قدرت لرونکی دی، هیڅ شي يې نشي عاجز کولی، کله چې د څه اراده وکړي نو ورته ووایي: شه! نو وشي (پیداشي).
التفاسير العربية:
وَاللّٰهُ اَخْرَجَكُمْ مِّنْ بُطُوْنِ اُمَّهٰتِكُمْ لَا تَعْلَمُوْنَ شَیْـًٔا ۙ— وَّجَعَلَ لَكُمُ السَّمْعَ وَالْاَبْصَارَ وَالْاَفْـِٕدَةَ ۙ— لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُوْنَ ۟
او الله تعالی تاسې راویستلي یاست -ای خلکو- ستاسې د میندو د خیټو نه وروسته د ختمیدلو د مودې د حمل نه ماشومان چې په هیڅ هم نه پوهیدلئ، او تاسې لره يې غوږونه پیدا کړي چې شیان پرې واورئ، او سترګي د دې لپاره چې شیان پرې ووینئ، او زړونه يې درله پیداکړي د دې لپاره چې پوهه پرې حاصله کړئ؛ امید دی چې تاسې به د هغه شکر ادا کړې د هغو نعمتونو په وجه چې په تاسې يې کړي دي.
التفاسير العربية:
اَلَمْ یَرَوْا اِلَی الطَّیْرِ مُسَخَّرٰتٍ فِیْ جَوِّ السَّمَآءِ ؕ— مَا یُمْسِكُهُنَّ اِلَّا اللّٰهُ ؕ— اِنَّ فِیْ ذٰلِكَ لَاٰیٰتٍ لِّقَوْمٍ یُّؤْمِنُوْنَ ۟
آیا دا مشرکان نه ګوري مرغانو ته چې تابع کړی شوي او تیار کړی شوي د الوتلو لپاره په هوا کې د هغو وزرونو او نرمې هوا په وجه چې الله تعالی دوی ته ورکړي، او الله تعالی دوی ته ښودنه کړې د راټولولو د خپلو وزرونو او د هغې د غوړولو، نه ټینګوي دوی لره په هوا کې د راغورځيدلو نه مګر یواځې الله تعالی قادر ذات، یقینا خامخا په دې تابع کیدلو او راټینګولو کې د راغورځیدلو نه دلیلونه دي د عبرت د هغه قوم لپاره چې په الله تعالی ایمان لري؛ ځکه چې هم دوی هغه کسان دي چې په دلیلونو او عبرتونو فایده اخلي.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• لله تعالى الحكمة البالغة في قسمة الأرزاق بين العباد، إذ جعل منهم الغني والفقير والمتوسط؛ ليتكامل الكون، ويتعايش الناس، ويخدم بعضهم بعضًا.
د الله تعالی ډیر لوی حکمتونه دي د بندګانو تر منځ د رزق په تقسیم کې، ځکه يې د هغوی نه مالداران او غریبان او درمیانه درجې والا خلک جوړکړي؛ د دې لپاره چې دنیا پوره شي، او خلک زندګي وکړي، او بعضې د بعضو نورو خدمت وکړي.
• دَلَّ المثلان في الآيات على ضلالة المشركين وبطلان عبادة الأصنام؛ لأن شأن الإله المعبود أن يكون مالكًا قادرًا على التصرف في الأشياء، وعلى نفع غيره ممن يعبدونه، وعلى الأمر بالخير والعدل.
دا واړه مثالونه چې په آیتونو کې دي دلالت کوي د مشرکینو په ګمراهۍ او د بوتانو د عبادت په بطلان باندې؛ ځکه چې په حقه سره معبود خو داسې وي چې مالک وي او قادر وي په واک او تصرف کولو کې په هر شي باندې او بل لره په فایده ورکولو د هغو څخه چې عبادت یې کوي، او په امر کولو سره په خیر او انصاف سره.
• من نعمه تعالى ومن مظاهر قدرته خلق الناس من بطون أمهاتهم لا علم لهم بشيء، ثم تزويدهم بوسائل المعرفة والعلم، وهي السمع والأبصار والأفئدة، فبها يعلمون ويدركون.
د الله تعالی د نعمتونو او د هغه د قدرت د نښو څخه د خلکو پیدایښت دی د هغوی دمیندو د خیټو نه په داسې حال کې چې په هیڅ باندې هم نه پوهیدل، بیا د هغوی زیاتي کول د پيژندنې او پوهي په وسایلو باندې، چې هغه غوږونه او سترګي او زړونه دي، نو په دوی سره هغوی پوهیږي او شیان پرې معلومولی شي.
وَاللّٰهُ جَعَلَ لَكُمْ مِّنْ بُیُوْتِكُمْ سَكَنًا وَّجَعَلَ لَكُمْ مِّنْ جُلُوْدِ الْاَنْعَامِ بُیُوْتًا تَسْتَخِفُّوْنَهَا یَوْمَ ظَعْنِكُمْ وَیَوْمَ اِقَامَتِكُمْ ۙ— وَمِنْ اَصْوَافِهَا وَاَوْبَارِهَا وَاَشْعَارِهَاۤ اَثَاثًا وَّمَتَاعًا اِلٰی حِیْنٍ ۟
او الله پاک ګرځولي تاسې لره ستاسې د کورونو نه هغه چې تاسې يې جوړوئ د ګټو (تیږو) او نورو شیانو نه ځای د ارامتیا او راحت، او جوړ کړي یې دي تاسې لره د څرمنو د اوښانو او غواګانو او ګډو نه خیمې او چترونه په صحراګانو کې لکه د ښار د کورونو په شان، سپک دي تاسې ته بارول د هغې ستاسې په سفرونو کې بل ځای ته، او اسان دي لږول د هغې ستاسې د پړاو اچولو (تم کیدلو په) وخت کې، او جوړکړي يې دي تاسې لره د ګډو د وړیو نه، او د اوښانو د پشمونو نه، او د بیزو د ویښتانو نه سامان ستاسې د کورونو لپاره او جامې او د ځان د پټولو شیان چې تاسې پرې فایدې اخلئ تر مقررې نیټې پورې.
التفاسير العربية:
وَاللّٰهُ جَعَلَ لَكُمْ مِّمَّا خَلَقَ ظِلٰلًا وَّجَعَلَ لَكُمْ مِّنَ الْجِبَالِ اَكْنَانًا وَّجَعَلَ لَكُمْ سَرَابِیْلَ تَقِیْكُمُ الْحَرَّ وَسَرَابِیْلَ تَقِیْكُمْ بَاْسَكُمْ ؕ— كَذٰلِكَ یُتِمُّ نِعْمَتَهٗ عَلَیْكُمْ لَعَلَّكُمْ تُسْلِمُوْنَ ۟
او الله تعالی جوړ کړي تاسې لره د ونو او ابادیو نه هغه څه چې تاسې پرې سیوری حاصلوئ د ګرمۍ نه، او جوړ کړي ئې دي تاسې لره د غرونو نه سمڅې او غارونه چې تاسې پکې پټیږئ د یخنۍ او ګرمۍ او د دښمن نه، او جوړکړي يې دي تاسې لره کمیسونه او جامې د مالوچو او نورو شیانو نه چې ستاسې نه ګرمي او یخني بچ کوي او تاسې لره زغرې جوړې کړي چې د یو بل نه مو د جنګ په وخت کې ساتي، نو اسلحه ستاسې بدنونو ته نه دررسیږي، لکه څرنګه چې الله تعالی په تاسې د پخوا نه نعمتونه کړي همداسې پوره کوي په تاسې باندې نعمتونه خپل، امید دی چې تاسې یواځې الله تعالی ته غاړه کیږدئ، او د هغه سره هیڅ شی هم شریک نه کړئ.
التفاسير العربية:
فَاِنْ تَوَلَّوْا فَاِنَّمَا عَلَیْكَ الْبَلٰغُ الْمُبِیْنُ ۟
نو که چیرته دې خلکو مخ واړاوه د ایمان راوړلو نه او د ریښتیا ګڼلو د هغه څه نه چې تا پرې راتګ کړی نو ندي په تا باندې -ای پیغمبره- مګر رسول د هغه څه چې تا ته يې په رسولو امر شوی رسول ښکاره، او نشته په تا باندې ذمه واري د هغو د هدایت کولو.
التفاسير العربية:
یَعْرِفُوْنَ نِعْمَتَ اللّٰهِ ثُمَّ یُنْكِرُوْنَهَا وَاَكْثَرُهُمُ الْكٰفِرُوْنَ ۟۠
مشرکان د الله تعالی نعمتونه پیژني هغه چې الله تعالی په دوی کړي، او د هغې نه لیږل د پیغمبر صلی الله علیه وسلم دي دوی ته، بیا دوی انکار کوي د هغه د نعمتونو په شکر نه ادا کولو سره، او په دروغجن ګڼلو سره د هغه د پیغمبر، او ډیر د دوی نه انکار کوونکي دي د خپل رب د نعمتونو.
التفاسير العربية:
وَیَوْمَ نَبْعَثُ مِنْ كُلِّ اُمَّةٍ شَهِیْدًا ثُمَّ لَا یُؤْذَنُ لِلَّذِیْنَ كَفَرُوْا وَلَا هُمْ یُسْتَعْتَبُوْنَ ۟
او یاد کړه -ای پیغمبره- هغه ورځ چې الله تعالی به د هر امت نه د هغوی پیغمبر راپاڅوي کوم چې دوی ته لیږل شوي وو ګواهي به کوي په ایمان د مومنانو د دوی نه او په کفر د کافرانو د دوی نه، بیا وروسته د دې نه به کافرانو ته د بهانې کولو اجازه نه شي ورکول کیدلی د هغه کفر نه چې دوی پکې وو، او دنیا ته به هم نشي ورګرځیدلی چې داسې عملونه وکړي چې د دوی رب ترې راضي شي، نو پس اخرت کور د حساب دی نه د عمل کولو.
التفاسير العربية:
وَاِذَا رَاَ الَّذِیْنَ ظَلَمُوا الْعَذَابَ فَلَا یُخَفَّفُ عَنْهُمْ وَلَا هُمْ یُنْظَرُوْنَ ۟
او کله چې ظالمان مشرکین عذاب وویني نو په دغه وخت کې به د دوی څخه عذاب نشي سپکیدلی، او نه به دوی ته مهلت ورکولی شي په وروسته کولو د عذاب سره، بلکې ورننوځي به جهنم ته همیشه به وي په دې کې همیشه.
التفاسير العربية:
وَاِذَا رَاَ الَّذِیْنَ اَشْرَكُوْا شُرَكَآءَهُمْ قَالُوْا رَبَّنَا هٰۤؤُلَآءِ شُرَكَآؤُنَا الَّذِیْنَ كُنَّا نَدْعُوْا مِنْ دُوْنِكَ ۚ— فَاَلْقَوْا اِلَیْهِمُ الْقَوْلَ اِنَّكُمْ لَكٰذِبُوْنَ ۟ۚ
او کله چې مشرکین په اخرت کې خپل هغه معبودان وویني چې دوی يې پرته له الله تعالی نه بندګي کوله دوی به ووائې: ای ربه! دا زمونږ هغه شریکان دي چې مونږ يې پرته له تا بندګي کوله، دوی دا ځکه وویل چې د خپلو ګناهونو پیټي پرې وربار کړي، نو الله تعالی به د دوی معبودان ګویا کړي، نو دوی ته به په جواب کې ووايې: بیشکه تاسې -ای مشرکینو- خامخا دروغجنان یاست په بندګۍ ستاسې کې په شرک کولو سره د الله تعالی سره، نو نشته د هغه سره څوک شریک چې بندګي يې وشي.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• دلت الآيات على جواز الانتفاع بالأصواف والأوبار والأشعار على كل حال، ومنها استخدامها في البيوت والأثاث.
آیتونه دلالت کوي په جواز د فایدې اخیستلو په وړۍ او پشمونو او ويښتانو باندې په هر شکل، او د هغې نه استعمال د هغې دی په کورونو او سامان الاتو کې.
• كثرة النعم من الأسباب الجالبة من العباد مزيد الشكر، والثناء بها على الله تعالى.
ډیر نعمتونه د جلبوونکو سببونو څخه دي، د بندګانو نه د زیات شكر ایستلو، او جلبوونکي دي د ثنا ویلو په الله تعالی باندې.
اَلَّذِیْنَ كَفَرُوْا وَصَدُّوْا عَنْ سَبِیْلِ اللّٰهِ زِدْنٰهُمْ عَذَابًا فَوْقَ الْعَذَابِ بِمَا كَانُوْا یُفْسِدُوْنَ ۟
هغه کسان چې کفر يې کړی په الله تعالی باندې، او اړولي يې دي نور خلک د الله تعالی د لارې نه زیاتوو مونږ دوی لره عذاب -د دوی د فساد کولو او د فساد خورولو په وجه په ګمراه کولو سره بل چا لره- په هغه عذاب دپاسه چې دوی يې مستحق ګرځیدلي وو د دوی د کفر له وجې نه.
التفاسير العربية:
وَیَوْمَ نَبْعَثُ فِیْ كُلِّ اُمَّةٍ شَهِیْدًا عَلَیْهِمْ مِّنْ اَنْفُسِهِمْ وَجِئْنَا بِكَ شَهِیْدًا عَلٰی هٰۤؤُلَآءِ ؕ— وَنَزَّلْنَا عَلَیْكَ الْكِتٰبَ تِبْیَانًا لِّكُلِّ شَیْءٍ وَّهُدًی وَّرَحْمَةً وَّبُشْرٰی لِلْمُسْلِمِیْنَ ۟۠
او یاده کړه -ای پیغمبره- هغه ورځ چې راپورته به کړو مونږ په هر یو امت کې پیغمبر چې ګواهي به ورکوي پر دوی باندې د هغه کفر او یا ایمان چې دوی پکې وو، دا پیغمبر د دوی د جنس نه دی، او د دوی په ژبه خبرې کوي، او رابه ولو مونږ تالره -ای پیغمبره- ګواهي کوونکی په ټولو امتونو، او مونږ نازل کړی په تا باندې قرآن لپاره د بیان د هر هغه شي چې ضرورت لري بیان ته د حلالو او حرامو او د ثواب او سزا او نورو نه، او مونږ نازل کړی دې لره لپاره د ښودنې کولو د خلکو حق طرف ته، او رحمت دی د هغه چا لپاره چې ایمان يې پرې راوړی او عمل يې په هغه څه کړی چې په دې کې دي، او زیرې دی د ایمان راوړونکو لپاره په الله تعالی باندې په هغو همیشنیو نعمتونو چې دوی يې انتظار کوي.
التفاسير العربية:
اِنَّ اللّٰهَ یَاْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالْاِحْسَانِ وَاِیْتَآئِ ذِی الْقُرْبٰی وَیَنْهٰی عَنِ الْفَحْشَآءِ وَالْمُنْكَرِ وَالْبَغْیِ ۚ— یَعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُوْنَ ۟
یقینا الله تعالی امر کوي خپلو بندګانو ته په انصاف کولو سره داسې چې بنده د الله تعالی حقوق اداکړي او د الله د بندګانو حقوق هم ادا کړي، او په فیصلې کولو کې دې یو کس په بل کس باندې نه غوره کوي مګر په داسې یو حق سره چې ددې غوره والي مستحق ګرځي، او امر کوي په احسان کولو سره داسې چې احسان دې وکړي یوه بنده په هغه څه چې دې لره نه لازموي لکه نفلي صدقه ورکول او د ظالم نه مخ اړول، او امر کوي په ورکړي سره خپلوانو ته څه شي ته چې حاجت لري، او منع کوي د هر هغه شي نه چې بد وي، ویل د هغه لکه بده وینا، او یا بد وي کول د هغه لکه زنا، او منع کوي د هغه څه نه چې شرع يې بد ګڼي، او هغه ټول ګناهونه دي، او منع کوي د ظلم او تکبر کولو نه په خلکو باندې، پند درکوي الله تعالی تاسې ته په هغه څه چې تاسې ته يې پرې امر کړی، او په هغه څه چې تاسې يې ترې بند کړي یاست په دې ایت کې امید دی چې تاسې به عبرت واخلئ په هغه څه چې تاسې ته يې پرې پند درکړی.
التفاسير العربية:
وَاَوْفُوْا بِعَهْدِ اللّٰهِ اِذَا عٰهَدْتُّمْ وَلَا تَنْقُضُوا الْاَیْمَانَ بَعْدَ تَوْكِیْدِهَا وَقَدْ جَعَلْتُمُ اللّٰهَ عَلَیْكُمْ كَفِیْلًا ؕ— اِنَّ اللّٰهَ یَعْلَمُ مَا تَفْعَلُوْنَ ۟
او پوره والی کوئ په ټولو هغو لوظونو چې تاسې د الله تعالی سره کړی دي او یا مو د خلکو سره کړي دي، او مه ماتوئ قسمونه وروسته د پوخوالي د هغې نه په الله تعالی باندې په قسم خوړلو سره، او یقینا ګرځولی تاسې الله تعالی ګواهي کوونکی په تاسې باندې په پوره کولو د هغو لوظونو سره چې تاسې پرې قسمونه خوړلي، بیشکه الله تعالی پوهیږي په هغه څه چې تاسې ئې کوئ، هیڅ شي په هغه باندې د دغو لوظونو نه پټ نشي پاتې کیدلی، او خامخا به درله پرې بدله درکوي.
التفاسير العربية:
وَلَا تَكُوْنُوْا كَالَّتِیْ نَقَضَتْ غَزْلَهَا مِنْ بَعْدِ قُوَّةٍ اَنْكَاثًا ؕ— تَتَّخِذُوْنَ اَیْمَانَكُمْ دَخَلًا بَیْنَكُمْ اَنْ تَكُوْنَ اُمَّةٌ هِیَ اَرْبٰی مِنْ اُمَّةٍ ؕ— اِنَّمَا یَبْلُوْكُمُ اللّٰهُ بِهٖ ؕ— وَلَیُبَیِّنَنَّ لَكُمْ یَوْمَ الْقِیٰمَةِ مَا كُنْتُمْ فِیْهِ تَخْتَلِفُوْنَ ۟
او تاسې مه کیږئ په ماتولو د لوظونو سره کم عقلان، د هغې کم عقلې ښځې په شان چې د خپلو وړیو او یا مالوچو په اوبدلو به ستړې شوه، او خپل سپڼسی به ئې خه کلک کړ، بیا به یې سپړوده او داسې به يې وسپړل لکه څرنګه چې مخکې د اوبدلو نه و، نو په اوبدلو او سپړلو دواړو کې به ستړې شوه، او څه مطلب به يې حاصل نه کړ، تاسې ګرځوئ خپل قسمونه سبب د دوکې چې بعضې ستاسې نه بعضو نورو لره په دې سره دوکه کوي؛ د دې لپاره چې ستاسې ډله ستاسې د دښمن د ډلې نه ډیره او مضبوطه شي، یقینا الله تعالی په تاسې باندې امتحان کوي په پوره والي د لوظونو، چې آیا تاسې دا پوره کوئ، او که ماتوئ يې؟ او خامخا به الله تعالی بیانوي تاسې ته د قیامت په ورځ هغه څه چې تاسې پکې په دنیا کې اختلاف کواه، نو ښکاره به کړي حقدرا د باطل پرست نه، او ریښتونی د دروغجن نه.
التفاسير العربية:
وَلَوْ شَآءَ اللّٰهُ لَجَعَلَكُمْ اُمَّةً وَّاحِدَةً وَّلٰكِنْ یُّضِلُّ مَنْ یَّشَآءُ وَیَهْدِیْ مَنْ یَّشَآءُ ؕ— وَلَتُسْـَٔلُنَّ عَمَّا كُنْتُمْ تَعْمَلُوْنَ ۟
او که الله تعالی غوښتلی وی نو ګرځولي به يې وئ تاسې یو امت په حق باندې متفق، خو لیکن الله پاک ګمراه کوي چا لره چې وغواړي په بې لارې کولو د هغه د حق نه او د وفا کولو نه په لوظونو باندې په خپل عدل سره، او توفیق ورکوي چا لره چې وغواړي په خپل فضل او مهربانۍ سره دې کار ته، او خامخا پوښتنه به کیدلی شي ستاسې نه د قیامت په ورځ د هغه څه باره کې چې تاسې کول په دنیا کې.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• للكفار الذين يصدون عن سبيل الله عذاب مضاعف بسبب إفسادهم في الدنيا بالكفر والمعصية.
د هغو کافرانو لپاره چې د الله تعالی د لارې څخه منع کول کوي څو چنده عذاب دی د دوی د فساد کولو په وجه په دنیا کې په کفر او ګناه سره.
• لا تخلو الأرض من أهل الصلاح والعلم، وهم أئمة الهدى خلفاء الأنبياء، والعلماء حفظة شرائع الأنبياء.
ځمکه هیڅکله هم د خیر او علم والاوو څخه نه خالي کیږي، او دوی د هدایت پیشواګان او د پیغمبرانو خلیفګان دي، او عالمان د پیغمبرانو د شریعتونو ساتونکي دي.
وَلَا تَتَّخِذُوْۤا اَیْمَانَكُمْ دَخَلًا بَیْنَكُمْ فَتَزِلَّ قَدَمٌ بَعْدَ ثُبُوْتِهَا وَتَذُوْقُوا السُّوْٓءَ بِمَا صَدَدْتُّمْ عَنْ سَبِیْلِ اللّٰهِ ۚ— وَلَكُمْ عَذَابٌ عَظِیْمٌ ۟
او تاسې مه ګرځوئ قسمونه خپل سبب د دوکې چې یو بل ته پرې دوکه ورکوئ، په دې سره تاسې د خپل خواهش تابعداري کوئ، نو ماتوئ دې قسمونو لره کله چې ئې وغواړئ، او پوره کوئ دې قسمونو لره کله چې ئې وغواړئ، نو که چیرته تاسې دا کار وکړئ نو ستاسې قدمونه به د سمې لارې نه وښوییږي وروسته د دې نه چې هغه په دې باندې کلک وو، او وبه څکئ عذاب په سبب د اوړیدلو ستاسې د الله تعالی د لارې نه، او په سبب د اړولو ستاسو نورو خلکو لره د دې لارې نه، او ستاسې لپاره به څو چنده عذاب دی.
التفاسير العربية:
وَلَا تَشْتَرُوْا بِعَهْدِ اللّٰهِ ثَمَنًا قَلِیْلًا ؕ— اِنَّمَا عِنْدَ اللّٰهِ هُوَ خَیْرٌ لَّكُمْ اِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُوْنَ ۟
او تاسې مه بدلوئ د الله تعالی په لوظونو باندې بدله لږه په ماتولو ستاسو لوظونو لره، او په پریښودلو ستاسې وفا لره په دې لوظونو، بیشکه هغه مرسته او غنیمتونه چې په دنیا کې د الله تعالی سره دي، او هغه همیشني نعمتونه چې د هغه سره په اخرت کې دي ډیر غوره دي تاسې لره د هغه لږ قیمت نه چې تاسې يې د لوظ په ماتولو سره اخلئ که چیرته تاسې په دې پوهیږئ.
التفاسير العربية:
مَا عِنْدَكُمْ یَنْفَدُ وَمَا عِنْدَ اللّٰهِ بَاقٍ ؕ— وَلَنَجْزِیَنَّ الَّذِیْنَ صَبَرُوْۤا اَجْرَهُمْ بِاَحْسَنِ مَا كَانُوْا یَعْمَلُوْنَ ۟
هغه مالونه او خوندونه او نعمتونه چې ستاسې سره دي -ای خلکو- هغه ختمیدونکي دي او اګر که ډیر هم وي، او هغه بدلې چې د الله تعالی سره دي هغه پاتي کیدونکي دي، نو څرنګه تاسې دا ختمیدونکي نعمتونه په پاتي کیدونکو باندې غوره کوئ؟ او خامخا به مونږ بدله ورکوو هغه کسانو ته چې صبر يې کړی دی په خپلو لوظونو باندې او مات کړي يې نه دي ثوابونه د هغوی په ډیر ښایسته شکل د هغو نیکیو چې دوی کولی، نو مونږ به بدله ورکړو دوی ته د یوې نیکۍ د هغه په شان په لسو، تر اوه سوه چندونو پورې، تر ډیرو چندونو پورې.
التفاسير العربية:
مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِّنْ ذَكَرٍ اَوْ اُ وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْیِیَنَّهٗ حَیٰوةً طَیِّبَةً ۚ— وَلَنَجْزِیَنَّهُمْ اَجْرَهُمْ بِاَحْسَنِ مَا كَانُوْا یَعْمَلُوْنَ ۟
چاچې وکړ نیک عمل د شرعې موافق که نارینه وي او که زنانه، او حال دا چې دا ایمان لري په الله تعالی باندې؛ خامخا ژوند به ورکړو مونږ دې لره په دنیا کې ژوند ښایسته په رضایت سره د الله تعالی په تقدیر او په قناعت سره او په توفیق ورکولو سره نیکیو ته، او خامخا بدلې به ورکړو مونږ دوی ته ثوابونه د دوی په اخرت کې په ښایسته بڼه د هغو عملونو چې دوی په دنیا کې کول د نیکو کارونو څخه.
التفاسير العربية:
اِنَّمَا سُلْطٰنُهٗ عَلَی الَّذِیْنَ یَتَوَلَّوْنَهٗ وَالَّذِیْنَ هُمْ بِهٖ مُشْرِكُوْنَ ۟۠
یقینا تسلط او قدرت د دې په وسوسو سره په هغو کسانو دی چې دې سره دوستي کوي، او د دې خبره په سرکشۍ کې مني، او هغه کسان چې د دې په سرکشه کولو سره د الله تعالی سره شریکان جوړوي او د هغه سره د نور چا بندګي کوي.
التفاسير العربية:
وَاِذَا بَدَّلْنَاۤ اٰیَةً مَّكَانَ اٰیَةٍ ۙ— وَّاللّٰهُ اَعْلَمُ بِمَا یُنَزِّلُ قَالُوْۤا اِنَّمَاۤ اَنْتَ مُفْتَرٍ ؕ— بَلْ اَكْثَرُهُمْ لَا یَعْلَمُوْنَ ۟
او کله چې مونږ منسوخ کړو حکم د یو ایت د قرآن کریم د ایتونو څخه په بل ایت سره -او الله تعالی ښه پوهه دی په هغه څه چې نسخه کوي ئې د قرآن کریم نه د حکمت د وجې نه، او پوهه دی په هغه څه چې نه ئې نسخه کوي د قرآن کریم نه- وائې دوی: یقینا ته چې ئې -ای محمده- دروغ جوړوونکی ئې په الله تعالی باندې، بلکې ډیر د دوی څخه نه پوهیږي چې بیشکه دا نسخه چې ده دا د یو ستر الهي حکمت د وجې ده.
التفاسير العربية:
قُلْ نَزَّلَهٗ رُوْحُ الْقُدُسِ مِنْ رَّبِّكَ بِالْحَقِّ لِیُثَبِّتَ الَّذِیْنَ اٰمَنُوْا وَهُدًی وَّبُشْرٰی لِلْمُسْلِمِیْنَ ۟
ته ورته ووایه -ای پیغمبره-: راوړی دې قرآن لره جبریل علیه السلام د الله پاک له طرفه په ریښتیا سره داسې چې هیح خطایي، تبدیل او تحریف پکې نشته، د دې لپاره چې مضبوط کړي الله تعالی هغه کسان چې ایمان يې راوړی په الله تعالی په خپل ایمان باندې کله چې نوي څه رانازل شي، او یا ترې څه شی نسخه شي، او د دې لپاره چې لارښود شي د دوی لپاره د حق طرف ته، او زیری دی د مسلمانانو لپاره په هغو عزتمندو ثوابونو چې دوی به ئې حاصلوي.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• الطريق إلى السلامة من شر الشيطان هو الالتجاء إلى الله، والاستعاذة به من شره.
• على المؤمنين أن يجعلوا القرآن إمامهم، فيتربوا بعلومه، ويتخلقوا بأخلاقه، ويستضيئوا بنوره، فبذلك تستقيم أمورهم الدينية والدنيوية.
په مومنانو باندې لازمه ده چې قرآن کریم خپل پیشوا وګرځوي، نو د هغه په علمونو باندې رالوی شي، او د هغه په اخلاقو ځان سمبال کړي، او د هغه په رڼا لاړ شي، نو په دې سره به د دوی دیني او دنیوي چارې برابرې شي.
وَلَقَدْ نَعْلَمُ اَنَّهُمْ یَقُوْلُوْنَ اِنَّمَا یُعَلِّمُهٗ بَشَرٌ ؕ— لِسَانُ الَّذِیْ یُلْحِدُوْنَ اِلَیْهِ اَعْجَمِیٌّ وَّهٰذَا لِسَانٌ عَرَبِیٌّ مُّبِیْنٌ ۟
او مونږ پوهیږو چې یقینا مشرکین وائې چې: یقینا محمد صلی الله علیه وسلم چې دی هغه ته قرآن کریم یو انسان ورښائي، او دوی په دې دعوه کې دروغجن دي، ځکه د هغه چا ژبه چې دوی ګومان کوي چې هغه ورته ښودنه کوي عجمي ده، او دا قرآن کریم خو نازل شوی په عربي واضحې ژبې باندې چې اوچت بلاغت لري، نو څرنګه دوی دا ګومان کوي چې یقینا دې دا قرآن کریم د یو عجمي نه اخیستلی؟!
التفاسير العربية:
اِنَّ الَّذِیْنَ لَا یُؤْمِنُوْنَ بِاٰیٰتِ اللّٰهِ ۙ— لَا یَهْدِیْهِمُ اللّٰهُ وَلَهُمْ عَذَابٌ اَلِیْمٌ ۟
یقینا هغه کسان چې د الله تعالی په ایتونو ایمان نه لري چې ګویا کې دا د الله تعالی له طرفه دي الله تعالی دوی ته د هدایت طرف ته توفیق نه ورکوي ترڅو چې دوی په دې باندې وي، او دوی لره دردناک عذاب دی د هغه کفر د وجې نه چې دوی پکې دي، او د وجې د دروغ ګڼلو د هغه ایتونو لره.
التفاسير العربية:
اِنَّمَا یَفْتَرِی الْكَذِبَ الَّذِیْنَ لَا یُؤْمِنُوْنَ بِاٰیٰتِ اللّٰهِ ۚ— وَاُولٰٓىِٕكَ هُمُ الْكٰذِبُوْنَ ۟
محمد صلی الله علیه وسلم دروغجن نه دی په هغه څه کې چې هغه پرې د خپل رب د طرفه راتګ کړی، یقینا دروغ خو هغه څوک جوړوي چې د الله تعالی ایتونه ریښتیا نه ګڼي؛ ځکه چې دوی د عذاب څخه نه ویریږي، او نه د ثواب امید لري، او همدغه کسان چې کافران دي هم دوی دروغجنان دي؛ ځکه چې دروغ د دوی هغه عادت دی چې دوی پرې عادت شوي دي.
التفاسير العربية:
مَنْ كَفَرَ بِاللّٰهِ مِنْ بَعْدِ اِیْمَانِهٖۤ اِلَّا مَنْ اُكْرِهَ وَقَلْبُهٗ مُطْمَىِٕنٌّۢ بِالْاِیْمَانِ وَلٰكِنْ مَّنْ شَرَحَ بِالْكُفْرِ صَدْرًا فَعَلَیْهِمْ غَضَبٌ مِّنَ اللّٰهِ ۚ— وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِیْمٌ ۟
چاچې کفر وکړو په الله تعالی باندې وروسته د ایمان نه مګر هغه څوک چې زور پرې وکړی شي په کفر باندې نو په ژبه د کفر کلمه ووایي او زړه ئې په ایمان باندې کلک وي او د هغه په حقیقت باندې یقین لري، لیکن چاچې سینه کولاو کړه کفر ته نو په ایمان باندې یې غوره کړ او په خپله رضا سره يې د کفر کلمه وویله نو دا کس د اسلام نه اوختونکی دی او په دوی باندې د الله تعالی غضب دی او دوی لره دردناک عذاب دی.
التفاسير العربية:
ذٰلِكَ بِاَنَّهُمُ اسْتَحَبُّوا الْحَیٰوةَ الدُّنْیَا عَلَی الْاٰخِرَةِ ۙ— وَاَنَّ اللّٰهَ لَا یَهْدِی الْقَوْمَ الْكٰفِرِیْنَ ۟
دا د اسلام نه اوختل په دې وجه دي چې دوی غوره کړې هغه بدله چې دوی ئې حاصلوي د دنیا د سازوسامان څخه د دوی په اخرت باندې د کفر د وجې نه، او یقینا الله تعالی کافرانو ته د ایمان راوړلو توفیق نه ورکوي، بلکې بې لارې کوي ئې.
التفاسير العربية:
اُولٰٓىِٕكَ الَّذِیْنَ طَبَعَ اللّٰهُ عَلٰی قُلُوْبِهِمْ وَسَمْعِهِمْ وَاَبْصَارِهِمْ ۚ— وَاُولٰٓىِٕكَ هُمُ الْغٰفِلُوْنَ ۟
دغه کسان چې د دین نه په اوختلو سره موصوف دي دا هغه کسان دي چې الله تعالی د دوی په زړونو باندې مهر لګولی نو په نصیحت نه پوهیږي، او د دوی په غوږونو یې مهر وهلی نو د فایدې اخیستلو اوریدل پرې نشي کولی، او د دوی په سترګو پردې دی نو هغه نښي پرې نه ویني چې په ایمان دلالت کوي، او هم دوی بې پروا دي د نیکبختۍ او بدبختۍ د سببونو نه، او د هغه عذاب نه چې دوی لره الله تعالی تیار کړی.
التفاسير العربية:
ثُمَّ اِنَّ رَبَّكَ لِلَّذِیْنَ هَاجَرُوْا مِنْ بَعْدِ مَا فُتِنُوْا ثُمَّ جٰهَدُوْا وَصَبَرُوْۤا ۙ— اِنَّ رَبَّكَ مِنْ بَعْدِهَا لَغَفُوْرٌ رَّحِیْمٌ ۟۠
بیا وروسته له دې نه ستا رب -ای پیغمبره- خامخا بخنه کوونکی او مهربانی دی په کمزورو ګڼل شویو مومنانو هغوی چې د مکې مکرمې نه یې مدینې منورې ته هجرت کړی و کله چې دوی ته مشرکینو عذاب ورکړی و او دوی یې په خپل دین کې په امتحان کړی وو تر دې چې دوی د کفر کلمه وویله او حال دا چې زړونه یې په ایمان باندې کلک وو، بیا یې د الله تعالی په لار کې جهاد وکړ د دې لپاره چې د الله تعالی د دین کلمه اوچته شي، او د کافرانو کلمه ټيته شي، او په دې لار کې یې په تکلیفونو باندې صبر هم وکړ، یقینا ستا رب وروسته د دې فتنې څخه چې دوی پرې اخته شوی وو، او د هغه عذاب څخه چې دوی ته پرې عذاب ورکړل شوی وو تر دې چې د کفر کلمه یې وویله؛ خامخا بخنه کوونکی دی دوی ته، مهربانه دی په دوی باندې، ځکه چې دوی د کفر کلمه نه وه ویلې مګر د زور د وجې نه.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• الترخيص للمُكرَه بالنطق بالكفر ظاهرًا مع اطمئنان القلب بالإيمان.
د هغه چا په زړه کې چې ایمان موجود وي او په زبردستۍ(اکراه) ورڅخه وغوښتل شي چې د کفر کلمه ووایې، نو ورته جایز دي چې دا کار وکړي.
• المرتدون استوجبوا غضب الله وعذابه؛ لأنهم استحبوا الحياة الدنيا على الآخرة، وحرموا من هداية الله، وطبع الله على قلوبهم وسمعهم وأبصارهم، وجعلوا من الغافلين عما يراد بهم من العذاب الشديد يوم القيامة.
د دین نه اوختونکي خلک د الله تعالی د غضب او عذاب مستحق شوي دي؛ ځکه چې دوی غوره کړی ژوند د نیا په اخرت باندې، او د الله تعالی د هدایت نه محروم شوي، او الله تعالی د دوی په زړونو او غوږونو او سترګو باندې مهر لګولی، او دوی د بې پروا خلکو څخه ګرځیدلی د قیامت د ورځې د هغه سخت عذاب نه چې په دوی به راځي.
یَوْمَ تَاْتِیْ كُلُّ نَفْسٍ تُجَادِلُ عَنْ نَّفْسِهَا وَتُوَفّٰی كُلُّ نَفْسٍ مَّا عَمِلَتْ وَهُمْ لَا یُظْلَمُوْنَ ۟
او یاده کړه -ای پیغمبره- هغه ورځ چې را به شي هر یو انسان د خپل ځان باره کې به جګړه کوي، نه د بل چا لپاره د حالاتو د سختوالي او غټوالي د وجې نه، او پوره پوره به ورکړی شي هر یو نفس ته بدله د هغه کار چې دې کړي وي د خیر او شر نه، او په دوی به ظلم نشي کیدلی په کموالی د نیکیو د دوی نه، او نه په زیاتوالي د بدیو په دوی باندې.
التفاسير العربية:
وَضَرَبَ اللّٰهُ مَثَلًا قَرْیَةً كَانَتْ اٰمِنَةً مُّطْمَىِٕنَّةً یَّاْتِیْهَا رِزْقُهَا رَغَدًا مِّنْ كُلِّ مَكَانٍ فَكَفَرَتْ بِاَنْعُمِ اللّٰهِ فَاَذَاقَهَا اللّٰهُ لِبَاسَ الْجُوْعِ وَالْخَوْفِ بِمَا كَانُوْا یَصْنَعُوْنَ ۟
او بیان کړی الله تعالی مثال د یو کلي والاو -چې هغه مکه وه- چې هغوی په امن کې وو نه ویریدل، په اطمینان کې وو حال دا چې د هغوی نه ګیرچاپیره به خلک تختول کیدل، راته به دې کلي ته رزق په ارامه او اسانۍ سره د هر ځای نه، نو دوی ناشکري وکړه د الله تعالی په نعمتونو او شکر یې ادا نه کړ، نو الله تعالی دوی ته د دې په بدل کې ولږه او سخته ویره ورکړه چې د دوی په بدنونو ویره او خواروالی او بېکاري ښکاره شوه، تر دې چې دا ولږه او ویره د دوی د تن جامې شوې په سبب د هغه کفر او دروغ ګڼلو چې دوی همیشه کول.
التفاسير العربية:
وَلَقَدْ جَآءَهُمْ رَسُوْلٌ مِّنْهُمْ فَكَذَّبُوْهُ فَاَخَذَهُمُ الْعَذَابُ وَهُمْ ظٰلِمُوْنَ ۟
او یقینا راغلی وو د مکې والاو ته پیغمبر د دوی نه چې دوی پیژانده په امانت او ریښتنولۍ، او هغه محمد صلی الله علیه وسلم وو، نو دوی هغه دروغجن وګاڼه په هغې وحي کې چې دې باندې خپل رب نازله کړې وه، نو په دوی باندې د الله تعالی تعالی عذاب راغي په ولږې او ویرې سره، او دوی ظلم کوونکي وو په خپلو ځانونو باندې په وروستلو د هغوی سره ځایونو د هلاکت ته کله چې دوی په الله تعالی باندې شرک وکړ، او د الله تعالی پیغمبر ته يې د دروغو نسبت وکړ.
التفاسير العربية:
فَكُلُوْا مِمَّا رَزَقَكُمُ اللّٰهُ حَلٰلًا طَیِّبًا ۪— وَّاشْكُرُوْا نِعْمَتَ اللّٰهِ اِنْ كُنْتُمْ اِیَّاهُ تَعْبُدُوْنَ ۟
نو خورئ تاسې -ای بندګانو- د هغې روزۍ نه چې الله پاک تاسې ته درکړې هر هغه شي چې حلال وي او د هغه خوړل د پاکو شیانو د جنس څخه وي، او د الله تعالی شکر ادا کړئ په هغو نعمتونو چې په تاسې یې کړي داسې چې اقرار په دې نعمتونو خاص الله تعالی ته وکړئ او د هغه په خوشحالۍ کې یې ولګوئ، که چیرته تاسې یواځې د هغه بندګي کوئ او د هغه سره څوک نه شریکوئ.
التفاسير العربية:
اِنَّمَا حَرَّمَ عَلَیْكُمُ الْمَیْتَةَ وَالدَّمَ وَلَحْمَ الْخِنْزِیْرِ وَمَاۤ اُهِلَّ لِغَیْرِ اللّٰهِ بِهٖ ۚ— فَمَنِ اضْطُرَّ غَیْرَ بَاغٍ وَّلَا عَادٍ فَاِنَّ اللّٰهَ غَفُوْرٌ رَّحِیْمٌ ۟
الله تعالی حرام کړي په تاسې باندې د خوراکي شیانو څخه هغه چې مړ شوی وي پغیر د ذبحه کولو نه کوم حیوانات چې ذبحه کیږي، او وینه بهیدونکې، او د خنزیر ټول غړي، او هغه چې یو کس ذبحه کړی وی غیر الله ته د نزدیکت لپاره، او دا حراموالی په تحقیق سره د اختیار په حالت کې دی، نو که چالره مجبور کړ ضرورت خوراک د دې شیانو ته، نو خوراک ئې ترې وکړ داسې چې دې حرامو ته رغبت کوونکی نه و د دې د حرمت د وجې نه، او نه تیرېدونکی و د ضرورت د اندازې نه؛ نو پدې باندې څه ګناه نشته، یقینا الله تعالی بخښنه کوونکی دی، بخې دې ته هغه حرام چې دې خوړلي وي، مهربانه دی په دې باندې کله چې ئې دې لره د ضرورت په وخت کې دا شیان حلال کړي.
التفاسير العربية:
وَلَا تَقُوْلُوْا لِمَا تَصِفُ اَلْسِنَتُكُمُ الْكَذِبَ هٰذَا حَلٰلٌ وَّهٰذَا حَرَامٌ لِّتَفْتَرُوْا عَلَی اللّٰهِ الْكَذِبَ ؕ— اِنَّ الَّذِیْنَ یَفْتَرُوْنَ عَلَی اللّٰهِ الْكَذِبَ لَا یُفْلِحُوْنَ ۟ؕ
او تاسې مه وایئ -ای مشرکینو- د هغې وجې نه چې بیانوي یې ژبې ستاسې د دروغو نه په الله تعالی باندې: چې دا شی حلال دی، او دا شي حرام دی؛ په دې هدف چې تاسې جوړوئ په الله تعالی باندې دروغ په حراموالي د هغه څه چې هغه نه وي حرام کړي، او یا په حلالوالي د هغه څه چې هغه نه وي حلال کړي، یقینا هغه کسان چې جوړوي په الله تعالی باندې دروغ هیڅکله نشي کامیابیدلی په خپل مقصد باندې، او نشي بچ کیدلی د هغه څه نه چې دوی ترې ویریږي.
التفاسير العربية:
وَعَلَی الَّذِیْنَ هَادُوْا حَرَّمْنَا مَا قَصَصْنَا عَلَیْكَ مِنْ قَبْلُ ۚ— وَمَا ظَلَمْنٰهُمْ وَلٰكِنْ كَانُوْۤا اَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُوْنَ ۟
او په ځانګړې توګه په یهودیانو باندې مونږ حرام کړي هغه څه چې مونږ بیان کړي په تا باندې (لکه د سورت انعام په ۱۴۶ نمبر ایت کې)، او مونږ په دوی باندې په دې حراموالي سره ظلم نه دی کړی، بلکې دوی وو چې ظلم یې کاوه په خپلو ځانونو کله چې دوی د سزا او د عذاب کارونه کول، نو مونږ دوی لره د دوی د سرکشۍ په وجه بدله ورکړه، نو د سزا په ډول مو په دوی باندې دا شیان حرام کړل.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• الجزاء من جنس العمل؛ فإن أهل القرية لما بطروا النعمة بُدِّلوا بنقيضها، وهو مَحْقُها وسَلْبُها ووقعوا في شدة الجوع بعد الشبع، وفي الخوف والهلع بعد الأمن والاطمئنان، وفي قلة موارد العيش بعد الكفاية.
بدله د هر کار د هغه موافق ده (خپل عمل د لارې مل دی)؛ نو ځکه هر کله چې د کلي والا په نعمتونو ناشکري وکړه د هغه په بدل کې ورله د نعمتونو ضد ورکړل شو، او (دغه ضد) ختمول او اخیستل د هغو نعمتونو وو، او په دوی باندې ولږه راغله وروسته د موړوالي نه، او په ویره او ګډوډۍ کې شول وروسته د امن او ارامتیا نه، او د زندګۍ سرچینې پرې کمې شوې وروسته د پوره والي نه.
• وجوب الإيمان بالله وبالرسل، وعبادة الله وحده، وشكره على نعمه وآلائه الكثيرة، وأن العذاب الإلهي لاحقٌ بكل من كفر بالله وعصاه، وجحد نعمة الله عليه.
په الله تعالی او د هغه په پیغمبرانو ایمان لرل، او یواځې د الله تعالی بندګي کول، او د هغه شکر ایستل د هغه په ډیرو نعمتونو باندې واجب دي، او یقینا د الله تعالی عذاب په هغه چا پسې پیوسته کیدونکی دی چې په الله تعالی باندې کفر کوي او د هغه نافرماني کوي، او په هغه باندې د الله تعالی د نعمتونو ناشکري کوي.
ثُمَّ اِنَّ رَبَّكَ لِلَّذِیْنَ عَمِلُوا السُّوْٓءَ بِجَهَالَةٍ ثُمَّ تَابُوْا مِنْ بَعْدِ ذٰلِكَ وَاَصْلَحُوْۤا اِنَّ رَبَّكَ مِنْ بَعْدِهَا لَغَفُوْرٌ رَّحِیْمٌ ۟۠
بیا یقینا ستا رب -ای پېغمبره- هغو کسانو لره چې بدۍ کوي او له انجام څخه یې ناخبره وي او اګر که هغوی یې قصدا کوي، بیا توبه وباسي الله تعالی ته وروسته د بدیو د کولو نه، او برابر کړي خپل د فساد والا عملونه، یقینا ستا رب وروسته د توبې نه خامخا بخنه کوونکی د دوی د ګناهونو دی، په دوی باندې مهربانه دی.
التفاسير العربية:
اِنَّ اِبْرٰهِیْمَ كَانَ اُمَّةً قَانِتًا لِّلّٰهِ حَنِیْفًا ؕ— وَلَمْ یَكُ مِنَ الْمُشْرِكِیْنَ ۟ۙ
یقینا ابراهیم -علیه السلام- داسې یو شخص وو چې ټول د خیر صفتونه پکې راجمع شوي وو، همیشه د خپل رب تابعداري کوونکی و، مایله و د ټولو دینونو نه یواځې اسلام دین ته، او هیڅکله د مشرکینو له ډلې څخه نه و.
التفاسير العربية:
ثُمَّ اَوْحَیْنَاۤ اِلَیْكَ اَنِ اتَّبِعْ مِلَّةَ اِبْرٰهِیْمَ حَنِیْفًا ؕ— وَمَا كَانَ مِنَ الْمُشْرِكِیْنَ ۟
بیا مونږ تا ته وحي وکړه -ای پیغمبره- چې تابعداري وکړه د دین د ابراهیم -علیه السلام- په توحید کې او په بې زارۍ کې د مشرکینو نه او په دعوت کې الله تعالی ته او په عمل کولو کې د هغه په شریعت باندې، داسې چې مایل وو د ټولو دینونو نه د اسلام دین ته، او هیڅکله د مشرکینو له ډلې څخه نه و لکه څرنګه چې مشرکین ګمان کوي، بلکې یواځې الله تعالی لره بندګي کوونکی و.
التفاسير العربية:
اِنَّمَا جُعِلَ السَّبْتُ عَلَی الَّذِیْنَ اخْتَلَفُوْا فِیْهِ ؕ— وَاِنَّ رَبَّكَ لَیَحْكُمُ بَیْنَهُمْ یَوْمَ الْقِیٰمَةِ فِیْمَا كَانُوْا فِیْهِ یَخْتَلِفُوْنَ ۟
یقینا کیښودل شوی وو تعظیم د خالي (شنبي) د ورځي په فرضي ډول سره په هغو یهودیانو چې په دې کې یې اختلاف کړی و؛ د دې لپاره چې دوی په دې کې د خپلو کارونو څخه بندګۍ ته وزګار شي وروسته له دې چې دوی بې لارې شوي و د جمعې د ورځې نه هغه چې دوی ته پکې د وزګارتیا امر شوی و، او یقینا ستا رب -ای پیغمبره- خامخا فیصله به کوي د دې اختلاف کوونکو په منځ کې د قیامت په ورځ په هغه څه کې چې دوی پکې اختلاف کاوه، نو بدله به ورکړي هر چا ته د هغه مناسب.
التفاسير العربية:
اُدْعُ اِلٰی سَبِیْلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَجَادِلْهُمْ بِالَّتِیْ هِیَ اَحْسَنُ ؕ— اِنَّ رَبَّكَ هُوَ اَعْلَمُ بِمَنْ ضَلَّ عَنْ سَبِیْلِهٖ وَهُوَ اَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِیْنَ ۟
دعوت کوه -ای پیغمبره- د اسلام دین ته ته او هغه څوک چې ستا تابعداري یې کړې د مومنانو څخه مناسب د دعوت کوونکې د حال سره او د هغه د پوهې او غاړې کیښودلو سره او په وعظ سره چې زیری او ویره پکې وي، او جواب ورکړه دوی ته په هغې طریقې چې هغه ډیره غوره وي په اعتبار د وینا او فکر او طریقې سره، نو نشته په تا باندې هدایت د خلکو، بلکې په تا باندې رسول د دین دی، یقینا ستا رب هغه ډیر پوهه دی په هغه چا چې هغه بې لارې شوی وي د اسلام د دین نه، او هغه ډیر پوهه دی په هدایت موندونکو، نو ته خپل ځان مه مړ کوه په دوی باندې د غم او خفګان له وجې نه.
التفاسير العربية:
وَاِنْ عَاقَبْتُمْ فَعَاقِبُوْا بِمِثْلِ مَا عُوْقِبْتُمْ بِهٖ ؕ— وَلَىِٕنْ صَبَرْتُمْ لَهُوَ خَیْرٌ لِّلصّٰبِرِیْنَ ۟
او که چیرته تاسې اراده لرئ د بدلې اخیستلو د خپل دښمن نه نو سزا ورکړئ هغوی ته د هغه کار په شان چې ستاسې سره یې کړی وي پرته له زیاتي کولو نه، او که چیرته تاسې صبر وکړئ د هغوی د سزا ورکولو نه سره د قدرت لرلو په دې سزا ورکولو سره نو یقینا دا کار ډیر غوره دی صبر کوونکو ته ستاسې نه د انتقام اخیستلو نه د هغوی په سزا ورکولو سره.
التفاسير العربية:
وَاصْبِرْ وَمَا صَبْرُكَ اِلَّا بِاللّٰهِ وَلَا تَحْزَنْ عَلَیْهِمْ وَلَا تَكُ فِیْ ضَیْقٍ مِّمَّا یَمْكُرُوْنَ ۟
او صبر کوه -ای پیغمبره- په هغو تکلیفونو چې تا ته دررسیږي د دوی له طرفه، او نه دی توفیق د صبر کولو ستا مګر د الله تعالی په توفیق سره دی تا ته، او ته مه غمجن کیږه د کافرانو د مخ اړولو د وجې نه ستا څخه، او تنګه دې نشي سینه ستا د هغو چلونو او دوکو د وجې نه چې دوی یې کوي.
التفاسير العربية:
اِنَّ اللّٰهَ مَعَ الَّذِیْنَ اتَّقَوْا وَّالَّذِیْنَ هُمْ مُّحْسِنُوْنَ ۟۠
یقینا الله تعالی د هغو کسانو سره دی چې د هغه نه ویریږي په پریښودلو د ګناهونو سره، او هغه کسان چې احسان کوونکي دي په کولو د نیکیو سره، او په عملي کولو د هغه څه سره چې امر ورته پرې شوی، نو الله تعالی خاص د هغوی سره دی په مرسته کولو او تایید کولو سره.
التفاسير العربية:
من فوائد الآيات في هذه الصفحة:
• اقتضت رحمة الله أن يقبل توبة عباده الذين يعملون السوء من الكفر والمعاصي، ثم يتوبون ويصلحون أعمالهم، فيغفر الله لهم.
د الله تعالی د رحمت تقاضا داده چې د خپلو هغو بندګانو توبه قبوله کړي چې بدۍ کوي د کفر او ګناهونو څخه، بیا توبه وباسي او خپل اعمال برابروي، نو الله تعالی دوی ته بخنه کوي.
• يحسن بالمسلم أن يتخذ إبراهيم عليه السلام قدوة له.
ترجمة معاني سورة: النحل
ترجمة معاني القرآن الكريم - الترجمة البشتوية للمختصر في تفسير القرآن الكريم - فهرس التراجم
الترجمة البشتوية للمختصر في تفسير القرآن الكريم، صادر عن مركز تفسير للدراسات القرآنية.